|
2000
|
|
|
Bere anaia gazteagoa, Diego, Burgosen jaioa baitzen eta zenbaitek uste dute han jaioko zela Frantzisko bera ere. Baina
|
ez
dugu horren lekukotasun zehatzik. Aita merkataritzan aritu zen eta Gasteiz eta Burgos izan zituen bizileku.
|
|
|
Zeren, noski, udalekutik etxera bueltatu eta ziplo bota bainion dena: nola gertatu zen, eta barkatzeko, niretzat
|
ez
zuela horrek ezer esan nahi; eta berak ea zelan egin nion hori, betiko maite behar ninduela jakinik, eta ea ez nintzen kapaz izan ezetz esateko Jabik tabernako komunera eraman eta prakak erantzi zizkidanean. Eta nik mesedez Txema, barkatu.
|
|
|
Haur bat bezalakoa da horrela jartzen denean, are haurrago arnoa edaten duenean, eta ez genituzke, beraz, haren hitzak hain aintzakotzat hartu behar. Egia da, halarik ere, ezen gaur marra iragan duela, eta
|
ez
duela horrek desenkusarik... Baina bakarka mintzatuko natzaio, eta sosega zaitezte.
|
|
|
—Anitzetan pentsatu izan dut —segitu zuen amak— zenbatetan galdegin ez ote zenion zeure buruari zergatik ez zaitudan bertze edozein amak bezala tratatu, hurbiltasunez eta xamurtasunez... eta hori azaltzea, alde batetik, mingarria izanen bazait ere, bertzetik,
|
ez
dut hori baizik gutiziatzen, zeren eta korapilo izugarri batek hersten eta itotzen bainau barrendik, eta ez dut korapilo hori laxatuko neure barrenaldea hustu arte eta jakin beharrekoak zuri jakinarazi arte.
|
|
|
Ez zen egia,
|
ez
nuen horretarako asmorik batere. Batzuetan horrela egiten dut, gezur bat botatzen dut inpentsan, harira datorrela uste dudanean.
|
|
2001
|
|
|
Lanaren erruz, pentsatzen du Tasiok, ordu estra gehiegi sarrarazten dizkiote lantegian eta itota irteten da handik, bizitza osorako tranpa batean erori dela sentituz. Eta Tasiok
|
ez
du horretan amildu nahi, ez, nahiz eta gero eta gehiago bereak sentitzen dituen lagunaren hitzak hau dena kaka bat duk esaten duenean. Eta gainera begira ze entradak, Tasio, kalbo geratzen ari nauk.
|
|
2002
|
|
|
Euzkadi maite zuelako! Eta
|
ez
dun hori txarrena. Izan ere, ba al dakizue zer egin zion pelotoi buruak aitonari, zerraldo erori zenean?
|
|
2003
|
|
|
1976ko urtarrilean eta martxoan, indarrean sartu ziren bi hitzarmen horiek, beren artikulu guztiekin, nahiz
|
ez
duen horrek erran nahi, orduz geroztik, Nazio Batuen Erakundeko estatu guztiek, hitzarmen berriak izenpetu dituztenek, egin ahalak oro egiten dituztela hain printzipio ederren, zuzen eta zehatz, bermatzeko. Ez da, ezen, nehoiz errazki gainditzen, ez bizitza pribatuan, ez bizitza publikoan, printzipioen eta interesen arteko gatazka.
|
|
2004
|
|
|
Lau hormetatik bat ahal zen moduan estalita zegoen, adreilu zaharrez hornituta, eta beste hiru paretak ere bala zuloz beterik zeuden. Dena dela, beste asko baino hobeto zegoen, baina ez bertan bizitzeko moduan; nire iritzia zen hori, baina geroago hori ere aldatu beharra izan nuen, askok
|
ez
zutelako hori ere.
|
|
|
–Barkatu, Joana, baina nik neure iritzia eman besterik ez dut egin,
|
ez
dut hori nik esan bezala denik esan. Zuk horrela ez dela baldin badiozu, ederki, aurrera.
|
|
|
Espainiera eta frantsesa Euskal Herrian hizkuntza naturalak bihurtu izana ez da historiaren oinarri zientifikoetan aurkitutako egia. Jakintzaren argiak ez du horrelako legitimazio gaitasunik erakusten,
|
ez
du horretarako dohainik. Ez horixe.
|
|
|
Ideologia espainolista zahar eta berriak aspalditik gogora ekarri digu txorakeriak utzi eta euskarari behingoz dagokion lekua esleitzeko garaia dela. Leku horretan, bistan denez, goi mailako euskal jakintzak eta kulturak ez lukete zeresan nabarmenik izango, euskaldunon mintzairak
|
ez
baitu horretarako berezko gaitasun komunikatibo eta diskurtsiborik. Gogoan ditugu euskara kultura hizkuntzen mundutik kanpo, berezko keriak dituela-eta, ezarri duten gizaseme ohoretsuen izenak.
