|
2000
|
|
|
Baina mehatxuren baten zurrumurrua zabaldu da gure artean, hitzaldiak bonba mehatxua jaso duela, alegia. Eta jendea hasi da esaten protestante putakumeen errua zela, gaur euren egun seinalatua zela (artean
|
ez
bainekien hori ere, nahiz eta famatuak izan" orangista" izeneko talde horiek gaurko egunez egiten dituzten desfile eta alarde harroak), eta Ipar Irlandan istilu larriak izan direla gaur, eta gauean larriagoak izango direla seguruenera. Bitxiena da Errepublikan ere, alegia Hegoaldean, zenbait ekintza txiki burutu omen dituztela txerri lealistek aurten; garrantzirik gabekoak, bai, baina han hemenka izua hedatu dutenak.
|
|
|
–Ulertzen dut. Guri ere arraroa egiten zaigu,
|
ez
dakit hori den hitzik egokiena baina. Ez hainbeste hasierako kolpean, baina orain badirudi entzuten dudan guztiak Eiderrekin duela zerikusia.
|
|
|
—Ongi da. Hitz eginen diot aita Bartolomeri, baina
|
ez
dakit horrek nehongo eraginik izanen ote duen. Halarik ere, jakizu ezen gaizki egiten duenak nola edo hala ordaindu behar izaiten duela, eta osabak egina ez zela nolanahikoa izan...
|
|
2004
|
|
|
Zergatik jarri nintzen horrela? Ez nekien, eta gaur ere
|
ez
dakit horren zergatia. Beharbada, estatubatuarra nintzela esateak eragingo zidan aztoramen hura.
|
|
|
Hitz egiteari eman behar zaio garrantzia, ez jakiteari. Hizkuntzak hitz egiteko dira, ez jakiteko, eta
|
ez
dakit hori gure artean nahiko argi dagoen eta nahiko indar egiten den horretan. Ahalegin handia egiten da jendeari euskara erakusten eta gero hor konpon.
|
|
2005
|
|
|
–Hasieratik egin behar genioan uko makina horretara konektatuta izateari,
|
ez
zakiagu horrek zer demontre egin dion edota gure porrota haren errua den. Azkenean erabaki errazenaren aurrean makurtu gaituk.
|
|
|
Eta horrekin esan nahi du ez dagoela arkitekto hoberik inon. Eta nik
|
ez
nekien hori, baina izeko Rosak eta izeko Martinak bai. Amak ere bai.
|
|
2006
|
|
|
Zor nizun ez ote nizun, ez naiz auzi horretan sartuko. Neure burua argitzeko aritu naizela esan nizun idazten hastean, eta oraintxe bertan
|
ez
dakit hori lortu dudan ere. Ea zuri behinik laguntzen dizun.
|
|
2008
|
|
|
Zure gerriari helduta hartzen ninduen loak, azken orduko pentsamenduren bat kontatzen nizun bitartean. Orain, ateko sarrailan giltza entzuten dudanean badakit ez zatozela bakarrik, ate irekitik hirugarren bat sartuko dela etxean eta haren hitzak dituzula gogoan, harentzat bakarrik dituzula belarriak, eta ohean burukoaren kontra liburu bana eskuetan dugula eseriko bagara ere, tarte bat utziko diozula nik
|
ez
dakidan horri. Esan dizut lehen ere, ez dizut ezer aurpegiratzen.
|
|
2009
|
|
|
Gerra bukatu zela ospatzeko askatu zituzten apurren artean dago. Geroztik ez da gehiago agertzen, ezta trafiko multa bat ere, aitonak ez zuen gidatzeko baimenik, baina Arianek
|
ez
zekien hori.
|
|
|
– zer den
|
ez
dakigun hori, baina munduan Beethoven egon delako bakarrik dagoena, eta harekin hunkitu zena dagoelako bakarrik dagoena?, munduan egon; ez, ezmunduko, beste munduren batean, ezpada izatearen beste izateko era batean.
|
|
|
Nora
|
ez
dakizun hori
|
|
|
Zeu, nora
|
ez
dakizun hori.
|
|
|
–Zu? jartzen du,, nora
|
ez
dakizun hori?
|
|
|
–Ño,
|
ez
zekiat hori...
|
|
|
–harrituta begiratu nion?. Nik ez zekiat egia, Xanti, inork
|
ez
zekik hori. Gertatu dena azaltzeko asmatu dudan gezur bat duk hau, hipotesi bat. Benedictinea bukatu nuen?.
