|
2012
|
|
|
Nabarmendu nahi nuke Euskadiko Kutxan azken hilotan garatzen ari garen berdintasun plana euskara hutsean ari garela lantzen. Bezeroekin harreman zuzena duten lanpostuetan
|
euskara
eskakizunak egingo dituzuela diozue. Zeintzuk dira eskakizun horiek?
|
|
2015
|
|
|
Euskara bultzatu eta sustatzeko ekintza ugari egin dira zortzi urte honetan: erabiltzearen aldeko kanpainak urtero, kultura ekintzak, mintegiak, hitzaldiak, mahai inguruak, lehiaketak, topaketak adituekin, erakusketak. Unibertsitatearen bizitzan duen garrantziagatik, aipamen berezia egin nahi diogu langileen hizkuntza eskakizunen esleipenari, administrazioko langileen %20ri baino gehiagori jarri baitzitzaion
|
euskara
eskakizuna beren lanpostuetan. Hizkuntza Plangintzarako Batzordeak esleipena egiten zuen dokumentua onartu ondoren, Errektoretza taldeak ez zuen Gobernu Kontseilura onartzeko eraman, eta horrek atsekabe sakona ekarri zigun batzordekideoi, baina, egia aitortzearren, langileak hartzeko Unibertsitateak egin dituen hautatze prozesuetan aintzat hartu dute Batzordeak onetsitako dokumentua.
|
|
|
Hizkuntza Plangintzarako Batzordeak esleipena egiten zuen dokumentua onartu ondoren, Errektoretza taldeak ez zuen Gobernu Kontseilura onartzeko eraman, eta horrek atsekabe sakona ekarri zigun batzordekideoi, baina, egia aitortzearren, langileak hartzeko Unibertsitateak egin dituen hautatze prozesuetan aintzat hartu dute Batzordeak onetsitako dokumentua. Hala gertatu zen, esate baterako, administrari laguntzaileen 19 lanpostu betetzeko deia egin zenean, horietarik 10 lanpostu atera baitziren
|
euskara
eskakizunarekin, eta gaur egun euskaraz dihardute jendaurrean lanpostu horiek eskuratu zituzten langileek. Hizkuntza eskakizunen dokumentu horren ondorioz, Unibertsitateko langile taldean euskara eskakizuna duten beste lanpostu batzuk ere ezarri dira, lehen aipatutako artikuluaren sinatzaileetako batena, besteak beste.Eta, azken finean, errealitatea da, orobat, garai batean ez bezala azken urteotan campusean ez dela izan euskararen aldeko itxialdirik, ez eraikinetan okupaziorik, ez poliziaren esku hartzerik, ez eta jite horretako bestelako ekintzarik ere, eta bai, ordea, giro lasaia, euskararen aldeko nahiz kontrako tentsiorik edo presiorik gabea, garatutako hizkuntza politikaren ondorioz.Beraz, ez, azken zortzi urte hauetan ez da izan Unibertsitatean Euskararen Plan Estrategiko bat.
|
|
|
Hala gertatu zen, esate baterako, administrari laguntzaileen 19 lanpostu betetzeko deia egin zenean, horietarik 10 lanpostu atera baitziren euskara eskakizunarekin, eta gaur egun euskaraz dihardute jendaurrean lanpostu horiek eskuratu zituzten langileek. Hizkuntza eskakizunen dokumentu horren ondorioz, Unibertsitateko langile taldean
|
euskara
eskakizuna duten beste lanpostu batzuk ere ezarri dira, lehen aipatutako artikuluaren sinatzaileetako batena, besteak beste.Eta, azken finean, errealitatea da, orobat, garai batean ez bezala azken urteotan campusean ez dela izan euskararen aldeko itxialdirik, ez eraikinetan okupaziorik, ez poliziaren esku hartzerik, ez eta jite horretako bestelako ekintzarik ere, eta bai, ordea, giro lasaia, eusk... Baina izan da errealitatean oinarritutako lan eraginkorra, estrategikoki planifikatua, euskararen egoera Nafarroako Unibertsitate Publikoan errotik aldarazi duena.
