|
2000
|
|
|
orduan epealdi bakoitzeanprodukzioak geroko epealdi baten alokairuen edukia hornituko luke, eta alokairukorronteek beren edukia aurreko epealdiko produkzioan topatuko lukete. Etengabekogertakaria hauxe da, alegia, bankuek beren sormenetan, objektu
|
ez
material, batbesterik ezin dutela sortu; hau da, epealdi bakoitzeko produktuen forma numerikoa, etaez inolako aktibo monetarioa.
|
|
2002
|
|
|
Eliza espazio sakratua zen komunitatearentzat, eta bertan eszenifikatzen eta sakralizatzenziren gizarte harremanak eta gizarte posizioak25 Horregatik, oso garrantzizkoazen bertan gertatzen zena. Eta hain zuzen ere, ogiaren eta argizariaren eskaintzak, hildakoen ardura eta hilobiaren bitartez publikoa egiten zen etxekoen posizioamantentzea, horiek guztiak emakumeen lanak ziren26 Izan ere, emakumeek berengain zuten
|
ez
materiala zen herentzia hori mantentzea.
|
|
|
Baina, izatez, komunikazioa ez da ezagutza, ez da gogorapena, ez da epaia, ez da nahikaria edo sentipena; komunikazioa horien ordezko informazioa helaraztea da. Komunikazioak objektuen ordez, materialak edo
|
ez
materialak izan, berdin dio, zeinuak igortzen ditu, eta zeinu horien bidez ulertzen dugu komunikatu gura zaiguna.
|
|
2003
|
|
|
Aukeratutako 28 agerpen berrien artean dago, adibidez, hatzekin harean egiten diren marrazkiak dituzten hizkuntza komunitateen arteko komunikazio sistema bat, edo Hego Amerikan milaka landare erabiltzen dituzten mediku ibiltariek eskaintzen dituzten zainketak. Erakundeko zuzendari nagusiak, Koichiro Matsurrak, uste du UNESCOren ekintza berri hori ondare
|
ez
materiala babesteko presari zor zaiola, eta Estatuek konpromisoa hartu behar dutela inskribatutako maisulana sustatzeko eta babesteko plan bat abiarazteko. Epaimahaia osatzen zuten 18 lagunek UNESCOko estatu kideek bidalitako eta GKE espezializatuek ebaluatutako 56 hautagaitza nazional eta multinazional aztertu zituzten azaroaren 3tik 6ra.
|
|
2004
|
|
|
kontzeptuak (ingelesez, mind; gaztelaniaz, mente; frantsesez, esprit) mundu berezi eta aparteko bat seinalatzeko erabiltzen direla filosofian, materiazkoa ez den mundu bat, alegia. Mundu
|
ez
material horretakoak lirateke, besteakbeste, hizkuntzak, pentsakizunak, hautemateak, emozioak, balioak, sinesmenak, irudimenak asmatutakoak, instituzioak, mitoak eta jarrerak. Intuitiboki esanda, burmuinaden organo berezi horrek sortzen duena, edo sor dezakeena, da gogoaren erreinukoa.
|
|
|
Platon da Mendebalde osoarentzat filosofian, moralcan, crlijioan. gurc kuitura komuncan. oinarrizko bilakatu den giz.akiaren ikusmolde dualislaren czarlc eta finkatzaile filosofikoa, ez datckc bera asmatzailea. orfikoengandik ikasia baituke. Horren arabcra, gizon emakumea gorputz cta arimazko iz.akia da, crdibitua alegia. Arimazkoa, propiokien,
|
ez
materiala eta sunt.siczina da, gorputz hilkorbatean preso dagoena mundu honetako bizialdian. Gizakia esentzialki arima da hortaz.
|
|
|
Kontu honetan emango luke atomismoarekin eztabaida zentzugabea litzatekeela abiapuntuak erabat kontrakoak diren neurrian, baina ez da gauza bera gertatzen Leibnizek jarri zizkion eragozpenekin. Atomo materialen aurrean, honek, Descartesen gisara lehentasuna arrazoimenari emanez, monadak deitutako oinarrizko elementuak hartuko ditu abiapuntutzat, kontaezinak, razionalak eta
|
ez
materialak izango direnak. Lehen elementu horiek espiritualak eta ugariak izango dira eta ez da egongo lehena izango den monadarik ez logikoki ez ontologikoki —Jainkoa izan ezik, jakina— Monada bakoitzak bilduko du bere baitan errealitatearen osotasuna, unibertsoaren osotasuna, eta sortzailearen betetasuna jasoko du, inongo akatsik gabe; eta horrela egia guztiek, ideia guztiek, izango dute lekua adimen horretan.
|
|
2005
|
|
|
Konpontzeak ez du kosturik izango bezeroarentzat: ez garraioa, ez eskulana,
|
ez
materialak. Saltzaileak ordezko pieza erabiliak, berreraikiak edo berregokituak erabil ditzake bi baldintzarekin:
|
|
2006
|
|
|
Ondasun
|
ez
materialak baina ekonomikoki neurgarriak (De la Cuesta, 2002: 137).
|
|
|
Baina, gaur egun, berriz, hedatzen dituen publizitatea (De la Cuesta, 2002: 152) tzen diren publizitate mezuek engainuzko izaera duten ala ez jakiteko, ezin dira horrela zehaztu; izan ere, gizartearen garapena dela medio, ezin da horrela neurtu hartzailearentzat erabat subjektiboak izan daitezkeen behar
|
ez
materialak bultza126 Mezua okerra edo egiazkoa den aztertzeko, interpretazio lan bat egin da, eta hori delikatu samarra izaten da, azken batean mezua hedatzearen aldeko erabakia hartuko baita mezuaren interpretazioak frogatzen duenean Konstituzioak babesten dituen informazio eskubidea (EK 20.1.d. art.) eta enpresa askatasunaren eskubidea (EK 38 art.) 127 begirunez betetzen direla....
