|
2008
|
|
|
Sintoma hor dago. Besterik da, ordea, baldintza beharrezkoa eta nahikoa den, hau da, corpusgintzan oso garatuta
|
ez
dauden hizkuntzak etorkizun beltza izatera kondenatuta dauden, edo garapen handiak etorkizuna bermatzen duen.
|
|
|
Adibidez, New Brunswickeko komunitate akadiarra testuinguru kanadarraren mikrokosmos bat dela esan daiteke (Allard eta Landry, 1998; Landry eta Allard, 1994a, 1994b). Han komunitateetako asko ia %100 frantsesak dira (esaterako, Caraquet eta Saint Quentin), biztanleetako asko elebakarrak dira, komunitateko jarduerak eta jarduera publikoak frantsesez daude eta
|
ez
dago hizkuntza asimilaziorik. Continuumaren beste muturrean, berriz, babes instituzional handia izan arren, hizkuntzatransmisio sendoa duten komunitate frankofono txikiak ditugu.
|
|
|
Normalizazio planen xedea litzateke lanpostu horiek betetzen dituzten langileek hizkuntza dagokien hizkuntz eskakizunak betetzea. Nolanahi ere, aipatu behar da Nafarroako legeetan
|
ez
dagoela hizkuntz eskakizunen derrigortasun datei buruzko aipamenik.
|
|
2009
|
|
|
Egia da
|
ez
dagoela hizkuntza politika ideala, esaten zion L k bere buruari, lurralde eta gizarte bakoitzak bere berezitasunak ditu; baina Europarrok ezin dugu onartu hizkuntza garapen eta normalizazio prozesuan atzera pausoak ematea, hizkuntza sendoari bere estatus abantailatsua itzultzeko. Hori onartezina da.30 Eskubide murrizketen azpian ez dago legezko agindurik, irizpide politiko hutsa baizik.
|
|
|
25 Nafarroako agintarien esanetan" lanbide heziketan
|
ez
dago hizkuntza eredurik, helburu nagusia ez baita hizkuntza bat ikastea edo perfekzionatzea, lanbide kualifikazio ezin hobe bat lortzea baizik" 172 orrialdea. Europako Hizkuntza Gutxituen Kartak Espainian duen aplikazioari buruzko bigarren txostenean
|
|
|
Google translatek, adibidez, itzuli baino gehiago, elkarrekin lotzen ditu 41 hizkuntza. Google translaten barruan egoteak edo
|
ez
egoteak hizkuntza globala izatea edo ez izatea esan nahi du. Horrelako tresnekin zaila dirudi gizarte mistoak, mestizoak —nahi bezala deitu—, eleanitzak sortzera goazela zalantzan jartzea, edo, alderantziz, gaur egun zailagoa dirudi edozein gizarte elebakar defenditzea.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, galdera hori, inplikazio praktikorik ez daukan testuinguru batean egin izan da. Hori erantzuten duenak ez dauka berehalakoan deus frogatu beharrik, eta
|
ez
dago hizkuntza hautu bat egitera behartzen duen egoera batean. Jarrera hori, beraz, posizionamendu bat da, baina ez da batere exijentea.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate mailako ekoizpen zientifiko gehiena Euskal Herriko Unibertsitateak sortzen du. Erabat estandarizatua
|
ez
dagoen hizkuntza batentzat, ikertzaileek hizkuntza horretan egin dezaketen ekarpenak derrigorrezkoak dira. UPV/EHUk arlo honetan ere ahalegin berezia egin du, eta une honetan euskaraz argitaratzen diren hiru aldizkariz gain, euskarazko Doktore Tesien kopurua eta Tesi Europarretan erabiltzen den hizkuntza ofiziala euskara izatea bultzatu nahi dugu.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitatemailako ekoizpen zientifiko gehiena Euskal Herriko Unibertsitateak sortzen du. Erabat estandarizatua
|
ez
dagoen hizkuntza batentzat, ikertzaileek hizkuntza horretan egin dezaketen ekarpenak derrigorrezkoak dira. UPV/EHUk arlo honetan ere ahalegin berezia egin du, eta une honetan euskaraz argitaratzen diren hiru aldizkariz gain, euskarazko Doktore
|
|
|
...nikabide izateari uzten badio bukatu dira gainerako balio guztiak. alferrik dira hizkuntzarekiko maitasun suharrenak edo identitate lotura estuenak komunikabide izateari utziz gero. garbi dago, beraz, hizkuntza bat, gurea nahiz inorena, batez ere gizarte baten mintzabidea dela. beraz, hizkuntza bat baliagarria izango da, baldin eta elkarrekin mintzatzeko eta elkarri zernahi adierazteko balio badu.
