|
2002
|
|
|
Pentsa dezagun hitz
|
ez
estandarrak ezagutu nahi direla. Adibidez, b d g/ p t k motako aldaketak, hitz hasieran eta bokalaren aurrean.
|
|
|
Sarrera lexiko diren morfema
|
ez
estandar hauek dagokien estandarrari lotuta daude datu basean, forma egokira bidali eta zuzendu edo normalizatu ahal izateko (jardun [ADI]: ihardun, adjektibo [ADJ]: adjetibo, etab.).
|
|
|
Forma hauek azpilexikoekin lotzen dira eta, sistema aberasturako esportazioa burutzen denean, forma
|
ez
estandarrak gehitzen zaizkie forma estandarrei.
|
|
|
Lexiko itzultzaileen aukerei etekina atereaz, forma estandarra agertuko da ezkerraldean eta
|
ez
estandarra eskuinaldean. Horrela, analisia egiten denean, erregelak aplikatuko dira morfema estandar eta ez estandarrekin, baina analisia beti estandarra izango da.
|
|
|
Lexiko itzultzaileen aukerei etekina atereaz, forma estandarra agertuko da ezkerraldean eta ez estandarra eskuinaldean. Horrela, analisia egiten denean, erregelak aplikatuko dira morfema estandar eta
|
ez
estandarrekin, baina analisia beti estandarra izango da. Forma ez estandar bat analizatu ondoren sorkuntza egingo bagenu, sistema honekin forma estandar eta ez estandarrak lortuko genituzke; aldiz, sorkuntza sistema estandarraren bidez egiten bada, dagokion forma estandarra bakarrik eskuratuko dugu.
|
|
|
Horrela, analisia egiten denean, erregelak aplikatuko dira morfema estandar eta ez estandarrekin, baina analisia beti estandarra izango da. Forma
|
ez
estandar bat analizatu ondoren sorkuntza egingo bagenu, sistema honekin forma estandar eta ez estandarrak lortuko genituzke; aldiz, sorkuntza sistema estandarraren bidez egiten bada, dagokion forma estandarra bakarrik eskuratuko dugu. Ezaugarri hau erabiltzen da Xuxen zuzentzaile ortografikoan zuzenketak egiteko ere.
|
|
|
Horrela, analisia egiten denean, erregelak aplikatuko dira morfema estandar eta ez estandarrekin, baina analisia beti estandarra izango da. Forma ez estandar bat analizatu ondoren sorkuntza egingo bagenu, sistema honekin forma estandar eta
|
ez
estandarrak lortuko genituzke; aldiz, sorkuntza sistema estandarraren bidez egiten bada, dagokion forma estandarra bakarrik eskuratuko dugu. Ezaugarri hau erabiltzen da Xuxen zuzentzaile ortografikoan zuzenketak egiteko ere.
|
|
|
6.2.2 Erregela
|
ez
estandarrak
|
|
|
Erregela
|
ez
estandar berriak, paraleloan konbinatzen dira haien artean, baina sekuentzian estandarrekin. Erregela ez estandarrak azaleko mailatik lexikokotik baino gertuago egongo dira, normalean aldaketa fonetikoak bakarrik direlako eta, ondorioz, ez dutelako informazio morfologikoaren beharrik.
|
|
|
Erregela ez estandar berriak, paraleloan konbinatzen dira haien artean, baina sekuentzian estandarrekin. Erregela
|
ez
estandarrak azaleko mailatik lexikokotik baino gertuago egongo dira, normalean aldaketa fonetikoak bakarrik direlako eta, ondorioz, ez dutelako informazio morfologikoaren beharrik. Lexiko ez estandarrarekin ez da gainsorkuntza gertatzen, morfema zehatzak erabiltzen dira-eta.
|
|
|
Erregela ez estandarrak azaleko mailatik lexikokotik baino gertuago egongo dira, normalean aldaketa fonetikoak bakarrik direlako eta, ondorioz, ez dutelako informazio morfologikoaren beharrik. Lexiko
|
ez
estandarrarekin ez da gainsorkuntza gertatzen, morfema zehatzak erabiltzen dira-eta.