|
|
|
Kasu horretan, ez da pentsatzen publizitate proiektuak obra osatzen duenik, ezta mezua edo hura osatzen duten zatiek ere; kontratu horiek emaitza
|
ez
material edo ukiezina dute objektutzat (publizitate kanpaina bat antolatzea eta gauzatzea), komitenteak (iragarleak) agintzen duena, eta agentziak konpromisoa hartuko du lan hori hitzarturiko ezaugarriekin edo izaeraren arabera trafikoan ohikoak diren ezaugarriekin egin eta entregatzeko. Azpimarratu behar da, orduan, emaitzaren izaera bereziagatik, normalean, emaitza ez zaiola benetan iragarleari ematen.
|
|
|
25 De la Cuesta k horixe bera dio: enpresaren zeinu bereizleak enpresaren ondasun
|
ez
materialak direla eta balio erantsia emango diotela enpresari, eta, ondorioz, horren izen ona indartuko da. Publizitatea, oro har, eta, are gehiago, publizitate korporatiboa, produktuen salmentak sustatzeko ezinbesteko tresna izateaz gain, enpresa batek merkatuan edo trafikoan irauteko baliabiderik garrantzitsuenetako bat da.
|
|
|
Gizarte mizenikoa ezagutzeko erabili ditugun iturriak guztiz baztertu gabe, giza abere heroikoa aztertzeko ezinbestekoa zaigu epika hartzea iturritzat eta, bereziki, Homeroren testuak. Izan ere, Linear B taulatxoetan eta ondare arkeologikoan ez baita zuzenean giza aberea agertzen, ez baita kulturaren alde
|
ez
materiala zuzenean adierazten: oinarrizko kategoriak, balioak, sineskerak, borondatea, zoriona... 1 Arma eta lanabesetatik, itsasontzi eta zalgurdietatik bihotzaren taupadara:
|
|
|
Gizarte mizenikoan garatu zen kultura heroiko hark izan zuen alde
|
ez
materiala ulertzeko, giza aberearen izaera ulertzeko, halere, ezinbestekoa da Homero eta bestelako testu epikoetara jotzea; eta, noski, sasoiak bereizterakoan arreta handiz ibiltzea.
|
|
2007
|
|
|
Hori, garai batean gertatuko zen baina, gaur egun, gero etakontzienteago dira komunikazioaren garrantziaz; tailer eta enpresetan ikusten dagero eta gehiago zaintzen dituztela instalazioak, papertegia eta irudi korporatiboa, komunikazioaren munduan pixkanaka murgiltzen ari direla. Gauzak hemen erealdatzen ari dira, burdinari lotutako kultura industrial handia izan dugun arren.Hemen ez ziren zerbitzu
|
ez
materialak eskaintzen, gauza ukigarriak baizik. Bainaorain gero eta gehiago lantzen da irudi korporatiboa, adibidez.
|
|
|
Negri Empire delako liburuan faktoria sozialaz, lan immaterialaz, komunikazio berriez, informazio teknologiaz, informazio sareez, lan berezitasunaz etasubjektuen identitate berriaz aritu bazen ere, Multitude: War and Democracyliburuan, lan
|
ez
materialaz, kooperazioaz, sujektibotasunaren ekoizpenaz, etaautobalorazioaz aritu da: lehengo diziplina gizartetik (hots, fordismotik), Foucaulten kontrol gizartera (alegia, postfordismora) eta gerlara igaro dela dio.
|
|
|
Goian esan dugunez, egungo lana
|
ez
materiala da, erabat informatizatua, mugikorra, era askotakoa, sozialdua, baina lan hori guztia, baita lan prekarioakedota emigranteen lana ere, monetan neurtzen da. Dirua, moneta da ikertu behardena.
|
|
|
ikustea, etab.232; pentsatzailea pentsatzaile (izpiritu) den bezainbatean ukitzen edo afektatzen duen dena ideia da, zentzu zabalean? «gogoaren pertzepzioak» esan genezake Hume-rekin? 233, hori berdintsu baita Locke edo Hume-rentzat ere, aldeak alde. Ideia, zentzu hertsiagoan, zerbaiten «errepresentazio» bat da, materiala edo
|
ez
materiala (zuhaitza, askatasuna). Beraz, ideia bat da nire errepresentazioa, hor aurreko zuhaitz horren oraintxe (sentigarriro) daukadana, irudi edo inpresio singularra (agian pasiboa), eta munduko zuhaitz guztien (abstraktuki) noiznahi daukadana, kontzeptu orokorra (zerkiei erantzia eta adimenez landua izan beharra duena).
|
|
|
Azkenik, Patronatuak “onartu eta eskertu” egiten du Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundearen eginkizuna, bereziki, munduko kultura ondarea zaintzeko eta babesteko hitzarmenak bultzatuz. Kultura ondare
|
ez
materiala babesteko 2003ko konbentzioak “erreferentzia ukaezina dakar Dieta Mediterraneoa Fundazioarentzat, eta bultzada berria Mediterraneoko dietak ordezkatzen duen ondare ez materialaren aldeko ahalegin eta konpromisorako”.
