|
2000
|
|
|
Hala ere, santuen bizitzei halako arrakasta ematen ziena, zer zen? Eta
|
ez
ote zegoen ezer onik, orain erabat ahazteko. Zeren eta ez da aski Elizaren indarraz hitz egitea, egun mass medien indarraz hitz egitea ez den bezala.
|
|
|
Oraingo gizartean, aldiz,
|
ez
ote gaude" inorengan" sinistu behar ez den honekin, sufrikario guztiak uxatu beharreko karrera honetan, arras botika eta maila askotako drogetara makurtuegi. Santuen bizitzek, psikoanalista askok bezala, hitzaren bidez sendatzen dute... baina beste zerbait da aldatu dena.
|
|
|
Ahaztu nahian gabiltza, bai, baina onartu ere, onartu dugu. Eta nago,
|
ez
ote gauden zu baino finkatuagoak lurreko bizitza honetan, Txema.
|
|
|
Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago. Zeren osasuna Jainkoaren eskuetan baitago, zalantzarik ez... baina
|
ez
ote dago gure eskuetan ere, eta ez ote ginateke, halatan, luzeago eta lasaiago biziko, baldin asmatzen ditugunak asmatuko ez bagenitu, beldurraren beldurrez. Eta ez ote da beldurra, ondorez, gure baitan bizi den munstro bat, lau humoreen iturrietarik osasuna atergabe eta etengabe hurrupatzen eta ebasten diguna?
|
|
|
—Eginkizun bakoitzeko, kurka bat merezi duzue... baina beldur naiz arnorik aski
|
ez
ote dagoen etxe honetan, hainbertze eginkizunetarako... —erantsi nuen nik.
|
|
|
‘Koadro hori bertzerik ez ote duzu bizitzan? ’ Guztiz serios ihardetsi nion: ‘Ama, Espainiarat joan nahi nuke, neure lehengusuaren ikusterat, zeren uste baitut ezen harekin ezkonduko naizela’ Harritu eta larritu zitzaidan ama, eta pentsatzen hasi zen eroturik
|
ez
ote nengoen, halako moldez, non koadroa gordetzea erabaki baitzuen; baina, ikusirik ezen erremedioak are okerrago jartzen ninduela eta apetitua ere galdu nuela, berriro eseki zuen koadroa bere tokian. Eta hala joan ziren egunak, eta joan zen urtebete hura, eta egun batean Simón de Osorio —ene osaba hura, kakao saltzailea zena eta Caracasen bizi zena—, ohi bezala, bisitan etorri zitzaigun; eta ni, hatsarrean, alegeratu egin nintzen, zeren hark eman baitziezadakeen, benturaz, neure lehengusu haren berri.
|
|
|
Baina horri buruz ere ez dakit orain zer erran... Izan ere, amorioan eta komunionean, bietan ere
|
ez
ote dago, azpian eta harroinean, sentimendu bera: finitua infinituan urtzekoa, baina baita, aldi berean, infinitua finituaren mugetarat ekartzekoa ere?
|
|
|
Lazaro aldiz, Xani begira zegoen. Basoa eskuan, ezpainak droleki bilduta, haren begietan sinpatiazko distira bat
|
ez
ote zegoen. Agian Elik berataz zerbait esan eta zerbait hark grazia egiten zion, menturaz alkoholaren efektuz.
|
|
|
June lepotik eskegita zeukan zilarrezko gurutzetxoa ferekatzen ari zen; Kristo txiki txiki bat zegoen bertan iltzatua. " Gogoratzen naiz behin", esan zuen Junek," nik Henri orduan ezagutu bainuen, berak eta beste mutil hark aitarekin mahai honetan bazkaldu zutela"; orain lasai, sekretu gabe ari zen, hartara bere hitzak, osabak ez noski baina, Lupok eta Belek hain segur adi zitzaketela;
|
ez
ote zeuden hain zuzen ere adiketan orduantxe; eta, Xanek begiratu zielarik, ez adituarena egin ote zuten. Lupok zerbait esan zion Beleri; edo, mintzatzen ariko bailitzango aho keinu batzuk egin zituen, haren bozaren hotsa ez baitzen bederen Xanengana heldu.
|
|
2001
|
|
|
Atxilotuek jasaten bide dituzten torturak
|
ez
ote daude gatazkak berak lausotuak?
|
|
|
Zer komeni zaio aurrari? Aurraren onari baino gehiago
|
ez
ote nago neure gustoari begira. Jostailu onetaz baliatzeko eta txukun gordetzeko, aurra konpon ote liteke?
|
|
|
Egia da Hnuy... n exilioa behin eta berriro aipatzen den gaia dela. Egia da ere badagoela, gainera, poema oso bat, portugesez, Pessoa-ren hizkuntzaz (O marineiro
|
ez
ote dago marinel zaharraren atzean?) exilioren definizioari buruz.
