|
2000
|
|
|
—Sentitzen dut, Joanes: ni banoa eta zu esku hutsik utziko zaitut,
|
ez
etxerik ez errentarik...
|
|
|
...are nabariagoa izan zen hurrengo urtekoa, zeren, Frantziako errege Luis XIV.aren eta Espainiako infanta Maria Teresaren arteko ezkontzan, zeinak, dakizun bezala, bi ekitaldi izan baitzituen, lehena —ezkontza ofiziala— Hondarribian, eta bigarrena Donibane Lohizuneko elizan, sei egun geroago, 1660ko ekainaren 9an, aitak Villagrandeko dukearekin egoiteko parada izan baitzuen berriro... eta
|
ez
etxerat esku hutsik itzultzeko, baina bere amets urrezkoen zorroan Espainiako armadarekin bete beharreko kanoi eta fusilen tratu ezin biribilagoa zekarrela.
|
|
|
Baina, orain bahoa edo bihar bahoa, gure adioa alegrantziazkoa izan ledin nahi nikek... Izan ere, desterrua ez duk lur bat, guganik kanpoan dagoena, baina gure baitakoa, zeren desterru handiagoa dik etxean dagoenak, baina burua beheiti, ezen
|
ez
etxetik kanpoan dagoenak, baina burua goiti —eta entseiatzen zelarik ezpainetako nekean irri bat marrazterat, erran zuen—: Bai, hoa lasai; izan ere, gorputzez urrunduko gaituk, baina ez arimaz, zeren gure arimak bat dituk hik egin berri duan koadroaren laukian.
|
|
|
—Ez nuen Fernando jakinaren gainean jarri —berriz ere" Fernando" — Nik deitzekotan, lantokira baizik ez deitzeko hitzarmena genuen, sekula
|
ez
etxera, Josefina berez aski goganbehartua baitzegoen gurekin. Biharamunean mintzatu ginelarik, ordea, harri eta zur utzi ninduen haren hoztasunak.
|
|
2003
|
|
|
Gizarteratu gabekoa. Ez arropa, ez makillaje,
|
ez
etxe usainik. Deus ez.
|
|
2004
|
|
|
Etxietan, zoruok, maitia eta besua izango genituzke, beraz, ahoskeraren aldetik, eta
|
ez
etxeetan, zorook, maitea eta besoa. Hau proposatuz, beste erregela batzuk proposatuz bezala, ongi dakigu gaur egiazki entzuten diren ahoskera batzuk baztertzen ditugula.
|
|
2005
|
|
|
–Ados etxez aldatzeko, herriz aldatzeko, baina
|
ez
etxe bat erosteko. Badakizu nahiago dudala etxeak alokatu erosi baino –txalet txiki batean bizi ginen, alokaturik, jatetxetik hogei bat minutura; Irantzuk lan egiten zuen klinikara heltzeko hamar bat minutu baino ez zituen behar.
|
|
2006
|
|
|
Mariarekin biltzen segitzen bazuen, diskretuki egiten zuen, behin ere ez zapataginarenean. Aitatxik, bederen, ez zuen hain jaun handiarekin inoiz topo egin izanaren oroitzapenik atxikitzen,
|
ez
etxean, ez karrikan.
|
|
2007
|
|
|
Ez ginen horretaz konturatu
|
ez
etxean, ez Ireneren ezkutaleku sekretura arnasestuka, artega eta barrezka gindoazela ere. Orduan bai, gurpilik gabeko auto korrokoildu horren barruan, ziurrenik arkakusoz beteriko eserleku horietan batere beldurrik gabe kokatu ginenean, aurre egin behar izan genion eragozpenari.
|
|
2008
|
|
|
etxean bazkaldu eta mendira joango nauk. Eta hik hitzik ere
|
ez
etxean, begia aterako diat-eta? –Beñardok.
|
|
|
Kidetasuna, ezagutza eta etxekotasuna jotzen zituen hark hitanoaren aukera egiteko baldintza ezinbestekotzat. Neska edo emakume hura ez zen ez ezaguna eta
|
ez
etxekoa. Beraz, zuka hitz egin niokeen.
|
|
|
etxean bazkaldu eta mendira joango nauk. Eta hik hitzik ere
|
ez
etxean, begia aterako diat-eta... –Beñardok.
|
|
2009
|
|
|
–Puertorrikotarra da eta gutxienez hiru urte darama holaxe, kalez kale,
|
ez
etxerik ez inor gabe. Bere ondasun guztiak plastikozko poltsa horretan garraiatzen ditu.
|
|
|
–Orain telebistan bezala janzten ditun;
|
ez
etxean erakutsi bezala.