|
|
|
Azkenik, Patronatuak “onartu eta eskertu” egiten du Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundearen eginkizuna, bereziki, munduko kultura ondarea zaintzeko eta babesteko hitzarmenak bultzatuz. Kultura ondare ez materiala babesteko 2003ko konbentzioak “erreferentzia ukaezina dakar Dieta Mediterraneoa Fundazioarentzat, eta bultzada berria Mediterraneoko dietak ordezkatzen duen ondare
|
ez
materialaren aldeko ahalegin eta konpromisorako”.
|
|
2008
|
|
|
Los 40 Principales ek produktu material eta
|
ez
material ugari eskaintzen ditu. Sarritan, irrati kateek akordioak izaten dituzte beste enpresa batzuekin salmentak kudeatzeko. Vueling, Tic Tac Tiket, etab.?.
|
|
|
Eta harrigarriena dirudiena, badira gure gizartearen luxuzko bizimodutik aldenduta bizi diren gizaki zoriontsu bezain eskuzabalak. Hortaz, aberastasuna neurtzeko irizpideak erlatiboak izanik, Gasteizek sortu duen aberastasun
|
ez
materialaz ari garela argi geldituko zen jada. Izan ere, erasoak nonahi pairatu ditugun azken garai honetan, badira iluntasuna kolorez janzten duten gauzak ere.
|
|
2009
|
|
|
Beraz, existentziako mundu materialaz eta mundu mentalaz gain, bestelako mundu bat ere badago, izate objektibo bere bere bat duena, zaila bai adierazteko, baina erreala: , ez dago ez espazioan ez denboran, ez da
|
ez
materiala ez mentala; hala ere, zerbait da?, ik. Filosofiaren arazoak, 122; cfr. The Princ. of Math., § 427 Puntu honetarako ik., halaber, R. Penrose, La nueva mente del emperador, 1991, 131, 153, 529).
|
|
|
Bitxigintzako eta modako sektoreek ere ez diote aurre egin “supra birziklatzearen” xarmari. Diseinatzaile batzuek agerian uzten dute sormenaren balio handia,
|
ez
materialarena: galtzerdietatik egindako lepokoak, boligrafoz egindako aldapak, lata eraztunak edo hiri elementuak dolar gutxitik ehunka ingurura jartzen dira salgai.
|
|
|
Bizitzaren balantzea egiteko unean konturatzen ei da bat, normalean berandu, behin betiko agurraren tenorean, zauriak miazkatzea besterik geratzen ez denean: aspektu
|
ez
materialak izan dira bizipozerako pasaporteak. Erosi ezin den hori guztia, alegia.
|
|
2010
|
|
|
Jolaserako tresnek ez dute izan behar metalezko materialez eginak,
|
ez
material toxikoz, eta elektrizitate eroale diren materialez ere.
|
|
|
Tonu krikoarekin Asensio Mellado, J. M. k, Derecho Procesal Civil. Parte primera, op.cit., 134 or., justiziarako sarbidean alderdien berdintasun formala?
|
ez
materiala, bermatu behar dela dio; izan ere, estatuak herritarrei justizia lortzeko baliabideak bermatzen baitizkie, baina ez kontrako alderdiaren baliabideekiko parekotasuna.
|
|
|
Guztiek bilatzen dute lan prozesuko alderdien benetazko berdintasuna edo berdintasun eraginkorra (KAE 109/ 1983, azaroaren 29koa eta KAE 114/ 1983, abenduaren 6koa), «alderdien artean den desberdintasun materiala» gutxituz (KAE 125/ 1995, uztailaren 24koa). Horretarako alderdien berdintasun formala aldatzen da, inoiz
|
ez
materiala edo sustantziala?, berdintasun materiala edo sustantziala lortzeko helburuarekin (KAE 3/ 1983, urtarrilaren 25ekoa eta KAE 14/ 1983, otsailaren 28koa). Ildo horretatik, Rodríguez Piñero, M. C. k, Derecho del trabajo y proceso, Escuela Social de Murcia 1972, 22 or., nahiz eta epailea inpartziala izan, prozesu neutro bat ez dela azpimarratzen du.
|
|
|
Uhin elektromagnetikoen bidezko bero transferentzia da eta ingurune materialetan zein
|
ez
materialetan (hutsean) gertatzen da, adibidez, airean edo planetarteko espazioan. Bero dauden gorputz guztiek, haien partikulak tenperaturagatik mugitzen direnez, horrelako erradiazioa transmititzen dute (transmititutako energia kantitatearen arabera, hainbat uhin elektromagnetiko mota daude; hau 6 gaian azaltzen da).
|
|
|
Erradiazioa uhin elektromagnetikoen bidezko bero transferentzia da eta ingurune materialetan zein
|
ez
materialetan (hutsean) gerta daiteke, adibidez, airean edo planetarteko espazioan. Aurreko gaian aipatu bezala, oro har, ontziak edo ekipoak ekoizteko erabiltzen diren materialak erradiazioarekiko igorleak edo islatzaileak izan daitezke, hau da, erradiazioa xurgatzen eta transmititzen dutenak edo islatzen dutenak, hurrenez hurren.
|
|
|
Dieta mediterraneoa, gizateriaren kultura ondare
|
ez
materiala. Aintzatespen horren lehen adierazpen gastronomikoa da.
|
|
|
Legatua jasotzen duen herrialdearen, eskualdearen, hiriaren edo lekuaren erabateko sentsibilizazio eta babes konpromisoa da existitzen dena eta iraun behar duena. Zer da ondare
|
ez
materiala? 1999 urtean, UNESCOk Gizateriaren Ahozko eta Materiagabeko Ondarearen Maisulanen Programa jarri zuen martxan, eta 2003az geroztik, nazioarteko erakundearen Kultura Batzordeak, adostasunez, Kultura Ondare Ez materiala babestea erabaki zuen.
