|
2000
|
|
|
Ikuskatzaileak bosgarren aldiz txulatu zizkigun txartelak, eta mamu harrigarri baten antzera desagertu zen gero. Labur labur komentatu genuen desagertze txundigarria; biok, segur aski, gauza bera pentsatu genuen, ezer adierazi
|
ez
bagenuen ere. Binbilinketa apur bat baretu zen; ez, ordea, sargoria, eta agurea sortasun astun batek jo zuen.
|
|
|
" Kaixo, Brown naiz, edo zure semea naiz edo zuen neba edo zuen adiskidea...". Eszena hura irudikatze hutsak barre karkara batean jarri zuen, barre zergatik egiten zuen ulertzen
|
ez
bazuen ere. Baina kontraesan horiek normalak ziren:
|
|
|
Arratsaldeko bisita amaiturik, Danek kanpinera ekarri gaitu. Sarreran bertan, hobeki zegoen Adelak agurtu gaitu (ziurtasunik
|
ez
badut ere, egingo nuke ez duela oraindik apustua irabazi) eta aurreraxeago, ustekabean, denda guztiak muntatuak zeudela ikusi dugu! Hori lana, hori!
|
|
|
Geroxeago, Dabid ere lotara joan zen, baina azken bi hilabeteetan bezala, gonbidatuentzako gelara (inork ezer aipatu
|
ez
bazuen ere, Dabidek berez hartu zuen han lo egiteko erabakia, errudunak egunerokotasunaren onura eta abantailetarako eskubidea galdua balu bezala). Baina erretiratu aurretik, komunetik bueltan, gure nire gelaren kanpoaldetik igarotzean, Dabidek agur gisa hatz koskoez jo zuen nik itxia izaten nuen atea, errukarri antzean jo ere, eta orduan negu gorriko izotza sentitu nuen berriro, bai orduan bai beraren" Gabon" xuxurla hura entzutean.
|
|
2001
|
|
|
Bestela esan, zordun gara zenbait kultura sailetan, duguntxo pixkaren zordun, nahiz euskaraz nahiz erdaraz mintza, eta zorrak aitortzea eta ezagutzea dagokio zordun onari, pagatuko
|
ez
baditu ere. Horrelako eginkizunetarako ez dugu gure artean ez gogorik ez girorik izan.
|
|
|
Badakigu behinik behin literaturak, eta edozein kultura lanek orobat? ez diola hizkuntza biziari, suspertuko
|
ez
badu ere, mesede besterik egingo. Probetxuzko denez gero, beraz, ez dago egiteko hori besterentzat uzterik, bestek ez baitu landuko gerok lantzen ez dugunik.
|
|
|
" Ipar Amerikan, dantza-leku eta jolas-tokiak ugariak izanagatik, ez da jendea, Martyk erakusten digunez, bestetan baino alaiago. Poz eta negar  iturria, uste
|
ez
badugu ere, bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete, ez han eta ez hemen". Franko garaiko zine-klubetako jokabidea gogorarazten du Mitxelenaren zine kritiketako jardunak:
|
|
|
zernahi diren, Â oroimen irudimenetan ditugu, noiz axal axalean kanpoalderantz irauliak, noiz barrurantz. Batzu nahiz beste ezagutu behar azken buruan, lehengo eta geroko markak hautsi nahi
|
ez
baditugu ere hiztegigintzan. Aldez aurretik ez badakizkigu (gehiegixko izaki, damurik, erdaren gisan), badauzkagu liburuak, lagun adiskideez gainera, gure ezjakina asebete dezaten.
|
|
|
Ikasi eta aditu bihurtzeko egokierarik izan
|
ez
banuen ere, ez nuen horrenbestez zinemarako gogoa galdu. Gero, zenbait hilabetez ez genuen irrika hori berdintzeko modu errazik izan:
|
|
|
Ipar Amerikan, dantza-leku eta jolas-tokiak ugariak izanagatik, ez da jendea, Martyk erakusten digunez, bestetan baino alaiago. Poz eta negar iturria, uste
|
ez
badugu ere, bihotz barrenean dago, eta barrengo hutsa ez dezake kanpoko ezerk bete, ez han eta ez hemen. Mickey Spillane ren nobelak ez dira gainera betegarririk onenak.
|
|
|
Xabier Lizardi, olerkari eta prosista1, eta Lauaxetaren Olerkiak2 Bai batean eta bai bestean, idazle horien prosa lanak ez dira ahazturik gelditu, gure artean gertatu ohi den bezala. Zelaietari eskerrak, lehenbizikoan, eta honen eskuetara etorri den bilduma (Itz lauz, alegia) argitara zutenei eta dutenei3 Bestean, berriz, artikulurik bildu
|
ez
badute ere, Aita Onaindiak eman duen hitza jaso dugu: " bizkaitar idazle leun onek itz lauz be ugari be ugari idatzi euskun, eta itz lauzko osto sakabanatu orreik be jaso ta esku maitekorrez liburu mardul bat eratzea egoki litzakigukela otu yat.
|
|
|
Egia da, ahorik zabaldu
|
ez
banuen ere, delako unificación goitar hori azaldu daitekeela euskaraz. Aski genuke, adibidez, batze edota nik neronek usatu izan dudan bateratze.
