|
2008
|
|
|
Eleizaldek seinalatu bezala, «iñoren laguntza barik, iñori begiratzeke, iñork egin ala esandakoaren ardurarik artzeke, norberak, bere notindasunaren erpiñetatik[...] gauza atsegiña, noski, baña utsikutsena ta antzurikantzuena da»312 Indibidualismo antiakademiko horrekin ez zegoen hizkuntza estandar bat sortzerik, ez sabindarra ez bestelakoa. Arana Goirik eskainitako arauetara mugatuz gero, onenean, Bizkairako balio zezakeen
|
euskara
estandar bat sor zitekeen(. Kirikiñok, zerabilen moldekoa), baina eredu horrek ez zuen balio gainerako herrialdeetarako, eta haietaz. Maisuak?
|
|
|
Hori guztia gogotan izanik, Eleizalde, beste jeltzale batzuekin batera, jabetu zen hizkuntza estandar bat lortu nahi izanez gero ez zela aski lau arau sabindar dogmatikoki defenditzea eta gainerakoan libre aritzea. Berak, jakina, kutsu sabindarreko
|
euskara
estandar bat nahi zuen, baina bat, ez idazle adina eredu sabindar. Eta hortaz argi ikusi zuen Akademia bat, idazle guztiek onartuko zutena, ezinbestekoa zela.
|
|
|
Arturo Campion nafar jakintsuaren 1884ko gramatika nagusiki deskriptiboa bazen, Azkuek zazpi urte geroago idatzi zuen Izkindea oroz gain normatiboa zen: Bizkaia osoan irakasteko eta idatziz erabiltzeko
|
euskara
estandar bat proposatzen zuen. Saio horrek gabezia handiak bazituen ere (bai proposamena aski fantasiosoa zelako, eta bai probintzia bakarrera mugatzen zelako), Azkuek, argiro, Hobsbawmek aipaturiko hizkuntza nazionalen sortzaile papera hartu zuen.
|
|
2017
|
|
|
izatez, ez dute behar bezala adierazten euskararen errealitatea, ez sinkronia mailan, ez diakronia mailan. Gehiago izango lirateke
|
euskara
estandar batetik abiatuta egindako abstrakzio bat, nagusien hizkuntz jabekuntzarako balio dezakeena, eta hizkuntzaren berri abstraktua emateko balio dezakeena. Hiztunaren hizkuntz konpetentzian gertatzen dena ez bide da tankera honetako aldaketa, eta zer esanik ez, are gutxiagoa arau estandarrarekiko urradurak aipagai hartzen ditugun kasuetan.
|
|
2018
|
|
|
" hori ez da gure eskuara". Alabaina, Euskaldunon Egunkariak
|
euskara
estandar baten alde egin zuen, halabeharrez. Hautatutako euskara ez zen nehorena, eta denena zen aldi berean.
|
|
2019
|
|
|
Sintomatikoa da J. Gorostiaga bera langile izan zuen Akademiaren Diccionario español vasco bezalako literatura tresna erabilgarria," Euskera ta Euskal Elerti Saľa" ren lan plangintzan ez agertzea. Hain zuzen, Euskaltzaindia ez zen gauza izan
|
euskara
estandar bat arautzeko, gramatika eta lexiko mailetan bederen, eta ondorioz, EJ GEren 1936 irizpide linguistikoak tradizio jeltzaleko idaztankera eta terminologia garbizalearenak izan ziren. Alde batetik, J. M. Leizaola sailburuak ezarri zuena, nagusiki gipuzkeraz idatzita egonagatik, Diario Oficial del País Vasco= Euzkadi’ko Agintaritzaren Egunerokoan.
|
|
|
L. Villasante, bestalde, Arantzazuko auzo euskaldun hutsean bizi arren, erdaraz funtzionatzen zuen instituzio erlijioso bateko kide zen. Nola erdietsi zitezkeen zientziaren, artearen, literaturaren edota unibertsitatearen gorengo mailak, eguneroko erabilera oinarrizkoan huts eginda? 699 Erabilera formalerako, prosa zen lehentasunez landu beharrekoa,
|
euskara
estandar bat finkatu nahi baldin bazen, 699 F. Krutwigek begiz jota zuen beste idazle bat, Belokeko monasterioko J. Diharce" Iratzeder" beneditarra zen, bion belaunaldikoa, eta salatzen zuen euskal literaturaren maila apaletik gorako poesia idazten zuena (ABA EUS: F. Krutwigen gutuna L. Villasanteri,). eta hori behin eta berriz adierazi zion L. Villasanteri gutunetan, erretorikoki arrakasta izango zuen Grezia klasikoarekiko paralelismoa eginez.700
|
|
|
Aro Modernoko euskal literaturaren aldeko giro bat sortu nahi zen,
|
euskara
estandar baten oinarri izan zitekeelako. Bilbon zapuztuta eta noraezean geratutako lapurterazaleak ere erakartzen saiatu ziren.
|
|
|
Koordinazio horretan ari dira Euskaltzaindia, euskalgintza, gizarte eragileak, botere publikoak eta gainerako erakundeak, eta eginkizun horretan aintzat hartu behar dira euskara batuaren inguruko orain arteko erabakiak,
|
euskara
estandar baten nondik norakoak. Izatez, aurrerantzean ere eman dira pausoak euskara batuaren alorrean euskalgintzarekin batera, hizkuntza zerbait bizia baita, etengabe aldatzen ari dena, gizarteak izan ditzakeen premiei egokitzeko asmotan.
|
|
2020
|
|
|
Urte honetan, alegia, 25 urte geroago, Susak kaleratu zuen Arestiren obra, eta hartan lehen aldiz euskara batua avant la lettre ikusten dugu, Euskaltzaindiak berak euskararen batasun bideak eman baino lehenago: hor azaltzen da jadanik
|
euskara
estandar bat, batua izango zenaren eredu.
|
|
|
Urte honetan, alegia, 25 urte geroago, Susak kaleratu zuen Arestiren obra eta hartan, lehen aldiz euskara batua avant la lettre ikusten dugu, Euskaltzaindiak berak euskararen batasun bideak eman baino lehenago: hor azaltzen da jadanik
|
euskara
estandar bat, batua izango zenaren eredu.
|
|
|
Albisteak emateko, badago
|
euskara
estandar bat, formala. Baina gizarte moduan, hausnarketa bat egin genuke gazteeentzako euskara ez formalari dagokionez.
|