|
|
|
Kultura ondarea ez da mugatzen monumentuetara, arte multzoetara edo bildumetara, baizik eta gure arbasoengandik jaso eta belaunaldiz belaunaldi transmititutako tradizioak eta adierazpenak ere hartzen ditu. UNESCOk ondare
|
ez
material gisa hartzen ditu ahozko tradizioak, ikuskizunaren arteak, erabilera sozialak, errituak, jai ekitaldiak, naturari eta unibertsoari buruzko ezagutzak eta praktikak, eta artisautza tradizionalari lotutako jakintzak eta teknikak. Espainian, 42 Ondasun kultural eta naturalei beste 9 Ondasun ez material gehitu zaizkie:
|
|
|
UNESCOk ondare ez material gisa hartzen ditu ahozko tradizioak, ikuskizunaren arteak, erabilera sozialak, errituak, jai ekitaldiak, naturari eta unibertsoari buruzko ezagutzak eta praktikak, eta artisautza tradizionalari lotutako jakintzak eta teknikak. Espainian, 42 Ondasun kultural eta naturalei beste 9 Ondasun
|
ez
material gehitu zaizkie: Elxeren misterioa, Bergaren Patuma, Silbo Gomero, Ureztatzaileen Auzitegiak eta, 2010az geroztik, baita Flamenkoa, Sibila kantua, Castellsak, Mediterraneoko dieta eta falkoneria ere.
|
|
|
Ezagun da Descartesek ikaragarrizko muga ezarri zuela gizakien eta bestelako animalien (edo piztien) artean. Gizakiak badu alderdi hilezkor bat, alderdi
|
ez
material edo ez fisiko bat duelako. Piztiari alderdi ez material hori falta zaio.
|
|
|
Gizakiak badu alderdi hilezkor bat, alderdi ez material edo ez fisiko bat duelako. Piztiari alderdi
|
ez
material hori falta zaio. Hortaz, piztiak makinak baino ez dira, materiazko makina hilkorrak, hain zuzen.
|
|
2011
|
|
|
Argia anplifikatzeko, era askotako materialak erabili dituzte orain arte; batzuk solidoak, beste batzuk likidoak, eta baita gasak ere, baina inoiz
|
ez
material biologikoak. Oraingoan, berriz, proteina bat erabili dute, proteina berde fluoreszentea (GFP), hain zuzen.
|
|
|
Baina ez. Tipoa xaxatzeko esaten didate; gu joaten gara hara, ez ekiporik
|
ez
materialik gabe, onez onean ateratzeko esaten diogu tipoari, eta berak zer egiten du?
|
|
|
b) Energia iturriak dira,
|
ez
materialak, lantokietan daudenak, eta kalteak eragin ditzakete beraiek bakarrik edo beste faktore batzuekin batera.
|
|
|
Energia iturriak dira,
|
ez
materialak, lantokietan daudenak, eta kalteak eragin ditzakete beraiek bakarrik edo beste faktore batzuekin nahasita.
|
|
|
«zerbait» hura, Marka edo Brand delakoa ez da inoiz objektu jakin batera mugatzen, ez da marka duen gauza hau edo hura. Markak, izateko gauzak behar badituzte ere, birtualak dira,
|
ez
materialak. Berez, «forma ikoniko» erregistratuak baino ez dira.
|
|
|
Energy Star, elektronika berde baten bidez Baina produktuak elektronikoak, etiketa estandar hori ez da gaur egun aplikatzen, baina bai energia gastua kontrolatzeko beste ekimen batzuk gailu horiek. Fabrikatzaileak eredu gehiago garatzen hasi dira eraginkorrak eta, batez ere, “gadget ak” berdeak, hau da, fabrikatzean
|
ez
material eta elementu kutsatzaileak behar dituzte eta ingurumenerako arriskutsuak diren substantzia kimikorik gabe, desegin eta zabortegietan aska daitezkeenak. Estatu Batuetan, laurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdetik, Ingurumena Babesteko Agentzia herrialde horretatik Energy Star programa sustatzen du, informatikaren erabiltzaileek ezagutzen dutena, bere logotipoa ordenagailuaren karkasan ohikoa delako.
|
|
|
Urriaren 11n, asteartean, hasiko da Mediterraneoko Dietaren Astea, Ingurumen eta Landa eta Itsas Ingurunearen Ministerioak (MARM) antolatua, elikadura eredu horren balio osasungarriak herritarren artean zabaltzeko eta Mediterraneoko Dieta gizateriaren kultura ondare
|
ez
material gisa sustatzeko, bizitza estiloa, kultura, historia, tradizioa, ekoizpena, gastronomia barne. Ekimen hori MARMren egoitzan egingo da urriaren 14ra arte, eta, besteak beste, honako hauek aurkeztuko dira:
|
|
|
Egoera berrietara egokitu behar izan dute christianiarrek, baita ika mika galantak udalarekin eduki ere. Orain urte gutxi milaka kopenhagetarrek atera behar izan zuten kalera euren ondare material eta
|
ez
material den hori salbatzeko. Sistema liberal kapitalistak tarteka uzten duen zirrikitu eta arnasbide horietako bat dugu Christiania.Bilbon, ordea, alkate txit txikiteroaren bedeinkapenaz zirrikitua baino harresi tinko bat iltzez eta giltzez zarratua dute.
|
|
|
Kontrakoarekin du zerikusia: produktibismoarentzat hilgarria den kontsumo arinarekin, biziera urri jale eta urri edalearekin, neurritsua eta
|
ez
materiala den ororekin.
