2000
|
|
—Zergatik
|
ez
duzu zuk skribatzen bertze liburu bat euskaraz, zure esperientziak eta zure pentsuak harrointzat harturik?
|
2001
|
|
Eta zu maparantz inguratuko zara, izen horrek modu sekretuan zeure sorterri urrunera deituko zaituelako, munduaren mapa zabalean muga marrarik ez kolore propiorik
|
ez
duen zure herri txiki epelera, pentsatuz han ere orain negua izango dela, baina uda australa baino askozaz epelagoa, gaua izango dela, egun osoko argi oblikuorik gabe, eta jendeak kanta zaharrak abestuko dituela afalondoan maparik errebisatu beharrik gabe.
|
2002
|
|
|
ez
du zure maitasun olatuen
|
|
–Ongi da. Orain guztiak janarazi nizkizuke, baina ikus dezazun emakume errukibera naizela,
|
ez
bainuke zu indigestio batez hiltzerik nahi, zaborrontzira hurbildu eta banan banan hautsiko dituzu, paretaren kontra jarririk –eta, jarraian beste ikasle guztiei zuzentzen zitzaiela, erantsi zuen–: Eta orain mintza gaitezen Espainiako errege santu Fernando III.az...
|
2003
|
|
Zuengandik jaso beharrekoa jaso nuen, eta nahikoa dut horrekin. Ez dut zuekin deus ere jakin nahi, eta aitarik
|
ez
duen zure gelako beste esperpento horrekin gutxiago. Lehen nire kolega eta bikotea izango zen.
|
|
Minutuak urte eta orduak eternitate baitira, Kattin nirekin ez badut. Horregatik
|
ez
dut zu bisitatzeko ere astirik. Ulertzen al duzu orain?
|
2004
|
|
–Begira,
|
ez
dut zurekin gehiago eztabaidatzeko asmorik edo gogorik. Zuk zerbait esan behar badidazu, esan, eta ni entzuteko prest nago.
|
|
Harritzen naiz. Hark
|
ez
du zure antzik. Hark honezkero pasatuko zuen baten bat.
|
|
–Ez dakit haurdun zauden ala ez, baina jakizu nik
|
ez
dudala zurekin ezkontzeko asmorik, ezta hurrik eman ere...! –esan nion.
|
2005
|
|
–Egia esan,
|
ez
dut zurekin gaiztoa izan gura, hasieratik hunkitu nau zuenak. Prozesagailu bat neskatila batez maiteminduta dagoela sinisturik.
|
2006
|
|
Banekien, hitz gutxitan esateko, zu ezagutu eta aste batzuetara, ez dakizula planik egiten,
|
ez
dituzula zure erantzunak neurtzen eta ez zarela gai ez isilik egoteko, ez geldi geratzeko, ez eta kontuz ibiltzeko ere.
|
2007
|
|
Barkatu amaierako letra narrasa eta orrietako zikina, malkoek eragindakoak dira. Idatzia
|
ez
dut zure eskuetan jarriko errudun senti zaitezen, baizik eta, besterik gabe, nire bizitzaren puxka ttiki baten berri izan dezazun.
|
2008
|
|
–Nik, berriz,
|
ez
dut zurea bezalako esperientzia bizitzeko aukerarik izan, hura esan ahala, baina, ezusteko urduritasun batek hartu balu bezala, markes jaunak bizpahiru aldiz itxi zituen begiak, itxi ahala ireki(. Baina aukera izan banu, zer??, bururatu ote zitzaion bat batean?), harik eta, behar zituèn hitzak ezpainetara zetozkiola, sosegura eta lasaitasunera egin zuen arte?:
|
|
–Nik, berriz,
|
ez
dut zurea bezalako esperientzia bizitzeko aukerarik izan –hura esan ahala, baina, ezusteko urduritasun batek hartu balu bezala, markes jaunak bizpahiru aldiz itxi zituen begiak, itxi ahala ireki(" Baina aukera izan banu, zer...?" bururatu ote zitzaion bat batean?), harik eta, behar zituèn hitzak ezpainetara zetozkiola, sosegura eta lasaitasunera egin zuen arte–:... Beharrik ere ez, egia esan –eta, balizko lekuko batek ere duda izpirik izan ez zezan, Lurra bezain pisu handiko argudioa eman zuen, Lurra bezain biribila–:
|
2009
|
|
–Lana aurkitu zuen eta orduan berak esan zidan: . Orain
|
ez
dut zure diruaren beharrik. Zure maitasunaren beharra dut.?
|
|
Bederatzi saioz osatutako arratsalde asko lituzke, eta hilabete askotan zehar, bankuko morroia asetze aldera. Diego, guk
|
ez
dugu zure etxea nahi, gu ez gara inmobiliaria bat, ulertzen, gure negozioa ez dago hor, gu banku bat gara, aurkituko dugu auzia konpontzeko moduren bat, ikusiko duzu.
|
|
–Bai, baina, bere nahia eta bere borondatea betetzeko, Jainkoak
|
ez
zintuen zu memento hartarako aukeratu, Ada baizik, Adaz baliatu baitzen Jainkoa haurraren oinazea bukarazteko, gurutze guztiek baitute beren muga eta Kristoren agonia hiru ordukoa izan baitzen, ez lau ordukoa, ez bostekoa! Baina ni errudun sentitzen ez banaiz, zergatik zu??
|
|
Domingoren eta anarkisten aurka egiteko modurik eraginkorrena fabrikari inoiz baino gogorrago eustea da, Francoren zerbitzuan jarriz, eta, ahotsaren tonua ostera leundurik, jarraitu zuen?: Ez uste ulertzen
|
ez
dudanik zure zaputzaldia, ni neu ere ez bainintzen zu baino gutxiago izan, Teo, eta, eskuin eskua pittin bat goratzen zuela, baita betarteari halako solemnitate bat eman ere, erantsi zuen?: Iritsi da nire sekretu bat zuri erakusteko ordua, Teo?
