|
2000
|
|
|
Guztiarekin, haurra bere esneaz elikatu nahi eta, bien bitartean, herriko errekadista (herritarrek hiriburuan zer behar, horixe egiten zuena) arduratu zen biberoiak ospitalera eramateaz. Hori zen jende guztiak zekiena, baina jendeak
|
ez
zekien emakumearen senarra ez, baina errekadista bera zela haurraren aita, Karmelorena hain zuzen ere... Errekadista, bestalde, ezkondua zegoen eta bi seme zituen:
|
|
|
Kasik oihu egin du Laurak, garagardoa begietan, eta batek baino gehiagok, auzo lotsa sentiturik, begirada jaitsi dugu: Nik
|
ez
dakit emakumeek elkarrekin nola egiten duten, sarketaren gozoa alde batera utzirik... jarraitu du Jordiri eztitasunez begira.
|
|
2003
|
|
|
Ohetik jaiki eta bere ibilera nagiekin biluzik apaingelara zihoanean ere desberdina iruditu zitzaidan, helduagoa, eginagoa. Pitin bat hazi egingo zela pentsatu nuen hasieran,
|
ez
baitakit emakumeek noiz arte jarraitzen duten luzatzen, edo milimetro erdiren bat lodituko zitzaizkiola, erabaki nuen, hain meharra zuen gerria edo hain lerdenak zituen bularrak. Ipurmasailetan malgutasun puntu erorberago bat sumatu niola uste izan nuen gero, eta ibiltzeko moduan halako eramankizun nekatuago bat ere bai azkenik.
|
|
|
Badakit nola pasatzen dituzten asteburuak gautoki hits horietan tabureteen gaineko talaietatik atezuan edo edalontzi bati beila egiten, badakit nola estutzen diren orduak aurrera joan ahala ezer lortzeko aukerak murrizten zaizkienean eta badakit baita ere nola oldartzen diren beren eserlekuetatik zalapartaka aretoa itxi aurreko unean, piztia harrapariak bezala, emakume hondarren atzetik. Ez zuten, noski, Monika ere bakean utziko, oharkabean pasatzen
|
ez
zekien emakumea baitzen, gauez bereziki bere dohainak esajeratzen zituenean. Taburetearen gainean bere zango zutunak gurutzatuz irudika dezaket, txikitandik mugimendu hori egiten hezi balute bezala, dantzari batek pauso zail bat egiteko erakusten duen erraztasun berarekin, ingurukoen begiradak erakarriz.
|
|
2006
|
|
|
– Nolakoak diren yankiok! Lehengoan aho sexua zer den
|
ez
zekien emakume batekin liatu ninduan.
|
|
2007
|
|
|
–Zer egin behar dugu, Elisa? , galdetu nuen,
|
ez
bainekien emakume bat haurra izateko zorian dagoenean zer egin behar den, ezta zer egiten den ere.
|
|
2009
|
|
|
mutikoak irakurtzen dituen liburuak ezagutu nahi ditu emakumeak. Mutikoak
|
ez
daki emakumea analfabetoa dela, eta bat luzatzen dio:
|
|
2010
|
|
|
«Poliziak jazarritako iraultzailea putetxe batean ezkutatu da. 26 urte beteak ditu jada, baina oraindik
|
ez
daki emakume baten besoetan urtzea zer den. Maitetxean eskaintzen dizkioten neskatilen artean orbangabeena begitantzen zaion huraxe aukeratuko du.
|
|
|
IGONE. Jubilatuetako hitzaldi batean esan omen zieten gizonezkoek
|
ez
dakitela emakumeekin eztabaidatzen, ezta?
|
|
|
Izena ere
|
ez
nekien emakume hura biharamunean berriro ere ikusiko nuela jakiteak nigan sortu zuen irrikaren gainean hausnartzen gelditu nintzen, telebista pizteko edo libururen bat irakurtzeari ekiteko gogorik gabe. Ekarritakoen artetik kaier handia hartu, zabaldu eta idazteari ekiteko tentatua egon nintzen ere une batez.
|
|
2012
|
|
|
World Visionen arabera, XXI. mendean ablazioa mantendu behar da, hura praktikatzen duten familien informazio faltagatik, “bertako kulturan oso errotuta dauden tradizioak zalantzan jartzeko”. Gainera, herri horietako gehienek
|
ez
dakite emakumeen gaitz psikiko eta psikologiko asko praktika horrek eragiten dituela. Oro har, MGF higiene baldintza eskasetan egiten da, eta erabiltzen diren baliabideak honako hauek izan daitezke:
|
|
|
Ou j’appelle la Police. Ez du sekula korridorean gurutzatu eta
|
ez
daki emakumeak zer itxura duen. Edonola ere, ez du uste halakorik egingo duenik, baina mehatxu hutsak bere egoera ezegonkorra oroitarazten dio eta urduritzen:
|
|
2013
|
|
|
Gehi Kleok eta beste emakume hark. Kleorekin ala aitarekin zebilen oso ondo
|
ez
nekien emakume hark (hurbilago zegoen adinez gugandik, Kleo edo aitarengandik baino). Eta afarian zazpi edo zortzi bider eginarazi zigun topa, aitak, bidaia amaigabeen eta abentura eternalen alde.
