|
2000
|
|
|
Non Euskal Herriko hainbeste seme alaba eredugarrik adierazi ziguten bide egokia? Guztiok dugu bizitzeko eskubidea eta, ezbairik gabe, inork eta ezergatik
|
ez
du beste bati bizia kentzeko eskubiderik. Behin eta berriz oihu egin beharrean gaude:
|
|
2001
|
|
|
–Nik
|
ez
dut beste zereginik.
|
|
|
Autoa kenduta –Ibiza hura nahiko berria zen, urtebete exkax–
|
ez
zuen beste zaletasun ezagunik bestalde, eta diru mordoska polita aurreztu ahal izan zuen beraz. Eroski ondoan eraiki berri zituzten etxeetako batean apartamentu txiki bat erosteko adina.
|
|
|
Hori guzti hori, trintxera izan zen, han goiko Barrankutik beheko troketaraino. Egun batez, soldaduak harantz ezik, bestalderantz gehiago hasi ziren pasatzen, zaurituak ere andanaka zekartzatela, eta miliziano bat etorri zen etxera esanez frontea honantz zetorrela eta alde egin genuela, harrezkero gure etxaldea bera izango zela gerralekua eta
|
ez
genuela beste aukerarik hau dena uztea baino... ’
|
|
2002
|
|
|
Pertseok bere eskakizunari gogor eutsi zionean, konturatu ziren
|
ez
zutela beste biderik, eta, azkenean, esan egin zioten gazteari honek jakin nahi zuena.
|
|
|
Tortilla sutara itzultzean, ordea, espero
|
ez
zuten beste osagai bat aurkitu zuten zartaginean.
|
|
|
Bi pertsona aurkitu zituen itxarongela moduko hartan: Mirari bera, eta ezagutzen
|
ez
zuen beste mutil bat.
|
|
|
Izan ere aitak osaba bat zuen, Doroteo izenekoa –osaba Doro, etxekoentzat–, Eibarra joan zena, Víctor Sarasqueta S.A. arma fabrikan lan egitera. Nik ez nuen ezagutu, baina badirudi aitaren osaba horrek guztia zekiela armei buruz –tanke, fusil zein kanoiez– eta, elkartzen ziren bakoitzean,
|
ez
zutela beste konturik aipagai, armak gora eta armak behera. Eta biak pozik:
|
|
2003
|
|
|
Bizkitartean, Paulok eta haren lagunek bidean kausitu zituzten beste hizkuntza guztien artetik badira zenbait fede berriaren janzteko ontzat hartu zituztenak, hala nola Siria, Persia, Armenia eta Egiptoko hizkuntza zaharrak. Horra zergatik, hor dauzkagun oraino, gaur egun, aberasgarri eta irakurgai, orduko idazle handien obrak, Efrem, Pakomio, Atanasio eta grekoz idazten
|
ez
zuten beste asko.
|
|
|
Matiasek
|
ez
zuen beste problemarik irakurri, baina pentsatu zuen beti gertatzen zitzaiola gauza bera. Erakargarri egiten zitzaizkion beti paper zaharrak, eta espektatiba handiak izaten zituen paper zaharren inguruan, baina gero inoiz ez zuen ganorazko ezer topatzen paper zaharretan.
|
|
|
Eztabaida zakarra izan genuen. Berak
|
ez
genuela beste irtenbiderik esaten zuen, ez genuela" gure" nobelarik atzerriko hizkuntzetara itzultzerik lortzen, arazo legalak tarteko, eta" gure" horrek egundoko mina eman zidan; diru iturriak murrizten ari zirela erantsi zuen, eta denborarekin, hemendik urte batzuetara, itzulpenak bideratuta zeudenean, obra horien egiletza neureganatzeko aukerarik izango nuela, ordurako bera... Nik arrisku handiak ikusten nizkion operazioari.
|
|
|
Deabruarekin obsesionatua zegoenez, deabruaz mintzatu zen apaiza Azpilen egin zuen lehen sermoian, baita bigarrenean, hirugarrenean eta enegarrenean ere:
|
ez
zuen beste gairik izan, ahotik jaurtitzen zituen hitzek beti norabide bera hartzen baitzuten, deabruaren azpijokoak eta jukutriak iparrorratz.
|
|
|
Bai, bertan dugu deabrua. Herria desegin zuen, eta
|
ez
dugu beste froga baten beharrik. Deabru horren kontra latza eta gogorra izanen da borroka, baina baita itxaropenez betea ere:
|
|
|
Lotara joan naiz buruan dudala Lutero King: ekinggg, bai, eta jarrai, jarrai eta ekinggg, Euskaltzaindian sartu nahi badut
|
ez
dut beste erremediorik izanen... mundu guztia errespetatu beharra dut, baina posible al da hau, aberatsak pobrearen poltsa errespetatzen ez badu?, baina lasai, beti izan baitira aberatsak, jauregiak eta helikoptero partikularrak dituztenak, eta pobreak, gosez hiltzen direnak, eta, gainera, guztiok omen dugu egia, Omendegi jaun hizlariak hala esan omen zuen Neguriko jauntxoei amen egin ondoren, ze...
|
|
2004
|
|
|
Neroni 70 urte betea eta lan apur bat egina, aspertuta nagoela nire aitaz gero geure bizitza guztian,, rojo, separatista, exiliado, peligroso...? hainbeste urtetan jasan eta gero orain, bigarren Eusko Jaurlaritzaren ahotik beste hainbeste irain entzuteaz,
|
ez
dudala beste, susmo eta mamu, bat gehiago ametitzen, ez zaidalako kolkoan gehiago kabitzen; uzten nuela bat batean mahai hura, eta orain arte pertsonalki izan dudan errespetuzko isiltasuna amaitzen dudala, eta errebindikatuko dudala aurrerantzean prentsa bidez euskal Egunkaria ren defendatzeko askatasuna, eta gure herriko sailak merezi dituen kritikak?. 401
|
|
|
Hitzak alferrik direnean, akaso poltsikoak eragingo ditu aldaketak?. 612 Poltsikoaren indarra ekarri digu hizpidera Etxeberriak, hitzarena ahitua dagoelakoan edo. Hitzaren deirik aditu nahi
|
ez
duena beste nolabait presionatu behar, gutxieneko eskubideetan barrena abiatuko bada. Hala ere, hitzaren aldeko hautua egiten dute euskaltzale askok eta askok, hori omen da-eta geratzen zaigun baliabide bakar bakarra:
|
|
|
Gauza bat da euskaraz irakurtzen jakitea eta beste bat irakurtzea, euskarazko liburuak edo egunkariak erosi eta irakurtzea. Euskaraz hitz egiteko beste euskaldun bat behar duzu, talde euskaldun bat tokatu behar zaizu, eta hori zaila izan ohi da zenbait hizkuntza eremutan, baina irakurtzeko aski da egunkaria edo aldizkaria erostea;
|
ez
duzu beste inoren beharrik?. 648
|
|
|
–Nahiago nuen neure usteak lehen unetik zorotzat hartuko
|
ez
ninduen beste norbaitekin alderatzea. Badaezpada.
