|
2000
|
|
|
Wittgensteinekin bat etorriz, honako galdera hau bururatu zitzaion Neurathi: nola jakin dezakegu egunero hizkuntza berbera erabiltzen dugula, hautemateak neurtzen uzten diguten erloju, erregela eta beste hainbat objektuei esker
|
ez
baldin bada. Filosofo honen aburuz, sentimen datuak zerbait pribatua eta hutsezina bailiran onartzeak arriskuan jartzen zituen Zirkuluaren tesiak, modu horretan sekula ezin baitzitekeen erabilitako terminoen esanahia ikasi.
|
|
2004
|
|
|
Norbaitek galde nahi baleza: Zergatik ene jokabidearen printzipio subjektiboak orokortu behar ditut, ez orokortuz gero
|
ez
baldin badut ezein kalterik jasaten?, ez geniezaioke hauxe esan besterik: Hala eta guztiz ere, zure jokabidearen printzipio subjektiboak orokortu behar dituzu.
|
|
2006
|
|
|
[3] Nahiz eta arrazoimena, bete betean laguntzen zaionean eta hobetzen denean, nahikoa izan daitekeen guri irakasteko zeintzuk diren kualitateen eta ekintzen joera kaltegarriak edo baliagarriak, bera bakarrik ez da nahikoa inongo gaitzespen edo onespen moralik sortzeko. Baliagarritasuna helburu bati begira doan joera baino ez da; baina helburua
|
ez
baldin bazaigu axola, bitartekoei dagokienez ere antzera sentitu dugu. Joera kaltegarrien aurka joera baliagarriak lehenetsi ditzagun, premiazkoa da sentimendu ren bat agertzea.
|
|
|
Hizlariak erretrata ditzake, batetik, amorrua, lotsagabekeria eta basakeria, eta, bestetik, apaltasuna, atsekabea, damua eta errugabetasuna. Baina zirkunstantzia korapilatsu horietatik
|
ez
baldin bada zugan sortzen inolako haserre edo erruki sentimendurik, orduan alferrik galdetuko diozu hari zertan datzan berak hain sutsuki kritikatzen duen bidegabekeria edo zitalkeria, baita hori noiz edo norengan hasi zen existitzen ere; eta zer bihurtuko da bidegabekeria hilabete gutxi batzuk igaro ondoren, aktore guztien jaidura eta pentsamendu oro zeharo aldatzen baldin bada, edo suntsitzen b... Galdera horiei ezin zaie erantzun egokirik eman moralaren hipotesi abstraktu bati helduz gero.
|
|
|
Izan ere, sentimenduak ez du objektuan benetan dagoena adierazten. Objektuaren eta gogo organoen edo ahalmenen arteko egokitzea edo erlazioa erakusten du sentimenduak, eta egokitzea existitzen
|
ez
baldin bada, sentimendurik seguru asko ere ez. Edertasuna ez da gauzetan bertan dagoen ezer.
|
|
|
Gure barneko ehunaren jatorrizko egitura dela-eta, zenbait forma eta tasun partikular atsegina emateko kalkulatuak dira, eta bestetzuk atsekabetzeko. Kasu zehatz batean
|
ez
baldin badute beren helburua lortzen, organoak duen akatsen edo inperfekzioren batengatik izango da. Zaporeen gaineko erabakia hartzeko unean sukarrak jota dagoen pertsonak ez du tematu behar bere gustuan, edo minoriak jota dagoenak ezin du erabakirik hartu koloreen gaineko auzietan.