|
|
|
Neskatila ttiki bat jarri da ahukuaren parean, bizkarra makurtua, egur zama handi baten azpian. Hildakoa haurra baino hobeki
|
ez
ote dagoen bururatu zait niri. Haurrak, ordea, irri goxoa du ezpainetan; halabeharra leporatu dion zoria jaiotzetik onartua du eta ez zaio eraman ezina iruditzen.
|
|
|
Mende zaharrak zaharrak eraman, mende  berriak berriak ekarri esan zuen berekiko. Denontzako adina lekurik
|
ez
ote dago?
|
|
|
Mende zaharrak zaharrak eraman, berriak berriak ekarri errepikatu eta haurra bularrez aldatu zuen. Denontzako lekurik
|
ez
ote dago?
|
|
|
Hara zergatik. Film eta nobela tesidunak baino bide zuzenagorik
|
ez
ote dago auzi nahasiak garbitzeko. Esaten digutenaren zain itsu itsuan bagaude, egun hona bihar hara ibiliko gara, orbela haizetan bezala.
|
|
|
Eta hala ere ez dakit. Askotan egiten dut nirekiko
|
ez
ote gauden aitzitik udaberri aurrean. Zaharrak omen gara, beste edozein herri baino zaharragoak.
|
|
|
Zaharragoetarik zenbait
|
ez
ote gaude beti prest gazteek egin dezaketen edozein gauza ez aintzat hartzeko, gutxiesteko edo arbuiatzeko. Ez ote gabiltza guztiok elkar ezin ikusirik, lekua kenduko diguten beldurrez batzuek, lekurik uzten ez diegulako amorruz besteak?
|
|
|
Eta B agertzea, bere aldetik, inork aldez aurretik pentsa zezakeena baino mila bider sinpleago izan zen. Egia esan, beti bere zain egon izan bagina bezala izan zen, eta, neurri batean bederen, hala zen, hau da, haren aiduru egonak ginen betidanik, euskara paradisuko hizkuntza zela esaten zuten garaietatik, bederen, eta nork daki lehenagotik ere
|
ez
ote geunden zain. Beraz, gertaera bere hartan hartuta oso harrigarria zen arren, guretzat oso berezkoa izan zen, oso naturala.
|
|
2002
|
|
|
Hirukote honena salbuespena omen da. Guretzako
|
ez
ote legoke salbuespenik?
|
|
|
" Irakurle batzuk oso zintzoak ditut eta obligazioa sentitzen dut neure barne mundua beraiekin partekatzeko". Horretarako argitaletxeen bidea erabiltzeko modurik
|
ez
ote dagoen galdetuta zenbait argitaletxe lan mota batzuentzat nahikoa itxita daudela esan digu: " Poesia metafisikoa ez dela leitzen esan izan didate, eta nik uste dut baietz.
|
|
|
16 Honekin batera, azkenaldi honetan behin eta berriro azpimarratu nahi izan da gehienetan aipatzen diren euskal hiztunei dagozkien kopuru horiek
|
ez
ote dauden puztuxeegi. Bernardo Atxagak berak, 1999ko azaroan Donostian eman zuen hitzaldi batean, euskal hiztun eta irakurleen tipologia interesgarria proposatu zigun.
|
|
|
Bestalde, horren iturria R. M. Azkueren" Arrantzaleak Grankanton" lantxuan
|
ez
ete dagoan itantzen dogu. Liburu barri honetan, barriz, Simonek ia hedapen osoa berea dau.
|
|
|
zain egoten ohituegiak
|
ez
ote gauden nago.
|
|
|
emanegiak
|
ez
ote dauden galdezka nabil.
|
|
2003
|
|
|
Zer dok ba? Eure paperean sartuegi
|
ez
ete hago, arerioak garalakoan... eta nagitasunez begiak marruskatu zituen.
|
|
|
Baina beste pentsamendu batek artegatu zuen, urei begira zegoela:
|
ez
ote zeuden euren bihotzak urak bezain zikin.... Burua astindu zuen, eskuak poltsikoetara itzuliaz batera.
|
|
|
Axola eza? Ondo, dago, bai, primeran egon ere, pedagogia berria, pedagogia askatzailea eta abar, baina bestelakorik ikasi beharrik
|
ez
ote dago, ba ahal dakite».
|
|
|
Zuria eta beltza. Ba ote nagoen eta
|
ez
ote nagoen. Baina bego bere horretan:
|
|
|
Pentsabide mailan elkar errespetatuz, euskal kultura alderdi politiko guztiek onartzea lorpen amesgarria litzateke nafar hizkuntzarentzat. Beldur naiz, halere, gazte jendea politikaz eta politikarien mundu iheslari labainaz aserik
|
ez
ote dagoen.