|
|
|
Bazekien, ordea, dudarik gabe, inoiz aitortu
|
ez
badu ere, bere buruaren aurrean zuritu behar zuela, zuzenbideari dagokiona ematekotan, arrotzen aurrean zalaparta bizian aldarrikatu zuen euskararen berri ona. Â Frogatu behar zuen, bestela esan, bera, Larramendi, gauza zela hitzez eta izkribuz aditzera emateko euskara eta euskara goitarrez erdaraz hain era dotorean, Salamancan eta bestetan, adierazten zituenak.
|
|
|
" Udazkenera" heldu gara. Berandu ohartu da Leturia, ez zitekeen lehenago ohar, sasi beharra zela, sasi premia, aldez aurretik guztizkotzat zeukan premia hura, ez zela dena gorputzik gabeko ametsa eta irudipen hutsa baizik; besterik nahi zuela, uste
|
ez
bazuen ere, bere bihotzak.
|
|
|
Mintzatu berriak dira Donostiako egunerokoetan horrelakoek gure artean maiz jasotzen dituzten zehar begiratu eta susmo txarrez. Baina, nahi
|
ez
baditugu ere, behar ditugu eta gaur, gainerakoei ezer kendu gabe, inoiz baino gehiago. Ur lasterraren erdian goaz, ez gaude ia ertzetik begira.
|
|
|
Zeruetaraino goretsi behar
|
ez
badugu ere, ez da, bada, Etxepare, dagokion lekuan daukagula, euskaldun garen aldetik diogun zorra nahiz gogotik aldendu, gutxiets genezakeen olerkaria. Poeta gazte baten, maiz zaharragoak gogor hartzen dituen baten, hitzak aldatuko ditut hona, Ibon Sarasolarenak, Jakinen (24, 1967, 13 or.):
|
|
|
Baina ibilera horiek, aski zoroak izanik, arretaz ohartarazten digu, gaztarokoak dira, ez geroztikoak. Neurtitzak emaztea hil arte argitara eman
|
ez
zituela ere esan dezagun.
|
|
|
Ezin ditzaket, ordea, gogorik
|
ez
badut ere, medikuak bakean utz, Hipokratesen zina gogorarazi digun Arenaza jauna dela medio: " lenengo eta bein, ez [eriari] kalte aundiagorik egin" 7 Garbi dago hori xehetasunetan sartzen ez garen bitartean, baina ilun, arras ilun, horrelako erabateko oinarriekin gertatu ohi den bezala, aurrean daukagun eri hau edo hori gogoan dugunean.
|
|
|
Mintzatu berriak dira Donostiako egunerokoetan horrelakoek gure artean maiz jasotzen dituzten zehar begiratu eta susmo txarrez. Baina, nahi
|
ez
baditugu ere, behar ditugu eta gaur, gainerakoei ezer kendu gabe, inoiz baino gehiago. Ur lasterraren erdian goaz, ez gaude ia ertzetik begira.
|
|
|
Karismadunen artean bizi direlarik beti, karisma apurren bat lortu nahi lukete, nondik edo handik. Ebanjelioa irakurri
|
ez
badute ere, badakite, zeruetakoari ez ezen, lurreko erresumari ere" bortxa egiten zaiola, eta kexuek harrapatzen dutela hura".
|
|
|
Azken buruan, ez ninduten bulkatu, nerau sartu nintzen neure baitarik. Nahi
|
ez
nuelarik ere, sartu behar nuelako ustetan abiatu nintzen. Eguzkiaren argia baino argiago agertzen baitzen norbaitek abiatu behar zuela eta, inor sartzekotan, nola egingo nion neronek uko deiari?
|
|
|
Mutil koxkor ginela, eskuetaratu zitzaigun, ez dakit nola, adiskide batzuei eta niri, Segaláren erdal itzulpen bikaina. Eta poema zahar hark, artean Buffalo Bill, Wild Bill Hickock eta Billy the Kid en ibilerak besterik irakurtzen
|
ez
bagenituen ere, zeharo bereganatu gintuen. Geroago, apaiz eta fraidegai ez direnek ere batzuetan grekoz ikasi edo erdi ikasi behar izaten baitute Unibertsitatean?
|
|
|
Esandakoak, motz eta laburkiro esana izanik ere, garbi adierazten du lan egokia aukeratu duela Aita Barandiaranek. Eta hartu eta burutu duen lanaren nekea zenbaterainokoa den, eskarmenturik duenak badaki, eta
|
ez
duenak ere errazki igarriko dio. Itzultzeko ez ezik, liburua argitararazteko ere lanak eta nekeak eramana da noski.
|
|
|
Ondoren 1872 gerra zibila dator eta azken urte honetako lege deuseztatzailea; berez Nafarroa ukitzen
|
ez
badu ere (eta Ipar Euskal Herria ere noski), honek izan zituen ondorioak, behetik jota, ez omen ziren hizkuntzarentzako mesede handiegia izan. Hortik Bizkaiko meatzeak, lehengo neurririk gabe, hondarreraino zulatzea etorri zen, industria larriaren finkatzea eta etorkinen lehen uholde gaitza.
|
|
|
Zehazkiago, giro horren barrenean, horrela uste du idazleak, badira franko uler ditzaketenak; hortik kanpora, berriz, ustekabean baizik ez da aurkituko jakinaren gainean dagoenik. Zenbaitek badakite, Chaucer irakurri
|
ez
badute ere, nor zen Bath eko andrea; beste zenbaitek badute Camachoren ezteien aditzea. Baten batek, azkenik, igarriko dio adierazi nahi duzunari Maisu Juanek ostatuan kontu larregia kitatzeko erabili zuen burubideaz.