|
|
|
Proiekzio gela ilunean, karrete ikaragarri handi batean kiribilduz doan zinemaskope film zinta bezalatsukoa. Oraina joan doan proiekzio bat da, historia luze baten proiekzioz, ikusten
|
ez
dugun beste karrete handi batetik sortuz doa aldi bakoitzean ikusiz goazen zinta ere. Pelikula horretan goaz gaurtik atzora, atzotik herenegunera, ta herenegunetik heregunagora."
|
|
2005
|
|
|
Eta testak jarraitu egin du: Lego eta ez Tente; Cola cao eta ez Nesquick (jakinda gainera Nestle ri boikota egiten diodala, munduko multinazionalik kaltegarriena baita!); Voll Damm eta ez Heineken (eta orokorrean garagardo zaporetsuak, euskal Pagoa gorria eta Eki, edo belgikar, txekiar edo poloniarrak bezalakoak, eta ez ingeles, mexikar edo amerikarrak); Kaiku eta ez Pascual (eta gure baserritarren esnea den guztia,
|
ez
dugu beste inongoa behar); Renault eta ez Seat (esan nizun amak txikia nintzela erosi zuen lehen autoa R5 bat izan zela...); denda txikiak eta ez amerikar estiloko zabalera handiko saltokiak; Orbea bizikletak, Arabako Errioxako ardoa, Havana 3 kubatetan, eta oraindik instalatzeko eta probatzeko aukerarik izan ez badut ere, seguru nago, urratsa ematea erabakitzen dudanean, Linux eta ez Windows....
|
|
|
Tapiz gorridun aulki ederretan jesarri dira, berokiak hauen bizkarraldean utzita, eta andrea desagertu egin da. Kanpotik ikusi
|
ez
duten beste lorategi bat ikusi dute leihotik. Badirudi zuhaitzen adarrek Japonian bakarrik hartzen dakiten forma bihurri politak hartzen dituztela.
|
|
|
Ametsen buruak labirintoa dirudi, inora ez daramaten atez beteta, baina hurbiltzen ari delakoan dago. Interneteko bidea ez da errazagoa, ezer ez duen ispilu batetik ezer
|
ez
duen beste ispilu batera eraman baitute orain arte.
|
|
|
Bere egoera neronek baino ez nuen ezagutzen, baina ziurtzat nuen
|
ez
zuela beste inora alde egiteko gogo handiegirik, beti izango zuen deskubritua izateko arriskua eta horrek deseroso sentiaraziko zuen. Beti izango zen bere benetako izen abizenak emateko beldur, eta faltsuak ematekotan beldur handiagoa izango zuen, antzemango ote zioten.
|
|
|
Ez,
|
ez
zuen beste azalpenik, baina seguru zegoen senarrak ez zuela bere burua hil, eta mutil horrenak azaldu zezakeen, bere iritziz, zergatik garbitu zuten. Bere paper guztiak arakatuko zituen, ordenagailua miatu; Fernandori buruzko zerbait agertu zen.
|
|
|
Beste norbaitekin esan zuen amak,
|
ez
zuen beste gizon batekin edo antzekorik esan; ez, beste norbaitekin esan zuen. Jode!
|
|
2006
|
|
|
Hala ere,
|
ez
nuke beste osagarri estetiko bat, erabat desberdina, inolaz ere ahaztu nahi: Elizaren latindar liturgiaren musikak eta, haiekin batera, elizkizunetako euskal abestien eragina, alegia.
|
|
|
niri idazten ari zinen, nire baimenik gabe, zer eta hirugarren bati buruz gaizki esaka jarduteko; hirugarren horren tokian jartzen zara orduan: batere uste
|
ez
duela besteren ahotan eta paperetan lumatua, larrutua duten horren tokian. Zer ote zegoen egiazkotik han esaten zenuen guztian?
|
|
|
Baina pentsa bizitzan erabakiak hartzen ditugula, eta zure atean jotzea damutzen ez direnetakoa izan zela. Edo pentsa etorrian goazela, besterik gabe bizitzaren uretan, eta
|
ez
nuela beste erremediorik tok tok jo eta zure logelan sartzea baino. Pentsa nahi duzuna baina Veronicarekin hitz egin ostean hara joan nintzen.
|
|
|
Bezero horien artean denetik izan zen, pentsa daitekeen bezala: Belsen eta Auschwitzeko zuzendari eta zaindariak, esaterako –Grese, Volkenrath eta Bormann andereak, eta Kramer jauna, Belseneko Piztia deitua–, edo hiltzaile izateko haiek adinako erraztasun edo abilezia izan
|
ez
zuen beste hainbat...
|
|
2007
|
|
|
Egun hark
|
ez
zuen beste komentariorik merezi izan, eta hortik aurrera betiko martxan jarraitu zuen gure bizimoduak: bizikletan ibili, musika entzun, zigarroak erre, hitz eta pitz jardun.
|
|
|
Jatorrizko testua, noski, lehentxeago agertu zen: Our inner ape, Riverhead Books, New York, 2005 Nik orain arte irakurri
|
ez
ditudan beste liburu batzuk ditu frantsesez:
|
|
|
Euskal Herrian Volksgeist da kontzeptu bat, genero bateko autoreek erruz erabiltzen dutena, baina sekula erabiltzen
|
ez
duten beste autore batzuei egozteko. Jende razional orok jakindakotzat suposatzen da, ideia, aleman?
|
|
|
h. d. askatasun burgesaren etsaia) ezin zion oniritzi. Burgesia gilendar ordena jale zintzoak oroz gain arrazoia maite du, erromantizismoa poetiko irrazional eragabea zen; errealismoa maite du, erromantizismoa ameslari fantastiko hutsa izan zen,
|
ez
zuen beste emaitzarik utzi bere kimerak baino; berak arrakastatsuki ordenan eta progresoan sinesten du, erromantizismoa, zurriburri sentimental eta estrabagante, errakzionarioa zen. Bigarren Mundu Gerra ostean, bitartean mundua zilipurdi batzuk egintxoa, G. Lukács ek Die Zerstörung der Vernunft argitara duenean, atake trumoitsu bat razionalitate burges irrazionalari, esaten digu, burgesia erreakzionarioaren inbentu bat besterik ez dela irrazionaltzat belztea erromantizismoa (eta Herder, Rousseau, etc.). Izan ere, horiek irrazionalak dira, soilik razionalitatearen presupostu burgesak aitortzen badira.