|
|
|
Beste batzuk kapitalismo kognitiboaz mintzatzen dira, ezagutzaren eta ondasun
|
ez
materialen ekoizpenean oinarritzen den kapitalismoaz, alegia. Baina mundua sekula baino industrialagoa da (Europan %17 hazi da jarduera industriala azken 20 urteotan, eta AEBetan %35; zeresanik ez Txinan eta Indian).
|
|
|
Etxeak familietan eta gizartean duen eragina nabarmena da, batez ere Nafarroako Mendialdean eta Erdialdean; horrexegatik, etxeen izendegia gure ondare kultural
|
ez
materialaren parte ere badela azpimarra daiteke. Hartara, etxeen izenen azterketa ildoa garrantzitsua da historiaren, kulturaren eta hizkuntzalaritzaren ikuspegitik; izan ere, hizkuntzaren beraren aldaerak aztertzeaz gain, gizartearen usadio eta ohituren informazioa ere ematen digu:
|
|
2012
|
|
|
Baina ikustea zenbat barre egiten duten, familiagaz eta lagunekin zelako hartuemanak dituzten... Zenbat gauza dauzkagun behar ez ditugunak, eta
|
ez
materialak bakarrik, gainean jartzen ditugun zamak ere bai. Ikusten duzu zoriontsu izan daitekeela horrelako leku baten.
|
|
|
– Ezin da informazioa jende askori aldi berean transmititu; beraz, ez da ez denbora,
|
ez
materiala aurrezten.
|
|
|
Eko museoen bidez bazter uzten da lurralde jakin batean osagai zehatz batzuk soilik balioesteko joera, eta ikuspegi zabalagoa jorratzen da, lurralde osoa eta giza jarduerak hartan eragindako aztarna guztiak jotzen baitira aberastasun eta, beraz, balioesteko moduko ezaugarri. Eko museoen ikuspegitik, tokian tokiko ondarearen osagaiak dira bai aberastasun materialen sorta oparoa (landa-guneak, eraikinak, elizak, natura guneak, produktu tipikoak, artisautza eta abar) bai aberastasun
|
ez
materialak (ohiturak, dialektoak, abestiak eta abar), lurraldearen adierazpide eta testigantza erabatekoa osatzen baitute aberastasun mota biek, elkarrekin bat eginda.
|
|
|
oliba olioa eta ardoa, biak ala biak mediterraneoko dietaren osagai beteak, munduko osasungarri eta gomendagarriena eta Espainiako gastronomiaren oinarria. UNESCOren ondare
|
ez
materialaren zerrendara gehitu dute dieta hau (2010eko azaroan).
|
|
|
Etnografia ondarea. Etnografia ondarea da Euskal Herriko kultura tradizionalaren agerbide diren ondasun materialen eta
|
ez
materialen multzoa.
|
|
|
sinatu zuen UNESCOk. Hor egiten den, ondare kultural
|
ez
materialaren, definizioaren arabera, halakotzat hartzen dira komunitateek, gizataldeek eta inoiz banakakoek ere, beren ondare kulturaleko zatitzat dituzten ohitura, irudikapen, adierazpen, jakintza eta teknikak, horiekin lotuta dauden lanabes, gauza, tresna eta espazio kulturalekin batera.
|
|
|
Ondare kultural
|
ez
material hori belaunaldiz belaunaldi transmititzen da eta etenik gabe birsortzen dute komunitate eta gizataldeek, inguruaren, naturarekiko interakzioaren eta historiaren arabera, horrek halako identitate eta jarraitutasun sentimendua eragiten diela eta, hala, gizateriaren dibertsitate kulturalarekiko eta sormenarekiko begirunea sustatzen laguntzen diela.
|
|
|
hain zuzen ere, haren erakunde sozial, legal eta erlijiosoek, haren mintzairak eta haren kultura materialak, aro historiko aspaldikoenetatik hasita. Arbasoengandik jarauntsitako ondasun material eta
|
ez
materialak biltzen ditu ondareak: bizi ohi den ingurunea; alor, hiri eta herriak; besteekin partekatzen diren tradizio eta sinesmenak; balioak, erlijiosotasuna, munduaren ikuspegia eta hari egokitzeko modua.
|
|
|
Ondare kulturala bi kategoriatan sailkatzen da: materiala eta
|
ez
materiala.
|
|
|
Ondare
|
ez
materiala kulturen izpirituan bertan datzan elementu ikusezinek osatzen dute. Ondare kulturala sorkuntza materialetatik harago doa.
|
|
|
Badira beren jakintza eta teknikak ez ezik, arbasoen oroitzapena ere, ahozko tradizioan bildu dituzten gizarteak. Ia zeharo bat datoz ondare
|
ez
materialaren ideia eta kulturarena, baldin eta hori, gizarte bat edo gizarte talde bat bereizten duten ezaugarri espiritualen eta materialen multzoa, dela dioen definizioaren arabera ulertzen badugu, zeinak,, literaturaz eta arteez gaindi, bizimoduak, balio sistemak, ohiturak eta sinesmenak?
|
|
|
Besteak beste, poesiak, errituek, bizimoduek, medikuntza tradizionalak, herri erlijiotasunak eta lurraldeko teknologia tradizionalak osatua da ondare
|
ez
materiala: erabiltzen diren hizkuntzek, eskualdeko eta tokiko modismoek, musika eta musika tresna tradizionalek, dantza erlijiosoek eta zibilek, sukaldaritzak, mito eta kondairek, asmakizunek, sehaska kantek, maitasun kantek, gabon kantek, esaerek, haur jolasek, sinesmen magikoek...
