|
2010
|
|
|
besteak beste, herritarren gogoa euskara hauspotzea izan delako, herri aginteek autogobernua euskararen zerbitzura jarri dutelako, euskarak puntako babes ofiziala izan duelako, hizkuntza politika eraginkor bat garatu delako, gizarteko hainbat arlotan sorturiko elkarteek euskara bultzatu dutelako, eta, oso bereziki, oinarrizko kontsentsu politiko batetik abiatu ginelako, nahiz eta —paradoxikoa dirudien arren— ez dugun kontsentsu hori behar beste zaindu edo hedatu elebitasunak aurrera egin ahala. Faktore horiek ahulagoak izan diren lurraldean —nafarroan—, askoz motelagoa izan da
|
euskararen
hazkundea; eta faktore horiek gehienak falta izan diren lurraldean —iparraldean—, euskarak atzeranzko bidean jarraitu du, nahiz eta gazte elebidunen kopurua lehen aldiz oraintxe hasi den apurka bada ere gora egiten. euskarak ez du bere historian gaur egun adina hiztun eduki, eta inoiz bereak ez zituen esparru sozialak eta funtzionalak ditu bereganatuak gaur. gutxi gorabehera zortziehun ...
|
|
|
...rasoek; gorantz, berriz, batez ere d eredua eta, neurri apalagoan, b eredua. euskaraz gaitasun altuagoa eskuratzeko baliagarriago edo lagungarriago diren irakastereduen aldeko hautua egin dute guraso gehienek. nahikoa da ikustea, irakaskuntza ez unibertsitarioa osorik hartuta, a eredua ikasturtean %80 izatetik 2010 %18raino jaitsi dela, eta d eredua %12 izatetik %58raino handitu dela garai berean.
|
euskararen
hazkundea ulertzeko giltzarri nagusietako bat, hain zuzen ere, hauxe da: irakastereduen sistema baliagarria izan dela, gurasoek gero eta proportzio altuagoan euskarazko irakaskuntza trinkoenaren alde egin dutela eta, jakina, irakasleek eta herri aginteek aldaketa hau ahalbidetu dutela. unibertsitatean ere izan du isla euskararen hazkundeak. unibertsitatea, beranduago hasita bada ere, hazkunde horren eragileetariko bat izan da, eta izaten ari da. euskararentzat guztiz berria da unibertsitatearen eremua; euskarak irabazi duen esparru berrietako bat da. urtez urte gehituz joan da unibertsitatean sartzeko hautaprobak euskaraz egitea aukeratu duten ikasleen kopurua.
|
|
|
1982ko euskararen legearen eskutik, 1983az geroztik irakaskuntza elebiduna garatu da a, b eta d hizkuntza ereduen arabera. gurasoek hautatzen dute, eredu horien artean, seme alabentzako gogokoen dutena. hogeita bost urtean zehar pixkanaka baina etengabe beherantz eraman dute a eredua gurasoek; gorantz, berriz, batez ere d eredua eta, neurri apalagoan, b eredua. euskaraz gaitasun altuagoa eskuratzeko baliagarriago edo lagungarriago diren irakastereduen aldeko hautua egin dute guraso gehienek. nahikoa da ikustea, irakaskuntza ez unibertsitarioa osorik hartuta, a eredua ikasturtean %80 izatetik 2010 %18raino jaitsi dela, eta d eredua %12 izatetik %58raino handitu dela garai berean. euskararen hazkundea ulertzeko giltzarri nagusietako bat, hain zuzen ere, hauxe da: irakastereduen sistema baliagarria izan dela, gurasoek gero eta proportzio altuagoan euskarazko irakaskuntza trinkoenaren alde egin dutela eta, jakina, irakasleek eta herri aginteek aldaketa hau ahalbidetu dutela. unibertsitatean ere izan du isla
|
euskararen
hazkundeak. unibertsitatea, beranduago hasita bada ere, hazkunde horren eragileetariko bat izan da, eta izaten ari da. euskararentzat guztiz berria da unibertsitatearen eremua; euskarak irabazi duen esparru berrietako bat da. urtez urte gehituz joan da unibertsitatean sartzeko hautaprobak euskaraz egitea aukeratu duten ikasleen kopurua. ikasturtean, sarrerako hautaprobak euskaraz egin zituztenak %27, 2 izan ziren, eta 2010ean, berriz, %57, 1 aurten, ikasturtean, euskal herriko unibertsitatean lehen aldiz matrikulatu diren ikasleen %44, 6 lizentziatura edo gradu ikasketak osorik euskaraz egiteko matrikulatu dira. duela hamar urte, ordea, 20002001 ikasturtean alegia, %30, 5 izan ziren lehen matrikula euskaraz egin zutenak. irakasleei dagokienez, berriz, lanaldi osoko irakasle elebidunen kopurua %13 izatetik %40 izatera igo da hamar urteotan. eta, unibertsitatearen arduradunek ezagutzera eman dutenez, gradu ikasketetako derrigorrezko kreditu guztiak euskaraz hartu ahal izango dira ikasturtean ehun.