|
|
|
Eta geldo eta beltz urruntzen ari dela han atzean. Emakumeak
|
ez
du beste ezer esan bidaia osoan, une batez atzera begiratu du, baina segituan jarri du masaila lehengo lekuan. Gitargatanera arteko bihurgune guztiak ohi baino kontu handiagoarekin hartu ditu Hikmetek, badaezpada.
|
|
|
Bihar gehiago horrek egin dio traba handiena: amak ere hala esaten zion umetan ipuin bat kontatzen hasi eta bukaera ahazten zitzaion bakoitzean, bihar gehiago?, baina hurrengo egunean aurrekoarekin zerikusirik
|
ez
zuen beste ipuin batekin hasten zen eta hura ere bukatu gabe uzten zuen, bihar gehiago esanda.
|
|
|
Sandwich bat jan ohi du, ez besterik, eta orduan bai, lanean sartzen da buru belarri, bost orduz edo, Patricia, bere laneguna bukatutzat emanda, altzariak diseinatzera dedikatzen den bitartean. Altzariak diseinatuz dirua irabazteko kapaza balitz
|
ez
luke beste liburu alurik idatziko, esaten du, aurpegi serioz, bere zirriborro kaierean sartuta dagoenean. Baina hori ez du inork sinisten, are gutxiago Patriciak berak.
|
|
|
Ezta putetxe bat ere! Ez, neska, ez, diruarekin zerikusirik
|
ez
duen beste zerbait eskatuko digu ziurrenik.
|
|
2008
|
|
|
bai, hura Gerardoren letra zen, eta irakurri beharra zuen? lehenbailehen irakurri behar zuen, gainera!, zegoèn egoeran
|
ez
baitzuen beste ezertarako aukerarik; ez al zuen egun batzuk lehenago esan, bada, ez zuela ezer egingo Gerardoren albisteak jaso arte. Hantxe zituen, baina, albisteak!
|
|
|
Izebaren ateraldiak irri nabarmen bat eragin zion Nazariori; txantxara jo beharrean, ordea, bizpahiru segundoren buruan irria desegin eta pentsakor jarri zen; esan nahi baita Nazarioren adimenak beste leku batera egin zuela jauzi; honek, izan ere, gogoan behar zuen? edo gogoan zuen, zehatzago, eszenaren nondik norakoak
|
ez
du beste irtenbiderik eskaintzen?, nola behin batean, Dobaingo fabrikara lehen aldiz egin zuèn egunean doi, izebak fardel bat prestatu zion, baita nola berak. Nazariok, bere esker ona azaldu nahi izan zion ere?
|
|
|
Tximista baino azkarrago agertu zen zapi batekin Regina, ardo isuria ahal bezala xukatu zuena. Reginak, baina, bi begi zituen, eta bata ardo isuriari begira bazuen, bestea Nazariori, hain zirudien gizonak galduta, barkatu eta barkatu,
|
ez
zuen beste ezer esaten?, eta hala, gizon galduari irri ezin zabalagoa zuzentzen ziola, esan zion:
|
|
|
Izu ikarak hartuta zegoen, begiak zeruraino zabalik, bekatuaren itzalak edo ikuspen ezin itsusiago batenak inguratua balego bezala. Gero, jaiki, gerritik gora biluzi, diziplina eskuan hartu, eta bizkarra zigortzeari ekin zion, inguratzen zutèn itzalen hesien bestaldera egiteko
|
ez
zuen beste modurik aurkitu, antza?, gero eta sutsuago, espresioa oinazezkoa zuen arren, bazuten haren begiek (ilbetea zen eta argi errainuek leihoko kristal biluzia zeharkatzen zuten) halako distira berezi bat, bere betebeharra behar bezala bete duen emakumearen atseginak eragindakoa izan zitekeena eta bere oinaze benetako hari zentzua ematen ziona, beharbada?, burua burutik ihesi joan eta erori ... Lurrean zetzan bitartean, kaperako kanpaitxoak matutietarako deia jo zuen, egun hasi berriaren lehen orduan.
|
|
|
–Beste kasu ilun baten aurrean gaude, ilunegia gauza onerako. Nahikoa dugu oraingoz,
|
ez
dut beste galderarik, deituko zaituztet txostena betetzeko garaian.
|
|
|
Baina arrazoiaren erdia besterik ez, horratik. Beste erdia, gertatu zaiona ikusteko eta antzemateko gaitasunik
|
ez
duen beste alde honetan baitatza: etsaiaren botereak bera ere beste bihurtu izatean alegia, nahiz eta bere ideologia politikoaren interpretazioan antagonikotzat hartu aurrez aurre daukan etsai hori.
|
|
|
Eguzkia dagoeneko itsasoan sartzen hasita zegoen. Badakit, noski, ikuskizunak
|
ez
duela beste munduko misteriorik, sutan doan astro bat baizik ez dela ezerezean amiltzen, baina gure txikitasunetik begiratuta inpresioa egiten du nola ardan kolorez janzten, odolbildu erraldoi bihurtzen eta Pollocken koadroetako margo gorriak bezala itsasoko urdinaren kontra lehertzen den ikusteak. Koloreen gradazioak, espazioaren handitasunak, erritmoak berak harritu egiten gaitu eta, nolabait esateko, lasaitu ere bai, musika klasikoak eta arteak oro har egiten gaituzten bezala.
|
|
|
Izu ikarak hartuta zegoen, begiak zeruraino zabalik, bekatuaren itzalak edo ikuspen ezin itsusiago batenak inguratua balego bezala. Gero, jaiki, gerritik gora biluzi, diziplina eskuan hartu, eta bizkarra zigortzeari ekin zion –inguratzen zutèn itzalen hesien bestaldera egiteko
|
ez
zuen beste modurik aurkitu, antza–, gero eta sutsuago –espresioa oinazezkoa zuen arren, bazuten haren begiek (ilbetea zen eta argi errainuek leihoko kristal biluzia zeharkatzen zuten) halako distira berezi bat, bere betebeharra behar bezala bete duen emakumearen atseginak eragindakoa izan zitekeena eta bere oinaze benetako hari zentzua ematen ziona, beharbada–, burua burutik ihesi ... Lurrean zetzan bitartean, kaperako kanpaitxoak matutietarako deia jo zuen, egun hasi berriaren lehen orduan.