|
|
|
Hedabideetan eskainitako irudien munta hartu
|
ez
bazuten ere, gizarte enfrentamendu batzuk hasi ziren gertatzen; lazo urdinekoek Cosme Delclaux industrialariaren eta Jose Antonio Lara kartzela funtzionarioaren askapenaren alde (ETAk bahituta zeuzkan biak) bildu, eta haien aurrean ezker abertzaleak deituriko kontramanifestazioak izan ziren enfrentamendu horien eszenatoki, eta halakoxeak izan ziren halaber kale borroka gogorragoaren pasarte batzu... Ezker abertzalearen lerroetan" oinazearen sozializazioa" nagusitu zen jarduerarako ildo politiko gisa, gizartera zabaldu behar zen Estatuaren errepresioak ezker abertzaleari eragiten zion sufrimendua.
|
|
2002
|
|
|
Julian Trekuren kasuan, esate baterako, ez zuela batere argi, nor zen on eta nor txar bahiketaren auzi hartan; edo bestela esanda, ez zekiela noraino ziren on eta noraino txar bahitzaileak eta bahitua. Zeren, alde batetik, Rikardoren aitaren zintzotasunari buruz dudarik egiten
|
ez
bazuen ere Julianen aita tailer txiki bateko ugazaba zen, bestetik, begi bistakoa baitzen, ETAk halako sinpatia sortzen zuela herriko jende askorengan. Hamalau hamabost urteko mutila ere erraz jabe zitekeen hartaz.
|
|
|
Nire soldaduek, ohi denez, neronen kontra jotzen dute lehenbizi, beren arma zorrotzak erakutsiz. Bizia kentzea lortzen
|
ez
badute ere, zauriek erabat ahuldu naute  batailarako. Zure aurrera presentatzen naizenean, hain da desorekatua indarren korrelazioa, non hitzarmen bat eskatzera ere deliberatzen ez naizen.
|
|
|
Handik itzuli zenean, ez zuen estudiatzen jarraitzeko kemenik izan, eta, ezagun batzuen laguntzari esker, delineatzaile gisa hasi zen gero bere bizitza osoan lantegi izango zuen bulegoan. Karrera bukatu
|
ez
bazuen ere, arkitektotzat jotzen zuen bere burua jendearen aurrean, eta, halakoetan, bost axola zitzaizkion amaren gaitzespeneko begiradak edo jendearen ageriko isekak. Hala ere, oso maite zuten denek, aitaren fantasiek ez baitzion kalterik egiten inori.
|
|
|
Amorrazioa ematen dit negar egiteak, baita inork ikusten
|
ez
nauenean ere. Ahuldadea iruditzen zait, kontrarioari kartak erakustea bezala.
|
|
|
Horregatik ezin deitu haragijale. Hori da erabiltzen den argumentazioa, nahiz, egia aitortu behar baldin badizut, nik ez dudan argi ikusten argumentazioaren funtsa, niretzat karniboro ere haragia jaten duen zerbait baita, berez, talde horretan zientzialariek hala esanik panda hartzen sartzeko inolako eragozpenik
|
ez
badut ere. Hori, eta etxean urteetan zehar ikusi izan ditudan behi guztiak ere, ez baitakit ongi aski ematen zitzaien pentsuan bazen haragi puskarik, beste herrialde batzuetan gertatu den gisa.
|
|
|
Kontua da, ordea, Euskaltzaindiak hori inoiz ere esan
|
ez
bazuen ere, argitaletxeek, itzultzaileek, idazleek (idazle batzuek bederen) eta irakasleek nahi zutela jakin paperean zer jarri, alde batera begiratu eta" ohizko"," kanta" edo" diska" aurkitzen baitzuten, baina bestera begiratu eta" ohiko"," kantu" eta" disko" agertzen baitzitzaizkien. Eta ez zitzaien batere eroso egoera hori, EGA ateratzera joan eta batek" disko" jarri eta zuzentzaileak hutsa apuntatzen zuen, eta ondokoan" diska" jarri, eskarmentuaren ondorio, eta orduan beste zuzentzaile bat izaki, honek ere hutsa jartzen zien, ez dakit zuk ere izan duzun esperientzia hau.
|
|
2003
|
|
|
Ez dut nik horoskopoan sinesten. Hala ere, sinesten
|
ez
dudala ere ez nuke esango, eta beharbada horrexegatik ikusmiratu dut aldizkariaren atal hori: urte honetan zehar, Calvo Sotelo presidenteak hauteskundeak aurreratu, eta Felipe Gonzà ¡ lez gobernuburu izatera helduko omen da; Ronald Reaganek Etxe Zuria utziko omen du; Philipe Junot Monakoko  Carolinarekin bakezkoak egiten saiatuko omen da...
|
|
|
Uste dut B. n mila hoteletik gora dagoela, den denek
|
ez
badute ere lurpeko aparkalekurik ez igerilekurik, jakina.
|
|
|
Segaldi bakoitzean hondamendia hango bizidun txikientzat. Inurritegiak dozenaka azaltzen ziren, zomorro errukarriak aztoraturik; larre saguak korrika bizian nire ondotxotik, ziraunak, armiarma erraldoiak, zizareak, satorrak, bareak, matxinsaltoak, erle  tzarrak, ezparak, euli mandoak, ehunzangoak, kakalardoak, barraskiloak, mantalgorriak, kilkerrak, txirritak; eta ibiliko ziren, ikusi
|
ez
banituen ere, ziklopeak, lamiak, basiliskoak, herensugeak, banpiroak, otso gizonak, anakondak eta krokodiloak.
