|
2007
|
|
|
Euskarazko produkzio eta prosa zientifikoaren historia eta bilakaeraren inguruan oraindik ezer gutxi dakigun honetan, eta
|
euskarazko
goi mailako produkzioaren azterketa kuantitatiborik gabe (esaterako, Scientometrics eta tankera bertsuko aldizkarietan argitaratutako lanez ari naiz), euskarazko produkzioa ebaluatuko dela errealitate bat da. Ebaluazioaren bitartez euskarazko produkzioa kaltetu (edo gainbaloratu) nahi ez bada, beharrezkoak dira ikerketa espezifikoak, hausnarketa lana eta hizkuntza gutxitu baten bilakaera sozial zein linguistikoari egokitutako eta sistematizatutako irizpideak.
|
|
2010
|
|
|
Funtsean, Aitzolen oinarri teorikoak bat zetozen esatean poemagintza baliagarria zela ezagupen metafisikoa lantzeko eta, aldi berean, etika jakin bat bideratzeko ere. Ildo horretan, Aitzolek olerki nazionala eskatzen zuen, nazio osoa harekin identifikatzeko modukoa,
|
euskarazko
goi mailako lan bat herriari ospea eta independentzia emango ziona. Jakina denez, lan hori azkenean egin zen, Orixek [21] egin zuen, beranduegi baina, Aitzolen asmoak bete ahal izateko.
|
|
2011
|
|
|
Bukatzeko, itzulpenen gainean ohartxo bat egin nahi genuke. Izan ere, aztertzen ari garen 80ko hamarkada honetan itzulpenak ez ziren
|
euskarazko
goi mailako produkzioaren% 5era heltzen. Kontuan hartuta esparru jasoan ari garela, horrek esan nahi du zientzia, jakintza eta goi mailako kultur erreferenteen (egile eta obren) euskaratzeaz dihardugula.
|
|
|
Hasierako urteetan bere argitaletxea nagusi zen, unibertsitate mailako euskarazko liburu produkzioaren gehiena berak ateratzen baitzuen. Baina 80ko hamarkadatik aurrera, unibertsitate mailako testugintza UEUtik kanpo ere ekoizten hasi zen, gero eta argitaletxe gehiagok kaleratzen zituzten mota honetako argitalpenak, eta horren ondorioz
|
euskarazko
goi mailako liburugintzak ondoko urteetan hazkundea ezagutu zuen. UEUren liburu produkzioa, berriz, urteetan nahikoa egonkorra izan da, eta ez du hazkunde aipagarririk izan.
|
|
|
Horrelako babesik edo trebakuntzarik jaso ez zuten ikasleek gorriak ikusi zituzten euskarazko ikasliburua prestatzean, eta gerora bertatik ez zen
|
euskarazko
goi mailako lan akademikorik sortu. Ikus, esate baterako, Medikuntza Fakultateko ikasleek Arnas aparatua izenburuko liburuan honetaz zer esan zuten 1980an:
|
|
|
Administrazio publikoko eta unibertsitateko aldizkariek
|
euskarazko
goi mailako produkzioaren sakabanaketa areagotzen zuten. Jakintza arlo batean euskaraz prestatutako artikuluak gutxi izanik, nagusiki erdaraz argitaratzen ziren aldizkarietan are gehiago barreiatzen ziren.
|
|
|
Gainera, Etxebarria garai honetan bankuko kontseiluan zegoen, bertako idazkaria zen, azken hauteskundeetan Bilboko udaletxean zinegotzi postua lortu zuelako. Etxebarria kontseiluan egon zen tartean, euskararen aldeko ekimenak aurrera eramaten saiatu zen, besteak beste, aipatutako
|
euskarazko
goi mailako lan akademikoentzat sari bat sortzea.
|
|
|
Unibertsitatean euskararen presentzia oso urria izan arren,
|
euskarazko
goi mailako produkziorik (aldizkariak, liburuak, ikastaroak eta abar) bazen, baina euskal kulturgintzak ekoitzia (eta ez erakunde publikoek, administrazioek edo unibertsitateek). Hau da, Udako Euskal Unibertsitateak, Jakinek, UZEIk, Elhuyarrek eta beste batzuek bideratutako proiektuak.
|
|
|
Zientzialari eta ikertzaile euskaldunen bilgunea izan delako, hau da, komunitate zientifikoaren praktika bat ahalbidetu duelako bai udako ikastaroetan (eta bestelako ikastaroetan) bai argitalpenen bidez. Halaber, UEU unibertsitatean diharduten irakasle eta ikertzaile euskaldun askoren gertalekua izan da, bai ahoz, bai idatziz ere. Ikusiko dugunez, UEUk
|
euskarazko
goi mailako komunikazioaren esparrua trinkotzen eta finkatzen, ekarpen oso garrantzitsua egin zuen.
