|
2003
|
|
|
Puntu honetan, epailearen ustea da produktua aurkeztuta kontsumitzailea akatsera eraman daitekeela. Epaiak dio, bestalde, produktuaren ontzian dagoen informazioarekin bakarrik lor daitekeela ondorio hori, eta, beraz, egintza
|
ez
zilegitzat jo daiteke. Era berean, gogorarazi du ez dela beharrezkoa engainua benetan gertatzea, baizik eta informazioa bera “produktua zuzentzen zaien pertsonak nahasteko modukoa izatea”.
|
|
2006
|
|
|
26). Hori dela eta, helburu zile juridiko horrekin (Mugaz Gaindiko Telebistaren Legeak zeharkako publizitateaz ematen duen definizioarekin? 3.e. artikulua?); izan ere, publizitate mota hori, enpresa edo firmaren epe laburreko produktuak sustatzeaz gain, merkatuko irudia sendotzen ere saiatzen da, helburu zilegiak betetzeko eta enpresaren iraupena lorgia duen publizitate korporatiboa
|
ez
zilegitzat jotzen den zeharkako publizitatearen barruan geratzen da
|
|
|
Beraz, publizitate mota hori (p. korporatiboa)
|
ez
zilegitzat joz gero, baliabideten enpresaren irudi edo izen ona ezin izango bailitzateke publizitate gisa erabili berriak eskuratzeko bidea ixten zaio enpresari, zeharkako publizitatearen barruan enpresaren markak eta zeinu bereizleak ere sartzen baitira, eta horiek ordezkatzen du99.
|
|
|
142). Ikuspegi horretatik abiatuz, hainbat balizko kasu
|
ez
zilegi jo dira berezi eta autonomotzat; horiek engainuzko publizitatearen adar bat besterik ez izanda, publizitate baztertzailea eta testigantza publizitate ez zilegiaren kasuak, besteak beste (De la Cuesta, 2002: 142).
|
|
|
Hori dela eta, engainuzko publizitatea desleiala ere izan daiteke eta hainbat produktu, zerbitzu, jarduera edo zerbitzuren araudi bereziaren aurkakoa (PLO 3.b. eta c. artikuluak) (Santaella, 1989: 171) 102 Dena den, PLOren 4 artikuluak ez du kokatzen izaera ez zilegia mezuaren edukian bakarrik, eta beste kasu batzuk ere
|
ez
zilegitzat joko ditu, ezkutuko publizitatea, esaterako. Ezkutuko publizitatearen kasuan, hartzaileari uste okerra eragiten edo sorrarazten dionean gertatuko da engainua, hartzaileek ez baitakite zehatz mehatz jasotzen duten mezuak publizitate izaerarik duen ala ez (De la Cuesta, 2002:
|
|
|
Engainuzko publizitatearen legezko definizioa, dena den, ia ia bat dator zuzentarauarenarekin (2.2 art.); izan ere, engainuak sorrarazten duen uste okerra besterik ez dute aintzat hartzen bi arau horiek, eta sor dezakeena ere
|
ez
zilegitzat joko dute (Lema, 1995b: 871; De la Cuesta105, 2002:
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorrak II. Tituluko 3 artikuluan erregulatzen du publizitate ez zilegia, balizko lege hausteak bost ataletan jasotzen dira; hau da, legeak ez dio publizitate zilegia zein den, baizik eta baldintza jakin batzuk betetzen ez dituen publizitatea
|
ez
zilegitzat jotzen du. Hiru dira baldintza horiek:
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 3.d. artikuluan, publizitate subliminala
|
ez
zilegitzat jotzen da. Gaur egun, publizitatearen azpiko jokaera ilun bat zehazteko balio digu subliminal kontzeptuak, ezin baita edozein jokaera subliminaltzat hartu.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 1 artikuluaren arabera, legeak berak eta beste araudi berezi batzuek ere erregulatuko dituzte publizitate jarduerak; ondorioz, honako jokaera hau jasotzen da PLOren 3.e. artikuluan: «hainbat produktu, ondasun, jarduera edo zerbitzuren publizitatearen araudiaren aurkako publizitatea», hain zuzen,
|
ez
zilegitzat joko da.
|
|
|
Horregatik, egiazkotasun printzipioaren arabera, mezua bere testuinguruan interpretatu behar da. Egia osoa esaten ez denean, mezua
|
ez
zilegitzat joko da, baina soilik sortzen duen uste okerra esanguratsua denean (Fernández Novoa, 1989: 272) 121.