|
|
|
(?) Arau hauek betetzeko, listuontziak jarri behar dira, erraz garbi daitezkeenak. Tuberkulosoak zaretela baldin badakizue, berriz, zeuen sakelako listuontzian tu egin, eta har ezazue zeuen gain garbitzeko ardura, ez arroparik
|
ez
etxeko ontzirik garbitzen ez den lekuetan, eta, ahal baduzue, sartu listuontzia beste ontzi baten barruan, urez bete, sutan jarri, eta eduki irakiten, hiru minututan gutxienez.
|
|
|
Neurri egokiak hartu zituen, bada, Nazario Orbek, etxeko bi emakumeekin batera. Ernestinak ere, bizitza osoan oin punten gainean ibiltzen ohituak, ez zuen inoren ahotan egon nahi?, berri gaiztoak
|
ez
etxean ez kanpoan eraginik izan ez zezan, edo, izatekotan, eraginik txikiena izan zezan: neurriak, ordea, alferrikakoak gertatu zitzaizkion Nazariori berari; etxean, hasteko, ez zen jada etxekoa sentitzen, itzarri orduko haragi puskaren irudia baitzetorkion burura, etxetik kanpo uzten zuena; buruko etxerik gabe, izan ere, alferrikakoak ziren beste etxe guztiak:
|
|
|
abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala:
|
ez
etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
Jauregi batean bizi zen, bai, baina merezi ote zuen horrelako izenik, baldin eta jauregiaren hormek ez fantasmarik ez ezer berezirik gordetzen ez bazuten, ez drakularik ez banpirorik?
|
ez
etxekoen iraganean piratarik. Eta, jakina, benetakorik ezean, etxean izara bat hartu, eta batetik bestera ibiltzen zen, uuuuu eta uuuuu!
|
|
|
–Kalera, kalera! Ez zaitut ez fabrikan
|
ez
etxean ikusi nahi! Eta ez uste seme galduaren parabolako aita bezala, zure itzuleraren zain egongo naizenik!
|
|
|
askatasuna galtzen joatea da. Preso gaude Carmen eta biok, eta
|
ez
etxetik irten barik gaudelako, ez. Duela hogeita hamar urte izan genuen elkarrizketa hartatik, urtetan egon gara preso.
|
|
|
Nire kaparetasuna dudazkoa zen. Ez lurrik
|
ez
etxerik ez nuen. Amets tiki batzuk ernatu nituen gorteko nire egonaldi laburrean, Henrikek nire aldera erakusten zuen begikotasunak hauspoturik.
|
|
|
Berak, baina –Domingok–, zer eskain zezakeen, ordainean, zer historia gogoangarri? Jauregi batean bizi zen, bai, baina merezi ote zuen horrelako izenik, baldin eta jauregiaren hormek ez fantasmarik ez ezer berezirik gordetzen ez bazuten, ez drakularik ez banpirorik...
|
ez
etxekoen iraganean piratarik. Eta, jakina, benetakorik ezean, etxean izara bat hartu, eta batetik bestera ibiltzen zen, uuuuu eta uuuuu!
|
|
|
Neurri egokiak hartu zituen, bada, Nazario Orbek, etxeko bi emakumeekin batera –Ernestinak ere, bizitza osoan oin punten gainean ibiltzen ohituak, ez zuen inoren ahotan egon nahi–, berri gaiztoak
|
ez
etxean ez kanpoan eraginik izan ez zezan, edo, izatekotan, eraginik txikiena izan zezan: neurriak, ordea, alferrikakoak gertatu zitzaizkion Nazariori berari; etxean, hasteko, ez zen jada etxekoa sentitzen, itzarri orduko haragi puskaren irudia baitzetorkion burura, etxetik kanpo uzten zuena; buruko etxerik gabe, izan ere, alferrikakoak ziren beste etxe guztiak:
|
|
|
" Gure etsairik handienak beldurtzeko moduko begirada du...", hoztasun eta iluntasun berak hartuta sentitu ziren bostak, haien mututasunak eta haien keinuek –Teofilo Mariaren buru makurtzeak eta beste lau anai arreben begi ixte sinkronizatuak– ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala:
|
ez
etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
–Kalera, kalera! Ez zaitut ez fabrikan
|
ez
etxean ikusi nahi! Eta ez uste seme galduaren parabolako aita bezala, zure itzuleraren zain egongo naizenik!
|
|
|
(...) Arau hauek betetzeko, listuontziak jarri behar dira, erraz garbi daitezkeenak. Tuberkulosoak zaretela baldin badakizue, berriz, zeuen sakelako listuontzian tu egin, eta har ezazue zeuen gain garbitzeko ardura, ez arroparik
|
ez
etxeko ontzirik garbitzen ez den lekuetan, eta, ahal baduzue, sartu listuontzia beste ontzi baten barruan, urez bete, sutan jarri, eta eduki irakiten, hiru minututan gutxienez.