|
|
|
Orduan itxi zuten lantokia. Teilatua konpontzeko adina diru ere ez zutelako, edo euri urek barruan sortutako kalteak handiegiak izan zirelako,
|
ez
nekien hori garbi. Baina alde egin behar izan zuten handik, biziko baziren.
|
|
|
Autotik ateratzera nindoala esan dute irratian. Zuk
|
ez
dakizu hori.
|
|
|
–Nik
|
ez
dakit hori kantatzen. Mirariri eskatu datorrenean.
|
|
2010
|
|
|
Hala ere, Lukaxekin nago kezkatuta. Nire aurka dago, eta
|
ez
dakit horri nola buelta eman. Beno, nire kontra, eta Enararekin ere oso lotsagabe eta desatsegin.
|
|
2011
|
|
|
Beldurra ematen zidan nire gurasoen jurisdikziotik kanpo zegoen eremu hark, ez zegoen leihatila bat nora jo handik atera nintzaten noizbait sartuko banindute?, inoren babesik ez duzun eremu haren berri izateak. Urteetan mendekua zalantzan jartzen zuen argumentu ororen kontrako ezkutua eman zidaten komisaria bateko polizia zabarren batzuek, se les fue la mano, hil egin zuten inozo haiek, tortura ez al zen isilean egin beharreko zerbait?, horrela besterik gabe kendu ziguten hain gazte politikaz paso egiten dut aukera,
|
ez
dakit hori nahi gabe den, norbaitek nahi ote zuen nik hamabi urterekin torturaren berri izan nezan, izan genezan, eta jakin genezan horrek bestearekiko, torturarik gabeko errealitatearekiko, betiko arroztuko gintuela, ez dakit zenbat ziren nahi zutenak, hala ere oraindik zaborra, are nirea, noraino irits zitekeen ez nuen susmatzen?.
|
|
|
– Nora
|
ez
dakizun hori
|
|
2012
|
|
|
Jai batzuetan, Begok hamazortzi urte zituenean, haren postuaren alboan lagunekin kalimotxoak edaten ibili ondoren, Patxiren furgonetan bukatu zuen gaua, haren alboan etzanda, zilarrezko belarritako eta eskumuturren erakusmahaiak albo batean eta bestean zituztela. Maitek
|
ez
daki hori, ez Maitek ezta inork ere, ez zion inori kontatu. Baina Begok bereziki gogoratzen du Patxi, eta ez harekin maitemindu zelako, lehen orgasmoa berarekin izan zuelako baizik.
|
|
|
–Autonomoak ez gara sekula gaixotzen,
|
ez
dakizu hori?
|
|
|
Begi barrenean kristaltzen zaizkit lagun hilak. Zuk
|
ez
dakizun hori guztiarengatik absentzia ulertzen dudala esango nizuke, horregatik nahigoa dut maitetasun eri honetan geratu.
|
|
|
Auskalo zer esan dioten Otermineitorrek eta zuzendariak elkarri pribatuan! Eurek biek baino
|
ez
dakite hori. Baina luze jardun dute berriketan.
|
|
2013
|
|
|
Baina nire adiskide Polen arreba txikiak, Ani ñoñorroak
|
ez
daki hori, antza. Neba hamakan ikusi orduko lepora salto egin dio, eta han hasi dira biak belardian zilipurdika.
|
|
|
Kezkatuxe nengoen... apur bat beldur nintzen, ea gure ahizpa zoriontsu izango ote zen gizon horrekin ezkonduta, banekielako Wickhamek ez duela beti erabat zuzen jokatu. Aitak eta amak
|
ez
zekiten horretaz ezer, ezkontzaren desegokia bakarrik ikusten zuten. Orduan Kittyk, besteok baino gehiago jakiteagatik harroxko azalduz (oso ulergarria dena bestalde), azkenengo gutunean Lydiak halako urrats baterako prestatu zuela aitortu zuen.
|
|
2014
|
|
|
Serotonina stock arazo bat. Neurokonektoreak ez dira Amazon (gehiago dira Emaus) baina nik orduan
|
ez
nekien hori.
|
|
|
–Ba niri, definitzen
|
ez
dakinan hori bezain garrantzitsuak iruditzen zaizkidan liburuak eta pelikulak. Eta erakusketak.
|
|
|
Kariñoz egindako erretratua zela aldarrikatzera iritsi nintzaion. Baina
|
ez
dakit horretan ere zintzoa izan ote nintzen. Esan nionean hala uste nuen, behintzat.