|
|
|
katedraduna,  egundoko lata eman zuena niri behar bezalako izen bat jar ziezadaten, eta bere lehenen  go helburua lortu
|
ez
bazuen ere (Agamenon), iritsi zuen, ordea, Ulisesentzat brontzezko domina.
|
|
|
|
ez
bagenu ere,
|
|
|
Garai hartako Euskal Herrian, gainera, garbi dago ez zirela askorik begiratzen banakoaren gogo edo nahikundeak, Etxearen iraupenerako komeni ziren elkarketak baizik. Seme maiorazkoari dagokionez, esaterako eta Umerezen arabera, ezkongairik aproposena da batere kaletarra ez den baserriko neska zintzo bat, ezkonsari onik
|
ez
badu ere. Etxeko maioraz  koa beste neska maiorazko batekin ezkontzea ez da komeni, normalean ezin baitira behar bezala eraman bi etxalde eta, gainera, horrek harrotasun ikaragarria eragin dezakeelako.
|
|
|
ez Jainkoa. Dagoeneko jaiotzetik hartzen dugu denok oinordetzan Adan eta Eba gure gurasoek egindako jatorrizko  bekatua, eta beste inolako bekatu larririk egin
|
ez
badugu ere, horrek azal lezake jasaten dugun gaitzaren zergatia. Baina jasaten den gaitz fisikoa, sufrimendua, garbiketa tresna da aldi berean:
|
|
|
Nolakoak ziren, bada, haien misioak? Aurretik ikusi ditugun jesuitenen ikusgarritasunetik dezente aldentzen direla badakigu, frantziskotarren misioen xehetasun guztiak ezagu  tzen
|
ez
baditugu ere. Binaka joaten ziren, eta bi asteko misioak ematen zituzten beti ere.
|
|
|
Zalduntxo nagusiek
|
ez
bazuten ere erreforma sozial ilustraturako ahalegin nabarmenik egin, ezagutu, ezagutuko zituzten Frantziako ilustratu handien ideiak. Eta baita hirietako burges askok ere.
|
|
|
Beste mutur batean daude egunkari ideologizatuak, abertzaleak edo. Beste mutur batean edo, zeren diskurtso beligerantea
|
ez
badute ere, praxia oso baita labainkorra. Azken horiei buruz datu bi besterik ez:
|
|
|
" historikoki, eta gure kasuan bertan ere ez du ematen salbuespenik dagoenik, estatu sindikatuek eta  estatu alderdiek orok interes zentralistei eta Estatuaren batasunari eusten diete. Mugimendu nazionalisten aurkako  borroka horretan, baita botere zentralak errepresentazio maioritariorik
|
ez
duenean ere, edozein domestikazio ereduri ekiten zaio, baita errepresiboari berari ere3". Hots, instituzioa goberna  tzera heldu den sentipenak ez daki leku egiten egituretara heldu ez denarentzat, eta gehiago:
|
|
2005
|
|
|
–Eta gehiago esango diat, jarraitu zuen?: bere garaian hala ikusi
|
ez
banuen ere, Carrero Blancoren hilketa bera alferrikako astakeria iruditzen zaidak orain.
|
|
|
Nire buru bera samarrak artean Adelaren hitzak erabat ulertzen
|
ez
bazituen ere, azalpen haien haritik bizitzaren eta errealitatearen ikuspegi bat eraikitzen joateko aukera izan nuen, hain baitzen nahasia eta bihurria inguruan gertatzen zen guztia. Adelak komunismoarekin, budismoarekin eta yogarekin egiten zuen uztartze hura gure bailaran arraroa gertatzen bazen ere, ez zen batere ezohikoa garai hartako zenbait giro aurrerakoitan.
|
|
2006
|
|
|
Maite nuen hoteleko logelatxoa, kaleko leihorik
|
ez
bazuen ere. Koadro zahar bat zeukan eskegita hormatik, Golden Gateren irudi gaizki egindako bat, kolore gorriminez pintatua.
|
|
|
muturreko firmak, eta oharrak abisatzen zidan ez zela eguerdia arte etorriko. Abisuak hartaz ezer esaten
|
ez
bazuen ere, giltzak etxekoa behar zuen. Patrikan sartu nuen.
|
|
|
Nik ezagutuko ditut hondartzak eta piszinak, oraindik ikusi
|
ez
baditut ere, eta oporrak, oraindik bizi ez baditut ere, eta herriko festak, oraindik disfrutatu ez baditut ere, eta zinea, oraindik non dagoen ez badakit ere. Eta nire alboan zahartuko den senarra.
|
|
|
Nik ezagutuko ditut hondartzak eta piszinak, oraindik ikusi ez baditut ere, eta oporrak, oraindik bizi
|
ez
baditut ere, eta herriko festak, oraindik disfrutatu ez baditut ere, eta zinea, oraindik non dagoen ez badakit ere. Eta nire alboan zahartuko den senarra.
|
|
|
Nik ezagutuko ditut hondartzak eta piszinak, oraindik ikusi ez baditut ere, eta oporrak, oraindik bizi ez baditut ere, eta herriko festak, oraindik disfrutatu
|
ez
baditut ere, eta zinea, oraindik non dagoen ez badakit ere. Eta nire alboan zahartuko den senarra.