|
|
|
Bainape ntsatzen hasten naizenean, gaseosa marka famatu baten iragarkia etortzen zait burura (penintsularra ni ere, bai alajaina!). Egarria izateko korritzen zuten iragarki hartakoek, eta gaur, guk, egarria asetuko digun inor
|
ez
ote dagoen galdetzeko. Edo gure egarria asetzeko gauza den inor ez ote dagoen galdetzeko.
|
|
|
Egarria izateko korritzen zuten iragarki hartakoek, eta gaur, guk, egarria asetuko digun inor ez ote dagoen galdetzeko. Edo gure egarria asetzeko gauza den inor
|
ez
ote dagoen galdetzeko. Esango bainuke, egiaz, ez dagoela horretarako inor.
|
|
|
Euskal Herriko haurrak hiru ikasketa eredutan zatiturik daudenez zenbateraino eredu horiek beren balore propioak ez ote dituzten eta haurren nazio ideiaren bilakaeran present
|
ez
ote dauden jakin nahi izan dugu.
|
|
2004
|
|
|
Eusko Legebiltzarrean Ibarretxe Planetik
|
ez
ote dago gertuago, ñabardurak ñabardura, SA talde parlamentarioa konstituzionalistak baino.
|
|
|
Lehiakortasunik gabe hedonismoak irabazteko arriskurik
|
ez
ote dago?
|
|
|
Hizkuntzaren eragin eta oihartzun hori, bestalde, berez mintzairaren presentzia formalik ez duten arte adierazpenetan ere ohargarria izan liteke: esaterako, artegintza plastikoaren berariazko hizkeren oinarrian ere
|
ez
ote dago, nolabait ere, hitzezko komunikazioaren eraginik. Hizketa ekintza den bezainbatean, ekinbide ororen sostengua dugu hizkuntzarena.
|
|
|
Estatu totalitarioen zimentarrietan dagoen sistema sozioekonomiko hau ote da, hortaz, askotariko naziotasunaren biziera ukatzen duena? Munduaren izaera ñabarra hilobira daraman auzi honetan
|
ez
ote dago oinarri oinarrizko bi dimentsioren arteko elkarreragina. Alegia, alde batetik, egin dezagun gizarte egituraren sistema sozioekonomikoa daukagula, eta, beste aldetik, berriz, gizarte molde horri berari dagokion dimentsio nazionala.
|
|
|
oker ez bagaude, ideologia kontzeptuaren adiera modu arras murrizgarrian darabil, aitortzen duenak hori pentsarazten digu behinik behin. Lehenik eta behin, kontsumo azturaren oinarrian
|
ez
ote dago bada eragin ideologikorik. Ohikeriaren arabera eratuak dauden giza jokamoldeak esanahi ideologikorik gabeko jarraibideak ote ditugu guztiz?
|
|
|
Hezkuntza formalaren bidezko hizkuntza jabekuntzak berari itsatsia al dakar gizarte erabileraren mekanismoak iraultzeko indarra eta kemena? Ikaskuntza horren inguruko testuinguru orokorra aintzat hartu gabe,
|
ez
ote dago arriskurik hizkuntza ereduen lorpena handiesteko. Erakusten dugun gogoaren pareko kemena izango bagenu, orduan bai ederki.
|
|
|
Gerra denborako aipamen horrek bide ematen dit, orobat, XX. gizaldiko Euskal Berbizkundea gogora ekartzeko. Nago, eta diodan hau frogagarri dela uste dut, Sabino Aranaren eragina
|
ez
ote dagoen bestelakoetan, hau da, berarekin hasi eta gerraurreko eta osteko lehen lehena horretara iristen dena. Bizkaian, edonondik begira dakiola ere, izenak borborka datoz.
|
|
|
Batzar haietan, Sabino Arana bere itzaJ poJitikoaz baJiatzen zeJa esaten zen, eta da. Argudio bera erabiJiz, gaJde Jiteke beste euskaJtzaJeen atzean ere
|
ez
ote zegoen aJderdi jakinen bat, inpJizituki edo zeharka bederen.
|
|
|
Aranak asmatu eta eraldatutako hainbat izen
|
ez
ote daude aski ondo erro tuta euskal izendegian. Zerrenda zehatza emateko beste azterketa bat egin be harko litzateke, baina bihoaz batzuk:
|
|
|
Horrek guztiak zerbaitgaldetzera garamatza:
|
ez
ote gaude AKE ren sorreratik 90eko hamarkada arte indarrean izan den eredu kooperatiboaren muga baten aurrean. Esan daiteke krisialdigaraia dela AKE n; krisia eredu aldaketa gisa ulerturik:
|
|
|
Enpresa ekimen berriak kapital enpresa egiteko arrazoi nagusitzat aipatzen dira, bazkide kapitalisten parte hartzea, enpresa proiektu berriek eskatzen duteninbertsio maila, eta ondoriozko arrisku ekonomikoa. 1993ko Euskadiko kooperatiba legeak eskaintzen dituen formula malguak, eta MCC k dituen bitartekoak kontuan izanik, inguruko enpresa proiektu berriak kapital enpresa izaerarekin sortzeak, kooperatiba ereduaren muga baten aurrean
|
ez
ote gauden galdetzera garamatza, Arrasateko esperientziaren eredu kooperatiboaren kasuan bederen. Bestalde, J.