|
|
–Hiriko etxerik onena eroetxe bihurtu nahi ote duzue, bada??; guztiak baitzeuden eroturik etxe hartan, antza, bera izan ezik, eta izeba Ernestina eta Maria Bibiana, beharbada; Damasok bazekien, bai, bere giroan beste bat zela estetika, gizon egindako Jainko gurutziltzatu batengan oinarritua, baina, gorputzaren gehiegikerien aurka gorputza bera matxinatzen zitzaiolako, ausaz, gurutzeak atzeraka eragiten zion, halako moldez, non noiznahi igartzen baitzituen bere baitan bi ahots kontrajarri, inguruak ezarria bata, eta bere berezkoa bestea: nire alde eman duzu bizia, bai, Jauna, baina nik ez nizun eskatu; nire alde daramazu arantzazko koroa, baina nik ez nizun eskatu; nire alde lantza saihetsean, baina nik ez nizun eskatu; nik ez nuen nahi, eta
|
ez
dut zure mundu hori nahi, nik beste era bateko mundua egingo bainuke, arantzarik gabe, lantzarik gabe, gurutzerik gabe, bizitzak zerbait xumeagoa behar bailuke, beharbada, zerbait apalagoa, hitz handien usainik ez duena:
|
|
–Nazariok, kementsu– Domingoren eta anarkisten aurka egiteko modurik eraginkorrena fabrikari inoiz baino gogorrago eustea da, Francoren zerbitzuan jarriz –eta, ahotsaren tonua ostera leundurik, jarraitu zuen–: Ez uste ulertzen
|
ez
dudanik zure zaputzaldia, ni neu ere ez bainintzen zu baino gutxiago izan, Teo –eta, eskuin eskua pittin bat goratzen zuela, baita betarteari halako solemnitate bat eman ere, erantsi zuen–: Iritsi da nire sekretu bat zuri erakusteko ordua, Teo... zuri ere bai, Damaso:
|
|
–Bai, baina, bere nahia eta bere borondatea betetzeko, Jainkoak
|
ez
zintuen zu memento hartarako aukeratu, Ada baizik, Adaz baliatu baitzen Jainkoa haurraren oinazea bukarazteko, gurutze guztiek baitute beren muga eta Kristoren agonia hiru ordukoa izan baitzen, ez lau ordukoa, ez bostekoa! Baina ni errudun sentitzen ez banaiz, zergatik zu...?
|
|
" Hiriko etxerik onena eroetxe bihurtu nahi ote duzue, bada?"; guztiak baitzeuden eroturik etxe hartan, antza, bera izan ezik, eta izeba Ernestina eta Maria Bibiana, beharbada; Damasok bazekien, bai, bere giroan beste bat zela estetika, gizon egindako Jainko gurutziltzatu batengan oinarritua, baina, gorputzaren gehiegikerien aurka gorputza bera matxinatzen zitzaiolako, ausaz, gurutzeak atzeraka eragiten zion, halako moldez, non noiznahi igartzen baitzituen bere baitan bi ahots kontrajarri, inguruak ezarria bata, eta bere berezkoa bestea: nire alde eman duzu bizia, bai, Jauna, baina nik ez nizun eskatu; nire alde daramazu arantzazko koroa, baina nik ez nizun eskatu; nire alde lantza saihetsean, baina nik ez nizun eskatu; nik ez nuen nahi, eta
|
ez
dut zure mundu hori nahi, nik beste era bateko mundua egingo bainuke, arantzarik gabe, lantzarik gabe, gurutzerik gabe... bizitzak zerbait xumeagoa behar bailuke, beharbada, zerbait apalagoa, hitz handien usainik ez duena: zergatik laburbiltzen du GURUTZEak bizitzaren ederra, eta ez limonada on batek, adibidez, edo xake partida batek, edo limonadak eta xake partidak batera...?
|
2010
|
|
harik eta, denborarekin, iritziz aldatu, ezerezari, ezer ez den heinean, berdin zaizkio hala begirunea nola begirune falta? eta erantzutea erabaki dudan arte, zuregatik ez ezik, galderak, azken batean, erantzuna du zor, eta karta batek beste bat?, niregatik ere bai, halako kontzientzi azterketak primeran etortzen baitira noizean behin, zuk ere halaxe aitortzen duzu zeurean?, norberak bere bizitzan ordena pixka bat jartzeko; zuk, gainera, ederki hustu zenuen zeure barrua, eta ez esan orain nik
|
ez
dudala zuk egin duzuna egiteko eskubiderik: hustu ere, hustu dut barrua behin baino gehiagotan dagoeneko, egia esan; are gehiago:
|
|
Ganbaran konbertsio itxurako hura izan nuenetik aldatuta nengoen, apaiz izateko irrikarekin, baina mediku espezialistak esan zidan, izeba Ernestinak bezalaxe, hobe nuela itxarotea; izebak ez bezala, baina, zuhurrago agertu zitzaidan mediku jauna: . Apaiza izateko behar bezalako osasuna behar da, eta nik are sendoago nahi zintuzket, katarro batzuk harrapatzen baitituzu oraindik eta
|
ez
baitzintuzket zu berriz ikusi nahi Kochen baziloaren mende, ulertzen didazu??;. Bai. Baina zer denbora egin dut horrela??
|
|
erantzun omen zizun bidenteak; eta jarraian: . Baina zu eskuzabala izan zara nirekin, eta nik
|
ez
nuke zurekin gutxiago izan nahi, eta beraz, nik neuk ordainduko dizkiot apaizari, zure osaba defuntuari eskaini beharreko mezak?; Maria Bibianak kontatu zidan hura guztia, esaldi batez errematatu zuena: –Ni izan ninduzun lekuko, Gabino?, dudarik izan ez zedin; gero, zuk zeuk atera zenituen ondorioak, jakina:
|
|
lortu ere, lortuko dugu helburua etsitzen ez badugu, zaudete ziur. Baina orain, etorkizuna jakiteko modua dugu, eta Romanari galdetuko diogu, ongi iruditzen bazaizue??; egon nintzen esatekotan beldur handiagoa ematen zenidala zuk, Damaso, Domingok baino, baina amak
|
ez
zuen zutaz ezer susmatzen, maistrak ere ez, inor ez zen zure portaeraz kexatu, hain ongi zaindu zenituen itxurak eta manerak zeure Pagoagako egonaldian?, eta gutxieneko zentzuak esan zidan hobe nuela gauzak bere hartan uztea, amari beste kezka bat sorrarazi gabe; eta isilik geratu nintzen, jakina?
