|
2000
|
|
|
"(...) artista batek, bere koadrorako, eskuak, oinak, burua eta gainerako menbroak modelo diferentetarik hartu behar izanen balitu bezalakoa da, halako moldez, non zati bakoitza ezin hobeki marraztua egon daitekeen, baina gorputz osoarekiko eta haren osotasunarekiko loturarik gabe; eta nola zatiak ez datozen bat eta ez duten bat egiten, hala, munstro bat izanen da guztiaren emaitza, gizon bat baino gehiago". Ptolomeoren sistemaz ari zen Koperniko, eta zientziaz, azken finean, baina zenbatetan pentsatu izan dudan
|
ezen
hitz haiek ongi isla dezaketela gizonaren barrena, haren muina eta arima! Baina bertze interpretazino honetan balegoke alderik, zeren nik ez bainuke gizona munstrotzat hartuko, bere bakarrean eta bere osoan anitz moldetakoa delako eta bere aniztasunean osoa eta bakarra; aitzitik, ez al duzu uste ezen, noiz eta aniztasun horretan zati batek bertzeak irensten baititu, bihurtzen dela gizona, edo bihur daitekeela, nehoiz baino munstroago, zeren jabetzen baitzaio orduan osorik ideia bat eta behako bakar bat eta zeren, behako horretan itsuturik, hartzen baititu ondoren armak bertzeen hiltzeko, nola gertatu izan baita Europako lurrak urte luzeetan hondatu eta esteialdu izan dituzten gerla erlijionezkoetan...?
|
|
|
Horra bai bertze hitz biribil bat, itzal tipienik onartzen ez duena...!, edo hala lirudike bederen, noiz eta nornahiren ahotik adituko bagenu, ahoa bete hitz eta ahoa bete hots. Aldiz, gero eta sinetsiago nago, zu bezalaxe,
|
ezen
hitzik biribilenak ere bere itzala duela, eta hargatik direla biribiltasun guztiak —edo gehienak bederen— ustezko eta balizko, haiek guztiak itzalaren baitan urturik eta ezabaturik akaba dezaketenez gero. Izan ere, zenbat gezur hitz horren ifrentzuan ere, jaun André!
|
|
|
Zeren gero eta sinetsiago bainago, zu bezala, jaun André,
|
ezen
hitzik eta erranik biribilenak ere bere itzala izan dezakeela eta bere itzala duela, hitzari zein erranari bere biribiltasuna jan diezaiokeena!
|
|
|
Izan ere, gauza bat garbi dago: marañon ek gerla irabazi izan balute, gaur egun ez lirateke traidoreak izanen, eta horrek erakusten digu
|
ezen
hitzak eta ideiak baino eraginkorragoak direla, ondikotz, armak, zeren arma bidez gerla irabazten duenak erabakitzen baitu hitzaren norabidea, erabakitzen du nor den traidorea eta nor ez...
|
|
|
Eta, handik aitzina, neure historia kontatu nion eta hark berea kontatu zidan, eta hala aritu ginen bizpahiru ordutan, bazkaldu ere elkarrekin egiten genuela. Eta ongi jan, hobeki edan... eta, jan edanean igeri dabiltzanen gisarat, erraiten genituèn hitzetan jartzen genuen geure fidantzia eta uste osoa, halako moldez, non iduritzen baitzitzaigun
|
ezen
hitzaren indarrez konkistatu eta belaunikaraziko genuela mundua.
|
|
|
Eta hitz bat ez zela berdin non paratzen zen, hitz baten edo bertze baten aitzinean, zeren, batekin dir dir egin zezakeen arren, bertzearekin, aldiz, net itzal baitzitekeen... Eta erraiten zigun
|
ezen
hitzen lotzetik eta hitzen elkartzetik erran bat osa genezakeela; eta erran bat arku bat zela, eta arkuak fletxa bat zuela, zeina baitzen erranak adierazten zuen pentsua, ideia, edo sentimendua, adimenduan edo bihotzaren erdian zaurt gaitzakeena, arkutik atera orduko: erraileari errana aditu orduko, edo skribatzaileari irakurri orduko.