|
ez
dago hizkuntzarik berez baldarra edo motza denik; zernahitarako eta noranahiko trebe, hiztunak bihurtzen du, erabiltzaileak alegia. erabilera da hizkuntzaren sasoibide nagusia. norbanakoen komunikaziopremiak asetzeko balio duen eta erabiltzen den neurrian da tresna baliotsua hizkuntza. eta halatan bakarrik, ez bestela, biziraun dezake. euskararen erabilerari gagozkiola, azkenaldi honetako ikerket... batetik, hamarkada hauetan euskararen ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euskararen erabileran. garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari; elebidunek, izan ere, kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen dute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura. erabileran eragiten duten faktoreen artean, hauek nabarmendu ohi dituzte adituek:
|
|
2011
|
|
|
Horregatik, hizkuntza iraultza da normalizazioa, beste iraultza baten alde linguistikoa. Hiztun herria gutxiagotzen duten baldintzak sakonki aldatu gabe
|
ez
dago hizkuntza desplazamendua gelditzeko modurik. Hizkuntza normalizazioari, ez ote diogu gehiegi eskatzen eta gutxiegi eskaintzen?
|
|
|
Cambridge university press. onar dezagun, hasiera hasieratik, Mikel zalbidek proposatzen digun diglosia kontzeptuaren adiera2 ez arrazoia eman eta isilarazteagatik, ez, zintzoki bat baizik. horrela, adiera hertsian, euskararen hiztun elkartea ez da, gaur egun, egoera diglosikoan bizi; euskal herrian ez dago diglosiarik. Ados. gaur egun,
|
ez
dago hizkuntzen arteko banaketa funtzionalik (functional compartmentalization), ez dago gune edo zonalde euskaldunik (euskaraz nagusiki erabiltzen duenik), hizkuntzen geroratzean, transmisioan, ez dago aurrerapenik, eta, azkenik, hizkuntzen (erabilera eremu, modu eta abarren) arteko berezitasunak ezabatzen ari dira. diglosia terminoak, beraz, ez digu balio euskal herrian bizi dugun berariazko hiz... behinolako diglosia betearen azken arrastoak baizik gelditzen ez zaizkion elebitasun partzialeko egoera mugikorra.
|
|
|
hizkuntza atzeraka doala belaunez belaun eta, egungo joera nagusiari buelta ematen ez bazaio, galtzeko arrisku bizian dagoela.3 galtzeko arriskuan (endangered) edo bizi iraupena mehatxupean (threatened) izatea, alde batetik, edo ahuldutakoa hizkuntza izatea, bestetik, ez datoz bat nire ustez. gauza bat da hilzorian edo bizirauteko mehatxuAdiera hertsian, euskararen hiztun elkartea ez da, gaur egun, egoera diglosikoan bizi; Euskal Herrian ez dago diglosiarik. Gaur egun,
|
ez
dago hizkuntzen arteko banaketa funtzionalik ez dago gune edo zonalde euskaldunik (euskaraz nagusiki erabiltzen duenik), hizkuntzen geroratzean, transmisioan, ez dago aurrerapenik, eta, azkenik, hizkuntzen (erabilera eremu, modu eta abarren) arteko berezitasunak ezabatzen ari dira. Diglosia terminoak, beraz, ez digu balio Euskal Herrian bizi dugun berariazko hizkuntza egoera izendatzeko.
|
|
|
hizkuntza bat salbatzeko, ez da hizkuntza bera salbatu behar, baizik eta haren habitata, hau da, haren garapeneremua, existentziaren testuingurua. Ildo horretatik, behin eta berriro adierazi du berdintasunaren printzipioa
|
ez
dagoela hizkuntza guztiak berdin tratatzearen baitan, egoera desberdinak berdin tratatzea bidegabekeria izango bailitzateke. ez; berdintasunaren printzipioa aukera berdinak sortzeko neurriak hartzetik hurbilago dago. Aldi berean, hizkuntzen gaiaz aritzerako alde kognitiboa kontuan hartu beharraz, edo txikia izateak munduan kokatzeko modu berezia eskaintzen duenaren ideia ere azpimarratzeko modukoak dira.
|
|
2012
|
|
|
etxea, abaroa. Mugaz hona
|
ez
dago hizkuntza perfektuaren oroimin sendaezinik, izan ere, bertako mintzairak inperfektuak dira beti, eta aldi berean gai dira euren akats eta dohainak aztertu eta artezteko, mintzairak beti izaten baitira joko anitzeko eremu zabal eta mugaezinak. Mugaz hona, mintzairak, azal oker eta hutsalak baino, materiak dira, edukia, kolorea eta pisua dituztenak, hitzak izan praktikak direlako, jendarteko joko, jolas, jardun eta solasa. horregatik ere, mugaz hona, mintzairek ez dute gustuko denotatze hutsa (horren motza da seinalatzea!), eta konnotazio ireki eta nabarretan ibiltzen dira olgetan.