|
|
|
Tximista baino azkarrago agertu zen zapi batekin Regina, ardo isuria ahal bezala xukatu zuena. Reginak, baina, bi begi zituen, eta bata ardo isuriari begira bazuen, bestea Nazariori, hain zirudien gizonak galduta –barkatu eta barkatu,
|
ez
zuen beste ezer esaten–, eta hala, gizon galduari irri ezin zabalagoa zuzentzen ziola, esan zion:
|
|
|
Gero, ordea, berriro hurbildu zuen bere begietara: bai, hura Gerardoren letra zen, eta irakurri beharra zuen... lehenbailehen irakurri behar zuen, gainera!, zegoèn egoeran
|
ez
baitzuen beste ezertarako aukerarik; ez al zuen egun batzuk lehenago esan, bada, ez zuela ezer egingo Gerardoren albisteak jaso arte. Hantxe zituen, baina, albisteak!
|
|
|
Izebaren ateraldiak irri nabarmen bat eragin zion Nazariori; txantxara jo beharrean, ordea, bizpahiru segundoren buruan irria desegin eta pentsakor jarri zen; esan nahi baita Nazarioren adimenak beste leku batera egin zuela jauzi; honek, izan ere, gogoan behar zuen... edo gogoan zuen, zehatzago –eszenaren nondik norakoak
|
ez
du beste irtenbiderik eskaintzen–, nola behin batean, Dobaingo fabrikara lehen aldiz egin zuèn egunean doi, izebak fardel bat prestatu zion, baita nola berak –Nazariok– bere esker ona azaldu nahi izan zion ere... eta are gehiago, promes bat ere egin baitzion –" Zin degizut erregina bat bezala tratatuko zaitudala, izeba, nire ametsak betetzen badira..." –, kosta... hik hirian nahi nauk, baina nik herrian nahiago...
|
|
2009
|
|
|
–poztu da nire lur au?? (Ikus orobat E, 125 zenb.) Baina horiek
|
ez
gaituzte beste gabe gizon emakumearen kreazio biblikoaren oihartzun ezagunetatik harago eramaten. Berez lurra, ardiak, bideak, paisaia, urtaroak, bizitza, heriotza, are hilezkortasuna!?
|
|
|
Jatorrian zerikusirik ez zuten Jainkoak ahaide bilakatu dira, eta berez elkarrekin zerikusirik ez zuten mitoekaz ikaragarri bat nahas mahastu da. Kaos horretan ordena pixka bat sortzeko, Jainkoen artean familiako erlazioak asmatu dira (Jainko lokal hau eta zerikusirik
|
ez
zuen beste hura orain anai arrebak edo senar emazteak dira; edo batek besteari lekua kendu dio, baina mitoaren zati bat gorde), Jainko guztien gizarte bat edo familia bat, nahiko kaotikoa. Astiro astiro Jainkoen munduari, gizarte politikoaren antolaketaren maneran, hierarkia bat txukun txukuna ezarri zaio (Gorte edo Olinpo bat), ordena genealogikoaren eskema jarraituz:
|
|
|
Absurdoarekin jarraituz: bekatu hori ezabatzeko, Jainko ahalguztidunak
|
ez
du beste biderik topatzen, bere semea mundura bidali eta gizakiek hil dezatela eragitea baino. H. d., bekatu txiki bat, bekatu hagitz handiago batekin erredimitzen du.
|
|
|
Azkenean etorri egin zen, nahi gabe etorri, baina hantxe zen. Burua kardabaz eta kezkaz beterik zeukan eta pentsamendu bat zebilkion errotarria bezala?
|
ez
nuen beste erremediorik etortzea baizik. Dena den, garraio horiek egiteagatik eskuratuko dudan diruarekin alde eginen dut?.
|
|
|
Zurrupada luzeago batez adierazi zuen
|
ez
zuela beste ezer eransteko gogorik. Beste gonbidatuak ere beren edabeei lotu zitzaizkien, ezer esan gabe, jatekorik ez zegoelako kexatu gabe.
|
|
|
Konprobatuta dago, gainera, Alemaniako Ekialdeko jendeak (eta orokorrean herrialde komunistetan hazitakoek) aparteko kontsumismo sukarra pairatzen duela gaur egun. Olaf bera horren erakusle: bi ordenagailu, mp3 a, argazki kamera digital bi, PDA bat, musika konposatzeko teklatu bat (sekula ez dut jotzen entzun) eta nik (sektore horretako langilea azken finean) ezagutzen
|
ez
ditudan beste hamaika gailu.
|
|
|
edo gainera igotzen zen, galderak zaldi heziak balira bezala, noranahi eraman zitzakeenak, nonahiko bidetik; Ada bakarrik zegoen bere mahaian, eta inork ez zion eragozten: bakarrik zegoen, bai, eta
|
ez
zuen beste inoren beharrik, antza; gustura baino gusturago zebilen airean hegan, lur guztien eta lurreko arazo guztien gainetik, eta hura nahikoa zitzaion; edo ez zitzaion nahikoa, beharbada, goian zegoenari gorago egitea bururatu, airezko arrainontzi mugagabe bat ote zen, bada, zerua, kolore orotako arrainak zituena??, eta hirugarren kopa hartzea erabaki baitzuen, gaur gaurkoak, bihar biharkoak;... esan nahi baita irri hura zurruntzen eta astunagotzen hasi zitzaiola, gorputza ere astunago egiten ari zitzaion seinale; Ada, beraz, beheraldiaren eta bere ezintasunaren errealitatea onartzeko moduan zegoen une hartan, baina hain zen handia, itxuraz, arestian egindako hegaldiak sorrarazten ziòn malenkonia eta esperientzia berritzeko gogoa, non hegaldiari berrekiteko erabakia hartu baitzuen, laugarren kopa hartuz, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; ondorioak, baina, guztiz bestelakoak izan ziren, astuntzen hasia zèn gorputzak berunaren trinkotasuna hartu baitzuen. Adaren irria sorgortasunaren adierazpidea zen jada, zorion dohatsu orotatik urrun?, lo astun batek, begiak ere itxi zitzaizkion une batez?
|
|
|
Ez dugu, ez, tankerik, aita, baina burdinazko ukabilak erabili ditugu, halako batean, iraultzaileen ukabilei aurre egiteko. Fabrikan garbiketa bat egin nahi badugu, langilerik zitalenak kanpoan uzteko,
|
ez
dugu beste biderik.