|
|
2010
|
|
|
Handik aurrera, baina, haurraz hitz egiten nionean, zure amari halako min bat jartzen zitzaion erraietan, beste egun batean mina jasangaitz egin zitzaion arte. . Haur hori nire lotsa da, eta ez dut nire lotsa ez niri eta
|
ez
etxeko inori esaterik nahi, esan zidan.
|
|
|
Langile zintzoak nahi zituen, eta haien arima markatzeko ere prest zegoen, hartarako etxe bat egokitu behar bazien ere:
|
ez
etxe izengabe bat, etxe izendun bat baizik;. Imajinatzen al duzue etxe sail hori, eta etxe sailaren sarreran izen bat, letra handiz emana: –Orbetarren Kolonia???
|
|
|
Langileen sexuak zerikusi zuzena izango zuen horretan. Ia denak emakumezkoak izaki –pentsatuko zuen jendeak kalean–, beste soldata bat izango da familian, eta halako larritasunik
|
ez
etxean. Kontuak kontu, galeperrenak egin zuen, lantegiak betiko itxi zituen ateak, eta bertako beharginak beste lanpostu baten bila joan ziren, edo etxeko sukaldera zuzenean.
|
|
|
AITZIBERREK ez eskuko telefonoan
|
ez
etxekoan erantzuten ez duela-eta, haren lantokira deituko du Julenek, eta horrela jakingo du jadanik ez duela bertan lan egiten, eszedentzia eskatu zuela urte pare baterako eta ez dakitela non dabilen.
|
|
|
Handik aurrera, baina, haurraz hitz egiten nionean, zure amari halako min bat jartzen zitzaion erraietan, beste egun batean mina jasangaitz egin zitzaion arte. ‘Haur hori nire lotsa da, eta ez dut nire lotsa ez niri eta
|
ez
etxeko inori esaterik nahi’ esan zidan. Aurre egin nahi izan nion, ‘baina’ bat ere esan nion (‘Baina alferrik zabiltza itzalari ihes egin nahian, atzetik jarraituko baitzaizu’ esan nahi izan nion), baina hasi ez beste moztu zidan:
|
|
|
Langile zintzoak nahi zituen, eta haien arima markatzeko ere prest zegoen, hartarako etxe bat egokitu behar bazien ere:
|
ez
etxe izengabe bat, etxe izendun bat baizik;" Imajinatzen al duzue etxe sail hori, eta etxe sailaren sarreran izen bat, letra handiz emana: ‘Orbetarren Kolonia’?" esan zigun aitari eta bioi egun batean; ez zebilen oker, nik uste:
|
|
2011
|
|
|
Solidaritatea ez da, ordea, batak bertzea jatea eta irenstea, bizitza elkarrenganako begirunean oinarritzea baizik. Eta urtegi handi bat egin beharrean, hiruzpalau egin daitezke, tipiagoak, bertze hainbat arrotan, urak
|
ez
etxerik ez herririk estal ez dezan eta honda?
|
|
|
joko ditu berehala ordea. Gainera, hemen ez dugu
|
ez
etxerik ez haitzulorik, baizik zerraldoa. Eta hain zuzen atseden-lekurik goxoenaren jabe behar omen lukeen amak agintzen dio Abaituari hiltzeko behingoz.
|
|
|
Hemen elkartzen ginen emakume mordoa, bakoitza bere etxeko arropekin. Eta
|
ez
etxeetakoak bakarrik. Herriko zenbait hoteletako eta ostatuetako neskameak ere honaxe etorri ohi ziren maindireak eta gainerako zapiak garbitzera.
|
|
|
Gainera, merkatuaren egitura dela-eta, filmak saltzeko sare horretan sartzea beste erremediorik ez dago; alegia, nahiz eta garaikurra xede ez izan, jaialdietan aurkeztuko dut filma, badakidalako plataforma ona izan daitekeela. Pelikulak egiten ditut publikoak ikus ditzan,
|
ez
etxean gordetzeko, eta zentzu horretan, nahiz eta egiten diren gauza askorekin ados ez egon (batez ere maila komertzialean, distribuzio alorrean, salmenta alorrean?), merkatu horretan sartu behar duzu burua?.
|
|
|
Erdaldun berri askori horixe gertatu baitzaigu: maizter sentitu gara,
|
ez
etxeko, hizkuntza arrotzean, hark bereganatu gaituen arte.
|
|
2013
|
|
|
Erkiaga serbiarrez osatutako talde batek hil zuen bere etxean lapurtzera joatean. Zorionez, emaztea eta eurekin bizi zen alaba hondartzan zeuden, eta bera baino
|
ez
etxean. Erkiaga aurre egiten ahalegindu zen etxean zuen pistolarekin, eta lapurrak azkarragoak izan ziren.