|
|
|
Orduan, edertasunaren erregela orokorrak erabil daitezke, bai finkatutako ereduetatik eratortzen direnak bai atsegina ematen edo atsekabetzen duenaren behaketatik eratorritakoak, atsegina ematen edo atsekabetzen duen hori bakar bakarrik eta neurri altuan agertzen denean. Eta konposizio jarraituan eta neurri txikian dauden tasun berek
|
ez
baldin badute eraginik organoetan modu atsegin edo asaldatzaile batean, pertsona hori fintasun hori edukitzeko ezgaitzat hartuko dugu. Erregela orokor horiek edo konposizioaren eredu ezagunak ekoiztea larruzko uhalari loturiko giltza aurkitzearen antzekoa da; uhalari loturiko giltzak justifikatu du Santxoren senideen epaitza, eta horiek kondenatu dituzten itxurazko epaileak nahastu ditu.
|
|
|
Era berean, gure ondorengoek berdin jokatu behar dute beren arbasoekin. Poetei ezin zaie egotzi erru gisa inongo erlijio printzipiorik, printzipio horiek printzipioak baino
|
ez
baldin badira, hau da, printzipioak poeten bihotzean ez baldin badira behar besteko indarrarekin iltzatu fanatismoaren edo sineskeriaren mendean eror daitezen. Bestela, sentimendu moralak nahasten dituzte eta bizioaren eta bertutearen arteko mugak aldatzen dituzte.
|
|
|
Era berean, gure ondorengoek berdin jokatu behar dute beren arbasoekin. Poetei ezin zaie egotzi erru gisa inongo erlijio printzipiorik, printzipio horiek printzipioak baino ez baldin badira, hau da, printzipioak poeten bihotzean
|
ez
baldin badira behar besteko indarrarekin iltzatu fanatismoaren edo sineskeriaren mendean eror daitezen. Bestela, sentimendu moralak nahasten dituzte eta bizioaren eta bertutearen arteko mugak aldatzen dituzte.
|
|
|
finagoak diren ezaugarriak ez ditu aintzat hartzen, eta ez da haietaz ohartzen. Eskarmentuak
|
ez
baldin badio laguntzen, haren iritzia nahasketarekin eta zalantzarekin batera datorkigu. Konparaketak ez baldin baditu egin, edertasunik ergelenak —hau da, ‘akats’ izena edukitzea luketenak— mirespenaren objektu bihurtuko dira.
|
|
|
Eskarmentuak ez baldin badio laguntzen, haren iritzia nahasketarekin eta zalantzarekin batera datorkigu. Konparaketak
|
ez
baldin baditu egin, edertasunik ergelenak —hau da, ‘akats’ izena edukitzea luketenak— mirespenaren objektu bihurtuko dira. Aurreiritziaren mendean dagoenean, haren ohiko sentimendu guztiak bide okerretik doaz.
|
|
|
Dena dela, Humek ekintzak, grinak eta nahikariak arrazoimenaren fruituak ez direla justifikatze aldera beste argudio bat proposatzen du. Bigarren argudio hori zuzena bada eta ekintzak arrazoimenaren fruituak
|
ez
baldin badira benetan, horrek esan nahi du ez dela zentzuzkoa ekintza bati buruz (edo grina edo nahikari bati buruz) esatea arrazoizkoa den edo ez, alegia, arrazoimenarekin bat datorren edo ez. Honela aurkez dezakegu argudio hori (T 2.3.3.5 eta T 3.1.1.9).
|
|
|
Esaterako, hozkailura joaten baldin banaiz, garbi dago ekintza baten aurrean gaudela, baina eskuarki ez dugu moralki ebaluatuko ekintza hori. Haatik, nik zuri agindutakoa
|
ez
baldin badut betetzen, orduan nire ekintza hori moralki ebaluatuko duzu: ‘gaizki jokatu duzu! ’, esango didazu.
|
|
|
Kojeveren iritziz,
|
ez
baldin badira askiesten" ebidentziaren" edo" agerkundearen" irizpide subjektibo hutsak, ez baitute eromen arriskua baztertzen, ezinezkoa izango da filosofo izatea, aldi berean pedagogo filosofikoa izan nahi gabe. Eta filosofoak ez badu bere egintza pedagogikoaren zabalera artifizialki eta duinezki mugatu nahi, ezinbestean izango du gobernamenduan nolabait esku hartzeko joera, filosofoaren beraren pedagogia Estatuan eraginkor izan dadin.