|
|
|
4 euSKara BiziBerriTzen JarraiTzeKo aurrean diTugun erronKa naguSiaK laburtu beharrez esan dezagun besteak beste hiru dema nagusi ditugula euskara etorkizunez beteriko hizkuntza izatea nahi dugunok: hizkuntza hegemonien diskurtsoa eta paradigma gainditzea; euskal hiztunen erkidegoa trinkotzea; euskararen ezagutzan eta erabileran aurrera jarraitzea, hots,
|
euskararen
hazkunde soziala ahalbidetzea.
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, hauxe da nik gaur azpimarratu nahi nukeen ideia nagusia:
|
euskararen
hazkunde eta garapen iraunkorra, euskara gizarte osoak bere egitetik bakarrik etor daitekeela, sekula ez ghettotik. Euskara biziberritzearen arrakastarako ezinbestekoa izan da, eta ezinbestekoa izango da, adostasun sozial eta politiko zabala, Euskararen Legearen gainean hezurmamitutako adostasunaren neurrikoa gutxienez, indarberrituta eta ahal den neurrian zabalduta, baina inondik ere atzera egin gabe.
|
|
|
Hauxe da, bada, nik gaur azpimarratu nahi nukeen ideia nagusia:
|
euskararen
hazkunde eta garapen iraunkorra, euskara gizarte osoak bere egitetik bakarrik etor daitekeela, sekula ez ghettotik. Euskara biziberritzearen arrakastarako ezinbestekoa izan da, eta ezinbestekoa izango da, adostasun sozial eta politiko zabala.
|
|
|
Hazkunde baten kronika da euskararen hogeita hamar urteotakoa. Baina, hazkundeari atzerapausorik gabe eustearekin batera, behar dugu
|
euskararen
hazkunde jarraitua garapen iraunkor bihurtu. Horretarako behar ditugu erantzun berriak aurkitu, eredua bera egokitu egoera eta premia berrietara, ahalik eta eraginkortasun handienaz jokatzen asma dezagun oraindik ere" luzea eta malkarra" den eta urte luzetan hala izango den euskararen bidean.
|
|
|
Ez gaude iluntasunean, ez da erritmoa makaldu — ezin esan besterik adierazleen argitan—, baina hemen ez du balio pilotu automatikoa jartzeak. Gizarte aldaketen eta
|
euskararen
hazkundearen ondorioz, errealitatea aldatu egin da, erronka berriak ditugu. Baina hori aurrera goazelako gertatzen da, maldan behera ez, baizik eta gailurrez gailur goazelako.
|
|
|
Beraz, garrantzitsua da identifikatuta edukitzea,
|
euskararen
hazkundea hazkunde iraunkor bilakatzeko ahaleginean, bidean topa ditzakegun arriskuak ere. Kezka honen bueltan, eta bereziki jarreren arloan, egiten ditudan apunte soil eta labur batzuk dira gaurkoak.
|