|
|
|
Kirola egiten hasi zen. Drogak erabat utzi zituen, aldi bakanetan alkohola erabiltzen zuen oraindik, lo egiteko batez ere, baina sekula ere
|
ez
etxetik kanpo, ezta zerbeza hotza udan ere. Sukaldaritza liburuak erosi eta plater zailak prestatzen zituen, horrek lasaitu egiten zuen.
|
|
|
Ontziak eta ontziak zabalik eta hutsik eta beteta. Eta beste inor
|
ez
etxean.
|
|
|
Eta Abdul Alimek ere halatsu jokatu zuen bere ondorengoekin, malgutasun handiz,
|
ez
etxeko semeekin bakarrik, alaba bakarrarekin ere bai, horregatik bere hitz haiek Raissari:
|
|
|
erran nahi baita Omar adimentsuagoa izan zitekeela, bai, baina, bizitzako eguneroko jardunean, errazago galtzen zuen burua Moshenek baino; Omar inpultsiboagoa zen, hortaz, eta hotzagoa Moshen?
|
ez
etxekoekiko sentimenduetan, haatik, anaia zaharrena ere oso baitzen bihozbera; eta Omar baino gihartsu eta indartsuagoa, hura ere parametro inportantea baitzen, landa lanen eraginkortasuna neurtzeko orduan; estudioetan, aldiz, dohatuagoa eta talentutsuagoa zen Omar, Moshenek ere bere dohainak zituen arren.
|
|
|
Maddiren gurasoak etxe onekoak dira, eta, batez ere, etxe handikoak. Eta gainera,
|
ez
etxe bakarrekoak. Aberatsak, dirudunak eta maila onekoak.
|
|
|
Eta Abdul Alimek ere halatsu jokatu zuen bere ondorengoekin, malgutasun handiz,
|
ez
etxeko semeekin bakarrik, alaba bakarrarekin ere bai... horregatik bere hitz haiek Raissari: " Orain hamalau urte ditun, eta aurki ezan hamaseiak bete baino lehen atsegin dunan senargai bat, bertzela nik aurkituko dinat-eta".
|
|
|
Omar mutil bizia zen, bere anaia zaharrena –Moshen– baino biziagoa, baita buruz hornituagoa ere, beharbada; Moshenek, baina, Omarrek ez zuèn patxada zuen: erran nahi baita Omar adimentsuagoa izan zitekeela, bai, baina, bizitzako eguneroko jardunean, errazago galtzen zuen burua Moshenek baino; Omar inpultsiboagoa zen, hortaz, eta hotzagoa Moshen...
|
ez
etxekoekiko sentimenduetan, haatik, anaia zaharrena ere oso baitzen bihozbera; eta Omar baino gihartsu eta indartsuagoa... hura ere parametro inportantea baitzen, landa lanen eraginkortasuna neurtzeko orduan; estudioetan, aldiz, dohatuagoa eta talentutsuagoa zen Omar, Moshenek ere bere dohainak zituen arren. Guztiaz ere, herriko madrasan hasi zirenerako, biek ala biek zekiten irakurtzen eta idazten, baita zenbakiekin zenbait eragiketa egiten ere.
|
|
2014
|
|
|
Txorakeriak utzita, emakume gazte eta erakargarria bihurtuta zegoen Aratz, erakargarriegia, horregatik bidali nuen etxera. Bazekien ez niola ezer esango poliziari, eta lasai alde egin zuen?
|
ez
etxera, noski?. On egin ziola nirekin hitz egiteak esan zidan eta niri on egin zidan hori entzuteak, baina gaurtik begiratuta burura datorkit neska politek beti dakitela gizonei zer esan hauek pozik uzteko.
|
|
|
Tamalez,
|
ez
etxe guztietan.
|
|
|
Edo naiz, suposatzen dut). Mobilak ere haiek kargatzen dituzte gauetan, ezin baitugu kablerik eduki logeletan; ez sokarik, ez gerrikorik,
|
ez
etxeko bataren gerrialdeko lokarririk. Leihoak ere ezin dira guztiz ireki, hamabost zentimetro besterik ez, justu justu eskua ateratzeko beste.
|
|
|
Hiru ordu eta erdi lehenago sartua zen eguzkia zerumugaren atzealdean. Begi bistan
|
ez
etxerik, ezta txabolarik ere. Azkeneko tatariarrak galtzen ari ziren urrun urrunean.
