|
2001
|
|
|
Izan zuen gainera, Eskoliak hain zuzen, bere itzultzailea, nahiz eta
|
ez
beste hizkuntza batera. " Itzuli det, dio hemengo zerrendan ageri den Gregorio Arruek?
|
|
2009
|
|
|
Pariseko Gobernuak ere parte hartzen du herri erakunde guztiekin batera Euskararen Erakunde Publikoan, eta badute hitzarmen bat, 2007an sinatua, Eusko Jaurlaritzarekin euskararen sustapenean elkarlanean jarduteko. Frantziako ordenamendu juridikoak eta herrialde horretako zentralismoak ikaragarri mugatzen du, ordea, jarduera publikoa, frantsesa
|
ez
beste hizkuntzek ez baitute oraindik lege babes berariazkorik ere. Kontuan hartzekoa da Frantziak oraindik ez duela berretsi Hizkuntzen Euroituna bera ere.
|
|
|
Garbi izan genuke, bada, gaztelania ez ezik beste hizkuntza bat ere ofiziala duten erkidegoetan, neurri bateko edo besteko hizkuntz murgiltze sistemak legezkoak eta konstituzionalak direla, baldin eta ikasle guztiek gaztelania" behar adina" ezagutzea bermatzen bada. Ez konstituzionala, hain zuzen ere, gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak alboratzea da, aipaturiko Auzitegi Gorenaren epaiak argiro finkatu duenez. Besterik da, lehenago esan dugunez, Euskararen Legeari dagokionez gertatzen dena.
|
|
|
Gizabanakoak hizkuntza aukeratzeko duen askatasuna nagusitzen da eremu pribatuan. Espainiako Konstituzioak berak ere" gaztelania ezagutzeko obligazio" formala ezartzen du, ez ordea erabiltzekoa, nahiz eta konstituzio aurreko jarreretara itzuli eta bestelakorik esan ohi duen gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak basamorturik lehorrenera kondenatu nahiko lituzkeen antipluralista ugarik. Euskararen Legeak ere zernahi jardueratan euskara erabiltzeko eskubidea aitortzen dio herritarrari, baina ez du eskubide horiei loturiko obligaziorik ezartzen eremu pribaturako.
|
|
|
Ondorioz, munduko ezein bazterretan bezala, Europan eta Espainian hizkuntza aniztasuna gorde eta sendotu nahi bada, ezinbestekoa izango da Europako eta Espainiako gizarteetan aipatu berri ditugun hiru faktore horien uztarketa gertatzea, neurri batean bederen. ...di uste izatea Europa batua (pluraltasunean oinarrituriko Europa batua esan nahi da) edo Espainia plurala bezalako aldarrikapenak ez datozela inondik ere bat kontinenteko erakunde politikoek Europako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketa ia soilik Estatu bakoitzaren esku uztearekin edota Estatuko erakunde politikoek Espainiako hizkuntza pluraltasunaren kudeaketari bizkarra erakustearekin, gaztelania
|
ez
beste hizkuntza propioren bat duten autonomia erkidegoen egiteko esklusiboa bailitzan. Izan ere, beste hitzetan esanda, kohesio sozialaren eta hizkuntza aniztasunaren interesaren ikuspegitik begiratuta, ez baita osasungarria, ez eta onargarria ere, Europako eta espainiar Estatuko erakunde politikoak bere eremuko hizkuntza aniztasunaren aurrean nolabaiteko behatzaile neutralak balira bezala jardutea; izan, argi eta garbi, protagonista eta agente eragile erabakigarriak baitira, onerako bezala txarrerako.
|
|
|
Zergatik eta zertarako, biak dira, beraz, joko zelaia zedarritzen duten marrak. Joko zelai horretan saihetsezina gertatuko da ingelesa
|
ez
beste hizkuntzen arteko lehia, eta bistakoa da lehia horretan arrakasta lortzeko aukera handiagoak izango dituztela hegemonikoak diren hizkuntzek eremu urrikoek baino. Fishmanek aurreikusitako moduan, ingelesari gaur egun duen hegemoniaren murrizketa eta eremu urriko hizkuntzei estualdiak eragin diezazkiekeen egoera izan liteke hori.
|
|
|
Lehenik eta behin, beraz, 1958ko europar araudiari jarraiki, espainiar Estatuari dagokion erabakia da Europako erakundeetan euskarak, katalanak, galizierak edo valentzierak ofizialtasuna eskuratzeko erabakia. Gaztelania
|
ez
beste hizkuntzen europar ofizialtasunaren partida, hortaz, lehenik Espainian jokatu eta irabazi beharreko partida da. Eta ez da partida erraza, kontuan hartzen badugu espainiar Estatuko erakundeetan (Kongresua, Senatua, Justizia, eta abar) oraindik ere ez dela arautu eta finkatu hizkuntza horien erabilera normalizatu edo ofiziala.