|
|
|
Baina nik ezin nuen hori jasan, eta benetan nor nintzen azaltzen tematzen nintzaion. . Gizona,
|
ez
dakit horrek zentzurik ote duen, ezta zure amarentzat txarra ez den ere; ezin dira kontu horiek bortxatu?, esaten zidan Arantzak. Izan ere, hori izan zen elkarrekin etortzeari uzteko beste arrazoietako bat:
|
|
|
Ez zaituzte egun batetik bestera kaleratzen. Baina, neska,
|
ez
nekien horren gaizki zenbiltzanik. Ez dizu mutikoak ordaintzen, ala?
|
|
|
Berriro diot: ospitaleek nire txarrena azaleratzen dute, jendea gaixotzea ez dut gustuko,
|
ez
dakit horren kargu egiten. Beste edozein fobia bezalakoa omen da nirea.
|
|
|
Prusiarrek euren instintu basatien arabera dihardute, gerrako moralik ez daukate. Ez daukate, batez ere, eta
|
ez
dakite hori zer den ere, frantsesek beti daukaten zerbait: ohorea1298 Euren filosofia eta zientzia guztiekin ere patariak dira,, des Attilas lettrés? 1299 E. Carok ez du kontrastea Prusia eta Frantziaren, eta Kant eta Bismarcken artean bakarrik ikusarazten.
|
|
|
Ez zen hartaz mintzatzen modu ofizialean, egia da hori, ezta modu ez ofizialean ere, mingainak «aginduz» baitzeuden zigilaturik, baina hainbat goi pertsonaiak bazekiten gutxi gorabehera zer gertatzen ari zen mugaz beste aldean. Dena den, diplomatikoek ere beharbada erdizka baino
|
ez
zekiten horretaz, behin ere elkarrizketa gai izaten ez zuten horretaz, ahopean mintzatzen ari ziren bi gonbidatu, Jauregi Berriko gau jaialdi hartan ez uniformeengatik, ez dominengatik gailentzen ez zirenak, eta irudi zuen albiste aski zehatzen jabe zirela.
|
|
2015
|
|
|
–Lan karga. Laminados ia porrotean dago,
|
ez
dakit hori jakin ahal izan duzun.
|
|
|
Ironiak ironia, eta esaldiaren adiera azalekoenari erreparatuz: nik
|
ez
dakit hori egiten. Psikologoak behin esan zidan intelektuala izatea, neurri handiegi batean, antzerkia egitea dela; nik hau eta beste irakurri dut, eta zuk?
|
|
|
–Inork
|
ez
daki hori unea iristen den arte.
|
|
|
Medikuak ez, baina zenbait lagunek esan didate, bai Arrasaten eta baita Elorrion ere, porrua oso egokia izan daitekeela eramangarriago egiteko kimioaren ondorio txarrak eta, behar izanez gero, prest daudela behar dudana lortzeko. Oraingoz ez dut horren beharrik izan eta aurrerantzean ere
|
ez
dakit horren premian izango naizen, baina edozein modutan, kontuan edukiko dut gomendio hori.
|
|
|
Beno ba, goizean Chris bere pisura bueltatu zen, eta heltzeko metro batzuk geratzen zitzaizkiola jendetza izugarria ikusi zuen atariaren inguruan, poliziaren autoak, anbulantziak eta abar. . Aiba!?, pentsatu zuen, beno, nik
|
ez
dakit hori pentsatu zuen baina normalena hori da ezta, antzeko zerbait pentsatzea, ba hori,, aiba, zer gertatu da hor??. Atariaren ondora ailegatzean Helen eta Jeanette ikusi zituen poliziaz inguraturik, negarrez eta urduri.
|
|
|
Gure hiriari, alegia. Baina
|
ez
dakit horrekin, metafora baita, hiriak identitate ugari dituela ala hiria apurtzen ari dela esan nahi duten. Kontu desberdinak diraeta.
|
|
|
hitza duen paper zatiaren ondoan, ezkerrean, bigarren saskian». Euskaraz
|
ez
dakien horrek «aulki urdin» adierazpena sortzen du orduan, baina ez daki zerbait esan nahi duen ala ez? «semantikarik gabe» egin du.
|
|
|
–Hori, hasteko. Nik
|
ez
zekiat horren sendagile zokor mazoak nola ekartzen dituzten. Hasierako galderei ondo erantzun ziean, izena eta jaiotza eguna:
|
|
|
atalak zelan banatu, zergatik ez den sinesgarri egiten pertsonaia bat, paragrafo hori kenduko nuke, kontraesanak, euria ari du eta ez darama aterkirik baina ez duzu aipatu busti denik... Tamalez, nik
|
ez
dakit hori egiten, agian etzanda irakurtzen dudalako, buruz gora, eta, egia esan, liburu batean kontraesanak bilatzen aritzea munduko zereginik estresagarri eta tristeena iruditzen zait.