|
|
2009
|
|
|
Interpretazioa sekula amaitzerik
|
ez
baldin badago, deus interpretatzekorik ez dagoelako da, besterik gabe. Primario primario ez dago ezer interpretatzekorik; hondoan, dagoeneko, dena da interpretazio.
|
|
2010
|
|
|
Dirudienez, egintza nork burutu eta horren asmoa kanpotikoa da, eta, beraz, aldagarria, unean uneko inguruabarren arabera; eta legearen funtsa ezin da asmo horren araberakoa izan, ezta hurrik eman ere. Beste alde batetik, egintzaren jomuga, egintza hori bere horretan hartuta, ez da beti eta berez guztion ontasuna, beste inork horretarako zuzentzen
|
ez
baldin badu bederen. Hori guztia dela eta, egintzaren helburua ere ez dirudi beharrezkoa denik, ezta nahikoa denik ere.
|
|
2011
|
|
|
Parkeko neskaren irudiak jarri zuen abian Txillardegiren irudimena Leturiaren egunkari ezkutua izango zen nobelaren idazketara bidean. Baina parkeko lipar labur horrek ez zuen halako fruiturik emango Txillardegik ordurako zuen formazio filosofiko eta literarioa izan
|
ez
baldin balu. Ikasketaz ingeniaria izan arren, formazio humanistiko handia zuen, bere kabuz jorratua.
|
|
|
Lipar bat izan da, segundo batzuk. Baina, berak horretaz inoiz ezer jakingo
|
ez
baldin badu ere, aurreneko euskal nobela modernoaren idazketa prozesua abiaraziko duen txinparta piztu du neska horrek, parkean emandako urrats urri eta itxuraz garrantzirik batere gabeko horietan.
|
|
2013
|
|
|
Jainko batek zentzua eman al diezaioke bizitzari? Bizitzaren zentzua zertan den
|
ez
baldin badakigu, zer da Jainkoak ematen duena?
|
|
2017
|
|
|
Teresarentzat absente egotea, Pierrerentzat, Teresari presente egoteko modu jakin bat da. Izan ere, absentziak hor ez du esanahirik
|
ez
baldin badaude bermatuta Pierreren Teresarekiko lotura guztiak: maite du, bere senarra da, bere iraupena ziurtatzen du, eta abar.
|
|
|
Horrek gogoaren existentzia eta indarra postulatzera ginderamatzake. Baina, bestalde, Bestearentzako izate hori ezin existi daiteke
|
ez
baldin badarama berarekin ez izate bat, kanpokoa eta atzemanezina, inongo osotasunek ezin duena, gogoarena izanik ere, ez sortu ez fundatu. Zentzu batean, kontzientzien aniztasunaren existentzia ezin da izan aurreneko gertakari bat, eta norberarekiko desitsastearen jatorrizko gertakari batera garamatza, gogoari dagokiona.
|
|
2021
|
|
|
Hala egin ezean, porrot egingo du, era kontranaturalean jokatzen arituko baita: haren definizioa bat
|
ez
baldin badator hezur haragizko emakumeen portaerekin, emakumeak dabiltza oker: ez da esaten
|
|
|
askatasuna oso osoa da bakoitzarengan. Emakumearentzat, ordea, abstraktua eta hutsa da beti, eta, beraz, emakumeak ezin du zinez erabili, matxinatuz
|
ez
baldin bada: horra hor bide bakarra, ezer ere eraikitzeko aukerarik ez dutenentzat; beren egoeraren mugak gainditu beharra daukate, eta etorkizuneko bideak zabaltzen saiatu; konformidadea ez da amore ematea eta ihes egitea baino; emakumeak ez du bere burua askatzeko lan egin beste irtenbiderik.
|