|
|
2016
|
|
|
Langile elebidunak baitira gai «euskaraz dakitenen eta ez dakitenen berdintasuna» bermatzeko.Diskriminazioaren argudioari dagokionez, oraintsu izan da antzeko salaketa bat Nafarroan, Ultzaman. Udala salatu dute, langile publikoei
|
euskara
eskakizuna jarri dielako; aukera berdintasuna urratzea egotzi diote, eskakizuna ez dutenak baztertu dituelakoan. Epailearen erantzuna:
|
|
2017
|
|
|
Urkijo izan da azken bost urteotan Espainiako langile publikoen artean lan gehien egin duena, alegia, bere soldata hobekien irabazi duena.Baina denok elkar ezagutzen dugun lur puska txiki honetan, gogoan dauzkagu batzuek eta besteek esandakoak. Akordiotarako malguagotzat aurkeztuko diguten ordezkari berriak, Javier de Andresek, epelak esan izan ditu
|
euskara
eskakizunen inguruan. Hemeroteka mendekatian sarreratxo bat egitea aski da ohartzeko zein sentsibiltate gutxi daukan euskararekin, nahiz familiagatik bestelako jarrera edukitzea dagokion.Arabako Batzar Nagusietako hauteskundeen kanpainaurrean, 2015eko apirilean, hartu zuen euskararen normalizazio politika bere diskurtsoaren lelo nagusitzat.
|
|
2021
|
|
|
Epaiaren harira
|
euskara
eskakizunen kontrako helegiteak ugaritu daitezkeen kezkari dagokionez, «baikor» agertu zen Maddalen Iriarte EH Bilduren Legebiltzarreko bozeramailea: errekurtsoen olde bat baino gehiago, «sortu behar dena da herritarren olde bat».
|
|
|
Udalak gaztelania hutsezko SMS eta emailak bidaltzen ditu; udaletxeko hainbat paneletan gaztelaniari ematen zaio lehentasuna; udalaren webgunean sartuta, hainbat atal gaztelania hutsez daude; Altsasuko liburutegian 16 urte artekoendako liburuetatik, euskarazkoak ez dira %30era iristen, ordenantzaren arabera gutxienez %50 izan luketen arren; kultur agendari dagokionez, euskarazko eskaintza nahikoa izatetik urrun geratzen da. Hori gutxi balitz, pasa den legegintzaldian udalak obra eta garbitasun langileei
|
euskara
eskakizuna kendu zien eta merezimendu bihurtu zuen. Adibide batzuk baino ez dira, eta ziur altsasuar euskaldunei gehiago bururatuko zaizkiela.
|
|
|
EHU Euskal Herriko Unibertsitateko ikerlari batek salaketa aurkeztu du Donostiako administrazioarekiko auzietarako epaitegi batean, unibertsitateak
|
euskara
eskakizuna ezarria duelako haren lanposturako. Langile horrek hamabi urte daramatza EHUn lanean, kontratu «mugagabe ez finko» batekin, baina, 2019 urtean onartutako lanpostu finkoen zerrendaren arabera, postu horri hirugarren mailako euskara eskakizuna dagokio (C1 maila).
|
|
|
EHU Euskal Herriko Unibertsitateko ikerlari batek salaketa aurkeztu du Donostiako administrazioarekiko auzietarako epaitegi batean, unibertsitateak euskara eskakizuna ezarria duelako haren lanposturako. Langile horrek hamabi urte daramatza EHUn lanean, kontratu «mugagabe ez finko» batekin, baina, 2019 urtean onartutako lanpostu finkoen zerrendaren arabera, postu horri hirugarren mailako
|
euskara
eskakizuna dagokio (C1 maila).
|
|
|
Finean, EHUren apustua «langileak euskalduntzea» dela gaineratu du Gutierrezek: «Unibertsitate elebiduna gara, eta denon asmoa da langile guztiek aukera izan dezatela lanean segitzeko eta euren lanpostuari dagozkien
|
euskara
eskakizunak egiaztatzeko, pixka bat beranduago bada ere».