|
|
|
Era berean: gauza jakiña da ezen antziñako juduek
|
ez
zituztela oria eta berdea berezten beren hizkeran. Eta greziatarrek ere ez:
|
|
|
Gin tonika dabil gora eta behera. Urteak dira ez zenuela gin tonika hartzen, urteak dira
|
ez
zenuela horretarako aukerarik. Sei urte.
|
|
|
–Zorionak fitxaketagatik, baina zoriona
|
ez
duk hori...
|
|
2005
|
|
|
Beste modurik ba al zen lehengusu lehengusinak elkarrekin bizitzeko elkarri traba egin gabe? Naroak
|
ez
du hori apurtu nahi, baina barrutik galderak egitera behartzen du zerbaitek. Ondo baino hobeto daki gehiegizko galderek Amets zelan ateratzen duten bere senetik, berez lasaia izan arren, oso.
|
|
|
Lehenengoan sakatu eta konektatzeko leihoa agertu zaio. Kaka zaharra, zelan
|
ez
du hori lehenago pentsatu. Telefonorik barik ez dago zereginik.
|
|
|
–Ez egin galdera gehiegi, egon hemen lasai eta zorte apur batez ez zaizu ezer gertatuko. Gugatik balitz, gure herrian sudurra sartzera etorri den gaijin batek merezi duen tratua emango genizuke, baina momentuz
|
ez
dugu hori egiterik.
|
|
|
Euskaldunak zarete, ezta? Nik
|
ez
dut horretaz gehiegi ulertzen eta bost axola, gainera, baina haientzat obsesioa zarete, zer egingo diogu.
|
|
|
–Ez,
|
ez
dut horretaz... –baina isildu egin nintzen.
|
|
2006
|
|
|
Ganberako lehendakaria belaunikatu egin zen erregearen aurrean, errespetuz beteta, baina behin eta berriz esan zion, irmoki, ez zuela agindutakoa beteko, errege izanik ere
|
ez
baitzuen hori egiteko eskubiderik.
|
|
|
–Zuk
|
ez
duzu hori usteko!
|
|
2007
|
|
|
Baina, lapurreta egunetik pare bat hilabetera, David izugarrizko buruko minak sufritzen hasi zen Amandarekin amodioa egin ostean. Hasieran
|
ez
zuen horrek bikotea asko kezkatu, lanerako itzulerak eragindako estresa izango zela pentsatu zuten. Aste gutxiren buruan baina, David, buruari bi eskuekin helduta, gauero oihuka esnatzen hasi zen.
|
|
|
Ba bai, nazkagarria da,
|
ez
dut hori ukatuko, baina, hotzean pentsatzen duzunean, ez da hainbesterako. Lerdo bakarti bat da, koitadu bat besterik ez.
|
|
2008
|
|
|
Zurrumurruen hedapena neurtzeko esperimentua zen. Kapitainak eta aktoreek izan ezik, inork
|
ez
zuen horren berri.
|
|
|
–Kafea, bel beltza eta azukrerik gabea, hezi gabea, markes jauna, baina zuk
|
ez
duzu hori sekula ikasiko, esan zion kontsulak, irritsu, kafeak zekarzkiòn oroitzapenen ildotik hizketan jarraitzen zuela?: Zuk ezagutu zenuen ene emaztea, markes jauna, behin baino gehiagotan mintzatu izan natzaizu hartaz; sekula ez, baina, gaur mintzatuko natzaizun eran.
|
|
|
nola, bada, urdea ikusi ahala urdaiazpikoa imajinatzen bazuen, listu jariatze automatiko bat eragiten ziona, Pavloven txakurrari bezala!; beste argudio bat ere bazuen, agidanean? sorginetan ere sinetsi izan baitzuen garai batean, ez al zituen markesa anderea bera eta bi alabak sorgintzat hartu, han bere herrian lehen aldiz ikusi zituenean??, harik eta errealitateak beste zerbait erakutsi zion arte; Reginak
|
ez
zuen horrekin adierazi nahi, beharbada, seguru ezetz?, deabrurik ez zegoela, izango ez zen, bada, munduan Angiolillo bezalako anarkista bakar bat egon bitartean!?, baina Reginak nekez pentsa zezakeen ezen, exorzismoaren ondorioz, Nataliaren baitatik urde bat atera zitekeela, jarraian leihoan zehar hegan egiteko, auskalo nora; hartan guztian bazegoen, izan ere, zentzuzko zentzuarekin ahokatzen ez ... markesa andereak mirariak zituen buruan betiere, baina ez ote zuen kontu hark irtenbide arruntago bat, beti gora begira egon gabe?
