|
2004
|
|
|
Nik ez dakit kukuak nola joko digun hemendik urte batzuetara. Baina, nolanahi ere, hizkuntza bat eskolan ikastetik hizkuntza hori bera bizitzaren gainerako erabilera esparruetara zabaltzeak dituen trabez
|
ez
dakit behar bezain ohartuak gauden. Ez dirudi.
|
|
|
Marcosen arabera, garatze bidean dauden herrialdeetan elikagaien eskuragarritasun faltak eragiten du; gizarte industrializatuetan, aldiz, elikagai ugari eskura izan arren, elikagai horiek modu desorekatuan eta monotonoan hartzen dira. “Horren guztiaren ondorioa da gaur egun
|
ez
dakigula behar bezala jaten”, dio Marcosek. Hori dela eta, txostenaren helburua Badakigu jaten?
|
|
2005
|
|
|
etxeko txoko horren neurrira egingo dizu, zuk dendan aurkitzen ez duzun pieza; edo zuk nahi duzun kolore zehatzekoa egingo dizu, ez Ikea k saltzen dizun kolorekoa. Hori
|
ez
dakigu behar bezala esplotatzen».
|
|
2006
|
|
|
Etorri zen, gaztea, eta betikoa:
|
ez
zekien behar bezala esplikatzen nik jakin nahi nuena; dena erakutsi nahi zidan eta nik, aldiz, idatzi besterik ez nuen egin nahi. Haren atzetik, bilobagana jo nuen.
|
|
|
Bekatua aitortzeko garaiz zaude. Gazteagoa zinen orduan, eta
|
ez
zenekien behar bezain ongi zertan ari zinen. Orain, urteen orraztuarekin, saia zaitez 1986ko legearen irakurketa berria eta irekia egiten, eta estima itzazu euskarari legeak ekarri dizkion onura ugariak.
|
|
2007
|
|
|
Arazo horren aurrean, oso garrantzitsua da bakterioak lortzen dituen erresistentzia berrien jarraipena egitea, gaixoak zein antibiotikorekin tratatu behar diren jakiteko. Azterketa hori egiteko, alde batetik, erresistentzia berriaren genea aurkitu eta nabarmendu behar da, eta bestetik, integroiak dauden edo
|
ez
jakin behar da.
|
|
2008
|
|
|
Lerro bakoitzak halako energia tarte batean egiten du lan. Beraz, aldez aurretik, norberak ikertu nahi duen esperimentua energia tarte horietako batean egiterik badagoen edo
|
ez
jakin behar da. Urrearen kasuan 5d elektroiaren trantsizioa aztertu nahi genuen, eta hori Japonian posible zela ikusi genuen; azpimarratu du Eider Goikolea kimikariak optika guztia egokitu, eta esperimentuak egiten hasi ginen. Kostata, baina urre atomoaren 5d elektroia magnetikoa zela behatu zuten EHUko ikertzaileek.
|
|
|
Oraindik gutxi ezagutzen den arazoa da TDHA; beraz, gaixoen erdiak baino gutxiago diagnostikatzen eta tratatzen dira behar bezala. Sarritan, gurasoek uste dute mugitutako haurra dela, eta, nolabait, errua egozten diote,
|
ez
dakitelako behar bezala hezten. Hiperaktiboak ume oso bizkorrak dira, jaiotzetik ondo lo egiten ez dutenak edo negar egiten dutenak, eta ez dira geldirik egoten, ezta minutu bat ere.
|
|
2009
|
|
|
Hala ere, azpimarratu dute zientzialari guztiek
|
ez
dakitela behar bezala komunikatzen jakintza. Esaten dute oso desberdina dela zientzialarientzat ikerketa arlo bateko adituei aurkeztea teoriak, kontzeptuak eta emaitzak, edo hori bera edozeinek ulertzeko moduan azaltzea, hau da, modu sinple eta erakargarrian kontatzea.
|
|
2010
|
|
|
Jakin behar dugu hartzaileak zer pentsatzen duen gutaz, ea zein den hartzailea, nora ari garen heltzen, zein den gure penetrazio maila gure hartzaile potentzialen artean, ia publizitatean gora egiten dugun edo ez... Gure bezeroak (irakurleak, publizitatea jartzen dutenak...) aintzat hartutako produktuak egiten dihardugun edo
|
ez
jakin behar dugu. Kalitateaz mintzo garenean aldagai hauek ezinbestean izan behar ditugu buruan (Arantzabal, 2008:
|
|
2011
|
|
|
Bakoitzak zinez pentsatzen duena esan du, eta nabarmen dago gauza batzuetan ados gaudela, eta beste gauza batzuetan ez gaudela ados, eta hori sanoa da. Gauzak argituko baditugu, lehendabizi zertan gauden ados eta zertan
|
ez
jakin behar dugu, hori funtsezkoa da hurrengo pausoak eman ahal izateko.
|
|
|
Eta erran zidan: " Badakizu euskara, baina beharbada
|
ez
dakizu behar den bezala. Sortzez hor duzu, baina behar zenuke zientifikoki ikasi".