|
|
2015
|
|
|
sakontasun espirituala, komunitate txiki batean bakarrik lor daitekeen balizko anaitasuna, bailaran babestu den emakume misteriotsu eta kosmopolitaren bat akaso. Emakumearen arrastorik
|
ez
etxean edo baratzean, ordea. Zantzu guztien arabera bakarrik bizi da Joseba, bakardadera ohituta, musikaren eta bizikletaren konpainia soilarekin, marihuana pitin bat lokartu aurretik, Pirinioetara egindako txangoak noizean behin.
|
|
|
Aurrerabiderako aukera handirik
|
ez
etxean, kanpotik noizean behin konponbide prozesurako bultzada sinbolikoek iristen jarraitu zuten. 2015eko urtarrilaren bukaeran Ekuadorreko hainbat pertsonalitate ezagunek Euskal Herriko bake prozesuaren aldeko adierazpena izenpetu zutela eta, Berria egunkariak Babesaren Mapa deitu ziona argitaratu zuen, urtarrilaren 28an, azken bi urtean Aieteko agiriarentzako babes adierazpenak nondik iritsi ziren gogorarazteko:
|
|
|
Aitzakia hura ahoan zuela itzuli ohi zen bidaietatik. Medikuek, ordea, ongi aski zekiten Vitasek ez zeukala
|
ez
etxerik, ez familiarik, ez inon geratzeko gogorik ere. Behin baino gehiagotan eskaini izan zioten asteburuetan herrira joatea, beste hainbat barneraturi bezala.
|
|
|
Ez dute gau ederra izan ez aitak
|
ez
etxekoek. Egunsentian agertu da, urratuz eta lokatzaz beteta, oso ibilera txarrak eginda, baina bizirik.
|
|
|
Bestela hanka hautsita zuela esango zion, edo buruan kolpe gogorra, baina ez istripua izan zuela eta berehala joateko. Bizirik balego, gainera, ospitalera bidaliko zuen,
|
ez
etxera. Baina berak ere ez zuen galdetzeko adorerik izan, horrela behintzat etxerainoko bidean itxaropen izpi bat izango zuen.
|
|
|
–Ezin dugu gure biziera erratuta dagoela uste duen baten dirua hartu, ez kanpoko eta
|
ez
etxeko.
|
|
|
Dibortziatuta egotearen abantaila. Mirenek etxean segituko balu luke horrelakorik egin,
|
ez
etxe barruan, behintzat. Eta kanpoan hotz egiten du, sekulako hotza.
|
|
|
Berak nirekin egon beharra duela dio, hau da, gu biok bakarrik, umea gabe, intimitate galdua berreskuratu eta nobiotan bezala moldatzeko; baina nik badakit dagoeneko larriagoa dela kontua, iruditzen zait atzeraxeago ere jo nahiko lukeela, ni ezagutu aurretiko urteetara alegia. Ez umerik, ez senarrik,
|
ez
etxeko erantzukizunik. Beharbada uste du nirekiko lokarri emozionalak askatuko balitu, aukera gehiago izango lukeela dendaz denda ibiltzeko, Susanna Tamaroren nobela txepelak irakurtzeko eta nahi adina morroi sexyrekin oheratzeko.
|
|
|
Horiek guztiak gogoan, zera ondorioztatu zuen Tambourinek: . Inkesta horien ondorioz, agerian gelditzen da gure eskualdean euskara egoera txarrean dela, dakitenek ez dutelako hitz egiten euskaraz, euskara ez delako aski irakatsia
|
ez
etxean, ez eta eskolan.. Haatik, Herriaren 2.631 zenbaki horretan bertan (XI), beste inkesta esanguratsu batez mintzo zen Gehexan Pontto (Jean Haritxelhar):
|
|
2016
|
|
|
Aho zabalik uzteaz gain, erabateko zikoizkeria eragin zion bisitaldi hark. Handiegia omen zen guretzat etxe hura; bestalde, oso litekeena omen zen
|
ez
etxeko ez auzoko jendearekin ondo ez moldatzea gu, zioen Rosalíak. Saltzea omen onena.
|
|
|
Ez dakigu zein soinu egiten duen, 1980ko abenduan edo, Madrilgo hotel bateko gelako telefonoak txirrina jotzean, eta axola ere ez zaigu askorik axola, era batera nahiz bestera jo, ziztu hori matraka jasangaitza izango baita aldameneko ohean lo gutxi samar eginda dagoen emakumearentzat. Galduta dabil Alsina lehenengo unean, bere ametsaren barruan integratu dira txirrin hotsak, eta kanpoko zarata dela konturatu denean ere ez du identifikatzen, ez da hori bere iratzargailuaren soinua,
|
ez
etxeko telefonoaren hotsa ere. Non nago?