|
|
2016
|
|
|
Eta berak jokoaren arauak bidaia hasi aurretik barneratuak zituela, norbaitek abisatu omen zion hala izango zela, eta hala omen zebilen, sexuarekin ordainduz bidaia tarteak. Nik ezetz esan nion,
|
ez
nekiela hori zer zen. Esan zidan etxetik abiatu zenean triste zegoelako izan zela.
|
|
|
Kosta egiten zait gaurtik ulertzea; hala ere, harro nengoen amaren erantzunaz. Txikitatik saihestu ditut borrokak, eta une hartan
|
ez
nekien horrek mesede egiten zidan; hala ere, susmoa nuen besteei baietz, mesede egiten ziela. Eraso baten aurrean amak horrelako erantzuna emateak zer pentsatua eman zidan.
|
|
|
1981ean gaude gu, urrun dira karlistak eta liberalak, bestelakoak dira oraingo borrokak eta borrokalariak, edo ez, batzuen ustez atzoko eta betiko gerra errepikatua da, on gaiztoen banaketa nork bere aburuen arabera egiten duen arren; nolanahi ere, ez du ematen besarkada sasoia, ez paktu, ez tratu, ez konpondioena. Baina Alsinak
|
ez
daki horren berri: Alsinak bakarrik daki kale ilun eta goibel batean dagoela, zerua ilun, haizea hotz, lanbro aire bat giroan, eta kaleko argi bakanek giro triste hori areagotu baizik ez dutela egiten.
|
|
|
...oderno autoaitortuen eta neokostunbrismo adeitsuaren konbinazioarekin. Musschen, nahiz eta ez guztiz, errealismo tradizionalago baterako joerarekin epeldu zena?; Karmele Jaioren Musika airean (Elkar, 2009), bere abiadura aldakorreko narrazio molde apurtu samarrarekin, baina gehiegi pasatu gabe, betiere, eta lanaren izpirituaren konbentzionaltasuna sekula zalantzan ipini gabe?; Irati Jimenezen Nora
|
ez
dakizun hori (Elkar, 2009), bere trama banpiriko arrunt baina literarioki apainduarekin; Patxi Zubizarretaren Joan eta 50 (Txalaparta, 2010 eta 2015, hurrenez hurren), beren ikus entzunezkoen erabileraren azaleko abangoardismoaren aldarrikapenarekin; Unai Elorriagaren Londres kartoizkoa da (Elkar, 2009). Bestalde, jar nadin estupendo?, Miren Agur Meaberen Kristalezko begi bat (Susa, 2013) nobelaren ezaugarri batzuek ere multzo horretan sartzeko motiboak eskaini ditzakete, eta baita, are ikonoklastago ipinita, Harkaitz Canoren Twisten batzuek ere (Susa, 2011).
|
|
2017
|
|
|
Heriotzarik ez balitz bezala obratu, edo gogoa etengabe heriotzan iltzaturik obratu, menturaz biak orobat dira. Baina Zorbak galdetu zidanean nik
|
ez
nekien hori.
|
|
|
–Uau! , esan zuen Beyoncek, liluratuta?
|
ez
nekien horren ongi dantzatzen zenuenik.
|
|
|
– Ondo zegok, nik
|
ez
zekiat horretaz gehiegi, esan zuen?.
|
|
|
–Ikusi mendizaleak? lehendik ere askotan kantatua genuen, anaia Romualdok mendira eramaten gintuen guztietan, baina orain esanahi ezkutu bat antzematen genion, lehen oharkabean joaten zena; eta bukaerako zatia iristen zenean,. Gu, euskaldunak gara, Euskal Herrikoak?, gogo biziz eta indar berriz kantatzen genuen, sekretuaren jabe sentituz;
|
ez
genekien hori ere debekatuta ote zegoen, beharbada Franco konturatu gabe zegoen, baina gu bai, ondo asko genekien zer esaten genuen, eta delitu hark, gaseosa lapurtu genuenekoan baino are kilika handiagoa sortzen zigun barrenean.
|
|
|
Nik esan diot
|
ez
nekiela horretatik ezer ere, baina gustatzen zaidala entzuten ari naizena.
|
|
|
Arratek
|
ez
daki hori. Arratek oihartzunen alde bakarra ezagutzen du.
|
|
|
Ezin izan nion hura guztia esan, orduan
|
ez
bainekien horri buruz ezer.
|
|
|
Ezin dut, bere lekuan? esan,
|
ez
baitakit hori zein den eta ez dut inoiz jakingo. Badira leku propio bat ez duten gauzak, hor nonbait egon behar dutelako hor nonbait jartzen ditugunak.