|
|
|
Ondorio berdinera iristeko bidc crrazagorik
|
ez
ote dagoen begiralu.
|
|
|
Azken garaiotan euskal kulturan oro har eta, bereziki, euskal literaturgintzan bizi izaten ari garena ikusirik, barraketako tiobibo errusiarrean
|
ez
ote gauden pentsatzekoa da. Albiste esperantzagarriak eta albiste etsigarriak batabestea ren segidan heltzen zaizkigu, eta zaila da azken balantze bat egitea.
|
|
|
Zer da hau! Zergatik
|
ez
ote nago erabat ikaratuta! Erabat ikaratuta egongo banintz, ez nintzateke hainbeste aspertuko!
|
|
2005
|
|
|
Bigarren Hezkuntzan adibidez, badaude seinaleak (kualitatiboak, ez dago azterketa serio asko) non gazteek katalana espontaneoki erabiltzeko zailtasunak agertzen dituzten. Bateren batek esan du
|
ez
ote dagoen hizkuntzarekiko arbuiorik. Hezkuntza sistema publikoan katalana hizkuntza instituzionala dela egia da, eta berriro diot hezkuntza publikoan, pribatuan gauzak beste era batekoak dira eta.
|
|
|
Orduan inork ez zekien zer aurkituko zen Ilargian, esaterako. Nork jakin ondasun baliotsuak
|
ez
ote zeuden bertan. Badaezpada, hobe etsaia baino lehenago iristea.
|
|
|
–Mirandek eta Nietzche k historia beraien inguruko gai ororen ardatz moduan hartzen dute,
|
ez
ote daude oker?
|
|
|
Senak kontrako norabidean jotzeko aholkatu dio. Zaindaria handik atera bada, nork daki lagun gehiago
|
ez
ote dagoen. Beste muturrean gora doazen eskailerak daude.
|
|
|
Leihotik begiratzen du Hemek kalera, erretxin, bere auzoek tesitura barregarri hartan ikus ez dezaten jainkoari erregutuz, segidan bere buruari gogorarazteko, jainkoarengan ez duela gehiegi sinesten. Baina ipurzuria agerian sentituz gero,
|
ez
ote dago dena justifikatuta, baita jainkoarengan sinestea ere?
|
|
2006
|
|
|
Debeku horretan bat datozEuropako Kontseilua eta munduko arau gehienak, salbu Estatu Batuak, Txina, Jordania eta India, non jaiotzekoaren sexua aukera daitekeen arrazoirik eman behargabe. Dena den, Europan ere, Britainia Handian batez ere, family balancing edofamilia orekatzeko umeen sexua aukeratzeko eskubiderik
|
ez
ote dagoen galdetzenhasiak dira. Espainian bertan, doktrinaren zati bat jaiotzeke daudenen sexua aukeratzeko debekua kentzearen alde mintzo da, debekatzeko arrazoia, alegia, generoagatiko bazterketa, berdintasun formala errespetatzen duten gizarte garatuetanigartzen ez delakoan.
|
|
|
Eta idazlea
|
ez
ote dago, ote eta omen, beti, malda piko horretan, kinkahorretan, eta ez ote digu kinka horren berri ematen, ezer ematen badigu behintzat?
|
|
|
Kronika hori
|
ez
ote dago non edo non gordea Arantzazun?
|
|
|
Haren txekea hartu, eta gorpua zulora. Zenbat
|
ez
ote dagoen mendioetan halantxe lurperatura –ziostan Joe Euskal Herriko semeak.
|
|
2007
|
|
|
|
ez
ote dago praktikan hasi
|
|
|
Horrelakoetan kontsumitzaileak
|
ez
ote dago defentsa gabeturik?
|
|
|
Ondotik igarotakoan, zin egingo nuke eztula entzun niola, eztul txikia, eztul zurezkoa, eztul bildua. Ez dakit ni ere
|
ez
ote nengoen gaixo.
|
|
|
Beldur da sexu harremanak mekanizatzeko bidean ez ote doazen. Sexuaz gozatu baino gehiago, haren alderdi teknikoez pentsatzen
|
ez
ote dauden.