|
|
|
Behar horiek asetzeko Akademiak azken urteotan erabaki asko hartu behar izan du eta hartu ditu, baina asko dira oraindik erabaki gabekoak lexikoan, joskeran... Zorionez, gure behar guzti guztiak ase
|
ez
baditu ere, Euskaltzaindiak hartu ditu dagoeneko euskaldun guztiontzat ezinbesteko, premiazko eta lehentasunezko diren hainbat erabaki. Esaterako:
|
|
2008
|
|
|
Leihatila zabaldu dut, Ibonekin hitz egiteko gogorik
|
ez
badut ere.
|
|
|
" Horrelako galderekin arituko gara ikastaro honetan. Dena dela, lehendabizi, eta zuen maila ezagutzen
|
ez
badut ere, inoiz tragediarik irakurri gabeak zaretela erabakirik, edozein entziklopediatan agertutako topikoak aipatuz hasiko natzaizue.
|
|
|
Ez nuen gau osoan begirik bildu, pentsaturik pikutara joango zi  tzaigula dena, pentsaturik Pilarikako zubia baliatzen ez bagenuen ez genuela beste abagunerik izango, pentsaturik Apezak mingaina dantzatuko zuela eta dantzatzen
|
ez
bazuen ere Inaziok pazientzia galduko zuela eta ez zuela gehiago itxaron nahiko, zer egin?, ordea, eta galdera hori buruan nuelako egon nintzen begiak bildu ezinik, naufrago bat baino galduago gauaren erdian, eta errezatu ere egin nuen, Jainko maitea, Apezak ez diezaiola ezer esan Tomasi, Tomasek eraman nazala Villa Mariara, eta erlojuaren txirrinak bostak jo baino minutu batzuk lehenago, senarra... danba!
|
|
|
...zitzaidan ez ote nuen hobe goizean ez esnatzea, hartaraino ere ilundu zitzaidan nire baitako tunel irteerarik gabea, eta nik nioen, pastilla batzuk eta aio, ez nintzen ezertarako ezer, ez nuen batere balio, jotzen ninduenean altzari bat baino gutxiago nintzen, berorrek inoiz izan du altzari bati joka eta joka hasi den gizonezkoren baten berririk?, ez noski, nola ba, baina kontua da Tomasek jotzen
|
ez
ninduenean ere altzari bat baino gutxiago nintzela, altzari bati ez diozu mespretxuz begiratzen, destainaz hitz egiten, nazkaz entzuten, altzari bati zapia pasatzen diozu hautsa kentzeko, olioa ematen diozu aldian behin, edo pipien kontrako botika, baina ezta hori ere, Tomasek ez zidan altzari bati eman ohi zaion tratua ere opa, eta nik diodana, zergatik naiz logelako mahaitxoa baino gutxiago, be...
|
|
|
hormaren estruktura entzungorra urtu
|
ez
bazuen ere;
|
|
|
[Arrazoi erraza.] Hirian denetik dago, saltoki haundi super hiperrean denetik dago, Inderneten denetik dago; dena dagoen tokian denetik dago, jakina, eta ez da falta inork nahi, behar edo eskatu
|
ez
duena ere. Botikan bezalaxe.
|
|
|
Eta nago ez gaudela ohituta gure buruaz hitz egiten, aipatu gai guztiez zer kontaturik, izan, badugula baina oso gutxitan azaleratzen ditugula, normalean isilpean izaten ditugun kontuak direla. Asko kostatzen zaigu gure buruaz hitz egitea, bai, eta gaizki pasatu
|
ez
banuen ere, argi daukat banakako elkarrizketa hura izan zela, egokitasun agiriari dagokionez behinik behin, unerik gogorrena.
|
|
|
Ez zen gorabehera handirik egoten eta eman beharreko urratsak argiak ziren. Kolonbiarekiko lotura afektiborik
|
ez
bagenuen ere, alde praktikotik begiratuta, ez zegoen dudarik batere, aukera ona zen. Haatik, arestian esan bezala, denbora ez da alferrik pasatzen, eta hiru urte haietan Garazi jaiotzeaz gain bestelako gertaerak izan ziren.
|
|
|
Gogoan dut ezen halako batean, terraza batean eseririk, balkoi zabal batean egiten ari ziren opera txinatar bat ikusteko aukera izan genuela. Antzeko zerbait ikusia genuen Chongqingen, eta, piperrik ulertu
|
ez
bagenuen ere, primeran pasatu genuen. Hori bai, Garazi ez zen oso konforme geratu balkoiko pertsonaia hura Txinako Porrotx zela esan genionean...
|
|
|
Ez dut gogoan aita eta ama izango ginela erabaki genuen egun berean izan ote zen ala digestioa ondo egiteko egun batzuk pasatzen utzi ote nuen, baina istorio honi dagokion hurrengo irudia ordenagailuaren aurrean ageri zait. Ziurrenik Google n" adopción" eta" internacional" hitzak idatziko nituen, ziurrenik ordu asko pasatuko nituen pantailaren aurrean, loari eta idazketari lapurtutakoak, eta ondo gogoan
|
ez
badut ere, badakit informazioa bilatzen hasiko nintzela, buru belarri hasi ere, dena berehala aurkituko nuelakoan, dena berehala aurkitu nahian, horrela jokatzen baitut zerbait kaskezurrean sartzen zaidanean. Egun haietan izan nuen lehenengo aldiz NAELen berri. Nazioarteko Adopzioetarako Elkarte Laguntzailea, gazteleraz ECAI?
