2001
|
|
1. Egoera honi eman ahal diogun interpretazio bakarra politikoa da. Tamalez,
|
euskarari buruz
hitz egiten denean, gutxitan mintzatzen da linguistika edo soziolinguistikaren ikuspuntutik, gehienetan politikaz hitz egiten da. Euskal hizkuntza eta bere irakaskuntza debate politikoaren erdian daude.
|
2010
|
|
EUSKARA edo EUSKERA edo EUSKEREA edo VASCUENCE ((LINGUA LENGUA IDIOMA) (EUSK VASC NAVARR)) edo HIKUNTZ. ikerlan honetako emaitzak ikusita, euskararen gaia arlo politikoari oso lotua agertzen da prentsako testuetan. oro-h -1 taulan ikusi dezakegunez, testu hauetako osagarri nagusienen artean, batez ere erakunde politiko ezberdinak agertzen dira, beste hizkuntzei buruzko aipamenekin batera: Eusko Jaurlaritza, Eusko Legebiltzarra, Madrilgo Kongresua, Gobernu Espainola, Nafarroako Gobernu eta Parlamentua nahiz Udaletxeak. euSkaldunon egunkariaren kasuan erakunde bat nagusitzen da, Jaurlaritza,
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan erakunde hau aipatuz gehien. euskara bestalde, ideologia edo pentsaera abertzalearekin lotzen da, gai honen politizazioa indartuz, abertzaleak edo" nacionalismo vasco" ari buruz hitz egiteko joera dute egunkari ezberdinek. honekin batera herri identitate ezberdinak agertzen dira: Nafarroa, Espainia edo Euskal Herriaren erreferentziak eginez. euskara bestalde, hezkuntza, politika edo kulturari oso lotua agertzen da eta badira beste gai batzuk ere aipagai:
|
|
• nor da
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan protagonista nagusia?
|
|
• zer dio egunkari bakoitzak
|
euskarari buruz
hitz egiten duenean?
|
|
Joera ezberdinak bereizten dira egunkari ezberdinen artean. Subjektuei edo nor galderari erantzuterakoan, ondorengo azterketa faktorialak azaltzen digunez, hiru joera ezberdin leudeke
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan beren testuetan aipatzen diren subjetuei dagokionez:
|
|
.... gara edo berriak berriz euskararen eztabaidan Batasuna, euskal hiztunak edo berriaren kasuan eskuina dituzte aipagai. espainiar prentsak euskara euskal abertzaleei lotzeaz gain, Ibarretxe edo PNV’rekin ere lotzen dute Batasunarekin batera. egunkari ekonomikoei dagokionez, euskara euskal abertzaleei lotua agertzen da, bereziki la gaceta egunkarian, baina baita Cinco dias edo expansionen ere.
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan, zer edukietaz hitz egiten dena aztertuz zera ikusten da:
|
|
• Hezkuntzaren gaia eta kultura dira nagusi
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan.
|
|
Eztabaida politikoa eta Euskadi-Espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide.
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi-espa... euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan beharko lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek:
|
|
Eztabaida politikoa eta Euskadi-Espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. ...este gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere.
|
euskarari buruz
hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi-espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste ... euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan beharko lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala. euskarari buruz hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan behar da hala ere, euskal prentsan ere ageri dela euskararen gaia eztabaida politikoan kokatzeko joera, honela gara eta berriak Euskal Herria edo eskuinaren aipamena egiteko joera dute. honelako jarrera adierazten dute egunkari hauek:
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi-espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: ...uskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan beharko lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik.
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan berriz, espainiar guzion ondaretzat jotzen da hizkuntza hau gaztelaniarekin batera. baina sustatu eta babestu beharrekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, eraku... euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia-euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi-espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: ...rekoa gaztelania da eta ez euskara. euskal prentsaren artean joera ezberdinak ikusten dira, baina bada bereizgarri nagusi bat espainiar prentsarekiko, euskararen auzia eztabaida politikora ez mugatzearena hain zuzen. euskararen eztabaidan protagonista nagusiak, erakundeak eta udaletxeak ageri dira, baina hauekin batera euskal hiztunak, gurasoak, herritarrak ere agertzen dira eragile nagusi bezala.