|
|
|
espainieraren sendotasunean datza neurri handibatean kultura horren identitatea, erakarpena eta indarra. Kultura ingelesaren erakarpen indarra
|
ez
ote dago bada, besteak beste, ingelesaren sendotasun ikaragarrian. Ingelesa, hizkuntza gisa, besterik gabe ere, ez ote da bada botere indarneurrigabea gaurko mundu globalizatuan?
|
|
|
Biribildu nahi bada, esan: , zenbat haur japoniar nahiz estatubatuar
|
ez
ote daude bizirik, bonba atomikoa botatzearen balentria handi hura dela-eta!?.
|
|
|
Amaitzeko, zalantza gogorra daukagu. Jakinda sari hori Alemanian jokatzen dela,
|
ez
ote dago AlemaniaKO bilakatzerik AlemaniaN?:
|
|
|
Jakina, eta juntagailuaren ordez para daitezke zein eta non bidezko egiturak, gura izanez gero. Bestalde,
|
ez
ote dago hobeto emanda azken zehar galderan behin betiko adizlaguna, eta ez izenlaguna?:
|
|
|
Christine Bessonart ek galde batekin erantzun dio ezezkoari. Dirurik
|
ez
ote dago egiazki, edo lerro ofizialetatik atera diren Herriko Etxeak zigortu nahi dira. Azken urteetan, herriko etxeak hartu dituen erabaki zonbait Paueko auzitegi administratiboan salatu dituzte Baionako su prefetak eta Paueko prefetak.
|
|
|
Beldur naiz, administrazioa ez ezik... gure gizartea ere
|
ez
ote dagoen prest etorkin hauen heziketa eskubidea bere osotasunean bermatzeko. Beldur naiz, Euskal Herriratu ostean, bigarren hazaldian euskaldundu direnek ez ote dituzten lehen kritikatutako joerak berretsiko.
|
|
2008
|
|
|
Baina kanta berez nik esango nuke
|
ez
ote dagoen oso lotua beharrarekin. Joxanton Artzek bere denboretan esaten zuen, Mikel Laboaren hitzaurre batean edo, Mikelek kantatzen zuela txoriek bezala behar zuelako, ezaugarri bat zeukalako kantatzea.
|
|
|
hori gustatzen zitzaion, ordea, beste gizonari! Harik eta, egun haietako batean, eztabaida batean murgildu ziren arte, Beñardo hordituta ote zegoen
|
ez
ote zegoen.
|
|
|
Murrizkeriaren eta sinplekeriaren handiak neurririk ez duenez, ez dakit merezi duen gehiegi jarduteak auzi honetan, zentzugabekeria hain baita nabarmena. Askotariko munduaren dimentsio anitzak esparru bakar batera murrizteko nahimen horren abaroan,
|
ez
ote dago gainera mundu zabalean ezker eta eskuin hedaturik dagoen minbiziaren hazia. Hots, nazionalismo totalitarioaren ernamuina?
|
|
|
Berriz ere muturtuta altxarazi eta hortik aurrera, fakokero (basurde) batzuk, tximinoren bat eta oreinak soilik ikusi ditugu. Bagenekien elefante kolonia oso urrun dagoela, eta lehoiak ere liburuxkan baino
|
ez
ote dauden zalantza daukat. Prismatikoengatik hiru mila CFA eskatu dizkigu berrehun metrora behar duten babuinoak ikusteko.
|
|
|
Eibarko liberal guztiak foruzaleak izango ote ziren bada? Milizia liberalean parte hartu zuten 479 lagunen artean,
|
ez
ote zegoen inor udaletik baztertuta sentitzen zenik foru erregimenan. Zertarako borrokatu zuten orduan, zer lortzeko?
|
|
|
Orain badakigu kapitala amak ekarritakoa zela, nebarik ezean, ziur asko. Sasoi hartan, ezkontza gorabeherak nola erabakitzen ziren kontutan izanda,
|
ez
ote zegoen ezkongai aberatsagorik Manuel Antonio Muruaren alabarentzat. Beharbada horretarako aukerarik ere ez zuen izan, alabak 18 urte baino besterik zituela erditu baitzuen bere lehen biloba, Juan Manuel Orbea Murua.
|
|
|
Mantentze lanak: ikerketak bide horien mantentze egoera aztertu zuen, eta arreta berezia jarri zuen bide zorua egoera onean ote zegoen, zulorik edo zulorik
|
ez
ote zegoen, pintura irakurgarria ote zen, zoladura irristakorra ote zen, zintarriak mugatzen edo gurutzatzen zituzten zintarriak ondo kontserbatuta eta beheratuta zeuden, bihurgune handiak, maldak, sestra aldaketak… (4). Txirrindularien segurtasuna:
|
|
|
Baina ordutik aurrerakoa Renaulten maisu jokotzat har daiteke. Itxuraz guztia halabeharrez gertatu zen, baina aktoreak eta denborak aztertuta, guztia oso ongi prestatuta
|
ez
ote zegoen pentsa daiteke. 12 itzulian Alonso erregaia kargatzera sartu zen, eta azken postuan irten zen.
