|
2001
|
|
|
Hori da legearen arduradun den gizaki epaileak ebazten duena; eta zigortu egiten du gizaki egilea. Baina etikaren munduan
|
ez
dugu legerik, ez dugu maitatzea beste metrorik, ezin dugu inor bere egiteez epaitu, are gutxiago kondenatu; metro horrek, berriz esan, ez duelako inolako neurririk. Bi galdera zeharo desberdinak dira:
|
|
2004
|
|
|
Era honetakoa da lege fisikoei buruz dugun ezagupena. Esaterako, grabitazioaren legea egiatzat jotzen dugu berari buruz hitz egin digutelako zientziaren izenean, santu batek egindako mirariez berba egin diguten moduan elizetan, ikusi geuk inoiz ikusi
|
ez
dugun arren lege fisiko hori, lege bat ez delako inon ikusten; halatan ere, erotzat joko genuke gaur egun gure artean lege horren indarra ukatuko lukeen edonor. Alabaina ez dugu ahaztu behar Newton bera izututa geratu zela lege horrekin, indar bat aurkitu zuelako kontaktu fisikorik gabe eragiten omen zuena gorputz fisikoetan eta ia Jainkoari berari konpetentzia egiten ziona.
|
|
2010
|
|
|
Nagusiaren borondatea, alegia, mendekoa zerbait egitera behartzeko borondatea, edota bestela esanda, zerbait dohainaren derrigorreko mugen barruan sartzeko borondatea, lege deitzen da, bete betean. Hori horrela da, batetik, esandako guztiaren ondorioz, eta, bestetik, borondatearen aurreko edozerk ezin duelako betebeharrik ezarri, eta, ondorenez,
|
ez
duelako lege indarrik. Beste alde batetik, borondatearen ostekoa, subiranoaren adimenean sortu eta baieztatuta dagoen legearen zeinua da, adimen esamoldea bera adimenaren zeinu hutsa den bezala.
|
|
|
Accursioren glosak hobeto azaltzen du ikuspegi hori, hauxe baieztatzean: aipatu Digestoaren testuak
|
ez
du legea benetan definitzen, bertan erkideak ez diren legeak daudelako. Ikuspegi berari eusten dio Bernardo Parmakoak bere glosaren beste pasarte batean, arau kanoniko orokorrak eta pertsonalak bereizten dituenean.
|
|
|
Hortaz, ez da beharrezkoa orain berriz gai hori sakontzea, lehen esandakoaz aparte eta betiko legeaz esan behar duguna ahantzi gabe. Egia esateko, animaliek ere
|
ez
dute legerik esangura hertsian, ez baitute arrazoimenik, ezta askatasunik ere; hori dela eta, ezin zaie animaliei lege naturalik aplikatu, esangura metaforikoan ez bada behintzat. Izatez, animalien eta bizirik gabeko izakien arteko desberdintasuna da animalien gidalerro bakarra ez dela naturaren indarra; horrekin batera, animalien gidalerro dira ezagutza eta sen naturala —sena, animalien kasuan, lege antzekoa da, eta, ildo horretatik, neurri batean behintzat onar daiteke legelarien bigarren adiera— Edozein kasutan ere, interpretazio hori guztiz metaforikoa da, eta, hein handi batean, analogoa ere bada; eta, horregatik, une honetan alde batera utziko dugu.
|