|
|
|
Garrantzitsua da hedabide horiek norbere hizkuntzan izatea? Bistan da. hizkuntz komunitate txiki askoren kasuan, hedabide propioak ez izatea galga izan da mintzoaren bizitasunerako, ez dutelako aukerarik izan beren buruaren errepresentazio publiko hori kontrolatzeko, komunitate bereko beste kideen ideiak, ikuspegiak eta arazoak ezagutzeko, eta, ondorioz, Gu aren ideia komunitate horren baitan sendotzeko. eta komunitaterik gabe,
|
ez
dago hizkuntzarik. eta komunitatea ahula bada, edo elkarren arteko harremanak eskasak edo soilik norabide bakarrekoak baldin badira, edo bakarrik maila batekoak, orduan hizkuntzak galtzen ditu berez dagozkion esparruak. eta harremanak indartsuak izanda ere, hizkuntz ordezkapena gertatu bada, hau da, harreman hori beste hizkuntza batean egiten bada, komunitatea jada ez da lehen zena:... beste komunitate batez hitz egiten ari gara. hedabideek lagundu dezakete hizkuntz ordezkapen hori gerta ez dadin, hariak luzatzen dituztelako hiztunen artean, eta hari horiek ugariagoak eta sendoagoak bihurtzen dituztelako. hedabideak, halaber, funtsezkoak dira hizkuntza arautzeko, trinkotzeko eta sendotzeko.
|
|
|
Datu horiek EUSTATetik hartuak dira. Datu horiek 2006 urte artekoak dira, handik aurrerako daturik
|
ez
dagoelako hizkuntzaren aldagaiei dagokienez EUSTATeko datu basean. Edozein modutan, joerak ikusteko baliagarri direla deritzot.
|
|
2013
|
|
|
ez dira haiek bakarrik bizitzeko gai, eta organismo bizidun batean sartzen direnean bakarrik aktibatzen dira. soziokulturalarekin erlazionatzea. Eta esan beharrik
|
ez
dago hizkuntzaren sistema modu konplexuan (baina ukaezinean) hizkuntza hori erabiltzen duen gizarteko sistema soziokulturalarekin eta semiotikoarekin inbrikatzen dela: nahikoa da pentsatzea zenbateraino bereiz daitezkeen (ala ez) hizkuntza baten ohorezko tratamenduak eta hizkuntza hori hitz egiten duen gizarteko egitura soziala eta etiketa.
|
|
|
hizkuntza gizakion arteko interakzioa da. Hertsiki esanda, gizakion arteko interakziorik gabe
|
ez
dago hizkuntzarik: hiztegiek, gramatikek, inbentario fonologikoek, fraseologia bildumek eta halakoek hizkuntzen corpusa soilik gordetzen dute; hau da, gorputz bizigabeak dira.
|
|
|
Azkenik, hizkuntza batez ere ekintza soziala bada, eta ekintza hori heterogeneotasun eta desberdintasun egituratuzko testuinguru batean gertatzen bada, esan beharrik ere
|
ez
dago hizkuntza gertakaria ulertzeko nahitaezkoa dela testuinguruan kokatzea. Alde horretatik, gehiegizkoa dirudi erabilera eremua erabilerarekin eta sistemarekin parekatu eta hizkuntza gertakariaren zatitzat hartzea, Silversteinek (1985) egiten duen moduan.
|
|
|
Baduen arren, kontratazio irizpideen bitartez, zerbitzua euskalduntzeko plangintza, langile finko guztiak ez dira gai erabiltzaileak euskaraz artatzeko. Horrez gainera, eskaintzen dituen ekintzetan
|
ez
dago hizkuntza irizpide zehatzik eta, ondorioz, monitoreak euskaldunak izanik ere, nahikoa da euskaraz ez dakien jendeak izen ematea, hizkuntza arau orokorra gazteleraren alde jartzeko:
|
|
|
Arrasaten 27 kirol talde federatu daude eta, entitate pribatuak izan arren, AUKEA udal erakunde autonomoaren baitan dihardute. Erakunde horren barruan
|
ez
dago hizkuntza irizpiderik ezarrita eta, ondorioz, taldeak bezain askotarikoak dira bateko eta besteko hizkuntza ohiturak13 Are gehiago, gazteen arabera, elkarte bakoitzaren barruan ere hizkuntza arau ezberdinak sortzen dira jokalari talde batetik bestera:
|
|
2014
|
|
|
Aldiz, identitate kengarri baxuko lekuetan, garrantzi handiagoa ematen zioten gaztelaniaren erabilerari bertako berezko hizkuntzari baino. Gainera, talde batekin edo bestearekin identifikatzea
|
ez
zegoen hizkuntzaren mende, beste faktore batzuen mende baizik (adibidez, geografikoa).