|
|
|
Benetan itzartzeko, tanta indartsua jarri behar izan diot kafe hutsari. Aukera handirik
|
ez
etxean, eta jada botatzeko neukan Habana zahar batetik berreskuratu dut behinola errefusatzeko modukoa iruditua zitzaidan tanta txikia.
|
|
|
Ez baita eta moldatzen Behar laiken hezkuntzarik? Gartzelatik ateratzean Ez dirurik,
|
ez
etxerik. Ez dira ez luzaz egonen Egin gabe lapurtzerik!
|
|
|
Eta,
|
ez
etxea soilik: orain, aukera dauka etxearen
|
|
2017
|
|
|
Hizkuntza zuzen eta bortitzean emango digu gertaerei buruz duen ikuspegia. Haren hitzei mespretxua darie eta ez da haren mihiaren eztenetik libratzen denik, ez aita eta ama, ez anaiak, ez iloba Quentin,
|
ez
etxeko zerbitzari beltzak... Baina batez ere arreba Caddygana zuzenduko du bere amorrazioa eta bilaukeria.
|
|
|
Ezjakintasun politiko oso osoan bizi ginen gu,
|
ez
etxean ez eskolan ez baikenuen ezer entzun ez ikurrinari, ez Euskadiri buruz. Jontxuk, aldiz, bai.
|
|
|
Gure izen aldaketa Franco hil baino lehenxeagoko bor bor giroak eragin zuen, noski, baina Jontxuk ere izan zuen zerikusia, eta ez txikia gainera: ezjakintasun politiko oso osoan bizi ginen gu,
|
ez
etxean ez eskolan ez baikenuen ezer entzun ez ikurrinari, ez Euskadiri buruz. Jontxuk, aldiz, bai.
|
|
|
–Geratuten da seindun neskatilla bat, eta bere izen on, edo honria ez galzerren dua eskutuban daguan etxe batera. Denporia eldu deinian dei egiten deutsa Andra maestriari sein egiten lagundu deijon, bada ez Andra maestriak,
|
ez
etxe atakok esan leijue inori neskatilla agaz jazo dan gauzarik. Oneek guztijok beti beti isilian euki biar dabee dakijen guztija inori bere esan baga, eta esaten badabe pekatu mortala egingo dabe?.
|
|
|
–Saihets hezur zorrotzak –erran zuen– Ispilurik
|
ez
etxean, egutegi bat bainugelako balantzaren ondoan... Utzidazu igartzen:
|
|
2018
|
|
|
Kalea zen malekoia, gutxienez, eta
|
ez
etxeko leihondoa.
|
|
|
Pentsatuko zuten, gutxi gorabehera, Mirenek itzultzea erabakiko zuela eta Bilbon edo Donostian ikasten jarraitzea, gastuak izugarri murriztuta, beren etxepean bizita. ...logikoa zen hura pentsatzea, batetik, Mirenek ez zeukalako halako lotura izugarririk Bartzelonan, hau da, gurasoei zinezko lotura bat irudituko litzaiekeen zerbait, hau da, norbait, hau da, bikotekide bat, baina den dena esate aldera, Mirenek ez zeukan, ezta ere, bestelako ikuspegi ez hain tradizional batetik pisuzko loturatzat joko litzatekeen ezer, ez lagunarte esturik, ez militantzia talderik,
|
ez
etxean bezala sentitzen zen etxerik; eta, bestetik, Mirenek bazeukalako nora itzuli, bazeukalako, arazoak arazo, zeharo arrotza ez zitzaion jaioterri bat.
|
|
|
Senarraz galdetzen badidazu, ametsik txarrenetan ere ez nuke imajinatuko hiltzaile gisa. Oso onbera izan da beti, agian apur bat baldarra, tira, gizon langilea da, ez da emaztea bezalako pertsona fina, ondo hezia..., baina ez diot inoiz keinu edo portaera txarrik edo desegokirik ikusi, ez nirekiko,
|
ez
etxeko inorekiko. Eztabaidak bai, egoten ziren, baina edozein etxetan lez, ez gehiago ez gutxiago, eta gizona ez zen inoiz biolento edo autoritario agertu.
|
|
|
Beste deusenik ez, sekula ez. Ez dut Vinhlong eko argazkirik, alerik ere ez, ez lorategiarenik, ez ibaiarenik, ez eta frantsesen konkista garaiko tamarindoekiko etorbide zuzen haienik ere, bakarrik ere ez,
|
ez
etxearenik, ez babesetxeetakoen antzera karez zuritutako gure logelenik ere, gure logela haiek, burdinazko ohetzar beltz doratu haiek, eskolako ikasgeletakoak bezalako argi gorri haiek, etorbideetako bonbillak iduri, leihatila haiek, txapa berdezko pantaila haiek, batere ez, irudi bat bera ere ez leku sinestezineko haienik, behin behineko lekuak beti, itsustasun oroz haraindikoak, ihes egiteko le... Betirako geldituko denean, Loiran instalatuko denean, Sadec ekoaren erreplika izango da bere logela, ikaragarria.