|
|
|
biharamunean hartuko zuen mendekua, bai horixe, astelehenean bertan! ...ia ematen ziola, irrintzi egiteko gogoa etorri zitzaion, hura irrintzietarako mementoa ez zen arren, goizeko lehen klasea hastear; irrintzi egin gabe ere, baina, gustura baino gusturago sentitzen zen Damaso, itxura guztien arabera, hain zegoen pozez gainezka; horrela egin zituen bi ordu, pozak hartuta, baita antsietateak ere, jolas-garaian anaiari erakutsiko baitzion erakutsi beharrekoa eta buruan
|
ez
baitzuen beste konturik jada; halaxe egin zuen, liburua ireki eta hatzaz seinalatzen ziola bere iritzia berresten zuèn esaldia.
|
|
|
Domingok bazekien, beharbada, era batean zein bestean, anaiak asko sufritzen zuela, intziri haiek, ggrrrññññ eta ggrrrññññ?
|
ez
baitzuten beste ezertarako biderik zabaltzen, baina, errealitate hura jasanezina egiten zitzaion neurrian, beste bat asmatzen zuen, eta hala, anaiaren intziriak haren balizko boterearekin lotzen zituela, imajinatzen zuen zer nolakoak izango ziren intziri haiek haurra gizontzean, bozgorailu batek auskalo zenbat aldiz anplifikatuak: herensugearen orroak bezainbatekoak izango ziren, menturaz, etorkizunean?
|
|
|
...tasmen betiko istorioa entzun ez beste, eta izen hura batez ere. Fantasmaria?, deskarga elektriko batek astindu zuen Teofilo Mariaren nerbio sistema; hala, bada, bazirudien ezen, baldintza berezietan, hitza ere hatz bihur zitekeela, gorputz arimen hainbat zirkuitutako etengailua aktibatzeko gai, bizi indarraren zirkuitukoa, kasu, halaxe sentitu baitzen Teofilo Maria deblauki, haren suzko begiradak
|
ez
zuen beste argibide baterako tarterik eskaintzen?, kementsu baino kementsuago, bazterretik erdigunera jauzi egiteko gertu, hartarako Domingori berriro paparretik heldu behar bazion ere; halaxe egingo zuen, beharbada, baldin eta Damaso monosilabo harekin aurreratu ez balitzaio:
|
|
|
Gabinoren hizkerari erreparatuz gero, garbi antzeman zitekeen hamabi urte betetzear zegoèn mutil hura ez zela jada haur xalo baten antzera mintzatzen, erantzukizun guztiak, bat batean, bere gain hartzen zituèn gizontto baten antzera baizik, bizitza, ordura arte uste izan zuèn baino kontu askoz ere serioagoa baitzen, ausaz: eskuan globo bat duen eta globoak zerura igoarazten duen mutilaren ipuinarekin zerikusirik
|
ez
duen beste zerbait, adibidez; aitak jakinarazi zion hura lehenik, ohartarazi zionean marrazteko ere bi mota zeudela: bata serioa, eta bestea txantxetakoa; gero, Jainkoaren abisua zegoen, gaitz hura igorri ziona, eta bizitzaren seriotasuna azpimarratzen ari zitzaiona, ezer azpimarratzekotan, kontu hartan guztian arimaren salbamena baitzegoen jokoan?
|
|
|
bizi senak beste bide bihurriago batzuk erabiltzea, zeren egiaren jabe denak, eta are gehiago egia bakarraren jabe denak?
|
ez
baitu beste ihesbiderik egia defendatzera bultzatzen duena baizik, bizia eman eta odola isuri arterainoko jarreran, eta maritirien historiek kezka eta urduritasuna sorrarazten baitzizkioten, halako moldez, non bera. Damaso, ez baitzegoen prest, sentitu ere, sentitzen zuen seguruenik?
|
|
|
Zortzi metro karratu baino gehiago izango ez zituèn ziega itxurako hartan sartu ahala, aita semeek elkar besarkatu zuten, besarkada luze eta ezin estuago batean: aitak semearen bular astinduak eta malkoak igartzen zituen, negar zotinak eragindakoak, eta semeak aitaren hasperenak, negarraren ertzekoak haiek ere, aitak semeari harro nago zutaz esaten zion bitartean, eta semeak aitari ni ere bai zutaz; ilunpea lekukotzat hartu ezean,
|
ez
zuten beste lekukorik, eta horregatik luzatu zituzten aita semeek, beharbada, bihotzetik bihotzera hedatutako adierazpen haiek, beste egoera batean, argitan, adibidez, eta lekukoren batekin zer esanik ez, nekez egingo zituztenak, biek ala biek jasotako heziketa sentimentalean, eta haien balio eskalan, ondorioz?
|
|
|
Kontxaren alaba ezkonduko da, kanpotar batekin? Kontxak
|
ez
du beste konturik ile apaindegian.
|
|
|
Auschwitzeko Amical Elkarteak lan handia egin zuen gerra amaitu eta hurrengo urteetan, kontzentrazio eremuei buruzko datuak argitze aldera, eta Delboren taldeak haren laguntzaz lortu zituen zenbait deportaturi buruzko datuak. Gaur egun, hala ere,
|
ez
du beste garai bateko kemenik. Amical eko asko erbesteratuak edo erbesteratuen senide zuzenak ziren, eta, hiltzen joan diren heinean, Elkartearen jarduna ere moteltzen joan da.
|
|
|
–Bai, segi. Kantek zioen gizakiak inoiz
|
ez
duela beste gizaki bat erabili behar, xede goren behar duela gizatasun hutsak edozein gizakirentzat, eta ez bitarteko edo eskailera??
|
|
|
Ez dugu, ez, tankerik, aita, baina burdinazko ukabilak erabili ditugu, halako batean, iraultzaileen ukabilei aurre egiteko. Fabrikan garbiketa bat egin nahi badugu, langilerik zitalenak kanpoan uzteko,
|
ez
dugu beste biderik.
|
|
|
Zortzi metro karratu baino gehiago izango ez zituèn ziega itxurako hartan sartu ahala, aita semeek elkar besarkatu zuten, besarkada luze eta ezin estuago batean: aitak semearen bular astinduak eta malkoak igartzen zituen, negar zotinak eragindakoak, eta semeak aitaren hasperenak, negarraren ertzekoak haiek ere, aitak semeari harro nago zutaz esaten zion bitartean, eta semeak aitari ni ere bai zutaz; ilunpea lekukotzat hartu ezean,
|
ez
zuten beste lekukorik, eta horregatik luzatu zituzten aita semeek, beharbada, bihotzetik bihotzera hedatutako adierazpen haiek, beste egoera batean –argitan, adibidez, eta lekukoren batekin zer esanik ez– nekez egingo zituztenak, biek ala biek jasotako heziketa sentimentalean –eta haien balio eskalan, ondorioz– sentimenduak adieraztea ez baitzen gizonen gauza; eta, hala eta gu...