|
|
2015
|
|
|
Berehalakoan ikusi daitekeenez, eskala sinple eta guztiz subjektiboa dugu hau, eta beste eskalen kasuan bezalaxe,
|
ez
dago hizkuntzaren egoera neurtzeko jarraibide edo azalpenik. Gizabanakoei egindako galdetegi luzeak dira eskala honen informazio iturria, baina hizkuntzen ukipena, hizkuntzaren garrantzia soziala, hiztun komunitatearen eta talde osoaren sostengua, eta klasea, adina eta generoa bezalako funtsezko aldagaiak ez ditu kontuan hartzen.
|
|
2016
|
|
|
Alde handia 1986tik: orduan biztanleen %10 soilik zen alfabetatua, eta %81, partzialki alfabetatua5 Adinaren araberako alde handirik
|
ez
dago hizkuntza gaitasunean. Emakume euskaldunen portzentajea lau puntu altuagoa da gizonezkoena baino.
|
|
|
Hala ere, web orrian presentzia handia duen arren, gaur egun ez daude jerseyerako grabaketarik segurtasun eta eskuragarritasun ohiko irizpideak betetzen dituen artxiboetan. Jerseyerako eskualde aldaerak bildu gabe desagertzeko zorian daude
|
ez
baitago hizkuntzaren informazioa biltzen duen inor. Arazo hori nahiko kezkagarria da, izan ere, hizkuntza irakasteko programarekin (oraindik) ez da inork hizkuntza menderatzea lortu.
|
|
|
Alabaina, argi baino argiago eduki eta aldarrikatu behar dugu —batik bat belaunaldi gazteen atxikimenduari begira— euskara baturik gabe guztiz ezinezkoa litzatekeela euskarazko hezkuntza sistema bat edukitzea, guztiz ezinezkoa euskarazko eskaintza unibertsitarioa edukitzea, euskara administrazioan zabaltzea, euskara teknikoa garatzea edo euskarazko hedabideak edukitzea. Munduan
|
ez
dago hizkuntza aurreraturik eredu estandarrik ez duenik, eta eredu hori gizartean ondo errotua ez duenik. Hizkuntzaren beregaintasun eta ahalmen komunikatiboa etengabe sendotzeari begira, arriskua da euskara batua eta euskalkiak kontrajartzeko joera azaleratzea.
|
|
|
Eta horrez gain, balio hierarkia ezarrita daukate eremuek. Ezin da pentsatu merkatuan aritzen direnak libre eta berdin arintzen direnik, ezta ekintzaile arrazionalak direnik ere, aldez aurretik desberdintasunak ezarrita daude, eta estatuak edo beste botere batzuek ezarritako kapital banaketa ere bai.Azkenik,
|
ez
dago hizkuntza merkatu hutsa denik, ez dago merkatu linguistiko hutsik. Hizkuntza ondasun edo kapitala ez da inoiz soilik linguistikoa:
|
|
2017
|
|
|
Zalantzarik
|
ez
dago hizkuntza baten berreskurapen prozesua dinamikoa dela, baina arrazoi horrengatik ezinbestekoa da epeak zehaztea, prozesuak denboran amaiera izan behar duela irudikatzea ezinbestekoa da. Hartara, berreskurapen prozesuari so gauden honetan, lehen urratsa hizkuntza komunitateen eskubideak bermatzea da lehen geltokia, eta Kaierak hizkuntza komunitatearen esku utziko du epeen denboralizazio hori zehaztea.
|
|
2018
|
|
|
Hau da, beste era bateko elementua da eta zalantzarik gabe, zailagoa ulertzeko, planifikatzeko edota neurtzeko. Ez da ahaztu behar, erabileran eragiten duten faktoreak asko direla eta horietako asko
|
ez
daudela hizkuntzarekin lotuta.
|
|
|
Hortik abiatuz, beste eremuetako hiztun komunitateekin adosturiko adierazpen bat abiarazi daiteke, botere guneetan, bai nazio mailan zein nazioartean, eragiteko. Egun, Osasunerako Mundu Erakundean
|
ez
dago hizkuntza gutxituen komunitateentzat adosturiko estandarrik.
|