|
|
|
Elhuyar aldizkaria zientzia eta teknika arloko
|
euskarazko
goi mailako lehen aldizkaria espezializatua izan zen. Hain zuzen ere, espezializazio horrek eraginda, proiektu horrek bazterra jo eta formula dibulgatiboa zuen beste aldizkari bati tokia utzi zion 1996 urtetik aurrera.
|
|
|
Elhuyar Zientzia eta Teknika aldizkaria, aldiz, dibulgazio orokorra jorratuz publiko euskaldun zabalago batera heltzen zen eta harpidedun ugari izan zitzakeen. Bestalde, UPV/EHUk 1989 urtean
|
euskarazko
goi mailako dibulgaziora zuzendutako aldizkaria, Ekaia, Euskal Herriko Unibertsitateko Zientzi eta Teknologi aldizkaria atera zuen. Ekaiak UPV/EHUko finantzabidea zuen, eta Elhuyar Zientzia eta Teknikak publiko zabala.
|
|
|
Udako Euskal Unibertsitatean, Komunitate Zientifiko Euskaldunaren eraketan garrantzia handia izan zuen proiektu editorialari heldu ziolako. Azkenik, atal honen amaieran, saiakera eta zientzia eta teknologiako idazlanen sariak aztergai izango ditugu
|
euskarazko
goi mailako produkzio idatziaren sustatzaileak izan ziren heinean.
|
|
2017
|
|
|
Baina lorpen bakoitzaren atzean arrisku berriak sortzen dira. Izan ere, orain inoizko euskaldun unibertsitario gehien dagoen garaian, hau da, irakasle, ikertzaile, profesional zein unibertsitateko graduatuak, noiz eta orain, euskarazko artikuluen produkzioaezaurreraezatzerageldituda.Gauregungoburbuilaakademikoa eta ebaluazio agentzien irizpideak mehatxu bat dira
|
euskarazko
goi mailako komunikazio esparruarentzat.Ortodoxiaargidago, finkatutadagoetaunibertsitateek bedeinkatzen dute. Funtsean, eragin handiko erdal produkzio andana beharrezkoa da, nola halako arrakasta akademikoa erdietsi ahal izateko.
|
|
2021
|
|
|
Hala eta guztiz ere, euskara bezalako hizkuntza txikien kasuan, bereziki zaila da datu base horietan presentzia izatea, eta webgune zein edukietan ingelesaren presentzia gero eta handiagoa da iturri horietan indexatua izateko helburuarekin. Inguma bezalako datu baseek ez dute kalitate irizpiderik aplikatzen, hau da,
|
euskarazko
goi mailako produkzioa biltzen dute baina kalitatefiltrorik aplikatu gabe. Helburua euskaraz produzitu denaren estaldura exhaustiboa ematea da.
|
|
2022
|
|
|
Bigarren lerro honetan, baina lehenengoarekin lotuta, ikusi ditugu Eusko Ikaskuntza, Udako Euskal Unibertsitatea edo Jakin bera bezalako erakundeak urte luzez
|
euskarazko
goi mailako ezagutza lantzeko ikastaro, argitalpen, eztabaida, jardunaldi, plataforma, erakusketa, websail, hackathoi, kongresu eta topaketak antolatzen. Elkarte horietako egungo kideentzat ere zaila litzateke, ezinezkoa ez bada, ‘Euskal Unibertsitatearen’ formulazio hartatik (atzerago ez joatearren) egindako jardueren eta jarduera esparruen zerrenda oso bat atontzea.
|
|
|
Beraz, unibertsitario euskaldun batek, Inguma datu basearen bidez, bere
|
euskarazko
goi mailako produkzioaren gaineko ziurtagiria eskura eta aurkez dezake ebaluazio agentziaren batean, nahiz eta deus gutxirako balioko dion. Larria bezain argia da ondoko baieztapena:
|
|
|
Ez da harritzekoa, testuinguru akademiko berri honetan,
|
euskarazko
goi mailako produkzioaren hazkundea etenda egotea. Horretaz, jada aurreko lan batzuetan luze jardun dugu datu errealak aztertuz.4 Gaurkotuko bagenitu, are argazki larriagoa baino ez genuke izango.
|
|
|
Unibertsitario euskaldun batek
|
euskarazko
goi mailako produkzioaren gaineko ziurtagiria aurkez dezake ebaluazio agentziaren batean, nahiz eta gutxirako balioko dion: karrera akademiko arrakastatsua egiteko, euskara (gehienetan) oztopo da
|