|
|
|
Oinarrizko eskubide horiek markatzen dituzten bideei jarraituz, gauzatutako publizitatea legezkotzat hartuko da, eta, era berean, mesedegarria izango da. Alderantziz, bide horietatik kanpo gauzatzen den publizitatea gaitzetsiko da eta, aldi berean,
|
ez
zilegitzat joko da, publizitate jardueraren legezkotasunak zenbait muga edo barrera jasaten baititu: adibidez, nortasunaren eskubideak.
|
|
|
Halaber, oso interesgarria da ezagutzea zer esanahi duen publizitateak Zuzenbide Penalean. Nahiz eta, esan dugun bezala, publizitate komunikazioak oinarrizko bi eskubide dakartzan, informazio eskubidea eta enpresa askatasunaren eskubidea, hain zuzen?, eskubide horien norainokoak esango digu eskubide horiek bortxatuz egindako publizitate jarduera
|
ez
zilegitzat jo daitekeela. Aurrerago ikusiko den bezala, zilegia ez den publizitatea, zilegiak ez diren egintzen araudiaz arduratzen den legediaren alderdiarekin lotu da.
|
|
|
AEBko zuzenbidean agertzen den omisioari buruzko kasu esanguratsua aipatzen du aditu horrek, Keele Hair versus Federal Trade Comission kasua, alegia, 1960ko otsailaren 17an Bosgarren Zirkuituko Apelazio Auzitegiak konpondu zuena. Auzitegiak
|
ez
zilegitzat jo zuen burusoiltzearen aurkako produktu bat, merkaturatzen zuen iragarkiak gizonezkoen burusoiltzearen aurkako produktua zela ez zioelako eta ez zuelako zehazten ez zela egokia denontzat (gizonentzat eta emakumeentzat). De la Cuesta k (1995:
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorrak publizitate desleiala
|
ez
zilegitzat jotzen du (3.c. art); publizitate desleialari dagokionez, Espainiako erregulazioa (PLO. 6 art.) Europar Batasuneko Zuzenbideari aurreratzen zaio nolabait140.
|
|
|
Dena den, gerta daiteke publizitate adierazpenak, datu zehatzetan oinarritu arren, publikoari uste okerra sorraraztea. Hala balitz, jokaera hori benetakoa izan arren,
|
ez
zilegitzat joko litzateke149.
|
|
|
Azkenik, esan behar da, LDLren eta PLOren klausula orokorrak berdin interpretatu behar direla; izan ere, PLOren 6.b. in fine artikuluan, LDLrentzat
|
ez
zilegitzat jo diren konkurrentzia egoera ekonomiko batzuk sar daitezke, eta, horretaz gain, PLO interpretatu behar da LDLren printzipioen arabera.
|
|
|
Publizitate Konparatiboari buruzko Zuzentarauak eragin handiagoa izan du publizitate konparatiboa
|
ez
zilegitzat jotzen zuten lurraldeetan (Alemanian, bereziki) Espainiako ordenamendu juridikoan baino. Halere, aztertzen ari garen Europar Batasuneko arauak ez zuen erabili PLOk eta LDLk ordura arte erabilitako ikuspegi berbera; izan ere, Zuzentarauak dio publizitate konparatiboa zer baldintzatan onartuko den, beraz, publizitate konparatiboa debekatu egingo da, baldintza jakin horietan gertatzen ez bada.
|
|
|
Dena dela, froga hori zaila da, auzi jartzaileak ezin dituelako jakin mezuaren egiazkotasunari eusten dioten inguruabar guztiak; salatuak, berriz, badakizki, inolako zalantzarik gabe. Errealitate horri jarraiki, Publizitatearen Lege Orokorrak behartzen zuen iragarle salatua egia frogatzera, bere publizitatea
|
ez
zilegitzat jo zezaten ekiditeko. Halaber, iragarle salatuari ofizioz deitzeko ahalmena ematen zion epaileari, publizitatearen datuen zehaztasunaren inguruko frogak ekarri ahal izateko.