|
|
|
hori gustatzen zitzaion, ordea, beste gizonari! Harik eta, egun haietako batean, eztabaida batean murgildu ziren arte, Beñardo hordituta ote zegoen
|
ez
ote zegoen.
|
|
|
Tomas ere bizi da, aldez edo moldez, beste bien kontzientzian eta patuak hil arte utziko zien zaman. Baina hemen ixtera noa koadernoa, irudipena baitut
|
ez
ote nagoen beste istorio baten atzaparretan erortzeko arriskuan.
|
|
|
Berrogei urte baino gutxiago ditugunok inoiz edo behin entzun behar izan dugu" Zuek denetarik nahi duzue" edo" Zeurekoiak zarete oso, bakarrik zeuen buruengan pentsatzen duzue" bezalako esaldiak, gu baino zaharragoa den jendearen ahotan. Baliteke egia izatea, eta hori dioenak arrazoi osoa izatea, baina beti galdetu izan diot neure buruari hitz horien atzean
|
ez
ote dagoen erresumin mingots baten antzeko sentimendu ezkutu bat, inbidia apur bat guk ditugun (eta izan ditugun) eta aurreko belaunaldikoek izan ez dituzten aukerengatik. Gure amonek jakin izan balute guk dakiguna, guk ditugun aukerak orain dela hirurogei urte izan balituzte, ziurrenik gutako asko eta asko ez geundeke mundu honetan.
|
|
2009
|
|
|
Susmoa dut
|
ez
ote gauden beti iragan minez edo etorkizunak zer ekarriko, gaur gertatzen dena bizi, gozatu eta hobetu beharrean. Talde on askoak daude inguruan, baina jendea alper samar ikusten dut horiei arreta eskaintzeko.
|
|
|
Bazegoen, era berean, halako ikuspuntu ezkorra, ahal zenik gehien salbatu behar zen galdu baino lehen. Euskal dialektologia klasikoaren zama astunetik irten barik geunden eta beldur naiz oraindino
|
ez
ote gauden.
|
|
|
–Non zegoen nahigabea?/ Oteizaren trintxan?/ Harri beltzean gordea?/ Edo agian herritarren/ begi larrietan?/? Baina non
|
ez
ote zegoen?? (HGB, 151).
|
|
|
Nik ez dakit Salamancako Unamunori zeharkako eztenkada bezala edo idatzia
|
ez
ote dagoen honakoa. Kristautasunak bizitza agintzen du; bizi honetan bizitza materialaren gaindiko bizitza bat, graziazkoa, eta hilondoan bizitza eternala Jainkoa baitan.
|
|
|
–Ez naiz jendea estutzearen aldekoa, badakizu, baina batzuetan dudak izaten ditut oker
|
ez
ote nagoen. Begira zurekin zer gertatu zaidan:
|
|
|
ez al zen, esate baterako, Adak egindako azioa, noiz eta, igandeko meza entzuteko obligazioa bazter utzita, atso zahar batekin usoak elikatzen gelditu baitzen, Domingok ere sinatzeko modukoa??, baita susmatzen hasia ere, beharbada. Regina gero eta bere jarrera neurotikoaren mendeago zegoen?, kontu hartan guztian, halakoetan, gainera, Nazariok noiznahi babesten zuen bere alabatxo kuttuna, eta haren portaerak bakardadezko sentipena areagotzen zion etxekoandreari ezinbestean? mutur ezkuturen bat
|
ez
ote zegoen?
|
|
|
Ada zin zinez zegoen urduri, solasaldiari ekin aitzin, bururatu ere, bururatu zitzaion, menturaz, burutik
|
ez
ote zegoen, hitzordu hura adosteko?, eta horregatik, esker oneko irri betea eskaini zion Txarori, hain ziren lasaigarriak honen hitzak; gero, zegoèn talaiatik ongi ikusteko moduan baitzegoen, barrutik hats hartu eta esan zuen:
|
|
|
langileei promesak agindu eta betetzeko epea luzatu? edo haiek bete ez; informazioa manipulatu eta zurrumurruak zabaldu, enpresa krisian ote zegoen
|
ez
ote zegoen, langileak mugi ez zitezen.
|
|
|
munduaren bihotza, jainko txiki amoros batek eskuan eutsia; are gehiago: nornahik baiezta zezakeen, mutilaren begiradari erreparatuz gero, hantxe, suaren eta bizipozaren eremuan?, mutilak begiz jaten zuela ziba; hala, bada, komunio eta konjuntzio perfektu hartan, nork daki
|
ez
ote zegoen jada ez Gabinorik ez zibarik, biak batzen zituèn dantza soil bat baizik, unibertsoaren eta atomo guztien dantza bera?