|
|
2009
|
|
|
Jakinda abandonatuta zaudela, bakarrik, hilez gero zure jendeaz arduratuko den inor izan gabe, familiarik gabe, lagunik gabe, guztientzat susmagarri, atzerritar! ...ikusten duzunean, elikatzeko beste aho miserable bati jaten eman beharra duzunean (zureari, Daniel!), leihora pega pega eginda asteak igarotzen dituzunean heltzen ez diren gaixoen zain, Bellevilletik Saint Ouenera arrastaka joaten zarenean zor dizutena eskatzera eta zentimo bat ere lortu ez, auzokideek atzerritar zikina, meteko eta txerpolari deitzen dizutenean, hori merezi ahal izateko ezer egin
|
ez
baduzu ere, orduan izango duzu diruaz eta arrakastaz hitz egiterik, zertaz ari zaren jakinda. Eta orduan esaten baduzu:
|
|
|
Hari buruz kontatzen direnak ezin dira asmatuak izan. Lagun baten semea ustezko mediku horrengana joan zen, eta zenbateko zehatza gogoratzen
|
ez
badut ere, uste dut halako saio kopuru batengatik bost edo sei mila libera eskatu zizkiola. Mutiko hark ez dauka diru askorik eta negoziatzen saiatu zen.
|
|
|
Salto batez altxatu zen eta, txikitan sekula jo ez zuenak, han eman zion masaileko bat ahalik eta indartsuen, indar handirik
|
ez
bazuen ere, eta semearen ohe gainean erori zen zabuka. Istant bat igaro ondoren, Daniel amarenganantz makurtu zen, eskua, masailekoa eman berri ziona, hartu eta musu eman zion.
|
|
|
Gorroto zituen ekialdetar hatz luze haiek. Dariok inoiz lurrinik botatzen
|
ez
bazuen ere, mutikoak, amorraturik sumatzen zuen beti, aitaren ondoan zegoenean, nola zerion halako" emakume usain bat" arropa ezin hobeto zaindu hari, larru azal ilun hari, eraztun mardularekiko esku hari.
|
|
|
Ezer erantzun
|
ez
bazuen ere, Clarak bazekien leher eginda zegoela.
|
|
|
Grand Placen aurkituko gara liburuan honakoa kontatu zuen Mariok bere aitaren ibilerez: " Gernika bonbardatu zuten egun berean bete zituen hogei urte eta orduan hain zuzen, mobilizaturik izan ziren gazte guztiak, are hogei urte besterik
|
ez
zutenak ere". Jakinda Onaindia Bilbora joan zen, PNVko bulegoetan izen emateko asmoz.
|
|
|
Baina haiekin nagok hala ere, zer potro, azkeneraino. Nire gerlariak dituk, neuk erditu banitu bezala, orain ez ditiat popatik hartzera bidaliko, pistola bat hartzeko potrorik inoiz izan
|
ez
badut ere, Artolaren baserria erre eta gero kale borrokako txorakeriatan baino ibili ez banaiz ere, noizbait putakeria hau guztia behingoz amai dadin nahi badut ere... hala ere, beti egon naizen tokian iraungo diat.
|
|
|
Ordu erdi bat; ordu erdi bat gehien jota. Lainoa saretzen
|
ez
badu ere, banoak gora. Aurrena pikoletoei deitu zieat noski.
|
|
|
Begira, apurka apurka burutzen doaz hil aurretik bete gura ditudan nire asmoak. Peluka, behingoz, etxean dago, honezkero halakorik itxaroten
|
ez
banuen ere. Erosi ditut biloba berriarentzako joko edo jostailuak, eta, horrez gain, berarentzako jakatxoak egiten ere ari naiz.
|
|
|
Gaur dakidan beste jakinda, neuri ere ez zait batere gustatzen nolako ama izan naizen. Damu hori dut, honezkero ezertarako balio
|
ez
badu ere, barru barruan sartuta. Are gehiago esango nuke:
|
|
|
Ondo dakizu zuk, honetan ez bainaiz aldatu, ni ez naizela halako txotxolokerien zale. Ukaezina dut, ordea, neuk gura
|
ez
badut ere, orduz geroztik ez naizela lehengoa.
|
|
|
Aitak gura izan zuelako etorri bazinen ere mundura, gustura onartu zintudan. Umetan, poza besterik ez zenidan eman, nik behar den bezala eskertzen jakin
|
ez
banuen ere. Gero etorri ziren, lehenago nire ondotik alde egiteak sorrarazi zidan samina, eta, ostean, zure joan etorrien berri izaten nuen heinean, larritasuna, amorrua, pena, gorrotoa... bata bestearen atzetik edo guztiak batera nahasita.
|
|
|
Hain dira ezberdinak Nafarroako, Iparraldeko eta Euskal Autonomia Erkidegoko errealitate soziolinguistikoak! Ez dira alferrik pasatu azken hogeita bost urteak, zenbaitek halakorik aitortu nahi
|
ez
badu ere.
|
|
|
Hau guztiau aipatu nahi izan dugu erakusteko, edonola ere, hizkuntza aniztasunaren sustapena Euskadiko legeriari ez ezik Espainiakoari ere ez zaiola arrotz. Hortaz, eta hizkuntza politikako gaietan guztia gehiegi irizten diotenek begi onez ikusten
|
ez
badute ere, herri aginteek bakoitzak bere eskumenen arabera hedabideen zenbait arlotan hizkuntza kuota sistema jartzea Europako eta Espainiako legeriekin guztiz bat datorren bidea da. Oker ez bagaude, Euskadin, 1994an ezarri zen lehen aldiz kuota sistema, maiztasun modulazioko irratien kontzesio publikorako dekretuan hain zuzen ere.