|
|
|
Ondare kulturalean biltzen dira denboran zehar metatu diren ondasun material eta
|
ez
materialak. Artistikoak, historikoak, paleontologikoak, arkeologikoak, dokumentalak, bibliografikoak, zientifikoak nahiz teknikoak izan daitezke ondasun horiek.
|
|
|
Testuinguru horretan zer ikasi asko daukagu iraganean garatu eta oraindikmantentzen diren jabego komunaren figurei begira. ...oondarearen figurari buruz, gaur egun eredu horrek esan nahi duelako alkateaketa zinegotziek edo foru ahaldunek ia nolanahi erabil dezaketela ondare hori.Baina Euskal Herriko hainbat lekutan oraindik basoen kudeaketa komuna egitenda eta eredu hori aldarrikatzen da, adibidez, ondare kulturalaren ustiakuntzarako («prokomun» kontzeptua erabiltzen da komunitatearen jabegoa diren ondareamaterial zein
|
ez
materialak definitzeko) jabego intelektualaren inguruan sortudiren gizarte mugimenduen aldetik. Horrek ez du esan nahi jabego pribatua erabatarbuiatzen dugunik.
|
|
|
Horren baitan, prozesu orokorrak prozesu espezifikoagoen segida dira, non lehenengo prozesu baten irteera elementuak hurrengoaren sarrera elementuak izango baitira. Sarrera eta irteera elementuak materialak (azpiegiturak, lehengaiak, giza baliabideak...) zein
|
ez
materialak (informazioa, prestakuntza...) izan daitezke.
|
|
|
diren gastu horiek, baina, ondasun ekonomiko
|
ez
materialak dira. Hau da:
|
|
|
Erredakzioaren antolaketaren gastu horietan hiru faktorek eragiten dute, honakoek: erredaktoreek (giza baliabideak), ezagutzak (baliabide
|
ez
materialak) eta ekipamendu teknikoak. Dena den, enpresa ikuspegitik, hiru faktore horiek bereiztea oso konplexua da.
|
|
|
Ondasun
|
ez
materialak baina ekonomikoki neurgarriak (De la Cuesta, 2002: 137).
|
|
|
Lehenago, errazago zen hori jakitea, datu jakin batzuei buruz egindako adierazpen objektiboak errealitatearekin alderatzen zirelako, eta horrekin nahikoa zen mezuaren engainuzko izaera argitzeko. Baina, gaur egun, berriz, hedatzen diren publizitate mezuek engainuzko izaera duten ala ez jakiteko, ezin dira horrela zehaztu; izan ere, gizartearen garapena dela medio, ezin da horrela neurtu hartzailearentzat erabat subjektiboak izan daitezkeen behar
|
ez
materialak bultzatzen dituen publizitatea (De la Cuesta, 2002: 152) 162 Mezua okerra edo egiazkoa den aztertzeko, interpretazio lan bat egin da, eta hori delikatu samarra izaten da, azken batean mezua hedatzearen aldeko erabakia hartuko baita mezuaren interpretazioak frogatzen duenean Konstituzioak babesten dituen informazio eskubidea [Espainiako Konstituzioa 20.1 d) artikulua] eta enpresa askatasunaren eskubidea (Espainiako Konstituzioa 38 artikulua) 163 begirunez betetzen direla.
|
|
|
Kasu horretan, ez da pentsatzen publizitate proiektuak obra osatzen duenik, ezta mezua edo hura osatzen duten zatiek ere; kontratu horiek emaitza
|
ez
material edo ukiezina dute objektutzat (publizitate kanpaina bat antolatzea eta gauzatzea), komitenteak (iragarleak) agintzen duena, eta agentziak konpromisoa hartuko du lan hori hitzarturiko ezaugarriekin edo izaeraren arabera trafikoan ohikoak diren ezaugarriekin egin eta entregatzeko. Azpimarratu behar da, orduan, emaitzaren izaera bereziagatik, normalean, emaitza ez zaiola benetan iragarleari ematen.
|
|
|
25 De la Cuesta k horixe bera dio: enpresaren zeinu bereizleak enpresaren ondasun
|
ez
materialak direla eta balio erantsia emango diotela enpresari, eta, ondorioz, horren izen ona indartuko da. Publizitatea, oro har, eta, are gehiago, publizitate korporatiboa, produktuen salmentak sustatzeko ezinbesteko tresna izateaz gain, enpresa batek merkatuan edo trafikoan irauteko baliabiderik garrantzitsuenetako bat da.
|
|
|
batzuetan, gutiziak helduen arreta handiagoa eskatzeko modu bat baino ez dira. Horregatik, kapritxoaren alternatiba onena, askotan, sari
|
ez
material bat da, haurrarekin denbora gehiago pasatzeko modua adierazten duena. Parkean patata pakete bat amarekin edo aitarekin ondo pasatzearen ordez, haur askorentzat irtenbide egokia izan daiteke.
|
|
|
Ez dira hemen sartzen norberaren kapitalaren erabileratik eratortzen direnak. Amortizazioak Jarduera ekonomikoarekin zerikusia duen ibilgetu materialaren edo
|
ez
materialaren narriaduraren edo balio galeraren zenbatekoa sartzen da, baldin eta funtzionamendu, erabilera, gozamen edo zaharkitzearen ondorioz gertatzen bada. Ondare elementuen balio narriaduratik sortutako galerak Ondoko hauen narriadura aipatzen da:
|
|
|
Garrantzitsua da zer duen baloratzen erakustea, hori asko edo gutxi. 4 Objektu materialen alternatibak daude Etxean egindako opariak edo
|
ez
materialak, mendira egindako txangoa, ibilaldi bat mendian edo joko arratsalde batean, ilusioa izan daiteke haurrentzat. Opari horiek, gainera, ikuspegi baliotsua erakusten dizute:
|
|
|
Duela sei urte hasi zen, Maite Lakar eskualdeko ondare
|
ez
materiala biltzen. 2006 eta 2008 bitartean, Bortzirietako 50 gizon emakumeren testigantzak, ezagutzak eta istorioak bideoan grabatu zituen.