|
|
|
Orbetar anai arrebak iritsi berriak ziren, honek txupete bat zuen ahoan, horrek erregaliza, hark almendra garrapinatuak, eta Domingok petardoak poltsikoan?, halako eran, non beren artean ere piztu baitzen eztabaida, ba ote zegoen
|
ez
ote zegoen trukurik; harik eta Domingok bere bihurrikeria haietako bat egin zuen arte, magoak kapelupetik usoa atera ez beste lehertarazi ez zuen, bada, petardo bat barrakaren kontra, usoa ihesi abiatzen zela, handik ez oso urruti zegoèn farol baten gainean pausatzeko! Magoa berehala hasi zen maldizioka:
|
|
|
Nazariok, izan ere, noiznahi irudika zezakeen bere burua gerra batean, fusila eskuan hartuta etsaiari aurre egiten, baina, halakoetan ere, oinez irudikatzen zuen, airean nekez; beste datu bat ere erabil zezakeen Nazario Orbek memento haietan, apika Domingo, ipurtarin hutsa eta menderagaitza zirudiena, guztiz mende agertzen baitzitzaion noiznahi, bere iparraren jabe behingoz, egun batean eredutzat ere hartu ez zuen, bada, anai arrebek haren etsenplua jarrai zezaten!; eta orain zer, galdetu zion Nazariok bere buruari, menturaz?, saririk gabe utzi behar ote dugu mutila?; jakin ere bazekien, halaber, jakingo ez zuen, bada!?, fabrika zela orbetarren ezaugarri nagusia, eta errealitate hartara makurtu behar zuela orbetar bakoitzak bere nahia eta borondatea, interes partikularrak interes orokorren zerbitzuan, abiapuntu sendorik ezean ez baitzegoen helbururik ez helmugarik, baina auzi hartan ere, pentsa zezakeen Nazariok, finean?
|
ez
ote zegoen erdibiderik?
|
|
|
Ea lortzeko beste modurik
|
ez
ote zegoen.
|
|
|
Ez daukagu pinturarik... Apaingarri batzuk egon badaude, baina Neanderthalgo gizakiaren aldiaren amaierakoak dira, eta ez dakigu horien agerpenaren atzean
|
ez
ote dagoen bi espezieen kontaktua edo... Egia da ere 100.000 urtean Neanderthalgo gizakiek ez zutela apaingarririk egin.
|
|
|
Ada zin zinez zegoen urduri –solasaldiari ekin aitzin, bururatu ere, bururatu zitzaion, menturaz, burutik
|
ez
ote zegoen, hitzordu hura adosteko–, eta horregatik, esker oneko irri betea eskaini zion Txarori, hain ziren lasaigarriak honen hitzak; gero, zegoèn talaiatik ongi ikusteko moduan baitzegoen, barrutik hats hartu eta esan zuen:
|
|
|
beste baldintza batzuetan bertute bat izan zitekeena akats nabarmena izan zitekeela, alegia –" Machiavellok ere ez zuen besterik esan!" oroitarazten zion Nazariok, Mateo Sukunzarengandik ikasitako hitzetan–, orbetarren fabrika ere erresuma txiki bat baitzen, azken batean –boteregune bat–, non gizalegearekin zerikusirik ez zutèn beste lege batzuek erabakitzen baitzituzten noiznahi giza harremanen nondik norakoak; ildo horretatik, aitak argi eta garbi esan zion semeari bi punturen arteko biderik motzena, geometriaren ikuspegitik, lerro zuzena zela... onena ere bai, beste ikuspegi askotatik begiratuta –erosotasunaren ikuspegitik, esaterako–, baina argi eta garbi esan zion, halaber, giza harremanen munduak ez zuela mundu geometrikoarekin zerikusirik, are gutxiago fabrikako harremanetan, zeinetan lan gatazkak edonoizkoak izaten baitziren, eta haietan bihurgunez jositako bide deserosoena zela askotan erosoena eta onena: langileei promesak agindu eta betetzeko epea luzatu... edo haiek bete ez; informazioa manipulatu eta zurrumurruak zabaldu, enpresa krisian ote zegoen
|
ez
ote zegoen, langileak mugi ez zitezen.