|
|
|
Administraziori beste ertz batetik begiratzen badiogu, edonork aitortu du inoiz ere izan ez duen lekua duela gaur egun euskarak herri administrazioetan. Baina baikorkeria antzuetan erori nahi
|
ez
duenak ere aitortu du, oro har, urteotan egin dena baino gehiago eta hobeto ere egin zitekeela esparru honetan euskararen erabilera sustatzeko. Are kezkagarriagoa da defizit hori, kontuan hartzen badugu herri administrazioei eredugarri izatea dagokiela eta, diktadura ondorengo demokrazia garaian eskuratutako autogobernuari esker, administrazio berri eta berrituak eraiki direla Euskal Autonomia Erkidegoan [45].
|
|
|
Okerrago, 2009an baino arrisku biziagoan klasifikatu zuten euskara 2001ean Unescoko hizkuntzalariek. Ikusi nahi
|
ez
duenak ere ikusi beste erremediorik ez du, beraz, ukatuko badu ere, jada aurreratu duguna: hobera egin duela euskarak.
|
|
|
Bada horretarako biziki aproposa irizten diodan hirugarren irizpide bat, aipatu ditugun bi irizpide tradizionalak ezabatzen
|
ez
baditu ere, gainditu behinik behin, gainditzen dituena: hizkuntza politika aurreragarriaren irizpidea [1].
|
|
|
espainiar Estatuak, axolagabeki jokatzeaz gain, uste izatea hizkuntza pluraltasunaren kontua ez dela bere kontua inolako neurritan, autonomia erkidegoena baizik, osorik eta bakarrik autonomia erkidegoena. Horren adierazgarri moduan adibide ugari ditugu eskura, pare bat baino aipatuko
|
ez
baditugu ere. Esate baterako, espainiar Estatuko Aldizkari Ofizialaren katalan eta galegorako itzulpenen kostuak ez ditu Aldizkari Ofizialak osorik bere kargu hartzen:
|
|
|
Euskararen erabilera prozesua azkarrago joan ez bada, ez da izan 1982ko Legea eta Hitzarmena eskas eta baliogabe geratu direlako. Mugak beste nonbait daudela, ez legean, garbi asko ikusi du ikusi nahi
|
ez
duenak ere; gizartean bertan ditu euskarak muga nagusiak. Aldiz, lege horrenik gabe, ezin egin ahal izango ziren hainbat eremu sozialetan egin diren urrats aurreratuak, eta ezin bururatu ahal izango zen garatu den hizkuntza politika eraginkorra.
|
|
|
Era horretan, politika neoliberalek nolabaiteko bake soziala bermatu dute, kontratu berria proposatuz: " Zuk onartu egizu baldintzen kaxkartzea eta, etxebizitza erosterik izango
|
ez
baduzu ere, zure gela Ikea rekin jantzi ahal izango duzu, destino exotikoetara merke joan ahal izango zara, eta autoa izango duzu pixka bat aurreztuz gero". Barakaldoko MegaPark erraldoia da low cost kontsumo merkearen eta kontratu berriaren sinboloa.
|
|
|
Sekula baino gutxiago da inteligentzia moderno kapitalista etorkizunerako aukera edo paradigma baliotsua. Ordezkatuko duen alternatiba globalik
|
ez
badugu ere, XX. mendeko kapitalismo produktibistak inoiz baino etorkizun gutxiago du, are gutxiago bere muturreko gestio neoliberalak.
|
|
|
matrize energetikoa aldatu beharra, hasi baita erregai fosilen amaiera; nagusiki, petrolioaren urritzea. Aipaturiko desafioa ondo baino hobeto laburbiltzen du euskal karrika bateko horman ikusi nuen lelo lotsagabeak, energia hizpide
|
ez
bazuen ere: " Esan ezetz drogari:
|
|
|
Ezagutzen duguna kabitzen da halako formula batean, ezagutzen dugunetik abiatuta egiten baitugu galdera. Eta ezagutzen
|
ez
duguna ere kabitzen da demagun baten sarean. Probabilitatea ere bai.
|
|
|
–Energia lapurtzen diguzue, energia oparitu ordez... , esan zidan emakumeak, hitz horiexekin izan ote zen oso akorduan
|
ez
badut ere.
|
|
|
Kantari izan nahi zuten gazte haiek, gutxik lortu zuten? bi komunitateetan zabaltzen hasia zen kultur desberdintasunaren politizazioaren giltzarrietako bat finkatu zuten, hasieran asko uste
|
ez
bazuten ere.
|
|
|
Margo beltza irisazio azkarrekoa bide da. Mira pizten die beltzenei, gure margo jakiturien arabera miresteko hainbestekorik
|
ez
badute ere. Nartziso ttikia edonon kabitzen da nonbait, eta beltzean hobeto gordetzen.
|
|
|
Halere, bezperako ilunabarra izan nuen mingotsena. Ez alferrik, Amezketako erretoreak, kriston txapa (orduan halako izenik
|
ez
bazuen ere) eman zidan, honantz etorriz egin behar nuen disparate itxuragabekoa nire barruan iltzatzen saiatuz.