|
|
|
Ez zegoen erlaxatzerik. Leonak zerbait nahi zuen, eta Amaiak
|
ez
zekien emakume garai horren boterearen aurrean zer egin zuen. Pentsatu gabe, mahukatik behera tira egin zuen, han idatzitako zenbakiak ondo estali nahian.
|
|
2014
|
|
|
Amaren bila joan behar nuela esan nien, ez mugitzeko handik, denbora asko behar izango nuela beharbada. Izan ere,
|
ez
nekien emakumea ibaira heldu zen ordurako, bidean egon zitekeen oraindik. Ordu asko behar izan nituen topatzeko:
|
|
2015
|
|
|
Juanita izenez aurkeztu den emakume batek kendu dio hitza Anari, elkartea ezagutu izana zeinen garrantzitsua izan den kontatzeko. . Nik
|
ez
nekien emakumeok eskubideak genituenik, begi bistakoa dirudi, baina nik ez nekien; ez nekien etxean egon, gizonari itxoin, otorduak prestatu eta haurrak zaintzeaz gain beste ezer egin genezakeenik emakumeok?. Juanita mintzo den bitartean baietz, buruarekin baietz egiten dute inguruan ditudan emakumeek.
|
|
|
Emakumearen Nazioarteko Eguna dela eta, munduko emakume guztien eskubideen defentsan dihardutenen lana ikustarazten da. Beren ahotsa altxatzeko baliabiderik eta baliabiderik ez dutenak dira, edo, besterik gabe, hori egin dezaketela
|
ez
dakiten emakumeak. Bere istorioa kontatua izateko modukoa da.
|
|
|
Bileraren ondoren jendearekin izandako solasek badute errealismo majikoaren ukitu bat. Bati
|
ez
dakit emakume deitu edo amona deitu. Ni baino gazteagoa da seguruenik, bular iharretik haur bat edoskitzen ari da, bere historia kontatzen hasi zaidanean lehen gizonarekin nerabezaroan ezkontzera nola behartu zuten kontatu dit, eta orduko haurrak guraso eginak omen ditu dagoeneko.
|
|
2016
|
|
|
ez dakigu geure lekua zein den, noiz amore eman behar dugun, beti gaude laprast egiteko beldurrez. Nik neuk
|
ez
dakit emakume batekin noiz jar naitekeen goxo eta onbera, noiz zirikatzaile eta bromako, noiz iradoki dezakedan desioren bat, edo noiz proposa dezakedan pauso bat aurrera. Bakarrik bizitzen ikasten ari naiz.
|
|
|
esan zitzaion epaimahaiak
|
ez
zekiela emakumea haurdun zegoen ala ez, emakumeak berak jakingo zuela zer egiten zuen eta haren gainean eroriko zela krimena, baina apaiza tema hartan egoskortu zen, alegatuz gertagarriaren jakitun ginela, eta hori nahikoa zela gu hobendun izateko
|
|
2017
|
|
|
Rex Harrison eta Audrey Hepburn. Dena irakatsi zion maisuak ezer
|
ez
zekien emakumeari, eta horren ordainez beraren maitale bihurtu zen, behin kulturaren altxorra dastatu ondoren bere antzinako bizitzak zentzurik ez baitzuen.
|
|
|
Baina Mikelen irribarre haren gainetik Mirenen begirada errukarria gogoratu zitzaidan, eta Nazarioren aurpegi lotsatia Ormaiztegiko zubiko argazkian, eta alargunaren begien samina, eta berriz ere Mikelen aurpegia, eta Mirenena, eta Nazariorena, eta honen andrearena... Eta orduan konturatu nintzen
|
ez
nekiela emakume horrek zer izen zuen ere.
|
|
2018
|
|
|
—Gure artean beste zerbait dagoelako. Dena den,
|
ez
nekien emakumeak ere interesatzen zitzaizkizula.
|
|
2019
|
|
|
Ezinezkoa da. Eta nire kasuan, zorionez, hizkuntza badakit, baina zer gertatzen da gaztelera
|
ez
dakiten emakume etorkin horiekin. Desabantaila horrekin ere asko jokatzen da.
|
|
2020
|
|
|
Eta nork ordezkatuko dik, bada? Euskaraz
|
ez
dakien emakume batek. Hanka bat gurean du:
|
|
|
Zeren, gizon batekin banoa, gizonari hitz egingo diote. Baita ere, nabaritu dut
|
ez
dakitela emakume batekin haserretzen, deskolokatu egiten dira. Kondeszendentzia handiarekin.