|
|
gaztelauak, galegoak, andaluzak, katalanen bat edo beste, baita hainbat euskaldun ere. Nik,
|
ez
bainituen zure aurreiritziak, Gabino, espainiartzat nituen guztiak, jakina, eta horregatik, beharbada, funtsezko giza balioen ikuspegitik ez nuen nabaritu talde batekoak beste batekoak baino hobeak zirenik (andaluzak galegoak baino hobeak zirenik, adibidez, edo galegoak gaztelauak baino hobeak?). Horregatik, halaber, Sabino Aranaren testu batzuk irakurri nituenean, guztiz haserretu eta sumindu nintzen, honako paragrafo hau irakurri nuenean, batez ere:
|
|
–Baina berak
|
ez
du zurekin hitz egin nahi, ez al duzu ulertzen?
|
|
lortu ere, lortuko dugu helburua etsitzen ez badugu, zaudete ziur. Baina orain, etorkizuna jakiteko modua dugu, eta Romanari galdetuko diogu, ongi iruditzen bazaizue..."; egon nintzen esatekotan beldur handiagoa ematen zenidala zuk, Damaso, Domingok baino, baina amak
|
ez
zuen zutaz ezer susmatzen, maistrak ere ez —inor ez zen zure portaeraz kexatu, hain ongi zaindu zenituen itxurak eta manerak zeure Pagoagako egonaldian—, eta gutxieneko zentzuak esan zidan hobe nuela gauzak bere hartan uztea, amari beste kezka bat sorrarazi gabe; eta isilik geratu nintzen, jakina...
|
|
"... orain idazten ari natzaizuna horixe besterik ez baita, zurekin irudikatutako solasaldi mozorrorik gabeko bat... zuri egun batean, agian, helaraziko dizudana, ikusiko dugu..."; karta eskuratu nuenean, berriz —zu bihotzekoak jota bat batean hil eta handik bizpahiru hilabetera iritsi zitzaidan hura, ezustean, don Fausto Txopitearen bidez—, pentsatu nuen zure ideiak errespetatzea zela zu errespetatzeko modu bakarra: ...— eta erantzutea erabaki dudan arte, zuregatik ez ezik —galderak, azken batean, erantzuna du zor, eta karta batek beste bat—, niregatik ere bai, halako kontzientzi azterketak primeran etortzen baitira noizean behin —zuk ere halaxe aitortzen duzu zeurean—, norberak bere bizitzan ordena pixka bat jartzeko; zuk, gainera, ederki hustu zenuen zeure barrua, eta ez esan orain nik
|
ez
dudala zuk egin duzuna egiteko eskubiderik: hustu ere, hustu dut barrua behin baino gehiagotan dagoeneko, egia esan; are gehiago:
|
|
zeruan, purgatorioan edo infernuan; lehenengo ahaleginean ez zenuen erantzunik jaso, baina bigarrenean bai, zuk bidenteari 100 pezetako billetea eskaini ondoren —" Aldarean lan egiten duena aldaretik bizitzea bidezkoa bada, zu ez zara, bada, gutxiago izango zeure lan horrekin, zeure gastuak izango dituzu-eta" esan omen zenion—, diruak ere zenbat mirari egin ditzakeen!;" Bost meza falta zaizkio zeruan sartzeko" erantzun omen zizun bidenteak; eta jarraian: " Baina zu eskuzabala izan zara nirekin, eta nik
|
ez
nuke zurekin gutxiago izan nahi, eta beraz, nik neuk ordainduko dizkiot apaizari, zure osaba defuntuari eskaini beharreko mezak"; Maria Bibianak kontatu zidan hura guztia, esaldi batez errematatu zuena: " Ni izan ninduzun lekuko, Gabino", dudarik izan ez zedin; gero, zuk zeuk atera zenituen ondorioak, jakina:
|
|
Ganbaran konbertsio itxurako hura izan nuenetik aldatuta nengoen, apaiz izateko irrikarekin, baina mediku espezialistak esan zidan, izeba Ernestinak bezalaxe, hobe nuela itxarotea; izebak ez bezala, baina, zuhurrago agertu zitzaidan mediku jauna: " Apaiza izateko behar bezalako osasuna behar da, eta nik are sendoago nahi zintuzket, katarro batzuk harrapatzen baitituzu oraindik eta
|
ez
baitzintuzket zu berriz ikusi nahi Kochen baziloaren mende, ulertzen didazu?";" Bai. Baina zer denbora egin dut horrela?" galdetu nion, erantzun zehatzago baten bila;" Bizpahiru urte, hiruzpalau, bospasei... hamar...";" Hamar...?!
|
2011
|
|
Pare bat kilometro egin dute gero elkarrekin, aski jakiteko emakumea Larraine aldera zihoala, hark ez zuela, berak bezala, denboraldi hasiera zela-eta kilometro edo aldapa gehiegi egiteko beldurrik batere, hirurogeita hamar urte izanagatik, hirurogeita hamar, hots, berrogeita hamar eta beste hogei gehiago?. Ez egon nigatik, egin dio andreak; lasai, emakumea, jakingo bazenu zure ondoan egingo ditudan bost minutu hauetan jasoko ditudala gaurko esperientziarik positiboenak, lasai, Montori alderako bidegurutzea hartu arte behintzat
|
ez
dut-eta zurekin joateko batere arazorik. Eta orduan ohartu da, eta emakumea ere une berean jabetu da, elkar ezagutzen zutela, alegia, duela lau urte Mauleko plazan egon zirela elkarrekin solasean.
|
|
–Guztiok mozkortzen gara noizbait lehen aldiz, etxekoandre, eta ohartu zenean
|
ez
zuela zure ama guztiz konbentzitu, bertze argudio bat asmatu behar izan zuen?: Noe ere mozkortu zen behin batean, baina Jainkoak salbatu zituen hura eta haren familia uholdetik, saindu handia den seinale?