|
|
2007
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak konstituzio eskubideak partikularren aurrean sakon babesteari ekin dio, bereziki esparru sozio laboralean. Adibidez, greba legitimoaren erantzuna ugazaben itxiera izatea
|
ez
zilegitzat jo du (abenduaren 2ko 72/ 1982 KAE), enpresa barruan adierazpen askatasuna babestu du (uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE), kaleratzeari dagokionez langilearen errugabetasun presuntzioari eutsi dio (martxoaren 8ko 37/ 1985 KAE, otsailaren 14ko 21/ 1992 KAE, etab.), printzipio hauek urratzen dituzten kaleratzeak erabat deusezak direla aitortu du: berdintasuna (azaroaren 23ko 38/ 1981 KAE, azaroaren 22ko 69/ 1982 KAE, etab.), sindikatu askatasuna (abenduaren 23ko 38/ 1981 KAE, eta gerokoak), oinarrizko beste eskubide batzuk (martxoaren 27ko 47/ 1985 KAE, uztailaren 19ko 88/ 1985 KAE, ekainaren 17ko 104/ 1987 KAE, irailaren 26ko 166/ 1988 KAE, ekainaren 22ko 114/ 1989 KAE, etab.) eta benetako babes judiziala lortzeko eskubidea urratzen denean (urtarrilaren 18ko 14/ 1993 KAE, otsailaren 24ko 54/ 1995 KAE).
|
|
|
estatusen diferentzien ondorioak, diferentzia horien egonkortasuna eta legitimitatea, taldea uzteko erabakimena. Oro har, esan dezakegu estatusaltuko taldeek identifikazio handiagoa eragiten dutela, beheko estatuseko taldeauzteko aukera dagoenean identifikazioa oso eskasa da, hau da, gora mugitzerikdagoenean subjektuak alde batera uzten du estatus gutxiko taldea, kasu batean izanezik, taldeari egotzitako estatus eskas hori bidegabe edo
|
ez
zilegi jotzen denean.Kasu horretan identifikazio handia gertatzen da. Bestalde, estatus altuko taldeekgainerako taldeekiko bereizgarritasun handiagoa erakusten dute.
|
|
2010
|
|
|
4 Zigor hau gizarteari burututako irainaren parekoa izango da, eta ez da inoiz negoziagarria, delitua bera ere ez baita negoziagarria. Zigorra kalte edo gaitz bat besterik ez denez, berau, delituaren erantzun gisa,
|
ez
zilegitzat jotzen du doktrinak. Guztien izenean, Lamarca, 1995:
|
|
2012
|
|
|
125 Autocontrol Elkarteko Epaimahaiaren 2004ko urtarrilaren 14ko erabakiak
|
ez
zilegitzat jo zuen aztertu zuen iragarkia, animazio gehiegi jasotzen zuelako eta errorea sortzen zuelako Atrapa a Max jokoaren estetika errealaren inguruan.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 3.c artikuluan, publizitate subliminala
|
ez
zilegitzat jotzen da. Gaur egun, publizitatearen azpiko jokaera ilun bat zehazteko balio digu subliminal kontzeptuak, ezin baita edozein jokaera subliminaltzat hartu.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 1 artikuluaren arabera, legeak berak eta beste araudi berezi batzuek ere erregulatuko dituzte publizitate jarduerak; ondorioz, honako jokaera hau jasotzen da Publizitatearen Lege Orokorraren 3.d) artikuluan: «Hainbat produktu, ondasun, jarduera edo zerbitzuren publizitatearen araudiaren aurkako publizitatea», hain zuzen,
|
ez
zilegitzat joko da.
|
|
|
Alderantziz, espainiar legegilea beti arduratu da bi bloke horien artean lotura bat ezartzeko. Batze lotura hori Publizitatearen Lege Orokorraren 3.d) artikuluan aurkitzen dugu, horren arabera
|
ez
zilegitzat jotzen baita produktu, ondasun, jarduera edo zerbitzu zehatzen publizitatea erregulatzen duen araudian ezarritakoa urratzen duen publizitatea.
|
|
|
26). Hori dela-eta, helburu zilegia duen publizitate korporatiboa
|
ez
zilegitzat jotzen den zeharkako publizitatearen barruan geratzen da.
|
|
|
Beraz, publizitate mota hori (publizitate korporatiboa)
|
ez
zilegitzat joz gero, baliabide berriak eskuratzeko bidea ixten zaio enpresari, zeharkako publizitatearen barruan enpresaren markak eta zeinu bereizleak ere sartzen baitira, eta horiek ordezkatzen duten enpresaren irudi edo izen ona ezin izango bailitzateke publizitate gisa erabili141.
|
|
|
142). Ikuspegi horretatik abiatuz, hainbat balizko kasu
|
ez
zilegi jo dira berezi eta autonomotzat; horiek engainuzko publizitatearen adar bat besterik ez izanda, publizitate baztertzailea eta testigantza publizitate ez zilegiaren kasuak, besteak beste (De la Cuesta, 2002: 142).