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan hizkuntza gutxitu honen ezagutzaz, erabileraz, normalizazioaz hitz egiten da. euskara herri izaerari lotua agertzen da, identitatea edo Euskalerria bezalako kontzeptuekin lotuta. azkenik hizkuntza honen inguruko jokabideei dagokionez, euskal prentsan hizkuntza honekiko erasoen salaketa, hizkuntza eskubideen errespetuaz eta Euskararen Dekretuari buruzko aipamenak egiten dira. esan... euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia-euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
Errektoreak, berriz,
|
euskarari buruz
hitz egin du gehien bat eta zoriondu egin da EHUk unibertsitate mailako hizkuntzan bihurtu duelako. Era berean, unibertsitatea hizkuntzak pertsonak elkartzeko aitzakia izateko, eta ez banatzeko edo haserrea eragiteko lan egiten ari dela azpimarratu du.
|
|
Ez dira klase magistralak; ezagutza partekatzea da gakoa. Metodologia galderetan oinarritzen da, galdera zabaletan,
|
euskarari buruz
hitz egiteko modu natural eta dibertigarrian.
|
2011
|
|
Paradoxikoa dirudi:
|
euskarari buruz
hitz egin, gero euskaraz hitz egin ahal izateko.
|
|
Jorge Oteizari nolatan eman zioten hain justu
|
euskarari buruz
hitz egiten zuen atala, euskaraz ez zekien-eta! Kexa hori entzun zuen bermeotarrak pelikula estreinatu ostean, Koldo Mitxelenaren ahotik.
|
|
–Baina lipar batez badarik ere: utz diezaiogun euskararen egoerari begiratzeari, eta azter dezagun euskal hiztunok zer nolako bizi-poza transmititzen dugun
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan. Beti lantuka eta kexuka ari den giza talde baten irudia ematen badugu, etsipenaren mezulariak baldin bagara, neurotizatutako itxura transmititzen baldin badugu, nekez erakarriko dugu jenderik euskararen plazara.
|
2012
|
|
zein polita zuen euskara edo zein zatarra neurea... Bietan, azken finean, mundua ilundu eta urrundu egin zaigu, euskararen indar eratzailea formaren zulo beltzean barrena jausi eta hondoratzen zaigulako. eta horrela, sarritan euskaraz egiten dugun jardun nagusia
|
euskarari buruz
hitz egitea da. ez da txarra, txarragoa da" konnotatzeko gaitasuna" bera ere galtzen dugula" kodeaz" eta
|
2014
|
|
" Euren kultura bera ezagutzen ez dutenek horretarako aukera izan dezaten", alegia. Ideia horrekin bat dator Ramos ere, eta" erdaldunei
|
euskarari buruz
hitz egitea komeni" dela dio. Finean, bizikidetzaren oinarria errespetua dela uste du, eta" errespetua ezagutzan oinarritzen da".
|
2015
|
|
Lorea Agirreren ustez
|
euskarari buruz
hitz egitean ez da ahaztu behar injustizia sozial bati buruz ari garela. Horregatik ezin da eskatu tratu bera hizkuntza guztientzat.
|
2016
|
|
Edozein egun da on
|
euskarari buruz
hitz egiteko. Areago, igual hobeak dira ospakizunik gabeko egunak.
|
2018
|
|
Beste era bateko elkarguneak ere behar ditugu euskaldunok, euskararen gainean aritzeko eta sarea osatzeko. Izan ere, aukera gutxi izaten ditugu
|
euskarari buruz
hitz egiteko. On egingo lioke euskarari euskaraz arduratuta dauden zumaiarrak elkartzea, elkar ezagutzea, ikuspegiak trukatzea, elkarlanean jartzea..., kontzientziazioa lantzeko eta komunitatea trinkotzeko. zer egin horietan jendea elkartzen jarraitzeko.