|
|
|
Esan nahi dut, inoren defentsa beharrik ez duen gaztelaniaren defentsa egiteko ez dela beharrezkoa, ez eta bidezkoa ere, katalana, galegoa eta euskara deserosotasun iturritzat kontsideratu eta bigarren mailako hizkuntza txikitzat jotzea. Gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak elebakartasun hegemonikoan bizi direnei deserosotasunik eragiten ez dieten neurrian soilik babestu beharreko bitxikeriatzat hartu, eta komunikazio funtzio arrunt zein jasoak gaztelaniarentzako esklusiban gordetzeak berez ez dauka zerikusirik hizkuntza komunaren egokitasuna defendatzearekin. Baina, hain zuzen ere, gaztelania ez beste hizkuntzak arbuiatu eta mespretxatzeko saioa da aipaturiko hizkuntza komunaren defentsaren izenean egin dutena eta egiten jarraitzen dutena.
|
|
|
Gaztelania ez beste hizkuntzak elebakartasun hegemonikoan bizi direnei deserosotasunik eragiten ez dieten neurrian soilik babestu beharreko bitxikeriatzat hartu, eta komunikazio funtzio arrunt zein jasoak gaztelaniarentzako esklusiban gordetzeak berez ez dauka zerikusirik hizkuntza komunaren egokitasuna defendatzearekin. Baina, hain zuzen ere, gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak arbuiatu eta mespretxatzeko saioa da aipaturiko hizkuntza komunaren defentsaren izenean egin dutena eta egiten jarraitzen dutena.
|
|
|
Gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak arbuiatu eta gaztelaniarekiko gutxietsi nahi dituenak ez beza, beraz, halako bidegabekeriarik gaztelaniaren komuntasunaren izenean egin, komuntasunak ez baitu hartara behartzen. Halakorik egiten duenak onar beza, garbi esan dezagun?, guztien komunikazio tresnak ez badira ere, guztien ondare behintzat badiren hizkuntzak mespretxatzen dituela, eta, gaztelaniaren erabilera lehenetsiz eta nagusituz hizkuntza horien erabilera zangotrabatzen duen neurrian, hizkuntza horiei bizi arnasa ukatzen diela, edozein hizkuntzaren bizi arnasa ez baita erabilera besterik.
|
|
|
alde batetik, espainiar guztiek nahitaez jakin behar dute gaztelania; ez dute, ordea, gaztelania erabiltzeko obligaziorik, eskubidea baizik. Bestetik, elebitasuna bermatzea ez da, ez behintzat Konstituzioaren arabera, gaztelania
|
ez
beste hizkuntzaren bat duten autonomia erkidegoek soilik beren bizkar egin behar duten eginkizun bat. Egia da Estatuak eta Estatuko erakunde zentralek, demokraziaren mende laurden pasatxo honetan, hitzak hitz, praktikan, oro har, bizkarra erakutsi diotela elebitasunari, ez ordea Konstituzioak hartara behartu dituelako.
|
|
|
Orain ere hizkuntza hegemonikoaren nagusitasuna sutsuki defendatzen dutenek su beraz adierazi ohi dute beste hizkuntzak. Espainiako kasuan gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak, aurrerapenerako traba baino ez direla.
|
|
|
Meritu gutxi izan dute horretan, ordea, espainiar gobernuek eta administrazio zentralek. Hori horrela gertatzearen" errudun" nagusiak gaztelania
|
ez
beste hizkuntza bat ere ofiziala duten autonomia erkidegoak baitira. Hizkuntzen Euroitunaren aplikazio praktikoan gertatu diren aurrerakada nabarmen eta erabakigarriak autonomia erkidegoen eskutik etorri baitira; eta, aldi berean, Euroituna betetzerakoan, gabezia eta atzerapenik handienak espainiar Gobernuaren eta Estatuko zenbait administrazioren jarduera esparruetan aurkitzen baitira.
|
|
|
Estatu mailako hedabide idatzietan zein irrati telebistetan hizkuntza aniztasuna aberastasun iturri moduan plazara dezan eskatzen baitzaio Estatuari, era horretara susta ditzan Espainiako hainbat lurraldetan erabiltzen diren hizkuntzekiko errespetua, tolerantzia eta onarpena. Ebaluazio txostena egin duen Adituen Batzordearen esanetan, oraindik ere premiazkoa da hizkuntza aniztasunaren balioa Espainia osoan zabaltzea, batez ere" gaztelania
|
ez
beste hizkuntza ofizialik gabeko autonomia erkidegoetan bizi diren espainiar herritarrek hizkuntza pluraltasunaren kontua ez dezaten arazotzat har, sustatzea merezi duen kultur aberastasun legez baizik". Adituen Batzordeak ebaluazio txostenean jaso dituen honako hitzok ere kezka eta eskaera bera azpimarratzera datoz, eta, aldi berean, eremu urriko hizkuntzetako hiztunen aurrean ere hizkuntza anizkoiztasunaren balioa azpimarratzera:
|
|
|
Estatuak bere erakundeetan gaztelania
|
ez
beste hizkuntza ofizialen erabilera ahalbidetzeko neurriak har ditzan bultzatuko dute, bereziki hauetan: Kongresuan, Senatuan, Justizia Administrazioan, sozietate estataletan, zerbitzu enpresa publikoetan (Correos eta Renfe, adibidez) eta titulartasun publikoa duten Estatuaren eremuko hedabideetan.