|
|
|
McLean neurologoaren teorien arabera, izan ere, badirudi gizakiak, bere eboluzioan, hiru garun jaso dituela: ...minidoena hirugarrena, arrazoimenaren substratua dena, neokortexak osatua, halako moldez, non, baieztatu ere, baiezta baitaiteke, gizakia ez dela pieza bakarreko izakia, zerbait konplexuagoa baizik, zeren, eboluzioak garun zaharraren erabateko eraldaketara jo bazezakeen ere, garun batetik beste garun baterako bidea urratuz, garatu gabeko garun bakarretik guztiz garatutako garun bakarrera, alegia?,
|
ez
zuen horretara jo, antza, baizik eta gehitze batera, hasierako garunari bigarrena eransten zitzaiola, eta bigarrenari hirugarrena, zergatik, eta prozesua azkartu egin zelako, tumore bat bezala hazi baitzen garuna epe laburrean; edo Racionero irakaslearen hitzetan, gizakiaren konplexutasuna laburbiltzen duen formulazio bitxian: –Krokodilo bat gara ardi baten barruan, eta ardi bat hominido baten barruan?.
|
|
|
–Baina onena
|
ez
dun hori: onena dun lamina ez zela lamina, printzesa bat baizik; eta onena dun hura ez zela ikazkinak eta printzesak elkar ikusten zutèn lehen aldia, ikazkinak, haitzulora egin baino lehen, printzesaren lurretan egin baitzituen urte batzuk, argitasunaren erresuman; eta onena dun?
|
|
|
Inork ez dezala pentsa nire itxaropenak euskal literaturan, euskal musikan, eta oro har euskal kulturatzat jotzen dugun horretan jarriak ditudanik. Nik
|
ez
dut horretan sinesten, horretan sinestea zera baldin bada behinik behin: alegia, euskal kulturaren sail edo adar horien esku dagoela nolabait ere gure nazio krisia egungo atakatik ateratzea.
|
|
|
Pastorren esanetan,, herri kolonizatuetan
|
ez
dugu hori hain argi?, besteren hizkuntza arrotzean garatutako kultura ere jatorrizko nazioaren ezpalekotzat hartzeko joera dugulako. Busteroren irizpidea, nik dakidala, ez da agintari abertzale politiko epelen iturrikoa, ezker abertzalearen harrobikoa baizik.
|
|
|
Batek orduak eman zitzakeen egiteko horretan. Garibaldik, ordea,
|
ez
zuen horretarako aldarterik.
|
|
|
–Kafea, bel beltza eta azukrerik gabea, hezi gabea, markes jauna, baina zuk
|
ez
duzu hori sekula ikasiko –esan zion kontsulak, irritsu, kafeak zekarzkiòn oroitzapenen ildotik hizketan jarraitzen zuela–: Zuk ezagutu zenuen ene emaztea, markes jauna, behin baino gehiagotan mintzatu izan natzaizu hartaz; sekula ez, baina, gaur mintzatuko natzaizun eran.
|
|
|
McLean neurologoaren teorien arabera, izan ere, badirudi gizakiak, bere eboluzioan, hiru garun jaso dituela: ...hirugarrena, arrazoimenaren substratua dena, neokortexak osatua, halako moldez, non, baieztatu ere, baiezta baitaiteke, gizakia ez dela pieza bakarreko izakia, zerbait konplexuagoa baizik, zeren, eboluzioak garun zaharraren erabateko eraldaketara jo bazezakeen ere, garun batetik beste garun baterako bidea urratuz –garatu gabeko garun bakarretik guztiz garatutako garun bakarrera, alegia–,
|
ez
zuen horretara jo, antza, baizik eta gehitze batera, hasierako garunari bigarrena eransten zitzaiola, eta bigarrenari hirugarrena, zergatik, eta prozesua azkartu egin zelako, tumore bat bezala hazi baitzen garuna epe laburrean; edo Racionero irakaslearen hitzetan, gizakiaren konplexutasuna laburbiltzen duen formulazio bitxian: " Krokodilo bat gara ardi baten barruan, eta ardi bat hominido baten barruan".
|
|
|
Hasteko, deabruaz mintzo zen kalonje jauna; esan ere, esaten zuen deabruak urde itxura zuela –" Ez dut nik hori asmatu, ebanjelioan azaltzen baita nola bi gizon deabrudunen deabruak urde batzuen baitan sartu ziren" esaten zuen–, baina Reginari –baserri giroko herri batekoa zen, azken batean– zail egiten zitzaion deabrua urde baten itxurapean irudikatzea: ...i ahala urdaiazpikoa imajinatzen bazuen, listu jariatze automatiko bat eragiten ziona, Pavloven txakurrari bezala!; beste argudio bat ere bazuen, agidanean... sorginetan ere sinetsi izan baitzuen garai batean –ez al zituen markesa anderea bera eta bi alabak sorgintzat hartu, han bere herrian lehen aldiz ikusi zituenean? –, harik eta errealitateak beste zerbait erakutsi zion arte; Reginak
|
ez
zuen horrekin adierazi nahi, beharbada –seguru ezetz–, deabrurik ez zegoela –izango ez zen, bada, munduan Angiolillo bezalako anarkista bakar bat egon bitartean! –, baina Reginak nekez pentsa zezakeen ezen, exorzismoaren ondorioz, Nataliaren baitatik urde bat atera zitekeela, jarraian leihoan zehar hegan egiteko, auskalo nora; hartan guztian bazegoen, izan ere, zentzuzko zentz... markesa andereak mirariak zituen buruan betiere, baina ez ote zuen kontu hark irtenbide arruntago bat, beti gora begira egon gabe?