|
|
–Eta kartzelara sartu bazaituzte ere, han non hormek
|
ez
baitute zuganaino munduko ezer iristen utziko, ez al duzu orduan ere zeure haurtzaroa, errege ganbara miresgarri hori, oroitzapen altxor hori ukanen??
|
|
Ezagutzen al duzu zeure egilea? Bizia eman eta jana eskaini zizun errekaren ondoan eta belardian; Eta arropa eman zizun, zoragarria Oihalik xuabe, bero eta distiranteena; eta ahotsa ere bai, hain xamurra non haranek
|
ez
duten zu gabe pozik. Arkume ttiki, nor izan zenuen egile?
|
|
Baina, garai hartan ni ere gazteagoa eta?, gogoa eman zidan esateko: «Ez, baina gure Jainkoak
|
ez
zuen zure adina, eta ez zekien zer zen zurea bezalako lunbagoa edukitzea». Ni bai bihurria, ezta?
|
2012
|
|
Peruk ekarri zaitu eta kanpoan geratu da zure zain. Peruk
|
ez
du zure amona ezagutzen eta ez diozu inoiz bisitan zurekin joateko gonbidapena luzatu. Gaur ere behean geratu da.
|
|
Jan egin behar dugu biziko bagara. Jaten
|
ez
duenari zuk zer esaten diozu, ez jateko. Jateko esango diozu, arriskuan ikusten duzulako bere osasuna.
|
|
Ez duzu nire zain egon behar, ez dizut ilusiorik eman nahi. Nik
|
ez
dut zure sinesmenaren beharrik. Ez dut zure maisu izan nahi.
|
|
Ez naiz argi mintzatzen, eta badakit langarra datorrenean ez naizela etxera itzultzen, zu bezala. Izan ere, gure mundua
|
ez
dut zu bezain beharrezkoa.
|
|
–Ostiral,
|
ez
zenuke zure herrian, zure jaioterrian egon nahiko?
|
|
Alegia, zure zerbitzuak kontuan izanda, eta bere jarrera errukiorraren arabera, zuri bizia barkatzeari eta bi begiak bakarrik 32 ateratzeko agintzeari Maiestateak ederretsiz gero, konponbide honekin nolabait justizia eginda geratuko litzatekeela bere uste apalean, eta mundu guztiak txalotuko lukeela Enperadorearen onginahia, baita beraren kontseilari izateko ohorea zutenen prozedura zuzen eta eskuzabalak ere. Begiak galtzeak
|
ez
lukeela zure indar fisikoa eragotziko, eta beronekin artean ere mesedegarri gerta zenkizkioke Maiestateari. Itsutasuna ausartziaren osagarri dela, ezkutatu egiten baitizkigu arriskuak; zeure begiekiko beldurra izan zela oztoporik handiena arerioaren ontziteria ekartzerakoan, eta aski izango litzatekeela zuretzat ministroen begiez ikustea, printzerik bikainenek ere ez baitute besterik egiten.
|
2013
|
|
Zuk uste duzu inork
|
ez
duela zure egoera ulertzen eta horregatik ez duzu zure barrena irekitzen, ezta. Oker zaudela eta zure antzeko egoeran jende gehiago badagoela eta ez zarela berezia norbaitek aurpegiratuko dizula pentsatuz justifikatzen duzu zure egoera, ezta?
|
|
–Eta bizi diren seinaleak ematea interesatzen zaienean bakarrik ematen dituzten horiek, zein motatako koldarrak dira? Tabernan lagunekin zaudenean hurbiltzen zaizkizunak agurtzera, parrandan bakarrik gelditzen direnean eta etxera joan nahi
|
ez
dutenean zuregana eta zure lagunengana batzen direnak, irratian film bat ikusteko sarrerak tokatu eta beste inork joan ezin duelako, ezinezko ordu batean delako eta biharamunean lanera jaiki behar delako, gonbidatzen zaituztenak, eta zuk, tuntun baten moduan onartu!?, larrua jotzeko gogoa izan eta beste inorekin ligatzeko gai izan ez direnean hots egiten dizutenak edo Facebooken jartzen duzun guztiari, bat batean,, atsegin dut?
|
|
Nahita alde egin zenuela sinesteko. Zure argazkiak kendu nituen zutabeetatik, salaketa kendu nuen komisariatik eta zutaz galdetzen zuten guztiei
|
ez
nuela zutaz deus gehiago jakin nahi erantzun nien. Zu agertzen zinen argazki guztiak erre nituen eta zure arropak psikiatrikora eraman nituen.
|
|
Zeharo bakarrik sentitzea, oso sentimendu gogorra da. Noizbait, bikotekidea ez da ispilu izango, etxekoek
|
ez
dituzte zuk egindakoak onartuko, eta hor egongo da zure laguna. Bidelaguna.
|
|
Ez zen besterik zure bihotza, aita. Artean asmatu
|
ez
zenuena zugan sortu zenuen. Idatzi ezin izan zenuen liburua bilakatu zen zure bizitza.
|
|
–jarraian, errandakoaz damu balitz bezala, gehitu zuen?: Hau, mesedez, bion artean,
|
ez
bainuke zure aitarekin arazorik izan nahi...
|
|
Emazteari grazia egiten zion hasieran. . Horretan behintzat
|
ez
du zure antzik?, esaten zidan oso noizbehinka telefonoz egiten genituen hizketaldietan. Gutun horietako batzuk irakurtzeko zoria izan nuen, eta kezkatzen hasi nintzen.
|
|
Ez naiz zale gisa horretako liburu mundutarrak irakurtzeko. Alabaina, zu urte hauetan ezagutzeko parada izan
|
ez
dugunok zure berri izateko bidea izanen genuke, gisa horretara.
|
|
Higuina diet halako lagun izunei. Zergatik
|
ez
zuen zurekin liskarrean jarraituko, bere aitak lehenago egin zuen legez?