|
|
|
Estatuaren Administrazio Periferikoak autonomia erkidego bakoitzean berezko hizkuntzen erabilera normalizatzearen aldeko politika aktiboak abian jar ditzaten bultzatuko dute, bai eta tokian tokian indarrean dagoen legeria bete dadila ere. (...) Behar diren egintzak sustatuko dituzte batera, Espainiako Gobernuak unibertsitatez kanpoko nahitaezko irakaskuntzan, gutxienez, gaztelania
|
ez
beste hizkuntza berezkoen gaineko oinarrizko ezagutza sar dezan. (...) Espainiako Gobernuak ikasketa plan estatalean eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzetan islatzen diren historiari eta kulturari buruzko elementuak sar ditzan bultzatuko dute.
|
|
|
Justiziari erreparatzen badiogu, ohartuko gara are makurragoa dela egoera. Aginte Judizialaren Kontseilu Orokorrak muzin egin die, beti muzin, arlo honetan dituen betebeharrei, ez baitu neurririk hartu edo proposatu gaztelania
|
ez
beste hizkuntza ofizialak Justizia Administrazioan zerbitzu eta lan hizkuntza moduan normaltasunez erabil daitezen. Ez aipaturiko Kontseilu Orokorrak ez Espainiako Gobernuak berak ere ez dute deus arautu epaile, fiskal eta idazkariek izan luketen euskara gaitasunari buruz, nahiz eta, legeriaren arabera, herritarrak eskubidea izan, berak hala nahi badu, prozedura judiziala euskaraz egin dadin.
|
|
|
Oker lebilke uste duena, Estatuaren erantzukizuna eta eginbeharra betetzeko, aski dela gaztelania
|
ez
beste hizkuntzak gutxi edo gehiago errespetatzea edo toleratzea. Hori ez da nahikoa.
|
|
|
Hain zaila al da ulertzea eta onartzea, Espainiako hainbat lurralde edo herrialdetan, gaztelaniaren ondoan, bertako hizkuntza propioak daudela, eta, beraz, espainiar Estatuko milioika herritarrek hizkuntza propio bat dutela, ez bakarra baina bai propioa, normaltasunez erabili nahi dutena eta, gaztelania bezala, erabili ahal izan behar dutena? Hain zaila al da ulertzea, eta onartzea, gizarte bizitzako ezein arlotan eta edonon, normala dela, galdera edo eskaera bat katalanez, galegoz edo euskaraz egiten duenari, inola ahal bada, erantzuna eta arreta hizkuntza berean ematea, eta
|
ez
beste hizkuntza batean, ezta gaztelaniaz ere, normala, gaztelaniaz egiten duenari hizkuntza horretan erantzutea den modu berean. Hain zaila al da ulertzea eta onartzea ulergaitza eta onartezina dela, erabat, gizarte bizitzako hainbat gunetan, esate baterako ingelesaren erabilera guztiz normaltzat eta ulergarritzat eman eta, aldiz, haserrebide eta gogaikarri izatea hizkuntza propioen erabilera?
|
|
|
Espainiar Estatuan biztanleen ia erdia, %40 pasatxo, bizi da gaztelania
|
ez
beste hizkuntza propioren bat gaztelaniarekin batera ofiziala duten erkidegoetan. Hamazazpi autonomia erkidegoetarik hamar, hizkuntza bat baino gehiagoren jabe dira:
|
|
|
Oso mekanismo sotil eta ia ikusezinen arrosario luzea dago irakurtzea bezalako ekintza itxuraz xume baten atzean, eta mekanismo sotil horiek automatizatuko badira, ez naiz aditua baina senak esaten dit ez dagoela beste biderik: euskararen erraien ezagutza behar du irakurketa mekanismoen irakaskuntzak; euskararen didaktikak eta metodologiak euskararen beraren erraietan euskarritu behar dituzte erroak,
|
ez
beste hizkuntza bateko metodologien kopia hutsean.
|
|
2019
|
|
|
Euskara
|
ez
beste hizkuntzetan dauzkat erreferentzia literarioak, eta itzulpen automatiko halako bat egin behar dut etengabe. Itzultzaile mentala naiz.
|
|
2022
|
|
|
Presentearen abenidara etorrita, hizkuntza propioa ia inon nagusi
|
ez
beste hizkuntzen artean. Euskararen hotsen uniformetasuna.
|