|
2006
|
|
|
Euskaldunen artean ohiko hiru multzo berezi ditugu, alfabetatuak, partzialki alfabetatuak eta alfabetatu gabekoak; hiru multzo horiek bitan bana daitezke, alfabetatuak eta besteak alegia. Aurrera begira,
|
euskara
normalizatu ahala, partzialki alfabetatu eta alfabetatu gabekoen multzoak txikiagotuko dira, gazteenetan horrela ikusten da. Izan ere erdaldunak euskalduntzearekin batera alfabetatzen baitira, baita jatorrizko euskaldunak euskal eskolaren bidetik ere.
|
|
2007
|
|
|
Azken hamarkadan
|
euskara
normalizatzeko plangintzak agertu dira indarrez. Gure ustez, hementxe dago, hain zuzen ere, gure motibazio arazoei eta ikas prozesuari norabide berria emateko aukera.
|
|
|
Horrek euskararen komunitatea hedatzea lekarke eta, horrela, euskaldunak agerikoagoak lirateke eta gizartean pisu gehiago irabaziko lukete. Alegia, halako hiztunak aktibatuz gero,
|
euskara
normalizatuago legoke.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntza teknologia helburu eta lagun
|
euskara
normalizatzeko bidean
|
|
|
Foru administrazioari dagokionez, Nafarroako Gobernuak arautze lanak egin ditu Nafarroako Foru Komunitateko administrazio publikoetan
|
euskara
normalizatzeko esparruan. Araugintzan egindako lanaren fruitu dira honako hauek:
|
|
2009
|
|
|
Hortaz, Euskal Herriko eskualde nahiz lurralde ezberdinetan dagoen errealitate soziolinguistikoak eta legez anitza denak zera galdatzen du: tokian tokiko plangintza bat egitea,
|
euskara
normalizatzeko eta ahalbidetzeko erabilera eremu guztietan, lehenik eta behin, hizkuntzaren ofizialtasuna legez horrela onartzen den tokietan. Bigarrenez, horrek ez du esan nahi, inola ere, euskararen erabilera hedatu behar ez denik lurralde guztietara, hezkuntza nahiz gizarte eremuetan, bere sustapenak hiritarren sostengua duenean.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, Estatutua onartzen denetik aurrera (1979an, alegia),
|
euskara
normalizatzeko Legeak (1982) eta euskal funtzio publikoari buruzkoa Legeak (1989) ezartzen dituzte, funtzio publikoan sartzerakoan euskara jakitea galdatu eta baloratu ahal izateko oinarriak.
|
|
|
Nafarroan 22 urte joan dira Euskararen Foru Legea onartu zenetik. Lege hori Nafarroak bere ibilbide luzean zehar
|
euskara
normalizatzeko izan duen arau bakarra izan da. Baino horrek ez dio baliagarritasunik ematen.
|
|
|
Euskararen normalizazioan kasu eredugarri izan direnen praktika onak ezagutarazi nahi ditugu eta horiekin eredu baliagarriak eman euskara plan bat martxan duenari edo jarri nahi duenari. Hausnarketa egiteko ideiak eta adibideak eman nahi dizkiogu, eta lagundu nahi diogu erakundeen hizkuntza kudeaketarako baliagarri diren praktiken gainean hausnartzen eta erakundeetan
|
euskara
normalizatzeko klabeetan sakontzen. Horrek esan nahi du, kasu bakoitzaren barruan, zutabe edo giltza horiek identifikatzen eta ardazten saiatu behar dugula.
|
|
|
Klusterraren proiektuen artean bada bat praktika onak biltzera jo duena, alegia, lan munduan
|
euskara
normalizatzeko esperientzia aurreratuak edo eredugarriak jasotzera jo duena. Izan ere, behin eta berriz soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain entzun dugu euskarak lan arloan gabezia handiak dituela, euskararen normalkuntzarako eremu zaila dela...
|
|
2010
|
|
|
Herri batean
|
euskara
normalizatzen ari ote den epaitzeko adierazle estandar, adostu eta behin betikorik ez daukagu. Intuizioa badugu, jakina, eta baita norberaren edo taldearen inpresio subjektiboa ere, eta hori ere ez da erabat baztertzekoa.
|
|
|
Zalantzarik gabe, eta horrela aitortuta maila guztietan, taldea da aitzindaria euskararen normalizazioan lan munduan. Hamarkadak eman dituzte Taldea osatzen duten kooperatibetan
|
euskara
normalizatzeko eta areagotzeko. Hamaika urte pasa dira lehenengo Euskara Planari ekin ziotela, zortzi urte Euskara Plana kooperatiba osora zabaltzen hasi zirenetik, eta kide guztiak murgilduta daudenetik hiru urte.