|
|
–Halako berrogei emango bazenit ere, ez nintzateke inoiz zu bezain zoriontsua izango. Zure izaera, zure ontasuna ez dudan artean, inoiz
|
ez
dut zurearen pareko zorionik izango. Ez, ez, utzidazu ni neuretara moldatzen; eta, beharbada, oso zorte ona baldin badut, beste Collins jaun bat topatuko dut nire garaian.
|
|
Galgiroa epeltzea izan zen hori; eta Longbourneko erretorea izan banintz, kontra egingo niokeen, lehiatuki egin ere. Kristau legera barkatu zenituzke, noski, baina
|
ez
zenituzkeen zure begien aurrean sekula onartu behar, edo haien izenik zure belarrira hel zedin utzi». Horrelaxe aditzen du Collins jaunak kristau barkamena!
|
|
–jarraian, errandakoaz damu balitz bezala, gehitu zuen–: Hau, mesedez, bion artean,
|
ez
bainuke zure aitarekin arazorik izan nahi...
|
2014
|
|
Maite ez banauzu, nola maitasunean sinetsi? Konfiantzarik
|
ez
badut zugan, norengan izan. Zer nolako bizitza izango da hau?
|
|
–Polit hori,
|
ez
dut zurekiko ilusiorik.
|
|
–Badakit, gizona. Behiala inork
|
ez
zuen zuk bezala ezagutzen hiri hau, eta Brown saiatzen bada zaldirik gabeko kotxeak zer diren azaltzen, ekarri niri atzera. Eta lauretarako hemen izanen zara berriz, ezta?
|
|
Bestela ez dakit esango dudan eta. Esan nahi nizun esker ona besterik
|
ez
dudala zugana. Beti izan zinen adeitsua, jatorra eta eskuzabala.
|
2015
|
|
Eta batbatean bere aurpegi gozoa garraztu egin da?. Bizkarrean daramazun motxila horretan,
|
ez
zenuen zurea ez den ezer sartuko, ezta?
|
|
Badaezpada ere, duoari eutsi nahi izan diot nik, eta hitz egiten duzun bitartean nik ere detaileak kontatu nahi izan dizkizut. Eta hor nahastu dira, bistako koherentziarik gabe, inoiz ezagutu gabeko Granadako espetxea, zerbezarekin datozen doako tapak, bost urteko aurrerapenez bizitzen ari zinen berrogeietako krisialdia, berriz ikusiko
|
ez
zenuen zure BMW berria, zure BMW berriaren kanpai buelta sinestezinak, gure bidaian zehar jazotako Sarahren agerpen misteriotsuak, gizon bizardun eta emakume maitemindu baten argazki zaharra, Sarahrekiko zerbait horren zer nolakoa eta zenbatekoa, nire paranoia, zure ezjakintasuna, nire ama, zure aita, errepidean alferrik erretako kilometroak, monogamiaren inguruko zure kontradikzio ergelak eta Jo...
|
|
Eske nola ostia esango dizut aitortuko dizut
|
ez
nuela zu etortzea nahi bestela protagonismo guztia kenduko zenidalako?
|
|
Oraindik ez zaude seguru ezizen berriaren kontua denek behar bezala ulertu ote dizuten. Denbora irabazteko trikimailu gisa ere har dezakete, eta ez diote akaso behar duen garrantzia eman; izan ere, besteek
|
ez
dute zure libretaren, oharren eta, azken batean, zure kezkaren berri.
|
|
–Diru arazoak ditugu, baina
|
ez
dugu zure laguntzarik behar, konponduko gara.
|
|
–Hemen
|
ez
dugu zu bezalakorik nahi; edan baduzu alde egin ezazu, aulkia desinfektatu behar dugu eta!
|
|
Belauniko jarri, begiak itxi eta faborez zure ondotik desagertzeko eskatu zenion. Hark
|
ez
zituen zure erreguak entzun, noski, eta lasaigarri bat hartu behar izan zenuen, egunaren zamari aurre egiteko.
|
2016
|
|
–Bai, ados, baina uler dezakedanez, orain arte azaldu
|
ez
duzun zure presentziaren berri nahi zuen jakin Sapek, eta zuk, berriz ere, besteen hor egoitea baizik ez duzu adierazi. Esan ba, zergatik zauden hemen!?
|
|
Baina norekin egin etxean gaupasa bizitzari buruz hizketan, benetako lagunik gelditzen ez bazaizu? Nori bidali inork irakurri nahi
|
ez
dituen zure poemak. Norekin konpartitu oroitzapen ilunak?
|
|
Beharbada emaztea bera izan da?
|
ez
dut zure ezer gorde nahi, erabat ahaztu nahi zaitut, suntsitu nahi ditut zure aztarnak, ezagutu ez bazintut bezala bizi nahi nuke, esan duena, eta orain atalburuan besoak antxumatuta jarri eta zer hartzen duen begira dauka.
|
|
Polizia etxera etorri da. Badaki Harkaitzi gertaturikoaren berri, baina
|
ez
du zurekin hitz egiteko adorerik.
|
2017
|
|
Aurreneko nota aditu zen, neurtua eta lasaia, barea eta behin betikoa, isiltasun presa gabea hustuz hurrengo notari tokia egiteko eta hori da jendeak tankera horretan bata bestearen tokian jartzerik baleuka betiko sugar harrotu bat bezala une batez gailendu eta gero garbiro iluntasun hotzean betiko itzali han etzanda gelditu ordez hamakaz ez gogoratzeko ahaleginak egiten azkenean zedro guztiek Benjyk hainbeste gorrotatzen zuen perfume usain hil bizi hura hartzen zuten arte. ...zirik dado botatzaile ilunarentzat eta nik aldi batez eta hark zaila da sinestea maitasuna atsekabea beste asmorik gabe erositako obligazioak direla eta heldutasunera ailegatzen direla nahi eta nahi ez eta inolako abisurik gabe beren jabeagana bihurtzen direla haien tokian une horretan jaungoikoek bidaltzen duten beste edozein gauza jartzeko ez ez duzu horrelakorik egingo konprenitu arte berak ere
|
ez
zuela zure etsipen hori merezi beharbada eta nik nik inoiz ez dut hori egingo inork ez daki nik dakidana eta hark uste dut hobe duzula oraintxe bertan cambridgera joatea mainera ere joan zintezke hilabete pasatzera modurik baduzu kontuz ibiltzen baldin bazara sosak bertatik bertara zaintzeak jesusek baino orbain gehiago sendatu ditu eta nik egizu kontu konprenitzen dudala zure ustetan han datorre...
