|
2003
|
|
|
Elikaduraren historia gutxi landutako gai bat da, eta Euskalerria ez da salbuespen bat (arazoa okertua dagoela
|
ez
esatearren). Hala ere, badirudi azken aldian ateratzen hasi direla zenbait lan honen inguruan.
|
|
|
Elikaduraren historia orokorki, ia landu gabe dagoen gaia da, eguneroko bizitzaren ardatzetako bat bada ere. Gizakiaren biziraupena suposatzen duen aktibitatea da jatea, hau esanez ezer berririk
|
ez
diogun arren; Lemery k 1702an definitu zuen bezala, elikagaia «gure gorputzaren zati solido eta likidoen galera berreskuratzeko gai den edozer» da. Honela, ekonomiak arazo berbera landu izan badu ere, azken pausua ahaztu da, janarigintza.
|
|
2004
|
|
|
Baina historia horiek erlatibizatu edo ezkutatu ordez, bere hartan azaldu lirateke, ondoren gai horiek eskaintzen duten aukera baliatuz klasean debate bat irekitzeko, ikasleei beren iritzia galdetzeko eta gure konklusioak bilatzeko. Hau da,
|
ez
esanez, iraganak balio hau irakasten digu, eta balio hau betidanik edo oso aspalditik topatzen dugu historian, beraz guri ere balio iraunkor horiek segitzea dagokigu?, baizik, balio hau, ikusten denez, ez da beti egon, historiako une jakin batean sortu zen, edo garai batean guztiz jazarria zegoen, edo oso partzialki onartua; alderatu egoera hori egungoarekin: gaur estimatzen al dugu balio hori?
|
|
|
Eta ezagun zait, bai, jada nahiko garaiz kanpokoa dela behinolako historiografia nazional ofizialen gisako eredu bat finkatu nahi izatea, noiz eta espainiar edo frantses historiografiek (mundu osokoek bezalaxe) euren kanon zaharrak kritikatzen dituztenean. Baina hala ere, kanon horiek, hainbat arlotan,
|
ez
diote baliagarri izateari uzten, bereziki kontuan izanik autokritikak badaude lehenago kanonak egon direlako dela, eta halaber kanon horiek egungo historialariei ere konbentzio erabilgarriak eskaintzen dizkietenean (adibidez epealdi historikoak mugatzeko orduan: Frantziako. II. Inperioa?,. III. Errepublika?, Espainiako. Independentzia gerra?,. Seiurteko Demokratikoa?,. Errestaurazioa?...).
|
|
|
Beraz, guztiak ere historialari profesionalek idatziak dira eta espero zitekeen bezalako kalitatedunak. Hortaz erreferentziazko obrak dira, kontsultarako baliagarriak, nahiz, jakina, ez diguten euskal kanon definitiboa eskaintzen (ez dute lortzen guztiz euskal epekatze historiko propio bat ehuntzea, jatorriz bata ere ez dago euskaraz idatzia, ezta Riverarena ere?, euskarari
|
ez
diote beti, ene gustuko bederen, merezi duen arreta eskaintzen, eta zazpi probintziak aztertzen saiatu arren euren egileen Iparraldeko edo Hegoaldeko jatorria hein batez igarri egiten da azken emaitzan...).
|
|
2005
|
|
|
Honetaz guztiaz gain, Bergua k bere signarioan dauden elementu batzuen erabilera eta ezaugarriak azaltzeko eta frogatzeke ditu, adib. YA., ri buruz hau baino
|
ez
dio: –tiene un régimen silábico especial?
|
|
|
Pareko maila batean A. Doering izeneko beste idazle amerikarra dago, zeinak Iberos y euskaros y la misión civilizadora de la Iberia en tiempos prehistóricos, Academia de Ciencias, Córdoba, Argentina, obra idatzi baitzuen. Lanaren egiturak
|
ez
dio inolako azalpen logikoari jarraitzen, bat dator berez egileak berak argi ez daukan teoriarekin, hots, euskaldunen (edo bere arabera escaldunen) jatorria ekialdean dagoela eta migrazio bidez Iberiar Penintsula kolonizatu zutela, baina ez da argi geratzen herri zeltekin batera etorri ote ziren edo aurretik, gauza biak aipatzen baitira. Bere ustez duela 8.000 urte Iberiar Penintsulara heldu ziren lehenak arrazaz finesak edo ural altaikoak ziren, eta beraien hizkuntzak euskararekin antz handia zeukan,, la segunda fue la céltica, con la llegada de los vascos agricultores legítimos [sic] en el último milenio ante nuestra era, una raza en todo sentido sobresaliente en sus condiciones físicas e intelectuales?