|
|
|
Ondare
|
ez
materiala biltzea. Bertako euskaraz gain, bizimodua, ohiturak, lanbideak, sinismenak, jokuak, kantuak... pertsona baten bizitza osatzen duten atal guztiak biltzea.
|
|
|
«Idatziari eta irakurmenari izugarrizko garrantzia ematen zaio, baina ahozko transmisioa ez da lantzen. Ondare
|
ez
materiala galtzeaz gain, euskarari ere kalte egiten dio. Hizkuntzak bizitasuna eta naturaltasuna galtzen baititu».
|
|
|
ERAKUSKETA: “Ondare
|
ez
materiala. Ituren, Zubieta eta Lantzeko inauteriak”.
|
|
|
ERAKUSKETA: “Ondare
|
ez
materiala. Ituren, Zubieta eta
|
|
2013
|
|
|
Ekoizpen ekonomikoa gero eta berritsuagoa bihurtu dela dio. Praktika linguistikoak eta performatiboak zerbitzuetara eta ekoizpen
|
ez
materialetara bideratu dituela. Eta uste dut horrek adieraz dezakeela zenbaterainoko indarra izan dezakeen sortzailearen narrazioak.
|
|
|
Gai honekin ikastaroa hasi aurretiko ekimenaz jarraitzea izan da asmoa, irudi hiztegia lantzeko eta etorkizunean materiala sortzeko. Baina, lehenago esan den legez, ikastaroan asmoa irakasleak gaitzea da, eta
|
ez
materiala zuzenean sortzea. Gai
|
|
|
Bizitzak ixten dizkigun sufrimendu eta gozamenerako orbainak berrizendatzea du xedetzat poetak, baina mugak aitortuz, «gorputzez hitz egiten dut, gorputzez idazten dut, neureaz gutxi jakinda». Igarotako urteen esperientziak ez baitu jakituria eskaintzen, bakardadean egositako lasaitasun
|
ez
materiala baino. «Bakardadean gura nuke hil bakardadea sortuz idaztean bezala».
|
|
|
Ze Berri? aldizkaria, Nafarroako ondare
|
ez
materialaren bilketa, Irunberriko ikastolako haurren irratia...?
|
|
|
Zientzialariek geosfera nola osatua dagoen aztertzeko materialen ezaugarri mekanikoetan oinarrituta, eredu dinamikoa proposatzen dute. Geosferaren eredu dinamiko hori materialen portaera mekanikoan oinarritzen da, eta
|
ez
materialen osaketa kimikoan, aurrekoa bezala. Alderdi askotan bat dator eredu estatikoarekin, nahiz eta eredu dinamikoan lau geruza desberdintzen diren.
|
|
|
4 Eguberrietan haurraren apetei agur esan: alternatibak daude Etxean egindako opariak edo
|
ez
materialak, mendira egindako txangoa, ibilaldi bat mendian edo joko arratsalde batean, ilusio handia izan daiteke haurrentzat. Opari horiek, gainera, ikuspegi baliotsua erakusten dizute:
|
|
|
– Tas Tasen asanbladaren erabakiaren arabera, litekeena da zenbait gauza guk eskuratzea, edo ez, baina momentuz ez dugu ez erakunderik, ez estatuturik,
|
ez
materialik, ez estudiorik, ez dirurik. Hutsetik hasi gara.
|
|
2014
|
|
|
Urte batzuk lehenago San Frantzisko plaza eta Loretxea izan baziren, aipagai dugun garaian Gazteluko plaza eta Euskal Jai izan ziren, eta berrikiago, Arantzadiko baratzeak. Horietan guztietan, hiriaren ondarea suntsituz eta ezabatuz, ondare
|
ez
materiala ukatuz eta, bereziki, herritarren borondatea eta izatea zanpatuz, iruindarrengan egindako umiliazioa ikaragarria da, etsipena nagusitzen da, nekez itxiko den zauri gisa.
|
|
|
Alta, dirutza hori gehiena akzioak erosteko erabiltzen dute, ez inbertsio errealak egiteko. Enpresa horien aktibo
|
ez
materialak (markak, patenteak...) berauen balioaren ehuneko bost zen 1970ean, eta gaur egun, ehuneko 60ra igo da.
|
|
|
zerena, orduan? Konferentzia honen lehen parteak, esan bezala, nazioa ahalik eta ez historikoena,
|
ez
materialena bihurtu nahi du. Jomuga horren zerbitzuan, Renanen jokabide logikoa behin eta berriro hau izango da:
|
|
|
Lokaletan lanak egin behar direnean, erabat errespetatu behar dira zorrotenak (lokaletan zehar halakoak igarotzen badira), eta ezin dira hondatu, ez lekuz mugitu,
|
ez
material bate raezinak ukituz jarri. Oso hondakin erasokorrak isuri beharra gertatuz gero, uretan ahalik gehien diluitu behar da, sarea ez hondatzeko, edo bestela, sarea osatzen duen materialak hondakin hori jasan dezakeela ziurtatu.