|
|
|
Ez zitzaidan oso atsegina egin. Gertatu behar zuela badakit, heriotza bezala dela, baina
|
ez
dakit horretaz jabetzeko prest ote nengoen oraindik, badagoelako nigan oraindik oso heldua izan nahi ez duen zerbait. Gure artekoa zer bilakatu den definitzen saiatu naiz ordutik.
|
|
|
Nire ahizparentzat eredua izan nahi nuen nik. Aurpegia pintatzen irakatsi nahi nion; alabaina,
|
ez
nekien hori egiten. Alderantziz.
|
|
|
Beti egin izan dut, eta egiten dut. Baina
|
ez
dakit hori egiten jarraituko dudan.
|
|
|
Irakasleak ez zuen jakin zer esan eta gaiz aldatzea erabaki zuen. Mutil hura berezia zen, eta
|
ez
zekien hori onerako edo txarrerako izango ote zen. Goizegi zen balorazioak egiten hasteko.
|
|
2018
|
|
|
Bere buruari min egiten ari zaiola dakienaren zintzotasunez, baina aldatzeko esperantzarik gabe, bat ere ez. Almidegitik zintzilik dauzkan bigarren eskuko martensek agian
|
ez
dakite hori zer den.
|
|
|
Jendarte justuago bat eraikitzeko zenbat geratzen den oraindik, pentsatzen du, desesperazioz, aluak ez badituzte margotzen zakilak margotzea errazagoa delako izango dela esaten diotenean, bakarrik direla bi borobil eta forma luzanga bat. Eta alua i bat parentesi artean, erantzuten die, eta
|
ez
badakizue hori margotzen problema buruan daukazue, gehitzen du, ez marrazteko gaitasunean.
|
|
|
–Me gustas cuando callas? eta ez dakit zer esan zuen poetak, baina
|
ez
dakit hori ez ote den gizon batzuen trikimailua, andreok beti kalakan aritzen omen garela-eta, edo andrea larrutarako eta ez beste ezertarako nahi duenaren aitzakia merkea. Zena zela, nik ezin nuen onez eraman tipoaren isiltasuna.
|
|
|
Adibidez, aukera izango genuke arrankada 09:00etan egiteko, baina hori alardearen ordua da, eta beti defendatu dugu ordutegi hori errespetatu behar dela. Baina jendeak
|
ez
daki hori?. 2013ko alardean egin zuen Jaizkibelek azken keinua:
|
|
|
Dô eta neba nagusiaren artean. Beste inork
|
ez
zekien horren berri. Lagun asko izan zituen beti, urte askoan eutsi izan zien lagunei eta beti izan zituen lagun berriak, oso gazteak batzuetan, oihaneko portuetatik iritsi berrien artekoak, edo baita geroago Turebako jendearen artekoak ere, horietako batzuk kolonia frantsesetako erretiratuak.
|
|
|
Horrela egin nuen ihes madarikazioak hankapean hartutako lurralde hartatik, eta geroztik ez diot ihes egiteari utzi. Baina artean
|
ez
nekien hori. Nekien gauza bakarra zen korrika egin behar nuela, gelditu barik, bikote haren laidoek oraindik ere belarrietan ziztada egiten zidatela.
|
|
|
Tabako gehiago eta zauriak ixteko ona den ukendua igo ditzala eskatu zion Landerri Saioak. Edyk
|
ez
daki horretaz ezer; erantzuna imajina dezake Saioak, galdetu izan balio.
|
|
2019
|
|
|
Eta Vidarte etorri zaizu burura. Idazleak
|
ez
dakien horretaz, deskubritu nahi duen horretaz idatzi behar du.
|
|
|
Euli baten antzera jartzen da horman geldirik, eta handik esaten dizu idazle batek ezin duela jadanik dakienaz hitz egin, ez dakienaz hitz egin behar duela. Eta idaztea dela hain justu
|
ez
dakien hori deskubritzeko duen modua. Eta zuk erantzuten diozu esertzen zarela, egunero, ezagutzen ez dituzun erantzunetarantz bultzatuko zaituen olatu baten zain, burmuina astinduko dizuna, berarekin eramango zaituena zilipurdika hondartza ezezagun batera.
|
|
|
Kontraesanak, you know. Izan ere, erakustaldi horrek nire gozamena ekarri du, eta
|
ez
dakit horrek non uzten nauen.
|
|
|
Ainarak hausnarketa egin du: . Nolabait, intuizioz ari ginen zer zen ere
|
ez
genekien hori izendatzen, baina logika osoa zuen?, eta Anek gehitu du: –Asko gustatzen zitzaion gainera, neurrira egina balu bezala?.
