|
2000
|
|
|
Gizona eta piztia bat batean solasean...? Hori
|
ez
duk zientzia, horiek ipuinak dituk, mutila!" Baina nik hura ikusi nuen, eta ikusi bezala eta ikusiaren arabera kontatzen ari natzaizu, jaun André... Hotzean pentsaturik, ordea, bertze arrazoin bat ere bila daiteke, zeren, nola tigrea jan berria izan baitzitekeen, ase egon baitzitekeen mementu hartan, halako moldez, non, jateko beharrik ezean, ez baitzitzaigun gainerat oldartu.
|
|
2001
|
|
|
Bi zientzia hauez gain Metafisika dugu, baina
|
ez
dugu zientzia gisa agertzen den Metafisikaren baten adibiderik eta, ondorioz, zera galdetu behar da: 3) Metafisika zientzia gisa oro har ahalgarri da?
|
|
2003
|
|
|
Bizkitartean, Sadaba filosofo adiskideak hain polliki zioen bezala, oraino Madrileko jauntxo batzuek kondenatua ez zuten Euskaldunon Egunkaria n?: . Ekonomiak, Biologiak, Astronomiak, Ekologiak, Teknologiak eta izenez baizik ezagutzen
|
ez
dugun Zientzia askok arazo berriak sortzen dizkiolarik mende berriari, badirudi igogailuz beti goiti doazela Zientziak; Etika, aldiz, eskaileretarik ezin hupatuz ari zaigula?.
|
|
|
Alabaina, hemen aurkeztu duen idazkian6 badirudi Kuhnek honako tesi hau proposatzen duela: zientziaren logikak interes gutxi duela eta azalpenerako indarrik
|
ez
duela zientziaren historialariarentzat.
|
|
|
objektibotasuna eta egia kontzeptuak oldartzera. Haatik, ez SBS, ez RS ezta SBP ere, ez ziren erasoari erantzuten ahalegindu,
|
ez
zuten zientziaren eta teknologiaren irudiaren aurka instantzia desberdinetatik —komunikabideak, Unibertsitatea, erakunde politikoak... — bideratutako higadura prozesu hori aintzat hartu. ‘Zientziak egia bilatzen du’ ideiaren aurka filosofo eta zientzialari batzuek prestatutako argudio sorta azpimarragarria da prozesu horretan.
|
|
|
Pentsalari ausart eta iraultzaileak ere makurtzen dira zientziaren epaiaren aurrean. Kropotkinek garaiko erakunde guztiak suntsitu nahi ditu —baina
|
ez
du zientzia ukitzen— Ibsen oso urrun joan zen egungo gizateriaren baldintzak ezagutzera ematerakoan —baina oraindik zientziari eusten dio egiaren neurri bat delakoan— Evans Pritchard, Levi Strauss eta beste batzuek ere onartu dute ‘Mendebaldeko Pentsamendua’, giza bilakaeraren gailur bakarra izatetik urrun, beste ideologia batzuetan topatzen ez diren arazoek ukitzen dutel...
|
|
2004
|
|
|
Horren ondorio epistemologikoa nabaria izan zcn, jakina, zeren artea bigarrenmaiiako imitazioa dela esan baitzuen Platonek eta, ondorioz, ezin deia ezagutzaren sorburua izan. Hortaz, artcak
|
ez
du zientziaren diziplinck duten ezagutza sortzeko gaitasunik.
|
|
|
Descartesek arrazoinamendu matematikoari ematen dion garrantzia funtsezkoa izan arren, hau ez da traba izango esperientziaren balio aparta onar dezan zientziari dagokionean. Esan bezala, berak du bururatu kontenplazio hutsean gelditzen den eta erabilpen praktikorik
|
ez
duen zientzia. Honi dagokionez, ez da ahaztu behar Diskurtsoaren bukaeran eta beste zenbait momentutan garbiro erakusten digula esperimentazioari ematen dion garrantzia.
|
|
|
Erabateko onaz, erabateko baliotsua denaz, bizitzaren azken zentzuaz hitz egiterakoan
|
ez
dugu zientzia formalik ez naturalik egingo (egin ahal izango), behin eta berriro tronpatuko gara, baina dogmatismo eta tranparik (demagogiarik) gabe esango duguna ez da zentzurik gabekoa izango ez alferrikako. Mistikoaren aurrean, benetan balio duenaren aitzinean ahoz eta idazlumaz isil gaitezke, betiko isildu ere.