|
|
|
...storioa entzun ez beste, eta izen hura batez ere –Fantasmaria–, deskarga elektriko batek astindu zuen Teofilo Mariaren nerbio sistema; hala, bada, bazirudien ezen, baldintza berezietan, hitza ere hatz bihur zitekeela, gorputz arimen hainbat zirkuitutako etengailua aktibatzeko gai, bizi indarraren zirkuitukoa, kasu, halaxe sentitu baitzen Teofilo Maria deblauki –haren suzko begiradak
|
ez
zuen beste argibide baterako tarterik eskaintzen–, kementsu baino kementsuago, bazterretik erdigunera jauzi egiteko gertu, hartarako Domingori berriro paparretik heldu behar bazion ere; halaxe egingo zuen, beharbada, baldin eta Damaso monosilabo harekin aurreratu ez balitzaio:
|
|
|
Domingok bazekien, beharbada, era batean zein bestean, anaiak asko sufritzen zuela, intziri haiek –ggrrrññññ eta ggrrrññññ–
|
ez
baitzuten beste ezertarako biderik zabaltzen, baina, errealitate hura jasanezina egiten zitzaion neurrian, beste bat asmatzen zuen, eta hala, anaiaren intziriak haren balizko boterearekin lotzen zituela, imajinatzen zuen zer nolakoak izango ziren intziri haiek haurra gizontzean, bozgorailu batek auskalo zenbat aldiz anplifikatuak: herensugearen orroak bezainbatekoak izango ziren, menturaz, etorkizunean... herensugea bezain indartsua izango zen seinale, jauregiaren otso etsai guztiei aurre egiteko eta haiek urrun mantentzeko adinakoa; harekin batera, baina, Domingok ohartua behar zuen bere jarrera hark hunkitu eta alaitu egiten zuela bere anaiatxoa, halako eran, non, izebaren esaldia entzun ahala:
|
|
|
Adak hurrupaka edan zuen kopa, gozamen handiz edan ere... hainbeste gozatzen ari zen, agidanez, non beste kopa bat eskatu baitzuen, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; galderak ere han behar zituen, jakina; une hartan, baina, Ada airean igeri zebilen, ausaz –bigarren kopa bukatzear zuenean, aurpegi osoak irri ezin dohatsuago batek hartua zirudien behinik behin–, eta galderak hodei txiki haiek ziren, beharbada, Adak berak istant batean zeharkatzen zituenak, oztopo txikienik gabe... edo gainera igotzen zen, galderak zaldi heziak balira bezala, noranahi eraman zitzakeenak, nonahiko bidetik; Ada bakarrik zegoen bere mahaian, eta inork ez zion eragozten: bakarrik zegoen, bai, eta
|
ez
zuen beste inoren beharrik, antza; gustura baino gusturago zebilen airean hegan, lur guztien eta lurreko arazo guztien gainetik, eta hura nahikoa zitzaion; edo ez zitzaion nahikoa, beharbada, goian zegoenari gorago egitea bururatu –airezko arrainontzi mugagabe bat ote zen, bada, zerua, kolore orotako arrainak zituena? –, eta hirugarren kopa hartzea erabaki baitzuen, gaur gaurkoak, bihar... esan nahi baita irri hura zurruntzen eta astunagotzen hasi zitzaiola, gorputza ere astunago egiten ari zitzaion seinale; Ada, beraz, beheraldiaren eta bere ezintasunaren errealitatea onartzeko moduan zegoen une hartan, baina hain zen handia, itxuraz, arestian egindako hegaldiak sorrarazten ziòn malenkonia eta esperientzia berritzeko gogoa, non hegaldiari berrekiteko erabakia hartu baitzuen, laugarren kopa hartuz, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; ondorioak, baina, guztiz bestelakoak izan ziren, astuntzen hasia zèn gorputzak berunaren trinkotasuna hartu baitzuen –Adaren irria sorgortasunaren adierazpidea zen jada, zorion dohatsu orotatik urrun–, lo astun batek –begiak ere itxi zitzaizkion une batez– berunago egin zuena; ohera joateko ordua zen, beraz; zutitu zenean, ordea, mahai gainean bermatu behar izan zuen eskua, orekari eusteko; eman zuen pauso bat, baina eman orduko joan zitzaion beste oina... egin ere, egingo zuen estropezu, baldin eta jangelako zutabeetako bat aurkitu izan ez balu eskumenean.
|
|
|
...ko ukapenera eraman baitzezakeen, eta Jainkoaren babesa –betiko bizitzaren aukera– galtzera, baina baliteke –Damaso nekez izan baitzitekeen altruista edo utopikoa, errealitatea adimenaren begiek ikusten zutenaren eremura murriztea erabaki zuenetik– bizi senak beste bide bihurriago batzuk erabiltzea, zeren egiaren jabe denak –eta are gehiago egia bakarraren jabe denak–
|
ez
baitu beste ihesbiderik egia defendatzera bultzatzen duena baizik, bizia eman eta odola isuri arterainoko jarreran, eta maritirien historiek kezka eta urduritasuna sorrarazten baitzizkioten, halako moldez, non bera –Damaso– ez baitzegoen prest –sentitu ere, sentitzen zuen seguruenik– ez ezeren ez inoren alde bizia emateko... alde batetik, gorputzean berezko aurkakotasun erraie...
|
|
|
Gabinoren hizkerari erreparatuz gero, garbi antzeman zitekeen hamabi urte betetzear zegoèn mutil hura ez zela jada haur xalo baten antzera mintzatzen, erantzukizun guztiak, bat batean, bere gain hartzen zituèn gizontto baten antzera baizik, bizitza, ordura arte uste izan zuèn baino kontu askoz ere serioagoa baitzen, ausaz: eskuan globo bat duen eta globoak zerura igoarazten duen mutilaren ipuinarekin zerikusirik
|
ez
duen beste zerbait, adibidez; aitak jakinarazi zion hura lehenik, ohartarazi zionean marrazteko ere bi mota zeudela: bata serioa, eta bestea txantxetakoa; gero, Jainkoaren abisua zegoen, gaitz hura igorri ziona, eta bizitzaren seriotasuna azpimarratzen ari zitzaiona, ezer azpimarratzekotan, kontu hartan guztian arimaren salbamena baitzegoen jokoan...