|
|
|
6 Proposamen zoro eta zentzugabekoena euskara tarteko dagoela J. M. Ribero Meneses ek egin du (hain da proposamen burugabea ezen
|
ez
diodala oin ohar hau baino eskainiko lan honetan). Berak Europaren populatzea duela 40.000 bat urte, Ebro ibaiaren iturburuetan bizi ziren pertsonak egin zutela defendatzen du.
|
|
|
Gutxi azterturiko ikergaiak azaltzean ohiko izaten da euren garrantzia historikoa nabarmendu nahi izatea, maiz gehiegikerian erortzeraino. Akats hori ekidin genuke eta horregatik
|
ez
diogu Revista de las Provincias Euskaras i dagokiona baino meritu handiagorik aitortu nahi. Revista ez zen puntarengo produktu intelektual bat izan, ez eta Arabako kultur bizitzaren eragile nagusia.
|
|
2007
|
|
|
Ideia orokor bat eskainiz hurrengo taulan ikus daiteke Lavedrine k 1990 urtean proposatutako eskema (1 taula), XIX. mendean eman ziren prozesu nagusiak bilduz. Bertan ikus dezakegunez, aldiek
|
ez
diote elkarri jarraitzen era lineal eta ordenatu batean, baizik eta gainjarri egiten dira. Ikerlariek banaketa geografikoak, argazkilarien preferentziak, gizartearen joerak, prozesuaren egokitasuna eta burutzen ziren ikerkuntza eta asmakizunen arabera banatzen dituztela erraz interpretatzen da.
|
|
2008
|
|
|
Herbereetako kasua adierazgarria da. Bertan, kristau demokraten alderdiko kide askok mugimenduarekin bat egin arren,
|
ez
zioten alderdiaren joera nagusiari uko egin eta misilak jartzearen alde egin zuten. Mugimenduko hainbat kidek uste zutenaren kontra, bestalde, misilak jartzearen alde egin zuten alderdiek ez zuten hurrengo hauteskundeetan beherakada nabarmenik izan.
|
|
2009
|
|
|
Ikusten denez, Azconaren lan-taldeaz gain, euskal emigrazioa aztertzen duten beste ikertzaileek
|
ez
diote prentsari kasu handirik egin, euskal emigrazioaren inguruko ikerkuntza eta honek Euskal Herrian izan zuen eraginaren analisia, bilakaera demografikoetara zuzendu baitute batez ere. Atal honetan baina, bada bereizi beharreko ikerlan bat, zeinak emigrazioa eta prentsa zuzenki erlazionatzen baititu:
|
|
2011
|
|
|
Kontua ordea bestelakoa zen kasu honetan. 1934ko Urriarekin loturiko Tolosaren aipamenak zinez urriak dira, ia existitzen ez direla
|
ez
esateagatik. Atal bakoitzean bakoitzaren problematika aztertuko badugu ere, esan behar da bai Gipuzkoaren edota orokorrean Euskal Herriaren inguruan greba honen inguruan egin dena antzeko panoraman topatzen dela, halako punturaino ezen espreski Euskal Herriari eta 1934ko gertakariei eskeinitako lan bakarrak bi diren:
|
|
|
handiena gazte talde bat San Frantzisko Pasealekuko lanpara elektrikoak suntsitzen ibiltzea izan zelarik. Ez da sindikalisten antolaketan gehiegi sartzen, bat ere sartzen ez dela
|
ez
esateagatik, baina kontakizunak orokorrean ematen digun irudia zera da, grebalariak modu ordenatu eta disziplinatu batean ibili zirela, eta ez prentsa kontserbadoreak Iraultzari buruz ematen zuen irudi kaotikoaren arabera.
|
|
2016
|
|
|
Istilu handiak sortu ziren eta poliziak 287 pertsona atxilotu zituen (Rocha, 2004: 31). Days of Rage eta gero, ezkerreko jendea, komunikabideak baino gehiago, beraien aurka azaldu zen, militantziaren kontzeptu okerra zeukatela leporatuz, eta iraultzari laguntzen
|
ez
ziotela salatuz (Green eta Siegel, 2002). Urte bukaeran hainbat lehergailu jarri zituzten polizia etxeetan Fred Hamptonen heriotza salatzeko20.
|
|
2017
|
|
|
Harrezkero, buruzagien belaunaldi bat galdu eta saxoiak menderatutzat jo izan dira, Karlomagnoren kristautasuna onartuta. Hala ere, artean, 783an, ARFk Saxoniako gatazken eta saxoien beste sarraski baten berri ematen du, eta horrek
|
ez
dio sinesgarritasunik gehitzen 4.500 hildako izan zirelako zenbatespenari.
|