|
|
2005
|
|
|
esan,
|
ez
ditut zientzia horiek
|
|
|
Honen zeregina, hain zuzen, gizakiak bere garapen prozesurako behar dituen erreferenteak lantzea eta eskaintzea da, gizabanakoari orain denetik geroan izatera irits daitekeenera hurbiltzen lagunduko diotenak. Honengatik
|
ez
ditu zientzia honek" errealki osatuak edo eratuak dauden karakterearen ezaugarriak bakarrik deskribatu behar", baizik eta" baita izatera irits daitezkeen edo luketen haiek ere" 33 Gizakiari buruzko haren teoria, kontraesankorra badirudi ere, ez da hainbeste teorikoa baizik eta batez ere praktikoa: beronek, gizakiaren ezagutza teoria batean geratu gabe, gizabanakoentzako humanizazio proiektu bat jarri nahi du martxan.
|
|
2006
|
|
|
Arima edo izpiritu espainolaren momentu arminenetako bat" zientzia espainolaren polemika" koa izan da() 40 Gogora dezagun momentuko giroa: urteotan hainbat liburu agertu da Europan, Espainian oihartzun handiarekin, batetik, lurralde katolikoak protestanteen aldean atzeratutzat emanez (laneko moral eskasagoa dute, etab., baina, batez ere,
|
ez
dute zientzia eta arrazoiketa librearen kulturarik). Kasu honetan aipatzen den zergatikoa kulturala da, erlijioa.
|
|
2008
|
|
|
Bigarren munduko gerra bukatu zenetik, Europako unibertsitatea arras gibelean geratua da:
|
ez
du zientzia artikulu aski produzitzen, ez du patente aski erregistratzen, ez du ikasle nahiko erakartzen, eta Europako ikertzaile anitzek erabakitzen du badirela toki hobeak ikerketa egiteko. Eta hara alde egiten dute bizkarrean daramatela XXI. mendeko altxor preziatuena:
|
|
|
1 Lehenengo atalean, Aristotelesek
|
ez
ditu zientzia (episteme) eta artea (techne) bereizten, testuinguru horretan, filosofoak bataren eta bestearen berezitasun komunak nabarmendu nahi baititu. Izan ere, esperientziaren aurrean, zientzia eta artea jakintza unibertsalak eta kausei buruzkoak dira.
|
|
|
4 Nolabait (pos), hau da: jakintsuak
|
ez
ditu zientzia partikularrak, banan banan hartuta, zehatz mehatz ezagutzen; baina zientzia partikularrak kausa eta printzipio lehenei buruzko jakintza unibertsalaren menpe dauden neurrian, jakintsuak haiek ere ezagutzen ditu.
|
|
2009
|
|
|
Baina herentzia legeen ikerketak eta gaixoak sendatzen ibiltzeak berak bere enpeinuen hutsala irakatsi dio. Biziak berak daki zer komeni zaion,
|
ez
du zientziaren laguntza beharrik: hori argitu zaion egunean, sa foi en la vie, qui le poussait à en aider l, action, et réparant les forces vitales, s? était élargie encore, lui avait donné la certitude supérieure que la vie se suffisait, était l, unique faiseuse de santé et de force?
|
|
|
ez da mende erdia alferrik pasa; zientziak eta teknologiak, azken honek bereziki, aldaketa sakonak ezagutu dituzte; sozietatea gerra hotzaren paradigmatik beste batera pasa da, nolabait fundamentalismo erlijioso kezkagarrien berpizkundea iradokitzen duena eta XX. mendearen erdialdeko Ingalaterra eta Britainia Handia ez dira XXI. mendeko hastapeneko Euskal Herria. Halaber, gure herriak, antzik ere
|
ez
du zientziaren, teknologiaren eta ikerketaren ikuspegitik ordukoarekin —gogoan izan unibertsitate publikorik ez genuela eta ikerketa gurean hutsaren hurrengoa zela. Alabaina, Snowk planteatzen duen kezkaren muina bizi bizia dago hots, bi kultura bitan apartatzea, gizartearen eta zientziaren artean lubakia sendotzea —humanitateen eta zientziaren artean bere hitzetan—, sozietatea bi muturretan banatzearen arriskua, batetik kultura zientifiko teknikoa oinarritzat jotzen dutenak eta bestetik, horri bizkarra ematen diotenak.
|
|
2010
|
|
|
Sari hauek erakusten dute zenbaterainoko sofistikazioa duen gaur egungo ikerketa matematikoak. Adibidez, hasiera batean zerikusi handirik
|
ez
duten zientziaren bi adar lotzen dituzte aurtengo saridunek.