|
|
|
Hori dela-eta, engainuzko publizitatea desleiala ere izan daiteke eta hainbat produktu, ondasun, jarduera edo zerbitzuren araudi bereziaren aurkakoa (Santaella, 1989: 171) 144 Dena den, Publizitatearen Lege Orokorraren 4 artikuluak ez zuen kokatzen izaera ez zilegia mezuaren edukian bakarrik, eta beste kasu batzuk ere
|
ez
zilegitzat joko zituen, ezkutuko publizitatea, esaterako. Ezkutuko publizitatearen kasuan, hartzaileari uste okerra eragiten edo sorrarazten dionean gertatuko da engainua, hartzaileek ez baitakite zehatz mehatz jasotzen duten mezuak publizitate izaerarik duen ala ez (De la Cuesta, 2002:
|
|
|
Engainuzko publizitatearen legezko definizioa, dena den, ia ia bat dator zuzentarauarenarekin (2.2 artikulua); izan ere, engainuak sorrarazten duen uste okerra besterik ez dute aintzat hartzen bi arau horiek, eta sor dezakeena ere
|
ez
zilegitzat joko dute (Lema, 1995b: 871; De la Cuesta147, 2002:
|
|
|
Dena den, gerta daiteke publizitate adierazpenak, datu zehatzetan oinarritu arren, publikoari uste okerra sorraraztea. Hala balitz, jokaera hori benetakoa izan arren,
|
ez
zilegitzat joko litzateke190.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 3 a) artikuluaren aurreko idazketak ordurako jasotzen zuen emakumearen aipamen zehatza publizitate diskriminatzailearen edo iraingarriaren aurrean babes berezia merezi duen subjektu gisa. Bai horixe,
|
ez
zilegitzat jotzen zuen: «Pertsonaren duintasunaren aurkako publizitatea edo Konstituzioan jasotzen diren balioak eta eskubideak urratzen dituena, bereziki haurtzaroari, gaztaroari eta emakumeari dagokienez».
|
|
|
Aldaketa nagusiak umeen izaerari eragin zion; izan ere, horien sineskortasuna hartu zuen abiapuntutzat babeserako. Hori dela-eta, Publizitatearen Lege Orokorraren 3.b artikuluak
|
ez
zilegitzat jotzen du umeei bideratuta doan publizitatea, baldin eta mezuak eragiten badie ondasun edo zerbitzu bat erosteko. Era berean, ez zilegitzat joko du merkataritzako mezua, umeen ezjakintasuna edo sineskortasuna erabiliz, umeak agertzen badira beren gurasoak edo tutoreak konbentzitzen hauek produktu edo zerbitzu jakin bat eros dezaten.
|
|
|
Hori dela-eta, Publizitatearen Lege Orokorraren 3.b artikuluak ez zilegitzat jotzen du umeei bideratuta doan publizitatea, baldin eta mezuak eragiten badie ondasun edo zerbitzu bat erosteko. Era berean,
|
ez
zilegitzat joko du merkataritzako mezua, umeen ezjakintasuna edo sineskortasuna erabiliz, umeak agertzen badira beren gurasoak edo tutoreak konbentzitzen hauek produktu edo zerbitzu jakin bat eros dezaten. Halaber, umeak ezin izango dira egoera arriskutsuetan agertu eta umeei ezin zaie errore sortu produktuaren ezaugarrien edo horren segurtasunaren inguruan.
|
|
|
Izan ere, merkataritzako jokaera hori lehia desleialaren arabera erasotzailetzat jotzeko, publizitatean umeak beren gurasoak konbentzitzen (produktu bat edo zerbitzu bat eros dezaten) agertzeaz gain, beste baldintza batzuk ere bete ditu halabeharrez jokaera horrek, besteak beste, gurasoen (zeharkako eragileak) portaera ekonomikoa aldatzea edo aldaraztea ekarriko du. Beraz, horrek esan nahi du bi araudi horietan jokaera
|
ez
zilegitzat jotzeko eskakizun desberdinak jasotzen direla.