|
|
|
–Ez naiz jendea estutzearen aldekoa, badakizu, baina batzuetan dudak izaten ditut oker
|
ez
ote nagoen. Begira zurekin zer gertatu zaidan:
|
|
|
hots, Maria Bibiana bat batean aztoratu eta ezin serioago jarri zen, hazpegien keinu nabari batean, orduantxe ohartu balitz bezala hanka sartu zuela, nahiz eta hanka sartze hura bi galdera marken artean sartu zuen, hain baitzen nabaria, halaber, haren begiradari zeriòn ezjakintasuna; gauzak horrela –arkume goxoa jaten ari ziren une hartan–, aitak eta Teofilo Mariak beste plano batean behar zuten, baita jaun kalonje Anizetok ere (beren karguaz loriatzen diren kalonjeak apetitu onekoak izan ohi dira, sexu ukatuaren gosea ere gularen bidetik asetzen ohituak, antza...), arkume zaporetsuaren zaporearen menera; gizonezkoen kontrastean, baina, adi adi zeuden ama izebak, beren begiratzeko era arretatsu harekin –begien joan etorri neurtu bezain intentsoak, Ada eta Maria Bibiana jomugatzat zituztenak–, ama batez ere –halakoa izan zen, izan ere, Reginak Pagoagako Ama Birjinaren balizko agerketa haiekin azkenean bizi izan zuèn frustrazioa, lehen uneko liluraren gozoa ozpin bihurtarazi eta jarrera neurasteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen emakumea ez zela, geroztik, bere onean egon... hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi–; esan nahi baita Regina kezkatuta zegoela –Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera harekin, Domingoren antza hartzen baitzion batzuetan Adari: ...kin usoak elikatzen gelditu baitzen, Domingok ere sinatzeko modukoa? –, baita susmatzen hasia ere, beharbada –Regina gero eta bere jarrera neurotikoaren mendeago zegoen–, kontu hartan guztian –halakoetan, gainera, Nazariok noiznahi babesten zuen bere alabatxo kuttuna, eta haren portaerak bakardadezko sentipena areagotzen zion etxekoandreari ezinbestean– mutur ezkuturen bat
|
ez
ote zegoen...
|
|
|
Orbetar anai arrebak iritsi berriak ziren –honek txupete bat zuen ahoan, horrek erregaliza, hark almendra garrapinatuak, eta Domingok petardoak poltsikoan–, halako eran, non beren artean ere piztu baitzen eztabaida, ba ote zegoen
|
ez
ote zegoen trukurik; harik eta Domingok bere bihurrikeria haietako bat egin zuen arte, magoak kapelupetik usoa atera ez beste lehertarazi ez zuen, bada, petardo bat barrakaren kontra, usoa ihesi abiatzen zela, handik ez oso urruti zegoèn farol baten gainean pausatzeko! Magoa berehala hasi zen maldizioka:
|
|
|
munduaren bihotza, jainko txiki amoros batek eskuan eutsia; are gehiago: nornahik baiezta zezakeen, mutilaren begiradari erreparatuz gero –hantxe, suaren eta bizipozaren eremuan–, mutilak begiz jaten zuela ziba; hala, bada, komunio eta konjuntzio perfektu hartan, nork daki
|
ez
ote zegoen jada ez Gabinorik ez zibarik, biak batzen zituèn dantza soil bat baizik, unibertsoaren eta atomo guztien dantza bera?
|
|
|
potroak, batez ere! –, eta berak, Domingok ez bezala, ez zituela, alor hartan behintzat ez: ...r ote dugu mutila?; jakin ere bazekien, halaber –jakingo ez zuen, bada! –, fabrika zela orbetarren ezaugarri nagusia, eta errealitate hartara makurtu behar zuela orbetar bakoitzak bere nahia eta borondatea, interes partikularrak interes orokorren zerbitzuan, abiapuntu sendorik ezean ez baitzegoen helbururik ez helmugarik, baina auzi hartan ere –pentsa zezakeen Nazariok, finean–
|
ez
ote zegoen erdibiderik?
|
|
|
Batuan idazten dugu guztiok, baina geure hiztun ahia ez da batuarena izan. Azken azken belaunaldietako idazleengan, ordea, nago
|
ez
ote dagoen ahi bakarreko zapore berdinduegia... Eta inpresioa dut idazkera bat baino gehiago ez ote den lauegia, ez naiz, uste dut garbi dagoela, iturri eta lorpen literarioei buruz ari?.
|
|
|
Gaizki erradikalaren biktimak izanez gero, ez ote dugu edozer egin behar gaizki madarikatua ezabatzeko? Gaizki erradikal horrek jotako pertsonak
|
ez
ote daude erabat gaiztotuta. Ez ote da gure beharra, behar morala, behar metafisikoa, gaizki hori agertzen den era eta leku guztietan gorrotatzea?
|
|
|
–Orduan, boterearen logikaren arabera, inoiz baino hobeto egongo lirateke Estatu independente bat lortzeko (helburu hori litekeena den neurrian, jakina). Are gehiago,
|
ez
ote dago ezker abertzalea era berriko errepublikatik inor baino gertuago. Ez ote litzateke bihurtuko ezker errepublikanoaren legamia.
|