|
|
|
Handik urte batzuetara ederki jakin nuen zientziak hala holako esplikazio bat eman ziezaiokeela egoera hari, alzheimerra gaixoa atzerakako bidean jartzen duen gaitza da, azken batean, norabide bakarrekoa, erregresio etengabean?, baina nik
|
ez
nituen zientziaren datuak, eta amaren eszena hura, esplikazio orotatik harat, ezin hunkigarriagoa egin zitzaidan, bihotzean halako goibeltasun handi bat eragin zidana, baita amarekiko samurtasun neurrigabe bat ere: besoetan hartuko nuen orduan ama bera, aukerarik izan banu, berak panpina hartzen zuen bezala, zin degizut, Damaso, hain iruditu zitzaidan ama izaki ahul ezdeus bat, tximeleta hauskor bat aire zabalean, errukarri bezain maitagarria?; gero, neskameetako bat bat batean egongelan sartu, eta halaxe mintzatu zen, urduri:
|
|
|
Handik urte batzuetara ederki jakin nuen zientziak hala holako esplikazio bat eman ziezaiokeela egoera hari —alzheimerra gaixoa atzerakako bidean jartzen duen gaitza da, azken batean, norabide bakarrekoa, erregresio etengabean—, baina nik
|
ez
nituen zientziaren datuak, eta amaren eszena hura, esplikazio orotatik harat, ezin hunkigarriagoa egin zitzaidan, bihotzean halako goibeltasun handi bat eragin zidana, baita amarekiko samurtasun neurrigabe bat ere: besoetan hartuko nuen orduan ama bera, aukerarik izan banu, berak panpina hartzen zuen bezala, zin degizut, Damaso, hain iruditu zitzaidan ama izaki ahul ezdeus bat, tximeleta hauskor bat aire zabalean, errukarri bezain maitagarria...; gero, neskameetako bat bat batean egongelan sartu, eta halaxe mintzatu zen, urduri:
|
|
2012
|
|
|
Ez eta lasai lasai autoan, etxean edo ipodean jartzeko musikak ere. Eta
|
ez
dutela zientzia fikziozko filmetako soinu banden antz handirik. Baina espazioarekin zerikusia duen edozerk bezala, nekez ezagutuko ditugun leku horien hotsak entzuteak halako jakin min eta lilura berezi bat sortzen digu.
|
|
|
Baina badira funtsezko bi, gogoratzeko errazak direnak: Elikadura intolerantzien testak, saio bakar batean 200 edo 300 elikagairen aurreko erreakzioak aztertzen dituenak,
|
ez
dute zientzia babesik. Gaur egun, elikagai batekiko intolerantzia zehazteko, hainbat proba egin behar dira, elikagai susmagarriari bakarrik zuzenduak, eta, batzuetan, oso zaila da zehaztea.
|
|
2014
|
|
|
Dieta arazleek, desintoxikatzaileak ere deitzen direnek,
|
ez
dute zientzia oinarririk, osasuna arriskuan jar dezakete, eta, gainera, herritarrei" infoxikan" esaten diete.
|
|
|
Badira, halaber, elikagaiak, «sendabelarrak», «erredura» edo osagarri nutrizionalak, gorputzeko atal desberdinetan metatutako gantza modu lokalizatu batean kentzeko gai direnak. Horrek
|
ez
du zientzia oinarririk, 2004ko abenduan Mathew Avram doktoreak Europako Dermatologia Laser Elkartearen (Journal of cosmetic and laserthery) argitalpen ofizialean zehaztu zuen bezala. Ariketa fisikoa egiteak, tabakotik alde egiteak eta dieta osasungarriari jarraitzeak zelulitisa prebeni dezakete edo aurrera egin dezakete Pertsona askok nahasi egiten dute gehiegizko pisua (osasunarentzat arriskutsua da epe luzera) eta zelulitisa.
|
|
|
Metabolismoa handitzen dute, gorputzeko tenperatura igotzen dute, apetitua edo antzeko teoriak murrizten dituzte. Horrek
|
ez
du zientzia sostengu sinesgarririk, eta ez dago datu epidemiologikorik hipotesi horiek baieztatzeko. Egia esan, askotan, janari pixka bat gehitzen zaio janariari, zaporea handitzeko eta kantitate handiagoa kontsumitzeko.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, maitagarrien ipuinetan gertatzen den bezala, ipuin horiek ez dute arriskuan jartzen osasuna, “mirari dieta” jakin batzuekin gertatzen da hori, eta horietako batzuk “muturreko dietak” izenda daitezke. Izotza zapuztuz argaltzeko proposamena egiten duen proposamenak ez du muturrekoa izatera iristen (oraingoz ez du izotzez bizi nahi), baina
|
ez
du zientzia oinarririk, eta ez du balio proposatzen duenarentzat, artikulu honetan zabaltzen den bezala.