|
|
Baina
|
ez
dut zutaz hitz egiteko gogorik, zerria. Niri buruz hitz egin nahi dut.
|
|
Nire pisua zaindu beharra daukat, andrea, esan zion?. Nik
|
ez
dut zuk eta zure anaiak duzuen gorputz lirainik.
|
|
– Ezer esatekorik
|
ez
dut zuk ez dakizunik. Kotxe batek harrapatu zuen.
|
|
Orain, idazten jartzerakoan konturatzen naiz agian behar baino garrantzi gehiago eman diodala. Dena dela, hasi naizenez aurrera egin dezadan, eta ohar zaitez nire gogoak
|
ez
duela zuretzat ezkuturik ez estalkirik.
|
|
Isilik geratu naiz, are goibelago eta patetikoago oraingoan. Berriz ere zuk erabaki duzu zer eta nola, zeren, dirudienez, nire begiek
|
ez
dute zureek nirekin dena isilarazi eta hozteko duten gaitasuna. –Benga, bazkaria prestatuko dut?, esan duzu alai, eta sukaldera itzuli zara.
|
|
Nire lehenengo emaztea aurkeztu nionean,?
|
ez
du zure amaren antzik, izan zen esan zidan bakarra.
|
|
Ama izan behar
|
ez
zukeen zure ama maitatzea zaila dela diozue. Burua galdu nuen batean geurekin egon zen:
|
2018
|
|
–Eta ni zure ahizpa txikia, ez da hori kontua, Aiora, barkatu,
|
ez
dut zurekin haserretu nahi, baina neure senetik ateratzen nau. Entzun duzu?
|
|
Nork bozkatuko zuen haren alde halako irudi lotsagarriak ikusi ondoren. Pentsa, zure seme alabek ere
|
ez
zuten zure alde bozkatuko, bota zion, amorruak aitorpenaren lotsa gainditu zuelarik. Bada, nahi zuena joka zezakeen biokate pribatu askotatik irudiok baietz igaro.
|
|
–Badirudi hau erantzi beharrik ere
|
ez
dudala zu alaitzeko, ez dakit zer den gogorragoa, zure abdominal horiek ala hor altxatu den iskilua. Baina berehala jakingo dut, lasai.
|
|
–Baina ez dut ulertzen zergatik ez didazun ezer kontatu nahi, Marie. Hiru hilabete badira zure aitak eta biok
|
ez
dugula zure berririk. Zera?
|
2019
|
|
Bata bestearengandik oso gertu egon zineten garai hartan, zure gelako ateak banandu zintuzten arte. Indarrez itxi zenuen ate hura, egun batetik bestera zure nebak
|
ez
zuelako zurekin zerikusirik. Bi taldetan bananduta zeundeten ordurako.
|
|
–Egia esan, bera hemen ez dagoenean
|
ez
nuke zurekin hitz egin behar, aitortu zion beste aitak?. Baina lasai:
|
|
–Merezi nuen zerbait bada. Ez du zuretzat...
|
ez
du zuretzat... esanahirik bizi izan genuenak?
|
|
–Entzun duzuna:
|
ez
dut zurekin jarraitu nahi, berretsi zion Nekanek.
|
|
–Leixuri? , begiak jaso ditu sabel horretatik, lagunarenekin topo egiteko?, aurrerantzean arduraz jokatzen
|
ez
badugu zure jaunaren odol hori ez da Ustiriraino bizirik iritsiko.
|
|
Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin behartu zuen bere burua giza itxurazko perfekziorik gorena izatera, Ez duzu esaldia zuzendu, hiru aldiz erabili duzu izan aditza arnasaldi bakarrean, barkaezina da, aitor ezazu, Utzazu sandalia bakean, ahozkoak dena barkatzen du, Konforme, baina barkatzen ez dizudana da iritziaren zekenkeria, Orduan gogorarazi dizut zuzentzaile jendea jende urria dela, soila, literatura eta bizi asko ikusitakoa, Nire liburua, gogoan eduki, historiari buruzkoa da, Hala dela esango zuten, noski, generoen tradiziozko sailkapenaren arabera, baina, bestelako kontraesanik aireratu nahi ez badut ere, nire iritzi apalez bizitza ez den guztia literatura da, Historia ere bai, Historia batez ere, eta ez zaitez haserre, Eta pintura, eta musika, Musikak jaio zenetik itzuri nahi dio, batzuetan badoa, bestetzuetan badator, hitzetik askatu nahi du, inbidiaz, uste dut, baina beti itzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da, beste hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, entziklopediaren oroimenak huts egiten ez badit, Bitxia da, nik, historialaria banaiz ere, ez nukeen gogoratuko duela hainbeste urte bizi izan zela, inork bat batean galdetu izan balit, Horixe du denborak, badoa eta ez gara konturatzen, nor bere eguneroko gauzetan dabil, bat batean konturatu eta oihu egiten du, Jainko maitea, zer azkar doan denbora, edonork esango luke Salomon gaur bertan zegoela bizirik, eta hiru mila urte pasatu dira, Iruditzen zait bokazioaz erratu zarela, zuk filosofo izan behar zenuen, edo historialari, arte horietarako behar den talentua eta planta badauzkazu, Baina prestakuntza falta, jauna, zer egin dezake prestakuntzarik gabeko gizajo batek, genetika guztia ongi antolatua munduratzea nahikoa, ongi antolatua izanagatik, nolabait esan, gordinik badaukat ere, lehen ikasketek ematen dutena beste leunketarik gabe, nire kasuan lehenak ez ezik, bakarrak, Autodidakta zarela esan zenezake, zure ahalegin propio eta duinaren fruitu, ez da batere lotsagarria, lehen gizartea harro zegoen bere autodidaktez, Hura bukatu zen, aurrerakuntza etorri eta hura bukatu zen, autodidaktok gaizki ikusita gaude, bertsoak eta denbora pasatzeko istorioak idazten dituztenek baizik ez dute autodidakta izateko eta izaten jarraitzeko baimena, hura zoriona, haiena, nik ordea, sormen literariorako trebeziarik ez dut inoiz izan, aitortu behar dut, Ba filosofo egin zaitez, gizona, Hagitz umorista izpiritu finekoa zara, jauna, ironia ezin hobeki menderatzen duzu, galdetzekoa litzateke zer dela-eta aritzen zaren historian, hain zientzia larria eta sakona izaki, Bizitza errealean baizik ez naiz ironikoa, Arrazoia nuen, beraz, historia ez dela bizitza erreala esaten nuenean, literatura da, besterik ez, Baina historia bizitza erreala izan zen artean historia ezin dei zekiokeen garaian, Ziur al zaude, Galdera hankaduna eta zalantza besoduna zara, izan ere, Burua baino ez dut falta, Gauza bakoitza bere momentuan, burmuina asmatu zen azkena izan zen, Jakintsua zara zu, jauna, Ez da hainbesterako, adiskide maitea, Azken probak ikusi nahi al dituzu, Ez du merezi, egilearen zuzenketak eginik daude, gainerakoa azken zuzenketaren errutina baizik ez da, hori zure esku, Eskerrik asko konfiantzarengatik, Ongi merezia, konfiantza, Orduan, benetan uste al duzu historia bizitza erreala dela, Baietz uste dut ...uean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik
|
ez
zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betik...