|
|
|
dohaineko ur bainua; Prosperoren aurretik zegoenak beste eltze bat hautsi berri zuen: esan nahi baita bi eltze geratzen zirela, jolas arduraduna Prosperori begiak bendatzen hasi zitzaionean; ikusleek eta parte hartzaileek bazekiten ordurako zein zen urez betetako eltzea, kanpotik ur hariz josita baitzegoen, partaideek eltzeei eta sokari berari emandako astinaldien ondorioz, bilintzi balantza; Domingok erabakia zuen zer egin –haren begirada bizi tentsioz beteak
|
ez
zuen beste interpretazio baterako tarterik uzten–, halako eran, non Jainkoari eta zeruko fantasma guztiei –Benjamin Mariari bereziki– eskatu baitzien ezen gauzak gerta zitezela berak buruan zituen bezala; hasteko, berak zintzo zintzo beteko zuen bere partea, tiragoma kolkotik atera eta haren larru puskan harria ipintzen zuela; hala, bada, Prosperok bere lanari ekin zionean, Domingo... orain, orain eta orain!
|
|
|
biharamunean hartuko zuen mendekua, bai horixe, astelehenean bertan! ...ia ematen ziola, irrintzi egiteko gogoa etorri zitzaion, hura irrintzietarako mementoa ez zen arren, goizeko lehen klasea hastear; irrintzi egin gabe ere, baina, gustura baino gusturago sentitzen zen Damaso, itxura guztien arabera, hain zegoen pozez gainezka; horrela egin zituen bi ordu, pozak hartuta, baita antsietateak ere, jolas-garaian anaiari erakutsiko baitzion erakutsi beharrekoa eta buruan
|
ez
baitzuen beste konturik jada; halaxe egin zuen, liburua ireki eta hatzaz seinalatzen ziola bere iritzia berresten zuèn esaldia.
|
|
2010
|
|
|
eta ni, zer esanik ez: nola esplika nezakeen, bestela, neure suizidio saio hura, une hartan zororik zoroenak bizi izan ez baninduen?; baina, irakasleari ez bezala, haren hizketaldiak
|
ez
zuen beste helbururik ikasleok geure izaeraz lotsatzea baizik (nola ez, bada, jatorrizko bekatuarekin lotuta bazegoen!), errudunago senti gintezen, garaiko Elizaren irakaspenen arabera?, guztiz aringarri gertatu zitzaidan esaldi hura: izan ere, irakaslearen bidetik aldenduz, umetan ume berezitzat har nintzaten nahi izan nuen, eta seminarioan apaizgai berezitzat?, ebanjelioko Jesusen beste esaldi harekin lotu nuen:
|
|
|
Simone, izan ere, irakuskuntzan ez ezik, Renaulten ere aritua zen lanean, esplotatuekin eta munduko zaborrarekin bat egin nahi zuelako? eta aita Etcheverryk
|
ez
zuen beste ametsik?. Elizak dioena gauza bat duk, baina ebanjelioa bertze gauza bat duk, eta nik ebanjelioa diat jarraibide, esaten zidan maiz?, komentuko aita nagusiari hartarako baimena eskatua ez ote zion ordurako?; aita Etcheverryrekin ikasi nuen, halaber, nekazariak eta fabriketako langileak, nik ordu arte ederki bezain inkontzienteki bereizten nituenak, haiek onak, hauek susmagarriak?, txanpon beraren bi aldeak zirela:
|
|
|
aurre egiteko modu bat ere bazenez, bere buruari zera esaten ari balitzaio bezala, etengabe esan ere: . Porrot bat izan nuen neure sabelean eta porrot bat izan nuen haragiaren etxean, baina
|
ez
dut beste porrotik nahi, horretarako neure buruari uko egin behar badiot ere?; ni neu tuberkulosiaz gaixotu nintzenean ere, hargatik izan ote nuen aldamenean ama, nigana gau eta egun iraulia, Benjamin Mariaren itzalak hartara bultzatzen zuelako?
|
|
|
Bazekien, noski, EAJren zuzendaritzan ikuspegi ezberdinak zeudela negoziazio horri buruz, negoziazio mahaian alderdi jeltzaleak jarri lukeen mamiari buruz. Horregatik
|
ez
zuen beste inor onartu talde negoziatzailean, eta kontuak bukaeran baino ez zituela emango jakinarazi zuen.
|
|
|
–Horregatik, zeramika erromatarren kasuan? idatzi zuen Cantok,, laborategiak beti abiatzen dira arkeologoek jakinarazitako datazioetatik, eta
|
ez
dituzte beste datazio metodoak erabiltzen?. –Horregatik?
|
|
|
|
ez
dut beste mugimendurik, beste dantzarik sentitu nahi.
|
|
|
–Lasai, ama. Oraingoz
|
ez
dugu beste inoren beharrik. Beraiek jakingo dute zergatik ez diren azaldu bisitan.
|
|
|
Horrek Uribe komisarioak erakutsitako liburu nazkagarria ekarri zion gogora Amaiari. Eta liburuarekin batera, inolaz ere gogora ekarri nahi
|
ez
zituen beste hainbat oroitzapen.
|
|
|
bakoitza bere zoroak bizi duela, batzuk bizitza osoan eta beste batzuk aldika!; ama zen eroa, Ada zen eroa, baina haiek ez ezik, zu ere bai, Damaso... eta ni, zer esanik ez: nola esplika nezakeen, bestela, neure suizidio saio hura, une hartan zororik zoroenak bizi izan ez baninduen?; baina, irakasleari ez bezala —haren hizketaldiak
|
ez
zuen beste helbururik ikasleok geure izaeraz lotsatzea baizik (nola ez, bada, jatorrizko bekatuarekin lotuta bazegoen!), errudunago senti gintezen, garaiko Elizaren irakaspenen arabera—, guztiz aringarri gertatu zitzaidan esaldi hura: izan ere, irakaslearen bidetik aldenduz —umetan ume berezitzat har nintzaten nahi izan nuen, eta seminarioan apaizgai berezitzat—, ebanjelioko Jesusen beste esaldi harekin lotu nuen:
|
|
|
Simone Weil, nire formazioaren beste zutabeetako bat izan zena; Salbatorek ere bazekien emakume aparta haren berri, baina gehien zekiena aita Etcheverry zen, arratsalde haietako batean Simoneri buruz su eta gar aritu zitzaidana: Simone, izan ere, irakuskuntzan ez ezik, Renaulten ere aritua zen lanean, esplotatuekin eta munduko zaborrarekin bat egin nahi zuelako... eta aita Etcheverryk
|
ez
zuen beste ametsik —" Elizak dioena gauza bat duk, baina ebanjelioa bertze gauza bat duk, eta nik ebanjelioa diat jarraibide" esaten zidan maiz—, komentuko aita nagusiari hartarako baimena eskatua ez ote zion ordurako...; aita Etcheverryrekin ikasi nuen, halaber, nekazariak eta fabriketako langileak, nik ordu arte ederki bezain inkontzienteki bereizten nituenak —haiek ona... munduko baztertuak ziren, batzuk zein besteak, zeinekin Kristok bat egiten baitzuen.