|
|
|
Publizitatearen Lege Orokorraren 3.b artikuluak publizitate
|
ez
zilegitzat jotzen du umeak egoera arriskutsuetan agertzea. Debeku hau Ikus Entzunezko Lege Orokorraren 7.3 d. artikuluan (IELO) ere jasotzen da:
|
|
|
Horren ondorioa izango da, Publizitatearen Lege Orokorraren jatorrizko idazketan ez bezala, 3.e) artikulu berriak, nahiz eta seinalatu publizitate ez zilegitzat engainuzko publizitatea, publizitate erasotzailearen eta publizitate desleialaren definiziorik ez duela jasoko, zentzu horretan erregulazioari dagokionez, Lehiaketa Desleialaren Legean ezarritakora igorpena eginez. Gauzak horrela izanda, PLOren 3.e) artikulu berriaren arabera,
|
ez
zilegitzat jotzen da «engainuzko publizitatea, publizitate desleiala eta publizitate erasotzailea, lehiaketa desleialaren ekintzen izaera izango dutenak Lehiaketa Desleialaren Legean ezarritako hitzetan». Halaber, Lehiaketa Desleialaren Legearen 18 artikulu berriak honako hau ezartzen du:
|
|
|
Horregatik, egiazkotasun printzipioaren arabera, mezua bere testuinguruan interpretatu behar da. Egia osoa esaten ez denean, mezua
|
ez
zilegitzat joko da, baina soilik sortzen duen uste okerra esanguratsua denean (Fernández Novoa, 1989: 272) 167.
|
|
|
AEBko zuzenbidean agertzen den omisioari buruzko kasu esanguratsua aipatzen du aditu horrek, Keele Hair versus Federal Trade Comission kasua, alegia, 1960ko otsailaren 17an Bosgarren Zirkuituko Apelazio Auzitegiak konpondu zuena. Auzitegiak
|
ez
zilegitzat jo zuen burusoiltzearen aurkako produktu bat, merkaturatzen zuen iragarkiak gizonezkoen burusoiltzearen aurkako produktua zela ez zioelako eta ez zuelako zehazten ez zela egokia denontzat (gizonentzat eta emakumeentzat). De la Cuesta k (1995:
|
|
|
Ildo horretan, Lehiaketa Desleialaren Legeak, 18 artikuluan, honako hau ezartzen du: «Publizitatearen Lege Orokorraren arabera
|
ez
zilegitzat jotzen den publizitatea, desleialtzat hartuko da».
|
|
|
Oinarrizko eskubide horiek markatzen dituzten bideei jarraituz, gauzatutako publizitatea legezkotzat hartuko da, eta, era berean, mesedegarria izango da. Alderantziz, bide horietatik kanpo gauzatzen den publizitatea gaitzetsiko da eta, aldi berean,
|
ez
zilegitzat joko da, publizitate jardueraren legezkotasunak zenbait muga edo barrera jasaten baititu: adibidez, nortasunaren eskubideak.
|
|
|
Halaber, oso interesgarria da ezagutzea zer esanahi duen publizitateak Zigor Zuzenbidean. Nahiz eta, esan dugun bezala, publizitate komunikazioak oinarrizko bi eskubide dakartzan, informazio eskubidea eta enpresa askatasunaren eskubidea, hain zuzen?, eskubide horien norainokoak esango digu eskubide horiek bortxatuz egindako publizitate jarduera
|
ez
zilegitzat jo daitekeela. Aurrerago ikusiko den bezala, zilegia ez den publizitatea, zilegiak ez diren egintzen araudiaz arduratzen den legediaren alderdiarekin lotu da.
|
|
2018
|
|
|
Negozio horrek iragarritako publizitateak Publizitateari buruzko azaroaren 11ko Lege Orokorra ez duela betetzen uste du, lege horren 3 artikuluak ez zilegitzat sailkatzen baititu emakumeak modu laidogarrian edo diskriminatzailean aurkezten dituzten iragarkiak, haien gorputza edo gorputzaren atalak partikularki eta zuzenean erabiliz sustatu nahi den produktuaz aske dagoen objektu soil bezala, edota emakumearen irudia gure ordenamenduaren oinarriak urratzen dituzten portaera estereotipatuei lotuta aurkeztuta, Genero indarkeriaren aurkako babes integraleko neurriei buruzko abenduaren 28ko 1/ 2004 Lege Organikoak aipatzen duen indarkeria sortzen lagunduz.Era berean, gizonen eta emakumeen arteko berdintasun eraginkorrerako martxoaren 22ko 3/ 2007 Lege Organikoaren 41 artikuluan xedatutakoaz ondorioztatzen dena hartzen du kontuan, honako hau ezartzen baita artikulu horretan: " Lege honen arabera bereizkeriazko jokabidea eragiten duen publizitatea
|
ez
zilegitzat joko da, publizitateari eta instituzio publizitate eta komunikazioari buruzko legeria orokorrean ezarritakoarekin bat etorriz".
|
|
2023
|
|
|
Hala ere, zalantzazko kasuetan, cumple et repete printzipioa bete behar da: langileak lehenengo obeditu behar du eta gero erreklamatu
|
ez
zilegitzat jotzen duen agindua. Egin eginean ere, langileak ezin ditu bere eginbeharrak zehaztu.
|