|
|
2009
|
|
|
Inork ez zion jaramonik egin,
|
ezen
hitzok ahoskatu zituenerako tropel osoa seko lo baitzegoen. Zurrunga egiten zuten denek, arrek emeek baino gehiago, eta xurrungatxo haren pean uhartea eta itsasoa gizakorragoak bihurtu ziren.
|
|
|
Hainbesteraino hunkitu zuten mutilaren hitzek Regina, azken urte hartan Gabinori eta Gabinoren gaixotasunari emana?, non bihotza haustera balihoakio bezala sentitu baitzen; eta, halere, Domingori zerbait esateko gogoa piztu zitzaion, sabel irauliak hitzak ekartzen zizkion mihira, esker onekoak batzuk, baita hitzik zuhurrenak ere: kontuz, seme, ez egin horrelakorik, hil nahi ez banauzu behintzat?, baina ohartu zenean
|
ezen
hitzak negarrerako bidea urratuko ziola, ezpainak ere dardarka jarri zitzaizkion une batez?, isilik egotera deliberatu zen; zorionez, hantxe zegoen izeba Ernestina ere, zeinak esan baitzuen:
|
|
|
Ezustean, gainera, ama Damasoren alde atera zen, hitz hura?, miraria?? arinki erabiltzen zelako ustea nagusitu zitzaiolako, beharbada, edo sabelaren mende ari ote zen orduan ere, zeren balizko mirariaren miraritasunak are gehiago bultza baitzezakeen Domingo erabaki ezin zoroago bat hartzera??, eta pentsatu zuelako
|
ezen
hitzari ospea eta tronua itzuli behar zitzaizkiola, birdefinizio zehatz baten bidez, ausaz:
|
|
|
Hainbesteraino hunkitu zuten mutilaren hitzek Regina –azken urte hartan Gabinori eta Gabinoren gaixotasunari emana–, non bihotza haustera balihoakio bezala sentitu baitzen; eta, halere, Domingori zerbait esateko gogoa piztu zitzaion –sabel irauliak hitzak ekartzen zizkion mihira, esker onekoak batzuk, baita hitzik zuhurrenak ere: kontuz, seme, ez egin horrelakorik, hil nahi ez banauzu behintzat–, baina ohartu zenean
|
ezen
hitzak negarrerako bidea urratuko ziola –ezpainak ere dardarka jarri zitzaizkion une batez–, isilik egotera deliberatu zen; zorionez, hantxe zegoen izeba Ernestina ere, zeinak esan baitzuen:
|
|
|
Ezustean, gainera, ama Damasoren alde atera zen, hitz hura –" miraria" – arinki erabiltzen zelako ustea nagusitu zitzaiolako, beharbada –edo sabelaren mende ari ote zen orduan ere, zeren balizko mirariaren miraritasunak are gehiago bultza baitzezakeen Domingo erabaki ezin zoroago bat hartzera? –, eta pentsatu zuelako
|
ezen
hitzari ospea eta tronua itzuli behar zitzaizkiola, birdefinizio zehatz baten bidez, ausaz:
|
|
2010
|
|
|
Badakit ados zaudela, Alberdirenak mundu idilikorik ez duela azaleratzen esaten duzulako. Baina, badakizu, gurean hain izan da indartsua kostunbrismoak abertzaletasunetik literaturan, artean, edo musikan (operan) eragin duen irudi estereotipatua,
|
ezen
hitzaren beraren erabilerak bat eragitea erraza baita.
|
|
2019
|
|
|
–Hala izango da, baina nire kasuan ahalegina hain izan da handia,
|
ezen
hitz alemanak baztertu baititut nire ahotik, esan zuen ukrainera jori batez.
|
|
|
Zure erortzea. hain azkar eta ustekabean gertatzen da,
|
ezen
hitz egiteko gogoa eskuratu duzunerako erori izana zara. Horrek erabat baldintzatzen du gure elkarrizketa:
|
|
2022
|
|
|
Horien artean daude genozidio, apartheid eta bortxaketa. Batzuek hainbeste desitxuratu dute jatorrizko esanahia,
|
ezen
hitz horien benetako itzala eta zama ezagutu duten asko irainduta eta minduta sentitu baitira.
|