|
|
|
Emakumeak, pasioan, uko egiten die guztiz bere eskubide modu guztiei, eta, hain zuzen, esaten du sentimendu hori, hots, uko egitearen sentimendu hori ez dela existitzen beste sexuarentzat, dio Nietzschek?, zeren eta, biek uko egingo baliote beren buruari,
|
ez
baitakit horrek zer ekarriko lukeen, hutsaren izua, beharbada. Emakumeak hartua izan nahi du[...] Exijitzen du, beraz, norbaitek har dezala, bere burua ematen ez duen norbaitek, bere burua abandonatzen ez duen norbaitek, eta, kontrara, bere nia aberastu nahi duen norbaitek[...] Emakumeak bere burua ematen du; gizona, berriz, hazi egiten da emakumearekin[...]?.
|
|
|
Sarak ez zuen berehalakoan erantzun. Ez,
|
ez
zekien hori. Aitak oso gaizki pasatu zuela haurtzaroan esan zidan gero.
|
|
|
Etxean ere Paulak triste zirudien, bere gauzetan kontzentratua. Andonik
|
ez
zekien hori umearen istiluari edo udaletxean gertatu zitzaionari egotzi liokeen. Andoni ahalegindu zen behin baino gehiagotan zaplaztekoari buruz hitz egiten, baina andrea zakar zebilen.
|
|
|
Esfortzu ikaragarria eskatu diete haraino, eta han bertan soropil nahiko zabala aurkitu dute. Aurrerago, ordea,
|
ez
dakite horren moduko beste aukerarik izango duten, eta amaitzear daukate haientzat ekarritako lastoa. Zamariek haraino eramandako zorroak banatu behar izan dituztenean, Leixuriri begiratu diote Aizek eta Hodeik, ezer esatera ausartu gabe, penaz eta begirunez, aldi berean.
|
|
|
biziko balituzte ere. Maria Sarak ez du papera ukitu, eskuak magalean bilduta dauzka, lehen lerrotik irakurtzen ari da,
|
ez
daki hori baino lehenagoko orrian zer dagoen idatzita, ezta gainerakoetan, historia hasieratik idatzita dutenetan ere, irakurtzen ari da biziaz jakin nahi duen guztia hamar lerro hauetan bildurik balego bezala, edo azken epaia, edo azken laburpena, edo, aitzitik, bere nabigazioaren norantza ezartzen duen gutun zigiluz jotakoa. Irakurketa bukatu du, eta burua mugitu gabe galdetu du, Nor da Ouroana hori, eta Mogueime hori, nor da, hor izenak zeuden, baino askoz gehiago ez, bagenekien bezala.
|
|
|
–Nik deus ere
|
ez
dakit horretaz, egiatan esaten dizut; bestela aurretik jakinaren gainean jarriko zintudan, ez ezazu zalantzarik izan!
|
|
2020
|
|
|
Bi multzoen arteko liskarra izugarria izan omen zela esatea baino ez. MAKek dio ikusi zuenean Naparra norekin zegoen, konturatu zela Autonomoetara pasatu zela, nahiz
|
ez
jakin hori noiz eta nola gertatu zen. Eta hitz egin zutela, batzuek teorikoegia ez ote zen leporatzen ziotela, eta MAKek aholku bat eman ziola, muga pasa egin behar izanez gero (edo pasomuga, bati baino gehiagori entzun diodan bezala), hobe zuela bere kabuz bilatzea azpiegitura.
|
|
|
Horixe da bilatzen hasita atzeman dudan zailtasunik handiena. Burugogorra da amatxi, baina
|
ez
dakit hori den.
|
|
2021
|
|
|
Hura hartu aurretik, armategiko fusilak banatu nizkien langileei. Banekien nire pistolak eta nire eskopetak baino ez zutela tiro egiteko balio, baina azpigizakiek
|
ez
zekiten hori eta ikusia neukan tiro hots hutsari zioten izua. Autoa gidatu nuen nik, kamioia atzetik zetorkidala eta, haren atzetik, furgoneta bat.
|
|
|
Literaturaren munduan inor ez garela izan esatea ez da guztiz egia, baina ez da inolaz ere dramatikoa. Baleen desagerketan, adibidez, norbait izan gara, eta
|
ez
dakit hori hobea izan den. Gainera, gure literaturen kontu honek badu alde bat positiboa, nire ustez.
|
|
|
Komeni baino gehiagotan pentsatzen dugu argitaratzea eskubidea dela. Baina nik
|
ez
dakit hori horrela ote den. Argitaratzeko askatasuna ez dela debekatu behar, hori argi daukat, baina, zerbaitetarako eskubidea dugunean, esan nahi dugu gizarteak horretarako bermea zor digula; bizitzeko eskubidea dugu, libreak izateko, duintasunez bizitzeko.