|
|
|
Osakidetzan
|
euskara
eskakizunak egiturazko lanpostuei ezartzen zaizkie, eta behin behineko kontratuak ez daudenez horiei lotuak, ez da euskararen ezagutzarik eskatu kontratu horiek betetzeko. Egoera horrek sekulako ondorio kaltegarriak sortu izan ditu euskarari dagokionez.
|
|
|
Egoera horrek sekulako ondorio kaltegarriak sortu izan ditu euskarari dagokionez. Adibidez,
|
euskara
eskakizuna ezarria zuten lanpostuak bete izan dira euskaraz ez zekiten langileekin, edozein zelarik ere zerbitzua edo herria.
|
|
|
SATSE sindikatuaren eskaera honek esan nahi du, besteak beste, erabat euskaldunak diren herrietako informazio guneetan, medikuntza, erizaintza, pediatria unitateetan ere, eta nahiz eta unitate horietako gehienetan lanpostuen %100ak
|
euskara
eskakizuna ezarria izan, euskararen ezagutza ez egotea bermatuta behin behineko kontratazioetan.
|
|
2022
|
|
|
Langile berrientzako jarduera praktikoak martxan jarriko diren arren, sindikatuak uste du horiek ez dutela ematen espetxeetan lan egiteko kualifikaziorik. Era berean, kritikatu dute lan horietarako
|
euskara
eskakizunik ez eskatu izana, «espetxe sistema euskalduntzeko prozesua zailduz».
|
|
|
Gutxiengoa dira horiek, hala ere. Gainerako lan eskaintzetan,
|
euskara
eskakizuna izan daiteke —lanpostuak hizkuntza soslaia ezarria badu— edo ez.
|
|
|
Zer gertatuko da
|
euskara
eskakizunik ez duten lanpostuekin?
|
|
|
«Ez du ematen komeni denik garai bateko eztabaidak berpiztea, are eta zatiketa handiagoa eragiten dutelako». Haren hitzetan,
|
euskara
eskakizunek «gizarte adostasun zabala» dute, eta, gainera, kopuru bat eman du, auziari neurria hartzeko: administrazio orokorreko behin behineko langileen %90ek bere lanpostuko hizkuntza eskakizuna betetzen dute.
|
|
|
«Osasun Sailak hausnartu du zer dela-eta Osakidetza ez den erakargarria langileentzat». Halaber, gaineratu du
|
euskara
eskakizuna «oztopo» dela osasun profesionalentzat.
|
|
|
Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak
|
euskara
eskakizunekin lotu ditu osasun sistemak sendagile nahikoa edukitzeko dituen zailtasunak, Herri Irratian egindako elkarrizketan: «Familia medikuen eta beste espezialitate batzuen defizit bat baldin badago, baldintzak egokitu egin dira sendagileak sartzeko.
|
|
|
Jaurlaritzak helegitea jarriko dio udaltzainen
|
euskara
eskakizunei buruzko epaiari
|
|
|
Seguruenik, Feijook bezala pentsatuko du udaltzaina izateko B2
|
euskara
eskakizunik beharrezkoa ez dela ebatzi duen epaileak. Gora askatasuna, gora eskubideak!
|
|
|
Gutxiengoa dira horiek, hala ere. Gainerako lan eskaintzetan,
|
euskara
eskakizuna izan daiteke —lanpostuak hizkuntza soslaia ezarria badu— edo ez.
|
|
|
Kontrako norabidean ere izan dira proposamenak eta eskariak, ordea; administrazio publikorako sarbidea, euskararekin lotutako eskakizunei dagokionez, malgutzearen aldekoek egindakoak. Euskara Denontzat plataforma sortu berriak, esaterako,
|
euskara
eskakizunak apaltzeko eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikora egokitzeko eskatu du. Plataformako kideen hitzetan, «gehiegizkoa» da euskararen ezagutza mailaren eskakizuna, eta oztopo bat da administrazio publikoan lanpostuak lortzeko orduan; haien iritziz, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten du biztanleriaren zati baten.