|
|
2013
|
|
|
Monzoni buruz badut oroitzapen bat: ETA talde terroristatzat ekarriko ote zuten edo
|
ez
jakin behar zen. Alemanian egin zen bilkura.
|
|
|
Edariak eta aperitiboak iragarritakoak izan behar dira: Jai batera joan baino lehen, sarrera erosteko, barrarik badagoen edo
|
ez
jakin behar da, ospakizunaren hasiera eta amaiera ordutegia, baita bazkaria ere, afaria, aperitiboa edo gosaria eskainiz gero. Han, agindutakoa betetzen dela egiaztatu behar da.
|
|
2014
|
|
|
Zenbakiak gustatzen zaizkit, eta saiatzen naiz horiei ere ikuspegi sortzailea ematen. Ekoizle huts gisa,
|
ez
dakit behar den adorea ote daukadan, nortasun handia behar dela uste dut eta. Ekoizle zuzendari nagoenean, kontratatu egiten naute, soldata bat kobratzen dut, eta ziurragoa bezala da.
|
|
|
(OC, III, 1009). Espiritu dogmatikoak ez du barre egiten, burges maketsak
|
ez
daki behar bezala barre egiten; barrea espiritu delikatuaren adierazpena da (Ib., 1097). Akademia Frantsesean harrerako diskurtsoan, ja Alemaniak ere ez daki barre egiten,, notre pays seule connaît encore le rire aimable, l, ironie légère?, ik. OC, I, 6(. Discours et Conférences?).
|
|
|
Kontsumitzaileak, beraz, etiketa bidez iristen zaion informazioa ulertu behar du, eta, ematen zaizkion gomendioei jarraituz gero, zer arrisku dituen jakin. Horrez gain, elikagaiak nola gorde, zein produktu nahastu eta zein
|
ez
jakin behar du, bai eta elikagaiak transmititzeko gaixotasunek eragin ditzaketen arrisku nagusiak ere. Europako hainbat herrialdetako osasun agintariek arrisku esposizioa ebaluatzen dute, hainbat biztanleria sektoretako elikagaien bidez. Azterketa gehienen arabera, haurrak bereziki ahulak dira inguruko eragileei, eta horien artean sartzen dira elikagaiak.
|
|
|
Hilda dagoen ala
|
ez
jakin behar dugu.
|
|
2015
|
|
|
Lo egite horrekin behintzat arindu egingo da nekea. Hala ere, oso gutxi deritzat geroko loari; izan ere, matutietara joan eta goizean jaikiz,
|
ez
dakit behar den beste lo noiz egiten den.
|
|
2016
|
|
|
–esan zidan marmarrean, hortz artean, bere begi urdin suminduekin begiratzen zidalarik, zakartuta?. Tenpluan ere
|
ez
dakizu behar bezala egoten. Begira zeure anaiari:
|
|
|
Aphez arropa dute biec garraiatzen, Izpiritu dutela guciec aithortzen. Ecin ukhatua da, badute mihia Urrezcoa duena hitzezco yaria; Bat escola guidari Baionan higatzen, Omenic ederrenac duela beztitzen; Semenarioan da bigarrena nausi, Bere hegaletaco guti du ikusi, Hainitz gauzaz burua bethe du gazteric, Ene ustez guti du bere parecoric, Yaincoac eman dio gaindiz izpiritu, Laguntzen ere berac dohainac baditu, Gose da liburuen, ez huzcur laneco, Nahi edo
|
ez
yakin behar da holaco".
|
|
2017
|
|
|
Eman dezagun ezartzen dugula neurria zeinaren arabera hurrengo bost urtetan 50 liburu itzuliko ditugun euskarara. Neurria betetzen den edo
|
ez
jakin behar dugu ondoren, eta horretarako bi adierazle gertutik jarraitu behar dira: hitz eman diren epeak eta neurri hori betetzeko ardura nork duen (herriko etxeak, foru aldundiak...).
|
|
|
Eta horrexek ekarri du, bide batez, autore editorea abandonatuta uztea».Txalapartako Mikel Sotoren iritziz ere, egile eta sortzaileentzat dauden laguntzen egoera argitaletxeena baino «kritikoagoa» da egun. Baita irakurzaletasuna sustatzeko eta dauden laguntzena ere. «Guretzat funtsezkoak dira, eta
|
ez
dakit behar beste zaintzen diren». Jexuxmari Mujikak irakurzaletasuna bultzatu beharra azpimarratu du:
|
|
|
– Barkatu, baina
|
ez
dakit behar dudan...