|
|
|
Gutxiengo ijitoen kulturaren sozihistoriaren bitartez inbentariatu ditugun aurreko elementuek argitzen dutenez, jakina da ijitoak ondare
|
ez
material aberatsaz balia daitezkeela KOEMa gordetzeko 2003ko itunean jasotzen diren alorrei atxikitzeko. Turismoaren esparruko profesionalei ijitoen inguruan egindako galdeketaren emaitzei buruzko informazioa dakar jarraian datorren taulak.
|
|
|
Tokiko komunitateetan murgiltze egonaldiak egitea ahalbidetzen du, komunitateetako bizimodua partekatzeko, komunitateen ohiturak, musika, gastronomia eta abar ezagutzeko. Ijitoen komunitateak kultura ondare
|
ez
material handiaren eroale dira. Turismoaren alorreko etorkizuneko profesionala izango zaren aldetik, uste duzu taula honetan proposatzen ditugun turismo eskaintzek bisitariak erakar ditzaketela?
|
|
|
Aurrekoak ikusita, uste dugu turismoaren garapenerako politika bektore bat izan daitekeela integrazio ekonomiko eta sozialerako, eta halaber, praktika tradizionalak praktikatzeko aukera galdu duten komunitateak birgaitzeko modua. Ondare
|
ez
materiala gordetzea eta balioestea turismoaren industriaren lehentasunetako bat da gaur egun. Frantzia hegoaldeko testuinguruari begiratuz gero, jarduteko moduari buruzko ikerketak abian dira, jakinik eremu horrek baduela berezitasun bat: Kataluniaren mugakide izatea.
|
|
|
Turismoaren garapenerako politika bideratzeko beharrezkoa da ikertzaileen, turismo eragileen eta mugaz bi aldeetarako tokiko agintarien arteko elkarrizketa. Zer baliabide, zer tresna eta zer prozedura jar daitezke martxan ondasun
|
ez
materiala ikusgai izan dadin. Nola garatu populazio hauen inguruko interes turistikoa, populazioa bera desnaturalizatu gabe eta irabazi ekonomikoak izan ditzaten?
|
|
|
Ez dezagun ahantzi ijitoek potentzial artistikoa dutela, eta, gehiago edo gutxiago, historian zehar testuinguruaren arabera adierazi ahal izan dutela. Gaur gaurkoz, ondare
|
ez
materiala ez da bera Kataluniako iparraldean edo hegoaldean, kasurako. Bidaia jendearen balioztatze turistikoan, gure ustez, ezin daitezke alde batean laga mugaz haraindiko sareak.
|
|
|
Historian zehar garatutako kultura ondare
|
ez
material (KOEM) aberatsaren eramaile dira munduan ijitoak, eta ondare hori bat dator, gutxiengo komunitateak babesteko esparruaren baitan, UNESCOk ezarritako irizpideekin. Turismoaren profesionalei egindako lehendabiziko inkestan egiaztatu dugu ijitoak deskodetzeko haiei buruzko estereotipoak baliatzen direla (marjinalak dira, arriskutsuak, letratu gabeak, etab.). Nolanahi den ere, estereotipo positiboak ere badaude (musikariak dira, artistak, artisauak, etab.). Ijitoen lorpen positibo horietatik abiatuta, beste inkesta bat egin dugu etorkizuneko turismo profesionalen artean, tokiko turismoaren bideragarritasunari buruzko iritziak jasotzeko.
|
|
|
GAKO HITZAK: Gutxiengo ijitoak · Kultura ondare
|
ez
materiala · Etnoturismoa · Estereotipoak · Gizarte mailakatzea.
|
|
|
UNESCO erakundeak zabaldu egin du kultura ondarearen (KO) tradiziozko definizioa: errealitate fisikoa izatetik kultura ondare
|
ez
material (KOEM) izatera igaro da. Komunitateen gizarte praktikez, errepresentazioez, jakintzez eta jardunbideez ari da.
|
|
|
Sedentarizazioak eta industrializazioak eraginda, jarduera nomada tradizional horietako asko desagertu egin dira edo desagertzeko bidean daude; galera ekonomiko nabarmena dira, baina batez ere, identitate galera nabarmena. UNESCOk ijitoen kultura ondare
|
ez
materiala aintzatezteak dagokigun populazioaren ondare onespena lekarke. Hala ere, aurreko ikerketetan erakutsi dugunez, ondare ez materiala izendatzeko UNESCOren deialdietan, hautagaitza gabezia dago ijitoen aldetik.
|
|
|
UNESCOk ijitoen kultura ondare ez materiala aintzatezteak dagokigun populazioaren ondare onespena lekarke. Hala ere, aurreko ikerketetan erakutsi dugunez, ondare
|
ez
materiala izendatzeko UNESCOren deialdietan, hautagaitza gabezia dago ijitoen aldetik. Aurrekoaren arrazoia hauxe da:
|
|
|
Lan honek ondoko hiru noziook ditu oinarri: kultura ondare
|
ez
materiala, turismo etnokulturala eta gizarte mailakatzea. Prozeduran zehazten ditu ikerketarako tresnak eta laginak.
|
|
|
A. Kultura ondare
|
ez
materiala: UNESCOren aitorpen irizpideak
|
|
|
Gisa horretako ondarea babesteko asmoz, UNESCOk nazioarteko aitorpena sortu zuen 1999an, eta, modu horretan, kultura ondarearen tradiziozko definizioa (errealitate fisikoak: aurkintza geografikoak, arkeologikoak, natura parkeak eta natura aurkintzak) de facto hedatu eta kultura ondare
|
ez
material izatera igaro zen. Funtsa ondokoa da:
|