|
|
2016
|
|
|
Beraz, talde honek ezagutza zientifikoa zabaltzen lagundu du informazio berria emanez. Gainera, prozesuan zehar, ezagutzen
|
ez
zituzten zientziaren izaerari eta funtzionamenduari buruzko alderdi batzuk aurkitu zituzten. Esperimentua Blackawtonen egin eta galdera ebatzi ondoren, artikulu zientifikoa idazteko unea iritsi zen.
|
|
|
Agotak kretinismoz joak zirela edo lepo sagarrak zituztela, idazten zen 19 mendean. Medikuntza kutsua duten" froga" horiek guziek argi erakusten dute beren jatorria
|
ez
dutela zientzian, baizik eta ustekerian.
|
|
2018
|
|
|
Homeopatiak
|
ez
du zientziarik
|
|
2019
|
|
|
Sexualitateari buruzko hitzaldiak ematen ibili ondoren, psikoterapeuta autodidakta bihurtu zen; 1951n hasi zen psikoanalisian trebatzen. Norell ek pentsatzen zuen psikoanalisiak
|
ez
zuela zientziaren sostenguaren beharrik. Haren iritziz, pertsona baten arazoak haren txikitako trauma erreprimituen ondorio ziren eta oroitzapen horiek berreskuratuz gero, pazientea sendatu egiten zen.
|
|
|
Arestian aipatu dugu Ingumak
|
ez
duela zientziaren esparruan Mikel Laboaz euskaraz idatzi den guztia jasotzen eta, guk, datu basearen iragazkiak oraindik orain atrapatu ez duen lan bat ekarri nahi dugu errebisio honetara. Ibon Rodriguezek, Mondragon Unibertsitateak eskaintzen duen Euskal Kultur Transmisioaren ikastaroa burutzean aurkeztu zuen lana, hain zuzen:
|
|
|
Fluktuazio hori normala da eta pertsona guztiei gertatzen zaie, eta, beraz, argaltzeko dieta gehienek proposatzen dutenaren kontra talka egiten du, gorputz pisua estatikotzat hartzen baitute, eta ‘pisu perfektua’ ere agintzen dute, hori ez bada ere. Julio Baulto dietista nutrizionista ere artikulu honetan azaltzen denez, «pisu ideala» da Estatu Batuetako aseguru batek duela 70 urte baino gehiago egin zuen arrisku ebaluazioko dokumentu bat, eta
|
ez
du zientzia oinarririk. Existitzen dena —eta ñabardurekin— pisu osasungarriaren maila bat da.
|
|
|
Nire ama lanpetuta zegoen unibertsitaterako gauzak erosten eta
|
ez
genuen zientzia praktiketakoa erosi.
|
|
2020
|
|
|
Ez, nik
|
ez
nituen Zientzia Politikoak egin, Zuzenbidea ikasi nuen...
|
|
2021
|
|
|
Zergatik? EHUn letretako batxilergoa edota batxilergo artistikoa egin duten ikasleek
|
ez
dituztelako zientzietako eta gizarte zientzietako ikasleek dituzten aukera berak. Eta hau diskriminazioa da (eta ez positiboa!).
|
|
2022
|
|
|
Pertsonak dituk Hego Asian, Afrikan, Hego Amerikan guretzat lan egiten dutenak, arropa josten, sakelakoetarako materiala erauzten edo jakiak ereiten. Horiek
|
ez
dituk zientzia fikziozkoak.
|
|
|
Zuzendariaren gomendioei ez segidarik ematea izan zen bere erresistentzia ekintza:
|
ez
zuen zientzietarako aukerarik egin, eta irakasle gelditu zen, baina ikastolan.
|
|
|
–Ez, nik
|
ez
nituen Zientzia Politikoak egin, Zuzenbidea ikasi nuen...
|
|
|
Azken finean, gure herriaren historiaren parte bat ere bada “euskal” burgesia eta oligarkia Espainiako eta Frantziako estatuen interesekin lerrokatu izana. Gainera, estatuen homogeneizazio kulturalak euskararen degradazio progresiboa eragin zuen, estatu egiturek
|
ez
baitzuten zientziaren, aurrerabidearen edota liberalismoaren hizkuntzatzat hartu.
|
|
2023
|
|
|
Zientziak ez badu burgesiaren talde bat bere fedean trabatu langile klasea trabatu duen bezainbat, horren arrazoia da; lehenik, burgesiaren talde horrek
|
ez
zuela zientziaren aplikazioekin langile klaseak zuen tai gabeko eta haragizko kontaktu bera. Baina ororen buru, arrazoi nagusia da burgesiaren talde horrek federik ez zeukala; federik ez duenak ezin du fedea galdu.
|