|
|
|
Zuk irakurtzen duzun bitartean, beste mordoska tristea. Baina, irakurtzen
|
ez
baduzu ere bai... zalantza egin bitartean ere hiltzen baitira...
|
|
|
Asteburuan mendirako tarterik
|
ez
dudalako ere, astelehen goizean jo dut Gorgomendi aldera, egurats hats garbien peskizan.
|
|
|
Alde batean balakak eta aienak txandakatzen ziren; bestean, orroak eta gerra oihuak. Elkar ikusten
|
ez
bazuten ere, gero eta gertuago ziren, elkarri entzuteko adina. Oihuak talde batetik bestera zihoazen:
|
|
2010
|
|
|
Ipuingintzari dagokionez, ale batzuk baino idatzi
|
ez
baditu ere, sarituak izan dira, Julene Azpeitia, Augustin Zubikarai, Gabriel Aresti eta Tene Mujika lehiaketetan, besteak beste.
|
|
|
Añamari: Mmmrr... Agertuko dituztan datuak Paueko artxiboetan bilduak ditut gehienak, han denak baitira, gure herrietako artxibo guziak, baina ere notarioenak, anitz preziosak, leheneko denboretan, uste
|
ez
badugu ere, biziki akta egiten baitziren notarioz, eta funtsean kasik herri bakoitzean notario bat bazen... harritzekoa, hiriburuan bezala den herri ttipienean ere: Garruzen, Amenduzen, Ilarren, Behaskanen...
|
|
|
El DÃa izeneko egunkaria sortu zuen, sormenerako erakusleiho gisa erabili zuena. Olerkarien jarrera elitistak Aitzolek literaturaz zuen ikuspegiarekin hainbatetan bat egin
|
ez
bazuen ere, olerkariak laudatu eta errespetatu zituen; alabaina, ez zen hori eragozgarri gertatu euskal lirikaz inoiz izan diren eztabaidarik sutsuenak garai hartan plazaratzeko.
|
|
|
Manuelak gauza guztien gainetik Raimundoren memoriak lehenbailehen argitaratzea nahi zuen. Manuelak berak horrelakorik esaten
|
ez
bazuen ere, semeak uste zuen amari heriotzaren ikara sartu zitzaiola, senarraren liburua bizirik ez ezagutzeko beldurra. Horregatik, eta Raimundok aurreztutako diruaz baliaturik, alkatearekin hitz egiteko asmoa omen zuen, lana aurrera ateratzeko kudeaketez udala arduratzen bazen, dirua berak jarriko zuela esateko.
|
|
|
Erresidentziako biztanle gehienak idazten oso trebatuak ez zirenez, gaitasun hau lantzea bere lanaren helburuetako bat izan zitekeela bururatu zitzaion eta zaharren entretenimendua modurik errazenean betetzera jotzen zuten betiko jarduerez gainera (karta jokoa, dantza saioa, gimnasia, abesbatza...) nahi zuten guztiei idazten ikasteko jarduera proposatu zien. Deialdiak beste munduko arrakastarik izan
|
ez
bazuen ere, lau lagunek oso serio hartu zuten eskaintza eta sortu zuten tailerrari Pio Baroja izena jarri zioten.
|
|
|
Mariok ez zuen bi aldiz pentsatu larunbatean neskaren laguntzaile joateko, tangoa bere zaletasunen artekoa ez bazen ere. Carlos Monteroren emanaldia berealdikoa izan zela aitortu zidan eta momentu batzuetan tangoek lortzen zuten gailur lirikoa beste ezertan ezagutu
|
ez
zuela ere bai. Emanaldiaren amaieran diskoa erosi zuten eta Danielari eskaintza polit bat idatzi omen zion, gainera:
|
|
|
Entsalada bat aurretik jarrita desagerrarazi nituen muturrak, Abadia Retuerta bodegako ardo botila bat propio irekita, zer ospatua banuela iruditu zitzaidalako. Osorik edan
|
ez
banuen ere, ez zitzaidan asko falta izan. Kuluxkak neurri berekoa izan zuen eta bostak arte bulegora joan beharrik ez neukanez, ohean sartzera iritsi gabe, pijama jantzi eta butakan jarri nintzen telebistari begira.
|
|
|
Gazte informazio bulegora hurbildu eta hango mutila ezagutu zuenean, zerbait aurkitu zuen haren hitz egiteko eran, eskaini zion arretan eta itxuran lurralde hartan errotzeko arrazoi bat gehiago bilaka zitekeela esaten ziona. Gustatu egin zitzaion, hitz batean, enamoratu zenik inolaz ere esango
|
ez
bazuen ere.
|
|
|
Ipuin luze edo nobela labur honetan hilzorian dagoen emakume batek bere seme bakarra izan zenaren aitari eskutitz bat idazten dio. Kontatzen dizkion hamaika gauzen artean oso gaztetan ezagutu zuenetik berarekin seko maiteminduta gelditu zela kontatzen dio; denboraldi batean ikusterik izan
|
ez
bazuen ere, aurrerago elkar topatu eta abentura bat izan zutela, honen ondorioz haurdun gelditu eta berari ezer esan gabe aurrera nola egin zuen semearekin eta nolako bizimodu latza egin zuen, semea nola oso gazterik hiltzen zaion eta bera baino askoz zaharragoa den gizon baten anparoan bizitzera pasatzen den xehatzen dio, beste gauza askoren artean.
|