|
|
|
–Baina onena
|
ez
dun hori: onena dun lamina ez zela lamina, printzesa bat baizik; eta onena dun hura ez zela ikazkinak eta printzesak elkar ikusten zutèn lehen aldia, ikazkinak, haitzulora egin baino lehen, printzesaren lurretan egin baitzituen urte batzuk, argitasunaren erresuman; eta onena dun... edo okerrena, beharbada, printzesak neba bat zuela, eraztunaren jabea zena eta eraztunarekin noiznahi jolasten zena, harik eta egun batean printze printzesak basoan galdu, printzeak eraztunari agindua eman, eraztuna kantatzen hasi, eta ikazkin bat etorri zitzaion arte; eta okerrena dun (nekez gerta daiteken okerragorik), eraztuna ikusi ez beste sartu zitzaiola ikazkinari hartaz jabetzeko irrika... baita printzeari agindu ere eramango zituela anai arrebak errege erreginen jauregira eraztuna uzten bazion memento batean, agintzeko formula sekretua ematearekin batera.
|
|
2009
|
|
|
Beste ezer baino lehenago bekarena azaldu zidaten. Falta izatean, eta ez delitua?, diputaziokoek
|
ez
zuten horren berri izango eta bekarekin jarraituko zuen.
|
|
|
–(?) Baina azkenean galdu egiten dugu, beti galtzen dugu azkenean. Baina
|
ez
dugu horregatik geure mandora igotzen, ez dugu geure mandorik ateratzen zaltegitik, ez dugu geure mandorik gauzarazten aurretiaz. Ez dugu geure erredolarik ere hartzen, arazorik ez hartzearren haren mailatu zaharren kentzeko, besorik ez nekatzearren.
|
|
|
Emozio biziren baten eraginpean baldin bagaude, gauza guztiak ikusmolde dramatiko horrexekin ikusiko ditugu. Horrelakoetan
|
ez
dute horiek beren ohiko aurpegia erakusten; bat batean aldatzen dute beren fisionomia; gure grinen, gure maitasun ala gorrotoaren, gure beldurraren ala itxaropenaren kolore espezifikoz margotuta agertzen zaizkigu horiek. Nekez aurki dezakegu kontrastasun handiagorik geure esperientziaren jatorrizko norabidearen eta zientziak ezarritako egiaren goiburuaren artean.
|
|
|
–Bai, lurperatu zituen. Baina
|
ez
zuen hori bakarrik egin, irakasleak etenaldi bat egin zuen?. Salustiano Berradek jende haiek hil egin zituen.
|
|
|
–Ez, berehalako kontua izan zen. Barkatuko didazu, baina
|
ez
dut horretaz hitz egiteko gogorik, oraindik ere nahiko...
|
|
|
galdetu zion Josebak. . O, deus inportanterik ez, baina hobe harrapatzen
|
ez
bazaituzte horrekin?, autoa martxan jarriz.
|
|
|
Jendez inguraturik bazaude ere bakardadea hezurretaraino sartzen zaizu; pertsonen isiltasuna trenen zalapartak zaplaztatzen du; eta gauza guztiek usain zikina dute. Baina
|
ez
badut horrenik pentsatzen kasik gustura ibiltzen naiz portaera eta gizaki bereziak aztertzen. Behin, unibertsitario nintzela, lagun batekin nindoan 2 zenbakiko metroan Broad way n gora.
|
|
|
Berari kontatu bainion aipu horren gorabehera. Baina lanean nirekin zen eta
|
ez
zuen hori egiteko denborarik?.
|
|
|
Diegok ez zuen halakorik espero eta horregatik ez zuen ezer egin alde egiten ikusi zuenean, semearekin, ahizparen etxera. Zer egin sinesten
|
ez
duzun horren aurrean. Baina orduek aurrera egin zuten, eta Diego bakarrik ikusten hasi zen bere burua.
|
|
|
Elkarrizketa elikadura prozesuari buruzko detaile horietara mugatzen zenez, Amaia lasaitasun handiagoz ikusten hasi zen egoera (ardoak ere bere ardura partea izango zuen) eta pentsatu zuen agian egia zela Noraren gaztigua, alegia,
|
ez
zuela horretaz hitz egiteko inongo asmorik, eta han ibiliko zirela, jan eta edan, ironia praktikatzen, eskura jartzen zitzaien edozein gizajo egurtzen. Garai onetan bezalaxe.
|
|
|
Ni apurtzeko gaitasuna duela, horixe frogatu nahi du eta botere horrekin kontsolatu. Baina
|
ez
du hori lortu, beste zerbait lortu du, beste porrot inbisible bat. Hilda baitzegoen, aspaldi, baina nik oraintxe hil dut.
