|
2000
|
|
|
Filosofia zientifikoa eraiki asmotan, Vienako Zirkuluko partaideek modu antagonikoan ikus zitzaketen zientzia eta filosofiako gertakizun desberdin batzuk hartu zituzten kontuan: alde batetik, ibilbide negatibo bat, filosofiarena alegia, horren historiaren baitan pentsamenduaren diskurtsoa kutsu metafisikoz apainduta agertzea
|
ez
zutelako batere gustukoa, bere jitea ulergaitz bihurtzen baitzen ez gutxitan. Vienako Zirkuluaren helburua egoera hura eraldatzea izango zen, eta jarduera horretan soilik tesi eta teoria zehatz batzuk gordeko zituzten, harrezkero bere aurrekari lez onartuak.
|
|
2004
|
|
|
Razionaltasun bat egotetik ez litzateke, derrigor, atera badagoela materialtasunetik bananduta existitzen den zerbait, Nia, pentsamenduaren subjektua izango litzatekeena; eta, bestalde, arrazoimenaren oinarri unibertsala badagoela frogatzetik ez dago zertan atera beharrik oinarri unibertsal hori erabatekoa denik, ezta naturaz gaindiko Jainkoa denik ere, munduaren sortzailea izango dena. Berak
|
ez
du batere garbi azaltzen nola eman daitekeen naturaz gaindikotik, Jainkoarengandik, naturarako jauzia eta, are gutxiago oraindik, naturatik naturaz gaindikora.
|
|
2006
|
|
|
Zin dagizut, ama, ekintza hori burutzeko gai naizela,
|
ez
baitut batere kezkarik geure aita gorrotagarriaz: hasieratik ibili da hori burutazio makurrak gogoan hartzen (Hesiodo, Teogonia, 170).
|
|
|
Kiron zentauroak irakatsi zizkionak ongi ikasita, indarra (katoj) du Akilesek gorentasun eta bertute (areth) 44; oldarkorra da, grinatsua45; loriatsua (kleoj) izan nahi du46, oroz gain; ez du zuhurtasuna (mhtij) maite, ez du hausnarketa abiarazten47; ezin ditu ikusi amarruak eta trikimailuak erabiltzen dituztenak48; ondorioz, borroka du mendeku hartzeko bide bakarra, aurrez aurrekoa, lantzarekin eta ezpatarekin gauzatzen dena49 Akiles zuzena da, buruz burukoa:
|
ez
du batere perifrasirik erakusten50 Tolesgabea da; oso osokoa; eite zaharrekoa.
|
|
2007
|
|
|
• Heraklitoren esanez, Kosmosa ez du egin jainko batek —giza abere batek egin ahal izatea zailagoa litzateke, noski—; aitzitik, beti izan da eta izango da su eternoa404 Ez ditu ulertuko, halaber, hildakoei egiten zitzaizkien kultuak, izan ere, giza abereen gorputzak
|
ez
baitu batere baliorik, ez bizirik dagoenean, eta are gutxiago hilda dagoenean405.
|
|
|
zein da euskal hezkuntza" orohartzaile" baten" zentzu" etikoa?, zein da" euskarak" bertan betetzen duen papera? ...; idealki eskatzen dionari erantzun behar dio, bai, baina —erdaldun elebakar gehiago dituen—" euskal lurralde eleanitzak" erakusten duen errealitatea aintzat hartuz248 Herri honetan, egiaz, ezaugarri linguistiko ezberdineko hainbat komunitate bizi da —horregatik edo," euskaldun"," vasco" eta" basque" hitzak ez dira sinonimoak—, eta horrek
|
ez
du batere errazten guztion arteko bizikidetza —gogora dezagun" euskal gatazka" delakoa— Bizikidetza arazoa, baina, aldi berean da, ere, auzi etiko eta pedagogiko bat, eta, horrexegatik, euskal hezkuntzak ezin dio berorri bizkar eman.
|
|
|
Horregatik, bada, zilegi bekit hemen horren inguruko ohar osagarri gutxi batzuk eskaintzea. Hain da jakina hezkuntza etiko morala, bere osotasunean edo zatirik handienean, hizkuntzaren bitartekaritzari esker gauzatzen dela —adibidez aholkuak eta sariak emanez—, ezen
|
ez
baitugu batere beharrik horretaz hitz egiten jarraitzeko. Modu berean, ere, ez dugu zertan gehiago oinarritu behar hizkuntzaren bitartekaritzak bilakaera etiko moralean betetzen duen papera.
|
|
2016
|
|
|
Dena den, ‘Jainkoarentzat’ hori dena esplikazio askitzat emanik ere, oraindik esplikaziorik ez daukagu ‘erlijioarentzat’, hots, espiritu edo Jainko horiekiko edo horrekiko zenbait gizarte basatik75 nahiz modernok eta jende ilustratuk ere ageri dituen sentimendu, jarrera eta jokaerentzat. Darwinek horren sustraiak orobat naturalak izan litezkeela iradokitzen du, zakurraren adibidearekin berriro, horren nagusiarenganako debozioa erlijioaren hastapen modukotzat irazkinduz.76 Kasu honetan, hala ere, naturaltasunaren adieragintzak zuzenespen itxurarik
|
ez
du batere: basanaturaltasun hori zientziak eskergarriro gaindua dago, dio Darwinek; arrazoimenaren kontrol zorrotza gabe ‘erlijioak’ (gizakiaren dohain intelektual hoberenek sortua denak nolabait) basaberearen basakeria makurrenetara bihurtzen du gizakia.77 Erlijioaren beste kritika asko ere badauka (dogmatismoa, zientzia eta progresoa eragoztea, etab.), baina hau ez da horiek biltzen geratzeko tokia.
|