|
|
|
Paisaia hau berezia da oso, ez baitago, bere lanik gehienetan ez bezala, giza arrastorik batere. Igeldo aldetik jarri da artista Donostiara begira, postaletan eta erabat erabili den begiradaren aldaera bat hartuta, baina ikuslearen begiak mendian behera itsasora, hondartzara, lurrera egin orduko hautemango duenez, hiria falta da koadroan; ez bide, ez auto, ez kale,
|
ez
etxe, ez jende, ez dakigu gizakiak paraje hauek zapaldu aurretikoa den irudia, edo naturak beretzako hartu duen, basoak jan duen inoiz Donostia izan zena.
|
|
2019
|
|
|
Eta amamaren baserrira iritsi eta gero, motxila handi hura bizkarrean, oinez bidaliko genuen atzera bere etxera? Bere etxera ere ez, berez ez baitzeukan
|
ez
etxerik, ez nora joanik?
|
|
|
zehaztasuna galtzen eta lauagoa bihurtzen ari zen, bera eskaileretan behera zihoan bitartean ere bai. Etxe baten argazkia zirudien, eta
|
ez
etxe bat zehazki. Itsumustuan ari zen eskailerak jaisten, arratoia harrapatu nahian, eta ez zeukan beste ezer buruan:
|
|
|
Amak Frantziara, Nizako aldiri urrunetara, bidali du Larraitz uda pasatzera, institutuko irakaslearengandik aldentzeko; euren arteko harremana ez omen da, naturala?. Larraitzek, ordea, ezin dio inori kontatu Kilopondiorekin duen loturaren arrazoia,
|
ez
etxekoei ez lagunei.
|
|
|
Umorerik
|
ez
etxean. Egun grabea da.
|
|
|
Tontakeria dirudi, gizaki ahul baten erabakia bestela, baina ez nituen folio haiek irakurri nahi bakarrik nengoela. Ez bakarrik, eta
|
ez
etxe barruan. Eztarriko zuloa estalita neukan eta etxe ondoko anbulatoriora joan nintzen taberna batera joan beharrean.
|
|
|
–Plazara? azken Euskaraldian aldarrikatu dugun bezala,. Dantzara?, alegia, festara eta bizipozera (zer ote zerabilen Etxeparek buruan hitz hori idatzi zuenean?), eta, mundura!?,
|
ez
etxeko sukaldera eta ez auzora, mundura!
|
|
2020
|
|
|
Nik batzar hauek egiten ditudanean,
|
ez
etxe barruan bakarrik, benetan zaila egiten zait, bost emakume etortzeko hamarri deitu behar diet. Gizonek segituan esaten dute, bai, bai?, eta emakumeak pentsatzen jartzen dira: –seme alabak ditut, ordu honetan, zer aportatuko dut...?.
|
|
|
Egin behar duzuena hau eta hau da... Pertsona horiek beren eskubideak aldarrikatzen ari direnez, nik zuri eskatuko dizut
|
ez
etxeko zerbitzariaren kontratuak ezartzen duena, langileen estatutuak ezartzen duena baizik. Zuk hainbeste diru zor diozu aparteko orduengatik, hainbeste honengatik eta hainbeste horregatik.
|
|
|
" Laguntzerik nahi?" galdetu zidan. Batman eta Robin bagina bezala, eta
|
ez
etxeko larrea gorpuz beterik zeukan bikotea, Las Vegas inguruko basamortua bailitzan. Bazkaloste hartan, Iratiren siesta garaian, sentitu nuen Aintzaneren azalaren epeltasuna lehenengoz aspaldian.
|
|
|
Gurasoek etxearen zaintzarako emandako bi aginduak gorabehera, beretzat zituen egunak eta gauak: ez seniderik, ez eskolako ariketarik,
|
ez
etxeko ardura apartekorik, ez ezeren kargu eman beharrik. Txori askea zen.
|
|
|
Lan, ezen ez sosik irabazi. Amak esan dio benetako enplegu bat bilatu lukeela, edozein lekutan, baina
|
ez
etxean, etxeak aspaldi utzi baitzion lanerako leku izateari; osabak emango liokeela lana nahi izanez gero, badakiela horrenbeste, uzteko burugogorra izateari, osabak ez duela aberastu izanaren kulpa, eta, gainera, harena den etxeetako batean bizitzeko ez badu problemarik, ea zergatik izango duen harekin lan egiteko, edo harentzat, igual dio, eta hala, beharbada, aurkituko duela neska on bat, bain... Aitak ez dio ezer esaten.