|
|
|
Nik uste nuen hiltzea, besterik gabe, ez egotea zela. Baina
|
ez
du horrekin zerikusirik. Hiltzea gauzak aldatzeko ahalmena galtzea da.
|
|
|
–Partiduaren iritzia
|
ez
duk hori, eta ni partiduaren iritzikoa nauk?
|
|
|
Louise ile horiak nire esperoan balego bezala egin zidan ongi etorri. Bainurik ez zen izan,
|
ez
baitzuen horretarako tenorea. Haren ohatze beratzaren gainean egin denborak ez ninduen bainuontziaren minean utzi.
|
|
|
bilakatzeaz edo. Nire ahotik jalgi zirenek deus ikustekorik
|
ez
zuten horrekin:
|
|
|
Ohituta gaude Pirinioez haraindiko prentsaren asaskaldi baldarrekin, baina
|
ez
dugu horregatik erantzunik eta zuzenketarik gabe utzi behar haien arinkeria... jaurti ere, gure aurka jaurtitzen baitituzte akusaziorik larrienak, beraiek akasgabeak eta orbangabeak balira bezala.
|
|
|
segundo bateko tartea aski izan zuen hartarako, begietatik gorrotozko bi gezi jaurtitzen zizkiola, edo, gorrotozkoak baino gehiago, desengainuzkoak:
|
ez
zintudan horren astakilotzat hartzen, baina oker nengoen, Nazario... gorrotoaren suzko izotza desengainuaren ur garratzetara egina baitzegoen ordurako, non istantean urtu baitzen.
|
|
|
–Partiduaren iritzia
|
ez
duk hori, eta ni partiduaren iritzikoa nauk...
|
|
|
" Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke", aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia –harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak–, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza –ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan? –, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela: " Aitak sarjentu putakume hura bezalakoa nahi nau neure egitekoetan, baina hori bai ezetz...!"; hitzak, beraz, ez zuen jada Domingo behartzen, baina, hitza jateko behar adina arrazoi izan arren,
|
ez
zuen hori askitzat jotzen, gauza bakoitzak baitu bere mementoa eta bere abagunea, eta bera –Domingo– berearen zain baitzegoen; mutila isilik zegoen, beraz, egunerokotasunaren errutinak ezinbestean aspertzen zuen arren –Domingok berak gerora aitortuko zuen, behin baino gehiagotan, zeinen itogarria gertatzen zitzaion bulegoko espazio hertsia, halako eran, non, erreakzio gisa edo, por... lan istripu baten kariaz izan zen, langileetako bati balbula bat lehertu eta lurrun beroak begiak erre zizkionean, goizeko lehen orduan, Nazario Orbe bulego buruarekin eta Domingorekin bilduta zegoèn une haietako batean, astean behin hirurak biltzen baitziren, aitak semearen jarraipena bertatik egiteko asmotan; are gehiago:
|
|
2010
|
|
|
–Zer esan nahi duzu horrekin, munduko epaitegi guztiak eraitsi liratekeela, anarkia eta desordena munduan nagusi izan daitezen??. . Nik
|
ez
dut hori esan, baina zuk nahi bezala hartzen dituzu gauzak, eta??. –Zuk ere bai!?.
|
|
|
sekula gainditzen ez direnak: naturak itsusi eta dorpe egin ninduen, eta
|
ez
dut horren errurik, jakina, baina, hala ere, hainbatetan eta hainbatetan, neure buruari barre egiten ere ikasi dudan arren, lotsatu egiten naiz oraindik ere. Eta izeba Ernestinarekin gertatutako harekin ere, halatsu, makina bat bider lotsatu izan bainaiz geroztik, behar adina adore ez izateagatik izebarekin bat egiteko.
|
|
|
EAJk etenaldia eskatu zuen, baina ez zuten negoziazio mahaitik alde egin: defenditu beharrekoa defenditu zutela, baina
|
ez
zutela horregatik hautsiko erabaki zuten. Urkullu:
|
|
|
Zaldi azienda baten lehen irudi ikonografikoa Hastingsen tapiza da, XI. mendekoa. Erromatarrek
|
ez
zuten horretarako lanabesik?.
|
|
|
Susmo horietatik tiraka, hainbat forozalek erakutsi zuten patinen inguruko txosten garrantzitsuetan erabilitako grafikoak ez zirela benetakoak, eta CEA CNRSko laborategietan (Paris) egindako espektroskopia nuklearreko analitikak, berez, ez zirela inoiz egin, nahiz eta Cerdánek 5.065,15 euro jaso lan horrengatik. Frantziako laborategietan, behintzat,
|
ez
zutela horren berririk. Ez zutela horrelako analitikarik gogoan.
|
|
|
–Zuk
|
ez
duzu horren errurik, ama. Eta Erramun ere ez da oso pieza ona izango.
|
|
|
Baina Amaiak
|
ez
zuen horri buruz hitz egiteko gogorik. Beste zerbaitek estutzen zion barrena orain.