|
|
2018
|
|
|
Nere giltzak ez zuen balio etxeko atea irekitzeko, hau segurtasun sarrailez itxita baitzegoen, eta, azkenean, ordubete ate ondoan negarrez igaro ondoren, lan guztiak eginda zeuzkan, eta ez zidan ezertxo ere eman afaritarako. Hurrengo egunean han dagoen gure apaiz Aita Xalbador, eta nik etxe horretatik irtetea pentsatu genuen, baina lehendabizi beste etxerik aurkitzen posible zen edo
|
ez
jakin behar genuen. Lan agentzia batean beste etxe bat aurkitu nuen, eta astelehen goizean etxekoandrea agurtzen hasi nintzenean, iskanbila bizian hasi zen, poliziari hots egin zion nire aurrean nik kontratu bat egina bainuen, baina poliziak ez zuen parte hartzerik nahi izan, eta horrelaxe alde egin nuen etxe hartatik.
|
|
2019
|
|
|
Joxemiel Bidador ikerle eta kultur dinamizatzailea. Harekin bat etorri nintzen, Bidadorrek eskaini nahi zaizkion ohore eta pastoral guztiak merezi dituelakoan, baina
|
ez
dakit behar bezain argi utzi nuen hori ez dela, nire ustez, generoak behar duen tornua. Boutade moduan hartuko zuen nik proposatutako pastorala:
|
|
|
herri eta zerbitzari salbaezin traidoreak! Beti gaiztakeriak asmatzen; inoiz
|
ez
dakite behar den bezala portatzen, bare eta zintzo?.
|
|
|
Baina
|
ez
dakit Behar dituzu.
|
|
2020
|
|
|
Bai, hasieran geneukan zalantza zen ea maskarek funtzionatzen zuten ala ez, ikusi da garbi funtzionatzen dutela, eta gero, badago beste mezu bat, ni saiatu naizena esaten, baina
|
ez
dakidana behar bezain garbi gelditu den: oso oso arriskutsuak dira maskararik erabiltzen ez den espazio itxiak.
|
|
|
Orain ordea, lagunak etorri ziren ala
|
ez
jakin beharra zegoen. Beldur zen Yañez.
|
|
|
Ez du funtzionatzen, alternatiba asko ditugu, hobeak, azkarragoak eta berme handiagokoak. Ez diet ilusioa kenduko amonei, baina, besterik ez zegoenean (eta
|
ez
genekien behar adina), bikarbonatoak edo kamamilak dena sendatzen zuten… garrantzitsua ez zen guztia. “Etxeko”, “artisautzako” edo “tradizionaleko” erremedio asko belar dendetan saltzen dira.
|
|
|
Urbideren gaineko zalantza asko airean daude oraindik, ordea. Gasteizko urak kudeatzen dituen AMVISA enpresak Aldundira batuko den edo
|
ez
jakin behar da oraindik.
|
|
2021
|
|
|
: Norantz joko dugun galdetzen dut (Lertxundi); Etxe hau nork gobernatzen duen ez dakit (Mitxelena); Barnean zegoen ala
|
ez
jakin behar zen lehenik (Satrustegi). Zergatik galderaren erantzun diren kausazko perpausak:
|
|
|
Hona hemen adibide bakan horietako bat: Artobero, etzan bera haiñ argia ta gauzak ikasten erreztasun handikoa be baña, jatorri onekoa ta guraso begiratuen semea zan, da baekizan Kristiñauak nahi ta nahi
|
ez
jakin behar dituan gauza danak, zerbait gehiagogaz (Agirre).
|
|
|
Paperean bosna lerrora iristen ez direnak. Guztira ehun eta hogeita zortzi hitz. Gaztelaniaz zuzenbidearen hizkeran idatziak,
|
ez
dakit behar moduan, zuzen, ulertzen ditudan. Beraz, ezin euskaratu adituren baten helpiderik barik –help! – Hona lehen atala:
|
|
|
–Egia diren ala
|
ez
jakin behar lehenago. Zer, bada?
|
|
2022
|
|
|
Eta ohartzen naiz, gaur naiz kontziente, lehen aldiz joan nintzenean ez nekiela zer zen Txapelketa Nagusi bat, eta oso aurrera heldu nintzela. Bere momentuan
|
ez
dakit behar zuen balioa eman nion, baina hain aurrera heldu banintzen agian izan zen nahiko lasai joan nintzelako, jolasteko marjinarekin. Badakit lehen aldia inoiz ez dela errepikatzen, bigarrena beste gauza bat izango dela, baina nahiko nuke konektatu malgutasun horrekin behintzat, dibertitzeko gaitasun horrekin.
|
|
2023
|
|
|
Ezezkoaren aldean, Navarra Suma ere egon da, espero legez. Iñaki Iriarteren arabera, euskaldunak gutxiengoa dira Mañerun, eta haien eskubideen aitortza ezin da egin
|
ez
dakitenei beharrak ezarrita.
|
|
|
Atala elikatu dutenen izen zerrenda hori irakurri ostean, nola ez dut bada erantzukizunik sentituko? Lide Hernandok eta biok hartuko dugu horien oinordekotza, eta, egiari zor,
|
ez
dakit behar den moduan egingo dudan. Gogotsu nago eta ilusioz gainezka, barrenak zuekin partekatzeko deseatzen, pantaila txikian astero ikusten ditudanak aipatu, aletu eta zurekin partekatzeko irrikaz.
|