|
|
|
Erregela morfofonologiko estandarrak, gorago ikusi ditugunak, ia bere horretan balia ditzakegu hemen ere, aldaketa txiki bat bakarrik eginez: morfema muga adierazten duen+ karakterea ia maila lexikora iritsi arte mantendu, hainbat erabilera
|
ez
estandar morfema mugaren inguruan gertatzen baita: maileguetako o/ u bukaera, esaterako.
|
|
|
Erregela
|
ez
estandarrak, estandarretako osagarriak direnez, hautazkoak izango dira beti; beraz, norabide bakarreko hainbat erregela idatziko dira azaleko karaktereak eta morfema muga konbinatuz. Erregela multzo berri hau nahiko gainsortzailea da, idazten diren erregelak hautazkoak eta paraleloak izanik, haien arteko konbinaketa guztiak onartzen baitira.
|
|
|
Zenbait erregela
|
ez
estandar
|
|
|
Analizatzailearen estaldura tasa orokorra% 95 ingurukoa da, oinarri gisa azken urteak biltzen dituzten corpusak kontuan hartuta. Hutsen arrazoi nagusiak testu motaren araberakoak badira ere, euskara
|
ez
estandarraren erabilera, terminologia berezituegia, osaera berriko hitzak, maileguak eta idazkera akatsak dira. Ondoko kapituluan hobekuntza proposamenak egingo ditugu, batez ere aldaeren eta akatsen detekzioa bideratu eta lexikorik gabeko analisiak ahalbidetuko dituztenak.
|
|
|
Aldaera hauek ez ditu itzultzaile estandarrak ezagutzen, baina testu errealetan agertu ohi dira eta irtenbidea eman behar zaie. Beraz, sarrera edo morfema
|
ez
estandarrek estandarrei egiten diete erreferentzia (1.500 inguru bildu dira euskaraz). Are gehiago, erregela bereziak ere sortu dira, nahiz hauek fonetikoak diren gehienetan eta, beraz, azaleko mailatik gertuago aplikatzen diren morfofonologikoak baino.
|
|
|
lexikoarena, erregela estandarrena eta aldaerena. Lexikoan forma estandarrak eta
|
ez
estandarrak daude, baina azken hauek markatuta eta dagozkien estandarrekin lotuta daude, ez estandarrak direla jakin ahal izateko69.
|
|
|
lexikoarena, erregela estandarrena eta aldaerena. Lexikoan forma estandarrak eta ez estandarrak daude, baina azken hauek markatuta eta dagozkien estandarrekin lotuta daude,
|
ez
estandarrak direla jakin ahal izateko69.
|
|
|
ohiko lexiko maila+ morfema
|
ez
estandarrak
|
|
|
|
ez
estandarrak
|
|
|
Bertan, behetik gorako ordenan, lau lengoaia bereizten dira: azalekoa (suhaitxetikan), azalekoa morfema mugekin (zuhaitz+ etikan), lexiko mailako forma
|
ez
estandarrekin (zuhaitz+ tikan [Eep]) eta lexiko maila estandarra (zuhaitz [IZE]+ tik [ABL]).
|
|
|
Itzultzailea gai da suhaitxetikan forma
|
ez
estandar arraroa analizatzeko, baina, ondorioz, oso gainsortzailea da, zuhaitz+ tik morfema sekuentziatik forma asko sor daitezke-eta: zuhaitzetik, zuhaitzetikan, zuaitzetik, suhaitxetikan...
|
|
2014
|
|
|
Hemen aurkezten dugun honek, beste corpus batzuek jasotzen ez dutenesparru linguistikoa biltzen du, hiru ezaugarri bereizgarrirekin: 1)
|
ez
estandarra; 2) erregistro informal eta lagunartekoa; 3) ahozkoa.
|
|
2015
|
|
|
Neurketa prozesuak hurrenkera jakin bat bete behar du, zeregina ez dadin bilaka perimetroaren eta azaleraren kalkulu aritmetikoen prozedurazko errepikapen hutsa. Hau da, neurketa egin aitzin, haurrari zenbatespena egiteko eskatuko zaio, eta unitate
|
ez
estandarrak erabili behar dira unitate estandarren aurretik, zereginaren aritmetizazioaren aurretik (Dienes, 1997).
|