|
|
|
Ez erantzute hori erantzun mota bat zen, nik ulertzen nuenez: berak ez ninduen era berean maite eta
|
ez
ninduen horretan engainatu nahi, baina bere estimazioa eta laguntasuna eskaintzen zizkidan. Eta, tarteka, baita bere gorputza ere.
|
|
|
" Zer esan nahi duzu horrekin, munduko epaitegi guztiak eraitsi liratekeela, anarkia eta desordena munduan nagusi izan daitezen?". " Nik
|
ez
dut hori esan, baina zuk nahi bezala hartzen dituzu gauzak, eta...". " Zuk ere bai!".
|
|
|
Eta, hala ere, ez nago seguru... bai baitira errudun usterik gabeko lotsak —kristau izateari utzi niola esan dizut arestian, baina, mami mamian, hori ere auskalo... — sekula gainditzen ez direnak: naturak itsusi eta dorpe egin ninduen, eta
|
ez
dut horren errurik, jakina, baina, hala ere, hainbatetan eta hainbatetan, neure buruari barre egiten ere ikasi dudan arren, lotsatu egiten naiz oraindik ere. Eta izeba Ernestinarekin gertatutako harekin ere, halatsu, makina bat bider lotsatu izan bainaiz geroztik, behar adina adore ez izateagatik izebarekin bat egiteko.
|
|
2011
|
|
|
Horrexegatik salduko dun, noski, horren ongi: ez ote dugu, bada, liburuetan eta bilatzen bestela
|
ez
dugun hori. Mediokreok.
|
|
|
batean, eleberriaren sortze prozesuan aurkituko nituen zailtasunak eta arazoak kontatuko nituen, eta, bestean, neskaren eta bion artean gertatua argitzen saiatuko nintzen, izan ere puntu ilun asko ikusten bainituen oraindik. Lanetik ordua baino lehen etxera iritsi eta logelako atea zabaldu nuelarik, espantu keinuren bat egin izan balu edo maindireekin aurpegia estaltzeko ahaleginen bat gutxienik, normalagoa irudituko zitzaidan, baina ez zuen halakorik egin, hirurek buruak niregana itzuli eta begira geratu zitzaizkidan, hirurak aho zabalik, lanak oso aurreraturik baitzituzten ordurako, bidearen erdia egina behintzat,
|
ez
dut horretan zalantzarik, arnasa baretu ezinik jarraitu baitzuten bi morroiek, eta nire neskak ere arrain lehorreratu berria ematen baitzuen, ahoa zabalik aire bila. Izozki bat presaka jan berri duen ume baten aurpegiarekin begiratu zidan, ezpain ertzetik lerde hari mehar bat edo auskalo zer erortzen zitzaiola.
|
|
|
–Ez,
|
ez
duzu hori. Ez baitizkizut zabaltzen ahal.
|
|
|
Ez naiz joango. Zuek
|
ez
duzue hori eginarazteko aginterik.
|
|
|
Miresteko moduan zara besteei emana eta... eta fina eta xaloa. Nik
|
ez
dut horretatik batere. Ez nauzu ezagutzen.
|
|
|
Gero, kaleko inpresioa beste bat izan daiteke sektore zabal batzuengan. (?) Katalana ondo omen dago horientzat, arriskutik kanpo, eta zaila da jendeari ikustaraztea ikusi nahi
|
ez
duen hori. (?) Akaso katalana gaztelaniaren baitan urtzen utzi behar dugu.
|
|
2012
|
|
|
Autoa bere paretik pasatzean edo gero musika ote zeraman ere jakin nahi izan zuten, baina Josuk ez zuen erantzun garbi bat ematen jakin, ezetz uste zuen arren. Leihoen kristalak igota edo jaitsita zeramatzan autoak izan zen hurrengo galdera, eta Josuk
|
ez
zuen hori ere ikusi, azkarregi igaro ziren bere paretik, nahiko lan izan zuela harrapatua ez izateko, erantzun zien. Paretik igaro zenean norbait ikusteko aukera izan ote zuen galdetu zioten ondoren, gutxienez mutilak edo neskak ziren, zaharrak edo gazteak, norbait ba ote zihoan atzeko eserlekuan.
|
|
|
Ez zegoen munduan berarentzat gauza nekagarriagorik eta beldurgarriagorik baina, hala ere, mutilarekin berriro hitz egin eta argi eta garbi galdetzeko prest zegoen. Egoitzek ezetz esango zion, ordea, berak
|
ez
zuela horrekin zerikusirik, eta bera zen erabat seguru egon. Oker bazebilen, bideoa telebista guztietan ikusiko zen eta bere semearen bizitza bukatuta egongo zen hasi baino lehen.
|
|
|
Era berean, ezin dut neure burua gertatutakoaz askatu; goizegi ote den. Carlosek
|
ez
du horretaz deus esaten, ez du ezertaz ezer esaten, egia esanda, baina egoera berdintsuan dagoela esango nuke, Naroa eta Ander bezala. Anderrentzat bolada delikatua izaten da; bart edanda etorri da, hain zuzen.