|
|
Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen ...uean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik
|
ez
zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betik... Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin behartu zuen bere burua giza itxurazko perfekziorik gorena izatera, Ez duzu esaldia zuzendu, hiru aldiz erabili duzu izan aditza arnasaldi bakarrean, barkaezina da, aitor ezazu, Utzazu sandalia bakean, ahozkoak dena barkatzen du, Konforme, baina barkatzen ez dizudana da iritziaren zekenkeria, Orduan gogorarazi dizut zuzentzaile jendea jende urria dela, soila, literatura eta bizi asko ikusitakoa, Nire liburua, gogoan eduki, historiari buruzkoa da, Hala dela esango zuten, noski, generoen tradiziozko sailkapenaren arabera, baina, bestelako kontraesanik aireratu nahi ez badut ere, nire iritzi apalez bizitza ez den guztia literatura da, Historia ere bai, Historia batez ere, eta ez zaitez haserre, Eta pintura, eta musika, Musikak jaio zenetik itzuri nahi dio, batzuetan badoa, bestetzuetan badator, hitzetik askatu nahi du, inbidiaz, uste dut, baina beti itzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da, beste hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, entziklopediaren oroimenak huts egiten ez badit, Bitxia da, nik, historialaria banaiz ere, ez nukeen gogoratuko duela hainbeste urte bizi izan zela, inork bat batean galdetu izan balit, Horixe du denborak, badoa eta ez gara konturatzen, nor bere eguneroko gauzetan dabil, bat batean konturatu eta oihu egiten du, Jainko maitea, zer azkar doan denbora, edonork esango luke Salomon gaur bertan zegoela bizirik, eta hiru mila urte pasatu dira, Iruditzen zait bokazioaz erratu zarela, zuk filosofo izan behar zenuen, edo historialari, arte horietarako behar den talentua eta planta badauzkazu, Baina prestakuntza falta, jauna, zer egin dezake prestakuntzarik gabeko gizajo batek, genetika guztia ongi antolatua munduratzea nahikoa, ongi antolatua izanagatik, nolabait esan, gordinik badaukat ere, lehen ikasketek ematen dutena beste leunketarik gabe, nire kasuan lehenak ez ezik, bakarrak, Autodidakta zarela esan zenezake, zure ahalegin propio eta duinaren fruitu, ez da batere lotsagarria, lehen gizartea harro zegoen bere autodidaktez, Hura bukatu zen, aurrerakuntza etorri eta hura bukatu zen, autodidaktok gaizki ikusita gaude, bertsoak eta denbora pasatzeko istorioak idazten dituztenek baizik ez dute autodidakta izateko eta izaten jarraitzeko baimena, hura zoriona, haiena, nik ordea, sormen literariorako trebeziarik ez dut inoiz izan, aitortu behar dut, Ba filosofo egin zaitez, gizona, Hagitz umorista izpiritu finekoa zara, jauna, ironia ezin hobeki menderatzen duzu, galdetzekoa litzateke zer dela-eta aritzen zaren historian, hain zientzia larria eta sakona izaki, Bizitza errealean baizik ez naiz ironikoa, Arrazoia nuen, beraz, historia ez dela bizitza erreala esaten nuenean, literatura da, besterik ez, Baina historia bizitza erreala izan zen artean historia ezin dei zekiokeen garaian, Ziur al zaude, Galdera hankaduna eta zalantza besoduna zara, izan ere, Burua baino ez dut falta, Gauza bakoitza bere momentuan, burmuina asmatu zen azkena izan zen, Jakintsua zara zu, jauna, Ez da hainbesterako, adiskide maitea, Azken probak ikusi nahi al dituzu, Ez du merezi, egilearen zuzenketak eginik daude, gainerakoa azken zuzenketaren errutina baizik ez da, hori zure esku, Eskerrik asko konfiantzarengatik, Ongi merezia, konfiantza, Orduan, benetan uste al duzu historia bizitza erreala dela, Baietz uste dut
|
|
Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin ...uean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik
|
ez
zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betik... Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin behartu zuen bere burua giza itxurazko perfekziorik gorena izatera, Ez duzu esaldia zuzendu, hiru aldiz erabili duzu izan aditza arnasaldi bakarrean, barkaezina da, aitor ezazu, Utzazu sandalia bakean, ahozkoak dena barkatzen du, Konforme, baina barkatzen ez dizudana da iritziaren zekenkeria, Orduan gogorarazi dizut zuzentzaile jendea jende urria dela, soila, literatura eta bizi asko ikusitakoa, Nire liburua, gogoan eduki, historiari buruzkoa da, Hala dela esango zuten, noski, generoen tradiziozko sailkapenaren arabera, baina, bestelako kontraesanik aireratu nahi ez badut ere, nire iritzi apalez bizitza ez den guztia literatura da, Historia ere bai, Historia batez ere, eta ez zaitez