|
|
|
Lehendabizikoz besoetan hartzen duten haurra euren lehen da hainbat gurasoren kasuan. Haur bat zer den
|
ez
dakiten emakume asko, eta are gizonezko gehiago. Haur baten garapena eta beharrak nolakoak diren ideia gutxi duten gurasoak.
|
|
2021
|
|
|
Ijitoetako batekin «liluratuta» geldituko da Mario, Amapolarekin, hain zuzen ere. Baina
|
ez
daki emakumeak madarikazio bat duela gainean: muxuaren kondaira.
|
|
|
Tere Umaran, Maria Jesus Arregi, Mari Iturriaga, Rosario Ajuriagerra, Txaro Mujika... Guk
|
ez
genekien emakume abertzaleak zirenik, gerora jakin genuen hori. Ze Bilboko Correos kalean leku bat omen zegoen horiek elkartzeko, eta abertzaletasuna lantzeko konpromisoak hartu zituzten:
|
|
2022
|
|
|
Ilea, belarri gainetara zapaltzen zitzaion motots batean bildua, grisa zuen; eta grisa, itzal ilunago batzuekin, aurpegi handi laxatua ere. Gorpuzkera sendoa eta tentea bazuen ere, non zegoen eta nora zihoan
|
ez
zekien emakume baten itxura ematen zioten bere begi motelek eta aho erdi irekiak. Izeba Kate biziagoa zen.
|
|
|
...etorriko delako atzetik, bezeroei gogait eragin beharra dago, poltsa berdeetan sartutako mukizapien terminoetan hitz egin, nor diren gogorarazi behar zaie, nor ez diren, behin eta betiko harraskapera bota, egiten dutenari uko egin diezaioten, jatetxera joango balira bezala itxurak egiteari utzi diezaioten, menua aztertu, plater bakoitza komentatu, niri begiratzeari uko egin diezaioten, nitaz ezer
|
ez
dakiten emakume horiek, normal diren horiek, sozialki egokituak direnak, putarena egiteko moduarekin ados direnak, beren sexua nola dardaratzen den aitaren buztanaren gainean, gainerako emakumeak, esaten ari naizena batere ulertzen ez duten horiek guztiak, egiteko hoberik badutelako, alferrik galtzen ibiltzeko denborarik ez dutelako, inoren desioa pizteko kitzikagarri direla pentsatu behar dutena...
|
|
|
...ean, eta ez dute eskatu beharrik ere, zeren berez dator hasperena, garrasi egin behar da, bestela ez dago jolasik, sartu ateratzea geratu egiten da ez zarelako korritzen, baina zer duzu, zertan ez duzu garrasi egiten, zertan ez zara korritzen, ez dakit, eta gainera, zer ote dakizu zuk ni korritzeari buruz, ez dakizu ezer, ez dakizu isilka korritu naitekeela edo garrasi egin nezakeela korritu gabe,
|
ez
dakizu emakumeek gezurra esaten dietela emakumeei, eta gainera bost axola bezeroek zer dakiten eta zer ez, edo zer uste duten, emakumeen puterioak baizik ez du balio, haiek beste inor ez da korritzen, bakarrik haiei aditzen zaie, bakarrik haiek dakite ahotsa kezko lainotzat erabiltzen, zerak du garran  tzia, beste emakume bat besarkatzeko ohiturak, bietan bata dela ederrena garbiki erakusteko, ...
|
|
|
Gizon zintzoa zela esan zidan, eta goxoa. Lotsatia ere bai,
|
ez
baitzekien emakumeekin nola jokatu. Mesaudaren lagunekin ezkondua zen behin baino gehiagotan, antza, baina denek ala denek ere abandonatu egin zuten, eta dibortzioa eskatu.
|
|
|
Aldiz, egon nintzen batzordean, adibidez, zaharragoak ziren. Badiotsut,
|
ez
dakit emakumea edo gaztea nintzelako, baina ez zuten kontuan hartzen nik esaten nuena. Entzuten zizuten entzun behar zizutelako, baina… Aldiz, gazte hauen artean galdetu egiten dizute, ea zer iritzi duzun galdetzen dizute.
|
|
2023
|
|
|
Hiztegi egokirik ez badago, ez da horren inguruan hitz egiten, eta, horren inguruan hitz egiten ez bada, ikusezin bihurtzen da. Klitoria 1998an aurkitu zuen Helen O´Conell medikuak, baina oraindik ere zer den
|
ez
dakiten emakumeak datozkit kontsultara. Esaten didate hanken artean duten zerbait ukitu dietela senarrek, eta nik azaldu behar diet zer den.
|