|
|
|
aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere bere fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni —Benjamin Mariarenari bereziki— aurre egiteko modu bat ere bazenez, bere buruari zera esaten ari balitzaio bezala, etengabe esan ere: " Porrot bat izan nuen neure sabelean eta porrot bat izan nuen haragiaren etxean, baina
|
ez
dut beste porrotik nahi, horretarako neure buruari uko egin behar badiot ere"; ni neu tuberkulosiaz gaixotu nintzenean ere, hargatik izan ote nuen aldamenean ama, nigana gau eta egun iraulia, Benjamin Mariaren itzalak hartara bultzatzen zuelako?
|
|
|
Gau hartaz, gainerakoan,
|
ez
dut beste ezer berezirik oroitzen... edo bai; izan ere, erakustaldia bukatu eta ostatura bidean jarri ginenean, ama emozionatuta azaldu zitzaigun —" Hunkigarria izan da, Primi!" esan zuen lehenik;" Umeen begiek esaten zuten esan beharreko guztia!" esan zuen ondoren;" Zerbait bortitza sentitu dut barruan, nire ordua iristear balego bezala..." esan zuen azkenik " Zuk ere zerbait esan, Primi..."; erantzuna barrutik atera zitzaion Primiri:
|
|
2011
|
|
|
Joan den urtean zendu zen, denongandik urrun, ondoan ama baino ez zuela;
|
ez
zuela beste familiartekorik esaten zuen, eta bere aldekoekin ere, berak baino harreman handiagoa izan zuen kasik amak. Haren temak nahiago izan zituen erbestearen ezlekua eta bakardadea, bere herriak opa zion leku eza baino.
|
|
|
Ostiral hartan elkar ikustekoak gintunan, elkarri bolada luze baterako agur esateko. Ez hintzen azaldu, ordea, eta eguna aurrera joan ahala ulertuz joan nindunan, aurretik banekinan baina, hirekin egon ezean
|
ez
nuela beste zereginik egun hartan euskaltegian, hangoak eginak nituela guztiak. Hi ikusi, hirekin egon, agur, musu bat emanez?
|
|
|
Museoetako gidariek egin ohi duten moduan hitz egiten nuen, ahotsa pitin bat altxatuz, margolanaren aurrean zutik. Tamalez,
|
ez
nuen beste margolanik gelan, ez nuen beste istoriorik kontatzeko. Mahaian eseri eta eleberriari ekin genion, eta horrek beldur pixka bat ematen zidan.
|
|
|
Museoetako gidariek egin ohi duten moduan hitz egiten nuen, ahotsa pitin bat altxatuz, margolanaren aurrean zutik. Tamalez, ez nuen beste margolanik gelan,
|
ez
nuen beste istoriorik kontatzeko. Mahaian eseri eta eleberriari ekin genion, eta horrek beldur pixka bat ematen zidan.
|
|
|
Niretzat garrantzitsua izanik ere, ez zen gertakari hori luzapena eskatzeko erabili nuen arrazoi nagusia, idazle gisa bidea egiten hasteko antolatu nahi nuen bizimodu berria baizik. Dante Allighierik Beatrice hil eta berehala
|
ez
zuela beste emakumerik maitatuko erabaki zuen, eta maite hilaren omenez idatzi zuen Vita nuova. Geroztik idazle batek baino gehiagok erabili dute izenburu hori bizimodu aldaketa iragartzeko.
|
|
|
Eleberri hau euskal narratiban berezi egiten duen ezaugarria paralelotasuna da. Gizona bere bakardadean, Hamaika pauso, Zeru horiek, Koaderno Gorria eta hemen aztergai izango
|
ez
ditugun beste hainbat eta hainbat eleberritan historiaren eta bizitzaren arteko dualismoa dago, kontrakotasuna: bizitza ona da, historia txarra, historia berez da hilaurgile, bizipozaren eragozpen, eta abar.
|
|
|
(Hala ere, erru kriminalaren eta politikoaren oinarrian erru morala dago, or. 33, moral faltarena bada ere: alabaina, inoren oker morala epaitzea ez dagokio norberari baino beste inori; inork
|
ez
du beste inoren kontzientzian sartzeko lizentziarik, ezta Hitlerren erru moralarenean ere). Jaspers bera kontzientzia sentiberentzat mintzo da, eta ez epaile gisa, ezpada, elkarrekin hitz egin eta argitasun egiteari laguntzeko?
|
|
|
Bigarren, inork ez du esan helburuak edozein bitarteko justifikatzen duenik. Ordea, moral razionalean (ez, errebelatuan?) bitartekoak
|
ez
dituela beste ezerk justifikatzen helburuak baino, moral razional baten premisa da, eta helburu nahiz helbideen indefinizio horretan, h. d., formalki hartuta, tribialitate hutsa baino ez, Hegelek ironiaz erreparatzen zuenez: –En un primer momento esta expresión[, helburuak bitartekoak santifikatzen dituela?] es por sí trivial e insignificante?.
|
|
|
–Eta
|
ez
huen beste inor, beste ezer?
|
|
|
–Animaziozko lehen euskal pelikula 85ekoa dela dio jendeak; baita zera ere, bost urte lehenago abiatu zen proiektua!?, zehaztu du irribarretsu. Erronka serioa izan zen, eurek egiten
|
ez
bazuten beste inork egingo ez zuela jakitun. Erakundeak diru-laguntzak ematen hasi berriak ziren, baina ETBn eta Eusko Jaurlaritzan erantzun mesfidatiak jaso zituen zuzendariak:
|
|
|
Ama Lur ek berak du erantzuna, filmari amaiera ematen dion azken esaldian, Gernikako arbola lekuko: . Gizakiak
|
ez
du beste herririk, historiarik, hizkuntzarik eta etorkizunik izango, bere bizitzan egunez egun eraikitzen dituenak baino?.
|
|
|
Jon gabe arraro sentitzen naiz, umezurtz: lehen aldiz hilabete honetan, komuneko eginbeharrekin zerikusirik
|
ez
duen beste arrazoi batek banatu gaitu.
|
|
|
Ez diot jaramonik egin. Badakit ez duela esaten diodana sinesten, baina nik garbi daukat
|
ez
dudala beste irtenbiderik, erotuta banengo ere. Herio engainatzeko modu bat aurkituz gero zentzua berreskuratuko dudalakoan nago.
|
|
|
–Nagusi,
|
ez
dut beste ezer kontatzeko, Arriba España!?, Antoniok.
|