|
|
|
Nora
|
ez
dakizun hori izeneko eleberria idatzi nuenean erabaki kontziente asko hartu nituen, eta horiek denak errepasa ditzaket, banan banan. Baina badira gauza batzuk jakin gabe nekizkienak, kontzientziatik harago, eta horiek denborarekin –eta berrirakurketekin– deskubritu ditut.
|
|
|
121 Joan Mari Irigoien da euskal idazle beterano guztien artean nire literaturatik hurbilen sentitzen dudana. Nora
|
ez
dakizun hori eta Irigoienen Ipuin batean bezala nobela senitartekoak direla esango nuke, ez balitz nire partetik lotsagarriegia halako konparaketa bat egitea hain maila handiko idazle batekin. Irigoienen literaturak sobrenaturalismoa dauka, lirismoa, narratibotasuna, haserrea, umorea, bihotza, gorputza, arima.
|
|
|
Inoiz ez dut publikoki ezer esan, idazleok kritika askatasuna errespetatu behar dugulako, baina kritika ona behar dugula esaten dudanean esan nahi dut nire liburuen kritikak egin direnean oso gauza arraroak gertatu zaizkidala. Liburuaren titulua gaizki idaztea (behin baino gehiagotan), existitzen ez diren pertsonaiak asmatzea (oraindik ez dakit Nora
|
ez
dakizun hori liburuan nor den Imanol), esaldiak kakotx artean aipatu arren aipua gaizki egotea (kasu gogoangarri batean kontrako esanahia ematen zitzaion gaizki kopiatutako nire esaldi bati), sinopsia gaizki kopiatzea (hau ere kakotx artean), eta gaizki interpretatzea (likantropoak eta banpiroak ageri dira Noran, ez likantropoak eta sorginak), pertsonaia zentralak ahaztea (amona eta ilobaren arte... Horrez gain, esan izan didate kontsumitu eta botatzeko literatura egiten dudala(" klennex ko literatura" esan zidaten, aldez aurretik marka komertzial bat erabiltzeagatik barkamena eskatuz, baina Kleenex esan nahi zutela uste dut), gauza topikoak eta azalekoak idazten ditudala, ikuspuntu adoleszentea dudala (mespretxua adierazi nahi zuten, baina ez dut uste adoleszente hitz itsusia denik) eta" literatura" serioago hartu nukeela (kakotx horiek benetakoak dira).
|
|
|
Baina gutxi gorabehera imajina dezazuen, hona hemen gure jolas horietako batzuk, geuri bakarrik grazia egiten digutenak eta orduetan entretenituta izan gaituztenak: ...o du); literatura unibertsaleko klasikoen tituluak itzultzea, gaztelaniatik euskarara, ahalik eta euskararik arraroena eta ulergaitzena erabilita143; literaturari lotutako elkarrizketa imajinarioak egiteko elkarizketatu arraroak proposatzea, Martuteneko ihesaldiko baflea bezalakoak144; euskal literaturaren historia kontatzea Friends telesaileko dialogoekin145; koreografia musikal bat asmatzea Nora
|
ez
dakizun hori liburuko kritika txarrena taularatzeko, eta nire faboritoa, Gabriel Aresti eta Malcolm X elkarren lagun egiten imajinatzea, taberna batean, munduaren kontrako kolerak konpartitzen dituzten bitartean, gero eta mozkorrago, Otxarkoagako jaietan.
|
|
|
Horrez gain, ideia jeniala izan zuen Igartza Sarira Ezinen ostatua titulu zinez kutrearekin bidali nuen eleberriarentzat. Liburuko esaldi bat erabiltzea eta Nora
|
ez
dakizun hori deitzea. Ez zait niretzat hain berezia den eleberri horrentzako titulu hoberik okurritzen.
|
|
|
100 Belen nire Asturiaseko laguna ezagutzen dudan irakurlerik amorratuena da, eta onena. Beretzat itzuli nuen gaztelaniara Nora
|
ez
dakizun hori eleberria, audioliburu moduan entzun zezan. Begietako gaitzak eraginda hasi zen Belen liburuak entzuten eta Nora izan zen entzun zuen lehena, hain zuzen ere horretarako itzuli bainuen, Ttarttalok argitaratu baino urte batzuk lehenago.
|
|
|
Soberaniazko hautu horrek eleberri magiko bat eman zidan, Nora
|
ez
dakizun hori izenekoa. Bizitza pertsonalean krisi sakonean nengoen momentu batean iritsi zen, salbamenduzko ontzi literario moduan, altxorrez beteta.