|
|
|
Ameriketan eta guzti erakutsi zuen obra. Amamak
|
ez
zuen horretan asko erreparatu, nahiz eta erakusketaren inaugurazioan egon zen.
|
|
|
Txostena irakurtzen jarraitu zuen, baina ez zuen bortizkeriari buruzko beste aipamenik topatu. Dasilvak
|
ez
zuen horretaz hitz egin nahi edo Sandrak ez zion aparteko garrantzirik eman kontuari. Estresarekin loturiko nahasmenez gain, Dasilvak arazoak zituen alkoholarekin, eta pastillak behar zituen lo egiteko.
|
|
|
Hori bai kondena? Nik
|
ez
nuke hori nahi, ez dut inorentzako zama izan nahi. Aukeran, zure aitaren antzera hil nahiko nuke.
|
|
|
–Ulrike, oraintxe
|
ez
dut horri buruz hitz egiteko gogorik.
|
|
|
Alegia, nik pentsa nezake pentsa, Espainiako erregea zereko zer zikina dela (zeinek
|
ez
du hori pentsatzen?), edo monarkiaren erakundeak aspaldi likidatua egon lukeela edozein lurralde apur bat arrazoizkotan. Baina hori pentsatu eta nire pentsamendua bake bakean jendaurrean azaldu besterik ez badut egiten, h. d., erregea neure egitatez likidatzen ez dudan artean, edo inor xaxatzen ez dudan bitartean hura bere eskuz likidatzera, Estatuak ez dauka zertan nirekin gehiago sartu, erregea edo monarkia loriatzen dutenekin baino.
|
|
|
Hala ere, artean
|
ez
nuen horren berririk, eta horregatik denbora luzean beldurrak airean ibili nintzen, eta zelatan egoten ginen, bai ni eta baita nire armada osoa ere. Izan ere, lau ginenez gero, ehuni eraso egitera ausartuko nintzateke edonoiz zelai zabalean.
|
|
|
nola jakin dezaket Jainkoak berak zer iritzi duen gai zehatz horri buruz? Egia da jende horrek
|
ez
duela hori lege hauste moduan egiten; ez dute bihotzak agintzen dienaren kontra jokatzen, ezta adimenak esaten dienaren kontra ere. Ez dakite iraintzen dutenik, eta ez dute Jainkoaren justiziari erronka egiteagatik horrela jokatzen, guk ia gure bekatu guztietan egiten dugun bezala.
|
|
|
Erlijioa bat zetorkidan zuhurtasun horretan, eta ez nuen inolako zalantzarik, neure eginkizunetik kanpo nengoela izaki errugabe horiek suntsitzeko asmo odoltsuetan ari nintzenean; nirekiko errugabeak, esan nahi dut. Lege hausteei zegokienean, errudunak ziren bata bestearekiko, eta nik
|
ez
nuen horretan zerikusirik. Nazio lege hausteak ziren, eta Jainkoaren zuzenbidearen eskutan utzi behar nituen, bera baita nazioen gobernaria, eta berak baitaki, nazio zigorren bidez, nazio lege hausteengatik bidezkoa den ordaina ematen, eta berak, gogoko duen moduan, jendaurreko epaiketak ezartzen jendaurrean iraindu dutenei.
|
|
|
Soinean neraman betaurreko luzea atera, eta lurrean etzanda jarri nintzen ahuspez; eta lekua zelatatzen hasi nintzen. Konturatu nintzen bazirela gutxienez bederatzi basati biluzik haiek egindako su txiki baten ingururan, ez berotzeko,
|
ez
baitzuten horren premiarik, eguraldia oso beroa baitzen, baizik eta, iruditzen zitzaidanaren arabera, beraiekin, ez nekien bizirik edo hilik, ekarritako gizonekin giza haragizko otordu ikaragarri horietako bat prestatzeko.
|
|
|
Esan zidan egia zela, baina ni hilik nengoen frogarik ez zegoenez gero, ezin zuela eskubidea gauzatu nire heriotzaren berri zehatzik izan bitartean, eta gainera,
|
ez
zuela horren urruti zegoen gauza batean sartu nahi izan; egia zela nire hilburukoa jaso zuela eta eskubide eskaera egina zuela, eta bizirik edo hilik nengoen esan ahal izan balu, ordezko baten bidez jardungo zuela eta ingenio az, horrela esaten diote azukre olari, jabetu, eta orduan Brasilen zegoen semeari aginduak emango zizkiola hori egiteko.
|
|
|
Gero, eskerrak emateko beste eskutitz bat idatzi nien neure bi ordezkariei, horrenbesteko zuzentasunak eta zintzotasunak eskatzen zuen bezala, nire onespen osoa adieraziz. Eta opariren bat bidaltzeari zegokionez, haiek
|
ez
zuten horren premiarik.
|
|
|
Arrastorik ere
|
ez
dut horrenik, jauna.