|
|
Lekuez gain, ordea, beste era bateko elkarguneak ere behar ditugu euskaldunok, euskararen gainean aritzeko eta sarea osatzeko. Izan ere, aukera gutxi izaten ditugu
|
euskarari buruz
hitz egiteko. On egingo lioke euskarari euskaraz arduratuta dauden zumaiarrak elkartzea, elkar ezagutzea, ikuspegiak trukatzea, elkarlanean jartzea..., kontzientziazioa lantzeko eta komunitatea trinkotzeko.
|
|
Eta eman dit, baita ere, euskaldun izateko eta euskara bizitzeko modu desberdinak ezagutzeko aukera. Azpimarratu nahiko nuke hori,
|
euskarari buruz
hitz egiten dugunean oso zaila izaten delako erretratu orokor bat egitea, egoera soziolinguistikoari dagokionean Euskal Herrian lurralde, zonalde, auzo, eta hiri desberdin asko dauzkagulako. Familia euskaldunekoa naiz ni, herri nahiko euskaldun batekoa, baina ezagutu ditut euskaldun izateko beste modu batzuk, beharbada ez hain tradiziotik edo etxetik datozenak.
|
|
Normaltasunez bizitzea (ahal den neurrian) eta baikortasunez ikustea euskararen gaia funtsezkoa iruditzen zait. Euskarak ez du balio behar
|
euskarari buruz
hitz egiteko nagusiki, gai arruntak aipatzeko erabili behar da. Okzitaniarraren kasuan oso ezkorrak izan ziren soziolinguistak eta ezkortasun horrengatik azkartu egin zen hizkuntzaren gainbehera:
|
2019
|
|
nolakoa da Donostia? ”. Kulturarteko Komunikazio masterrean, behin, klase batean bilingualism ikasten ari ginela, bi hizkuntza dauden tokietan zein egoera duten hizkuntzek, nik
|
euskarari buruz
hitz egin nien. Ikustea zure klasekide guztiak zuk diozunari adi… pozez zoratzen.
|
2021
|
|
Eskura izan ditut –eta ez bakarrik lan honetan zehar– Anjel Lertxundiren lan bikainak, Mentura dugun artean, Konpainia noblean, Eskarmentuaren paperak eta Itzuliz usu begiak, eta Joan Mari Torrealdairen Euskal kultura gaur (Jakin, 1997) eta Euskal idazleak, gaur (Jakin, 1977) monumentalak. Ibon Sarasolaren testu batzuk ere oso erabilgarriak izan dira niretzat, bereziki Bitakora kaiera (Erein, 2017),
|
euskarari buruz
hitz egiterakoan aipatu dudana eta Historia social de la literatura vasca (Akal, 1976), neure ikuspegi historiko propioa garatzeko oso lagungarria suertatu zitzaidana. Joseba Gabilondoren Babel aurretik kolosala (Txalaparta, 2020) eta literaturari buruzko bere analisiak ezagutza iturri amaigabea izan dira niretzat.
|
2022
|
|
Etxeko hizkuntza izan du euskara Ugartetxeak. " Ikasketak-eta dena gaztelaniaz egin nituen, euskaraz egitea debekatuta zegoelako orduan; gero, Hego Amerikan bizi izandakoa naiz, eta, han, euskara jakitea eta
|
euskarari buruz
hitz egitea oso txalotua zegoen". Euskal Herrira itzuli zenean," etxeko hizkuntza horren oinarriak sentitu" nahi zituela esan du, eta horregatik eman zuela izena Mintzalagunen," kalean ere hitz egiteko, etxean sentitzeko kaleetan barrena".
|
|
«Euskararentzat hobe da
|
euskarari buruz
hitz egitea, bere alde korri egitea baino»
|
|
«Euskarari buruz, euskararen gainean, egoera hobetzeko, ajeak sendatzeko, hizkuntza politikak kritikatzeko, hobetzeko, konponbideak bilatzeko hitz egin beharra daukagu, tabuak, lotsak, jarrera esentzialistak, politikakeriak eta itxura bete beharrak alde batera utzita, zentzuz eta borondate onez. Euskararentzat hobe da
|
euskarari buruz
hitz egitea, bere alde korri egitea baino».
|