|
|
|
Hala gertatzen da administrazioaren euskalduntzearen gaiarekin. Batzuentzat hizkuntza eskubideen urraketa dena euskarazko arta emateko gai ez direnekiko «diskriminazioa» da besteentzat, eta, hala, azken horiek defendatzen dute malguago jokatzea
|
euskara
eskakizunik, eta eskatutakoa baino maila baxuagokoei administraziorako sarbidea erraztea. Testuinguru horretan koka daitezke Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak ekainean egindako adierazpenak, osasun sistemak duen langile faltaz:
|
|
|
Gutxiengoa dira horiek, hala ere. Gainerako lan eskaintzetan,
|
euskara
eskakizuna izan daiteke —lanpostuak hizkuntza soslaia ezarria badu— edo ez.
|
|
|
Kontrako norabidean ere izan dira proposamenak eta eskariak, ordea; administrazio publikorako sarbidea, euskararekin lotutako eskakizunei dagokionez, malgutzearen aldekoek egindakoak. Euskara Denontzat plataforma sortu berriak, esaterako,
|
euskara
eskakizunak apaltzeko eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikora egokitzeko eskatu du. Plataformako kideen hitzetan, «gehiegizkoa» da euskararen ezagutza mailaren eskakizuna, eta oztopo bat da administrazio publikoan lanpostuak lortzeko orduan; haien iritziz, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten du biztanleriaren zati baten.
|
|
|
Hala gertatzen da administrazioaren euskalduntzearen gaiarekin. Batzuentzat hizkuntza eskubideen urraketa dena euskarazko arta emateko gai ez direnekiko «diskriminazioa» da besteentzat, eta, hala, azken horiek defendatzen dute malguago jokatzea
|
euskara
eskakizunik, eta eskatutakoa baino maila baxuagokoei administraziorako sarbidea erraztea. Testuinguru horretan koka daitezke Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak ekainean egindako adierazpenak, osasun sistemak duen langile faltaz:
|
|
2023
|
|
|
Baldintza gisa ezarri zuen langile guztiek (26, guztira) gutxieneko euskara maila bat egiaztatzea, edo bi urtean ikasketak gauzatzea: teknikarientzat, hirugarren
|
euskara
eskakizuna (C1) galdegin zuen; administrazioko eta mantentze lanetako langileentzat, bigarrena (B2). CCOOk lehiaketaren aurka egin zuen, besteak beste argudiatuta hizkuntza betebehar horiek ez datozela bat errealitatearekin.
|
|
|
Eta adibide bat jarriko dizut: Donostiako Udalak etxez etxeko laguntzetarako baldintza agiriak atera ditu, eta
|
euskara
eskakizuna ezarri die. Agiri horiei ez diegu helegitea jarri, euskalduntzeko finantzaketa jasoa dutelako.
|
|
|
Bestalde, Soziolinguistika Klusterrak erakutsi zuen geldotua dagoela euskararen erabilera kalean. Langile publikoei
|
euskara
eskakizunak egiteko sortu diren eztabaida politikoak eta auzitegien esku hartzeak ere kezka iturri izan dira. Eta Ramon Saizarbitoria idazlearen gogoeta gordinak zer pentsatua eman du, testuinguru horretan:
|
|
|
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen «diskriminatzailea» zela Irungo udaltzain lanpostuetarako euskaraz jakitea eskatzea. Hamabi udaltzain hartzeko deialdi batean ezarri zuen udalak
|
euskara
eskakizuna, baina partikular batek auzitara jotzea erabaki zuen. Argudiatu zuen eskaria «diskriminatzailea» zela euskaraz ez dakitenentzat.
|
|
|
«Oldarraldi judiziala» euskararen normalizazioaren aurka. Halaxe deskribatu du Euskalgintzaren Kontseiluak aspaldion Espainiako Justiziak epaitegietan
|
euskara
eskakizunen aurka ateratako ebazpen sorta. Herritarren hizkuntza eskubideak arriskuan daudela iritzita, manifestaziora deitu dute epai horien kontra egiteko, azaroaren 4rako, Bilbon.