|
|
2021
|
|
|
Gogoan dut bidean bere neskame bizitzari buruzko kexak agertu zizkidala beste behin. Familia baten bihotzean bizi delarik ere, ez duela esan zidan inolako intimitaterik, ez baitu bere familiarik,
|
ez
etxerik, eta egun horietan aldizkari batean irakurritako istorio bat kontatu zidala dakit, gero gauean koadernoan apuntatu nuelako.
|
|
|
Kasu hauetan kanpoko arkitektoengana jo da eta
|
ez
etxekoengana. Zergatik da?
|
|
|
Hala ere, ura sartzen zen eta batzuetan euritakoak ireki behar zituzten etxe barruan. Euria bai, asko, baina iturriko urik
|
ez
etxe barruan. Horretarako, hurbilen zuten iturriraino joan behar zuten.
|
|
|
" Bilbora heldu eta
|
ez
etxerik, ez ezer. Gaztaina erreak saltzen zituen postu batean lo egiten genuen.
|
|
|
Sukaldeko leihoetako zuloetan euliak harrapatzeko papera itsatsi zuten haizerik ez sartzeko. Ez zuten
|
ez
etxea pintatu ez beste inola ere zaindu, baina gaztearen ahalegin sutsuekin lurra itxura ederra hartzen hasi zen berriro. Bi urtez esklabo batek bezala landu zuen lur hura.
|
|
2022
|
|
|
Urpekaritza saio bat ezin da horrela, besterik gabe, amaitutzat jo. Itsasoan zaude, demontre,
|
ez
etxetik bost minutura.
|
|
|
Ezin dut sinistu. Aitatasun baimena edukitzeak ez du ekarriko parekidetasuna, ez aukera berdintasuna,
|
ez
etxean lan banaketa desberdin ematea, ez gizonezkoak feministagoak izatea.
|
|
|
Baina izan ziren gazteagotan joan zirenak ere. Gogoan dut Pakitaren lehengusina batek, Sagrario Goñik, nola kontatu zizkidan bere ibilerak3 Hamalau urte bete berritan joan zen,
|
ez
etxe ondora, gainera. Sagrariok kontatzen du nola" hamalau urterekin Foixerat joan nintzen.
|
|
|
Oso erraz eramaten ditut sabai baxuak, labezomorroak, hezetasuna eta bota zikinak erantzi gabe zuzenean nire ohean etzaten diren lagun mozkorrak. Ez kisel hori marroixkaz orbanduriko bide zoruek, ez zaborrez beteriko txokoek,
|
ez
etxe atari kirasdunek, ez ortografia akatsez mukuru dauden oharrek, ez arlote behartsuek, ezerk ez du nire zentzu estetikoa iraintzen. Bidaiari gurdi meharretan ipotx baten moduan estu estu noanean ere, haizea hezurretaraino sartu arren, nahiz eta gidariak zigorrari nire buruaren gainetik klaska eragin eta zaldi likitsa ozta ozta mugitu, ez dut hori nabaritu ere egiten.
|
|
|
Orduan ez nintzen konturatu, baina erakustaldiaren parte izan zen hori ere, igogailuan ibiltzeko ohitura txarrik hartu ez nezan. Lagunekin kafearen bueltan esertzen denean bizilagunaren etxekoandreaz –eta
|
ez
etxeko andreaz– gaizki esaka ibiltzen da. Ozenki egiten du, entzuten ari naizela ziurtatzeko.
|
|
|
baina
|
ez
etxeko lanak egin gabe...
|
|
2023
|
|
|
–Etengabe, ziur nago. Baina
|
ez
etxean. Ez dira inoiz etxean egoten.
|
|
|
–Goizean goizetik bakerik
|
ez
etxe honetan; egun santu osoa zalapartaka. Segi ezazue berehala gosaltzera, bestela bioi ateraraziko dizkizuet nik elutxak, demontre!
|
|
|
Inor ez zen ageri ez kale
|
ez
etxe inguruetan, eta horrek berak norbait zelatan ari ote zen susmoa piztu zien bidaiariei. Kamaka serio zegoen, etengabe batera eta bestera begira.
|
|
|
Eta zelako transmisorea jarri zigutena! Zerikusirik
|
ez
etxean dudan tramankulu zorrizto horrekin. Eurek egina!
|
|
|
Ez zituen susmatzen amaren unadura, tristura eta haserrea. Unadura, garai hartako ohiturei segi, ez zuelako lanik, ez kanpokorik
|
ez
etxekorik, neskato eta mutilak zeuzkatelako sukaldari, zerbitzari eta garbitzaile gisa. Louis Vuitton zakua eta biak joaten ziren, eskuz esku, paseoan, XVI. eta VIII. barrutietako karriketan.
|