|
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta
|
euskara
normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin, euskararen sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena et... euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
2012
|
|
|
Azkenik, esandako guztia kontuan hartuta, Barakaldon
|
euskara
normalizatzea zaila izango bada ere, hizkuntza politika egoki bat garatuz, harreman sare euskaldun gehiago sortuz, euskarari dagokion prestigioa emanez, euskal erreferenteak sortuz etab. aurrerapauso asko eman litezkeela pentsatzen dut. Lan asko dago egiteko, baina hau guztia aurrera eraman ahal izateko ezinbestekoa da instituzioen eta euskalgintzaren arteko elkarlana sustatzea. l
|
|
|
Barakaldon
|
euskara
normalizatzeko bidean oraindik gauza asko egin behar dira:
|
|
2013
|
|
|
Neurtutako enpresa guztiek euskara plana izateak, berriz, leialtasuna igotzea ekarri luke, neurtutako herri guztietan ez bezala, neurtutako enpresa guztietan
|
euskara
normalizatzeko ekintzak baitaude martxan, eta leialtasuna handitzeari begira izaten dira ekintza horietako asko, gainera; hortaz, euskara planen ondorioz, enpresetan langileak leialagoak direla ere pentsa genezake.
|
|
2014
|
|
|
Euskararen normalizazio prozesua dudarik gabe gizarte eraldaketa prozesu sakona da. Ehundaka, milaka pertsonen portaerak aldatu behar dira
|
euskara
normalizatuko bada. Halako gizarte eraldaketa prozesuetan komunikazioak berebiziko garrantzia du.
|
|
2015
|
|
|
— Udalerri euskaldunenak
|
euskara
normalizatzeko estrategiaren erdigunean kokatzea.
|
|
|
Hasteko,
|
euskara
normalizatzeko eta euskararen gutasunak eraikitzeko erabilera gako bada, mintzatzeko aukerak ugaritzea, erreal bihurtzea, nahitaezkoa da. Horretarako, euskararen arnasgune geografiko eta soziofuntzionalak (Inda, 2014) babestu eta hedatzeko politika aktiboa beharrezkoa da.
|
|
|
Euskararen normalizazio bidean erabilerari eskainitako zentralitatea, edota
|
euskara
normalizatuko bada diskurtso, jarrera eta jardunbide irekiek, zabalek, legitimatzaileek, integratzaileek duten garrantzia azpimarratzea.
|
|
|
Euskararen normalizazioa eta hiztun eta erabiltzaile berriak gure hausnarketen objektu eta subjektu bihurtu ditugun honetan, ideia interesgarriak mahai gaineratu ditugulakoan nago; eta ohartu naiz, eztabaida gaiari ikerketa esparru eta esperientzia desberdinetatik ekin diogun arren, badirela lau begiraden artean espazio komunak, halako sintonia bat. Besteak beste, euskararen normalizazio bidean erabilerari eskainitako zentralitatea, edota
|
euskara
normalizatuko bada diskurtso, jarrera eta jardunbide irekiek, zabalek, legitimatzaileek, integratzaileek duten garrantzia azpimarratzea.
|
|
|
Jone Goirigolzarrik ere erabilera jarri du nortasunaren eta gaitasunaren gako nagusi bezala, eta hortaz ezagutza eta motibazioaren erdigune: "
|
euskara
normalizatzeko eta euskararen gutasunak eraikitzeko erabilera gako bada, mintzatzeko aukerak ugaritzea, erreal bihurtzea, nahitaezkoa da" (letra etzana gurea). Ildo antzekotik heltzen dio gaiari Gorka Salcesek ere, euskaldunen (edo euskararen gutasunen) tipologia berriei egokituko zaizkien motibazioak aipatzean, pluralean:
|
|
2017
|
|
|
1)
|
euskara
normalizatzeko urrats posibitiboak eragitea, 2) ematen diren urrats guztiak jaso eta dokumentatzea eta
|
|
|
Euskaltzaleen mugimenduaren erronka hirukoitza izan behar da: 1)
|
euskara
normalizatzeko urrats posibitiboak eragitea, 2) ematen diren urrats guztiak jaso eta dokumentatzea eta 3) aurrerapauso guztiak ikusgarri egitea, hedatzeko helburuarekin.
|
|
|
ez dugu estatu propiorik eta gure hizkuntza politika garatzeko botere kuota mugatua daukagu. Kontuz, hala ere,
|
euskara
normalizatzeko politika ausartegiak aurrera eramatearekin, ea ez ote diren hiritarrak haserretuko, tartean abertzale zenbait.
|
|
2022
|
|
|
Ondorioa garbia da: gurean batez ere gaztelaniaz egiten da lan edo hori da ohikoa, eta oso gutxi gara lanean
|
euskara
normalizatzeko eta erabiltzeko hautua egin dugunak. Zergatik gertatzen da hori?
|