|
|
|
Liburuen arteko epeak izaten dira niretzat zailak. Bat, bi, Manchester, Nora
|
ez
dakizun hori eta Atsekabe zaitut epe laburrean egin nituen. Batak lehen nobela nola egin erakusten du, bigarrena da lehenengoaren bidez egin nahi nuen nobela, hirugarrenean despeditu egiten naiz.
|
|
|
Eta... hori gezurra zen. Beldur nintzen eta naiz, maila batean, ez ote dudan inoiz egingo Nora
|
ez
dakizun hori moduko libururik, bukatzen duzunean" hau zen" sentiaraziko didanik," hau zen nire kreatura ederra, nire edertasunezko kreatura, nire barruan zegoena".
|
|
|
Literaturan, ibilbide luzea egin du. 2006an, Augustin Zubikarai saria irabazi zuen Bat, bi, Manchester lanarekin (Elkar, 2006) eta urte gutxi geroago, Igartza sariaren akzesita eta 111 Akademiaren Saria eskuratu zituen, errusierara, italierara eta gaztelaniara itzulitako Nora
|
ez
dakizun hori eleberriarekin (Elkar, 2009). Aiztoa eta arkatza (Txalaparta, 2013) literaturagintzarako aholku liburua eta Atsekabe zaitut (Txalaparta, 2010) kontakizun ilustratua kaleratu ditu, hainbat ipuin eta artikulu idatzi, eta Harkaitz Canoren ipuinen antologia bat antolatu (Mecanografiak, Txalaparta, 2019).
|
|
|
Neuk botako ditut neure liburuen ale batzuk, gura baduzue. Ez dut uste Nora
|
ez
dakizun hori errusieraz irakurri duen inor dagoenik, sutara etxean ditudan kopiak. Ez dakit zenbat liburu ditudan telesailei buruz ere.
|
|
|
56 Nire ustez hori esan nahi zuen Edurne Brouardek Aizu! aldizkarian Nora
|
ez
dakizun hori eleberriaren kritika egin zuenean. Ez nuke esango" bizkaieraren ezagutza sakona" daukadanik, berak esan zuen moduan, baina egia da nire euskara batuak bizkaieran daukala sorburua eta zorretan nagoela gure amaren familiako andreekin, bereziki Begoña Uriarterekin, gure izeko Begorekin, eta haren ama izan zen Maria Angeles Beaskoetxearekin, gure bihotzeko amuma Mariangelesekin.
|
|
|
Ez dakit zergatik, baina literatura egiteko sua piztu nahi dudanean, beti egoten dira kantu batzuk miragarriak suertatzen zaizkidanak. Nora
|
ez
dakizun hori idazteko Nick Cave erabili nuen eta Cat Stevens ere bai. Lehenarekin Nora ikusi nuen; bigarrenarekin, Elias.
|
|
|
Askotan ikusi ditut literatura kritikariak lan eskasei balioa kendu nahian lan horiek literatura ere ez direla esaten, edo" literatura" komatxo artean sartzen. Nire lanekin egin dute hori, behin baino gehiagotan, Nora
|
ez
dakizun hori" literatura" dela esateko eta literarioki apainduta zegoela idazteko, adibidez. Baina Nora ez dakizun hori gaizki egindako literatura balitz ere –nik ezetz diot baina kritikoak baietz argudia dezake– literatura litzateke.
|
|
|
Literaturaren plazerari lotuta dagoen nire haurtzaroko lehenbiziko oroitzapena da, haur gehienek bezala pentsatzen dut, ipuinak irakurtzen zizkizuten momentua. Nora
|
ez
dakizun hori eleberria idatzi nuenean esan nuen bezala, uste dut momentu horri egin nahi izan diodala gorazarre, hor dagoen plazerari. Aitaren oroitzapenari lotuta dago bereziki momentu hori.
|
|
|
Ez du xehetasunetan sartu nahi izan Ainhoarekin, amesgaiztoak izango ditu bestela. Ainhoak amesgaiztoak izango ditu, xehetasunetan sartu ala ez, baina bere amak
|
ez
daki hori.
|
|
|
Zigarroa piztu baino lehen galdetu dut, haizea dabil eta txiskeroak lana emango dit, berak hitz egiten duen bitartean izango dut zeregina. Ni baino hogei urte gazteagoa da Onintza baina inork
|
ez
daki hori. Bere momentuan kontratatu ninduen enkargatuak bakarrik zekien zein zen nire adina eta hilabeteak dira ez duela hemen lan egiten.
|