|
|
|
Nafarroako Gobernuko departamentuetako hizkuntza planak ere onartuta daude, baina puntu garrantzitsuena airean utzi zuen PSNk: lanpostuen
|
euskara
eskakizunei dagokiona.
|
|
|
Kezka handia dago gaiaren inguruan eta Kontseiluak azaroaren 4rako manifestazio batera deitu du
|
euskara
eskakizunen kontrako «oldarraldi judiziala» salatzeko. Hazten jarraituko duen susmoa dago, gainera; apirilean Bilboko Administrazioren Auzien 1 Epaitegiak ebatzitako sententzia batek, zeinean atzera botatzen baiten Erandion (Bizkaia) udaltzain jarduteko lanpostu bati ezarritako hizkuntza eskakizunaren derrigortasuna, propio aipatzen dira argudio gisara Uliazpi fundazioaren aurkako ebazpenean erabilitako arrazoibideak.
|
|
|
Donostiako Epaitegiaren atariak LAB sindikatuaren protesta bat hartu du administrazioaren lanpostuak egonkortzeko prozesu biren
|
euskara
eskakizunen aurkako epaiketa hasi den egunean. Sindikatuak Aldundian duen arduradun Edurne Lizasok azaldu duenez, zaintzaileei dagozkien lanpostuak egonkortzeko bi prozesuak bertan behera uzteko helegiteak jarri ditu CCOOk, eta erantsi du, «euskararen aurkako eraso» horiek ikusirik, LABek planto egin duela.
|
|
|
Aspaldi honetan hizkuntza eskakizunen lan prozesuen aurkako epaiak heltzen ari dira arlo judizialetik; «euskaren aurkako olatu judizailari» erreparatu dio LABeko kideak, aurreikusteko gaur hasitako epaiketak zer nolako epaia izan dezakeen. Donostiako Udalak zenbait lanpostu egonkortzeko prozesuen aurka ere jo dute, eta, oro har, euskal administrazioaren prozesuetan ohiko bihurtzen ari dira
|
euskara
eskakizunen aurkako ekimen judizialak.
|
|
|
CCOOk, berriz, «lan bazterketa» egitea egotzi die aldundiari, ELAri eta LABi: «Puntuazio handiena duten hogei langiletatik zortzi baztertzen dira
|
euskara
eskakizuna ez betetzeagatik». Sindikatu horren ustez, hizkuntza eskakizuna ezin zaie ezarri langile guztiei:
|
|
|
Zergatik?», galdetu zuen Lizasok. Azaldu zuen aldundiaren egonkortze prozesu guztietan ezartzen dela
|
euskara
eskakizuna. «Ez dakigu nora iritsi nahi duten, baina aurrean izango gaituzte, hemen bi hizkuntza ofizial baitaude, eta administrazioak bi hizkuntzetan eman behar baitu arreta».
|
|
|
lanpostuen soslaiak ezartzerakoan, eta ez da justiziaren eremuan bakarrik gertatzen, eremu soziolinguistikoa aintzat hartzen da. Gernikako auzitegietan postu gehiagotan jarriko dute
|
euskara
eskakizuna Bilbokoan baino... Hori ere, herritarren hizkuntza eskubideak eta berdintasuna bermatu nahi badituzu, ez da erreala.
|
|
|
Sindikatuaren esanetan, euskara «oso egoera delikatuan» dago Nafarroan eta bertako administrazio publikoetan, eta «oztopo andana» ditu: «Zonifikazioa betikotzea, hizkuntza paisaian gabeziak izatea,
|
euskara
eskakizuna duten plazak oso gutxi izatea, euskara merezimendu gisa ia ez baloratzea...». Bide horretan, salatu du azken asteetan Hezkuntza Departamentuak euskara ikastaro trinkoetara joateko baimenak ukatu dizkietela langileei, «arrazoi zentzugabeak» emanez; hala nola, esanez Hezkuntza laguntzako espezialista lanpostuetarako ez dutela hizkuntza eskakizunik behar, edota ez dutela behar adinako euskara mailarik egiaztatu.
|