|
|
|
Baina Printze haren bihozberatasun handiari justizia egiteko, baita menpekoen bizitzekin duen ardurari ere (eta desiragarria litzateke honetan Europako monarkek imitatuko balute), aipatu beharra dago haren ohoretan, agindu zorrotzak daudela zoruan kutsaturik dauden aldeak ongi garbi ditzaten horrelako exekuzio bakoitzaren ostean, eta honetan axolagabe jokatzen badute zerbitzariek, erregearen haserrea pizteko arriskuan jartzen dira. Nik neuk entzun nuen gorte mutiletariko bat zigortzeko aginduak ematen, beronen eginkizuna baitzen exekuzio baten ostean lurra garbi zezaten abisua ematea, baina maltzurkeriaz
|
ez
zuen hori bete eta, ondorioz, itxaropen handiak zituen jaun gazte bat audientziara etorri eta pozoitua gertatu zen zoritxarrez, nahiz eta orduan behintzat Erregeak ez zuen asmorik haren biziaren kontra. Baina Printze on hura hain bihozbera zenez, mutilari barkatu egin zion zigorra, honek agindu berezirik gabe berriz ez zuela egingo hitz eman ondoren.
|
|
|
–Ea, musu anderetxoari, penarik
|
ez
duan horrek.
|
|
|
Egindako bidean atzera itzuli ziren berriz ere elkar besarkatzeko; eta hantxe egin zion Emmak promes laster aurkituko zuela, nolanahikoa izanik ere modua, bere burua libre kausitzeko parada iraunkorra, astean behin gutxienez. Emmak
|
ez
zuen horretaz zalantzarik. Eta, bestalde, itxaropenez beterik zegoen.
|
|
|
berrogeita hamar arima, oker ez banago. Nik erantzun nion
|
ez
nuela horretarako balio...
|
|
|
–Ez dut ulertzen nolatan ez dugun orain arte elkar ezagutu, gaineratu du?, baina onartuko didazu zeu izan zarela errudun bakarra: ihes egiten diozu mundu guztiari, inoiz
|
ez
dut horren zapuzkeria handiko inor ikusi. Espero dut nire egoitzako aireak zure mukerkeria uxatuko duela...
|
|
|
ziur nago alde egin zuen egunaren bezperan, aitaren herrian, gogoilun mintzatu zela auzoko edozein neska lirainekin, esanez bera ez zihoala, hain zuzen ere, zerbitzura, baizik eta heriotzaren bila, zeren... orduan, inondik ere, begiak eskuaz estali eta horrela jarraituko zuen: «Ez, zuk (edo hik)
|
ez
duzu horren berririk jakin behar! Zure arima makulagabeak zirgit egingo luke!
|
|
|
Nik eskuaz estali nituen begiak, eta otoitz bat esaten hasi nintzen, ez dut gogoratzen zein... Bai, adiskidea, sarritan ikusia dut jendea nola hiltzen den ospitalean edo gudu zelaian, baina
|
ez
du horren antzik, guztiz bestelakoa da!... Gainera, aitortu beharra daukat, gauza batek tristatu ninduen bereziki:
|
|
2013
|
|
|
etxeratu arte ez du naufrago nobela hori idatziko. Erabakita dauka eta, itxura guztien arabera,
|
ez
du horretan behintzat bere buruari hutsik egiteko inolako asmorik.
|
|
|
Hogei urteko sufrimendua eta gorrotoa elkarrizketatxo batekin kitatu? Ni
|
ez
nauk horrekin limurtuko, ez diat sinisten... baina hark hala nahi badu...?
|
|
|
–errepikatu Zeledoniok?. Hik irakatsi behar digun orain, ez ezkondu eta ez haurrik izan
|
ez
duen horrek, zelan hazten diren haurrak. Mutila horrela tratatu behar badun, hobe dun, bai, moja joatea!
|
|
|
–Hik adarra jo nahi didak ala?? Bada,
|
ez
nauk horretarako etorri, jakin ezak?
|
|
|
–Ongi dun. Baina
|
ez
huke horren hipokondriakoa izan behar, gero, isilune baten ondotik, Omarrek, jarrera adeitsuagoan, gehitu zuen?: Bazagon ospitalean emakumezko ingeles bat, oso ginekologo ona, eta harengana igorriko haut?
|
|
|
Kontu hau obsesio bilakatu zait, bilakatu zaigu esan nuke, ama ere konbentzituta baitago Garibaldi aurki dezakegula. Ezin dugu auzia berriro ireki, inork
|
ez
du horretarako interesik, baina zure lagunaren arrastoa atera dezakegu, esan zuen. Edalontzi hutsa mahai gainean utzi, eserlekuan jesarri, bi eskuak gurutzatu eta makila noiz botako zain dagoen zakurrak bezala begiratu zidan, burua batera eta bestera.
|
|
|
Inguruko inork
|
ez
genuen horretarako erantzunik. Aski lan, gure hatsari lotzen.
|