haserre, Eta pintura, eta musika, Musikak jaio zenetik itzuri nahi dio, batzuetan badoa, bestetzuetan badator, hitzetik askatu nahi du, inbidiaz, uste dut, baina beti itzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da, beste hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, entziklopediaren oroimenak huts egiten ez badit, Bitxia da, nik, historialaria banaiz ere, ez nukeen gogoratuko duela hainbeste urte bizi izan zela, inork bat batean galdetu izan balit, Horixe du denborak, badoa eta ez gara konturatzen, nor bere eguneroko gauzetan dabil, bat batean konturatu eta oihu egiten du, Jainko maitea, zer azkar doan denbora, edonork esango luke Salomon gaur bertan zegoela bizirik, eta hiru mila urte pasatu dira, Iruditzen zait bokazioaz erratu zarela, zuk filosofo izan behar zenuen, edo historialari, arte horietarako behar den talentua eta planta badauzkazu, Baina prestakuntza falta, jauna, zer egin dezake prestakuntzarik gabeko gizajo batek, genetika guztia ongi antolatua munduratzea nahikoa, ongi antolatua izanagatik, nolabait esan, gordinik badaukat ere, lehen ikasketek ematen dutena beste leunketarik gabe, nire kasuan lehenak ez ezik, bakarrak, Autodidakta zarela esan zenezake, zure ahalegin propio eta duinaren fruitu, ez da batere lotsagarria, lehen gizartea harro zegoen bere autodidaktez, Hura bukatu zen, aurrerakuntza etorri eta hura bukatu zen, autodidaktok gaizki ikusita gaude, bertsoak eta denbora pasatzeko istorioak idazten dituztenek baizik ez dute autodidakta izateko eta izaten jarraitzeko baimena, hura zoriona, haiena, nik ordea, sormen literariorako trebeziarik ez dut inoiz izan, aitortu behar dut, Ba filosofo egin zaitez, gizona, Hagitz umorista izpiritu finekoa zara, jauna, ironia ezin hobeki menderatzen duzu, galdetzekoa litzateke zer dela-eta aritzen zaren historian, hain zientzia larria eta sakona izaki, Bizitza errealean baizik ez naiz ironikoa, Arrazoia nuen, beraz, historia ez dela bizitza erreala esaten nuenean, literatura da, besterik ez, Baina historia bizitza erreala izan zen artean historia ezin dei zekiokeen garaian, Ziur al zaude, Galdera hankaduna eta zalantza besoduna zara, izan ere, Burua baino ez dut falta, Gauza bakoitza bere momentuan, burmuina asmatu zen azkena izan zen, Jakintsua zara zu, jauna, Ez da hainbesterako, adiskide maitea, Azken probak ikusi nahi al dituzu, Ez du merezi, egilearen zuzenketak eginik daude, gainerakoa azken zuzenketaren errutina baizik ez da, hori zure esku, Eskerrik asko konfiantzarengatik, Ongi merezia, konfiantza, Orduan, benetan uste al duzu historia bizitza erreala dela, Baietz uste dut, Historia bizitza erreala izan zela, esan nahi dut, Ez ezazu duda izpirik eduki, Beharrik deleaturrik badagoen, esan zuen zuzentzaileak, hasperenka.
|
|
Hala eta guztiz ere arazoak, bere gordinean, bertan dirau: zer egin zurekin ezkondu nahi, eta maite
|
ez
duzun zure senargai eta ongilearekin, alegia. Zure aldetik, prestutasun osoa erakutsi duzunez, neu ere zerbait egin beharrean nago eta, ondo iruditzen bazaizu, behintzat, prest nago zure senargaiarekin, bekoz beko eta sakonki, aferaz hitz egiteko.
|
2020
|
|
–Zuk ondo dakizu. Eurentzat gura
|
ez
dutena zuretzat eta hor konpon. Bertan behera utzi zaituzte kabroiek.
|
|
–Mehatxua
|
ez
zenuen zuk eragin –ekin nion, halako batean– Martinek antolatu zuen.
|
|
–Ez,
|
ez
dut zure neska laguna izan nahi, Marco, baina idatz iezadazu hirira. Kontaidazu nola erortzen diren hostoak.
|
2021
|
|
Gainera, iruditzen zait kontu gehiegitxo dakizula zuk gauza onerako. Badakizu esan dituzunak zein esan
|
ez
dituzunak zure aurka bihur daitezkeela –ohartarazi dio koadernodunak.
|
|
–Isolda erregina –esan zuen ozen–, hemen zaude zin egiteko Eskritura Santuen gainean
|
ez
duzula zure senarraren aurkako akatsik egin eta ez diozula inoiz traizio egin beste gizonekin. Egia besterik ez duzu zilegi, gezur badiozu Jainkoak zigortuko baitzaitu.
|
|
Gauero kanpoan afaltzeko dirua gastatzen ari zara, zer eta ardoa edateko, zer eta gero tabernetan bakarrik dantzan aritzeko. Ama gaiztoa,
|
ez
zenuen zure umea maite eta zure kulpaz gaixotu zen, zure kulpaz atera behar izan zizuten, diagnostikoa jaso zenuenean zuk eskatu bezala: erauzi!
|
|
Badakizu joko bat dela, baina zure gorputzak
|
ez
du zuk dakizuna entzun nahi, eta polizia jatorraren besoetara botatzen da, zakur zahar hura zure txikitako laguna balitz bezala. Besarkatu egingo zenuke.
|
|
|
ez
zenuke zuk ere zerura
|
|
argi gera dadin
|
ez
dudala zugana iristerik;
|