|
2001
|
|
|
Esanguratsuenak eta azkenaldian nabarmenenak Nafarroan gertatzen ari direnak dira. Administrazio publikoan langilegoaren
|
euskara
eskakizunetan eman diren atzerapausoak, kartel elebidunak kendu eta gaztelaniazkoak uztea, euskararen aldeko ekimenetarako subentzio murrizketak, testuliburuetan ezarriko diren baldintzak... Neurri hauek guztiak zalantzarik gabe urtetan lortutakoa hankaz gora botatzera datoz zuzen zuzenean.
|
|
2007
|
|
|
Akaso astakeria bat esango dut, baina euskararen arazo nagusiena lanpostuekin lotuta dago; hau da, jende askok pentsatzen du bere seme alabek euskaraz ez badakite eta lanpostuetarako euskara ezinbestekoa izango bada, seme alabek aukera gutxiago izango dutela, eta orduan
|
euskara
eskakizunen aurka jartzen dira. Horrexegatik, oso konponbide zaileko gaia izango da alde guztietatik arrazionaltasunez heltzen ez bazaio.
|
|
2008
|
|
|
Alegia, batzuetan, ematen du
|
euskararen aldeko
eskakizunak eskubide mailakoak direla, hutsean eskubide mailakoak. Hots, eskubidea dugula euskararekin, kasu honetan euskarazko hedabideekin, hedabideak euskaraz edukitzeko.
|
|
|
|
Euskara
eskakizun maila horrek ez dio mesederik egiten gure hizkuntza ezartzeko Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak sustatzen duen politikari. Ondo prestatutako eta lan eskarmentua duten pediatrak kontratatu eta egonkortzeko mugak jartzen ditu, pediatra gutxi dagoen testuinguruan.
|
|
2009
|
|
|
Nola zehaztuko da etxebizitzaren politika berria? Zer gertatuko da
|
euskarazko
eskakizunekin oposizioetan. Noizko Gazte Legea?
|
|
2010
|
|
|
Garai bateko herri euskaldunen argazkia atera liteke Leitzan, dagoeneko ia ihes egin digun bizitzeko molde eta ohitura batzuen irudiak oraindik ere ikus daitezkeelako. Eta etorkizunerako argazkia ere antzeman genezake, testuinguru modernoago batean herri euskaldun bat nolatsukoa izan litekeen imajina baitezakegu Leitzako eguneroko bizitzako zenbait une eta guneetan. rra egon badago,
|
euskararen inguruko
eskakizun zehatzak ere bai. Logikoa dirudi herrigintzarako profila duenak, euskara bere lehentasuna izan gabe ere, gutxienez euskaltzaleekiko enpatia eta elkartasuna sentitzea, eta euskaltzaletasun berezko edo elkartasunezko hori bere lanean islatzea.
|
|
|
Azken mende laurdeneko ibilera praktikoan hiru bideak erabili behar izan dira, ordea, luze zabal: bai Haur eta Lehen Hezkuntzako irakasle euskaldunen kontratazio berria (horretarako aurreikuspen zehatza egina zuelarik legeak), bai Bigarren Hezkuntzarako irakasle euskaldunen kontratazioa eta bai lehendik lanean ari ziren edo
|
euskara
eskakizunik gabe eskoletaratu ziren irakasleen euskalduntzea.
|
|
|
Bitartean, lan eskaintza publikoetan,
|
euskararen
eskakizunari dagokionez, aldaketak iritsi dira. Hor bai, aldaketa nabarmenak.
|
|
2012
|
|
|
Nabarmendu nahi nuke Euskadiko Kutxan azken hilotan garatzen ari garen berdintasun plana euskara hutsean ari garela lantzen. Bezeroekin harreman zuzena duten lanpostuetan
|
euskara
eskakizunak egingo dituzuela diozue. Zeintzuk dira eskakizun horiek?
|
|
2013
|
|
|
Berez, gure entzuleria naturala Bilbo Handikoa da, baina orain arte inork ez du serio hartu Bilbo euskalduntzea. Euskarak arazoak ditu hemen, azken urteotako plangintzak
|
euskara
eskakizunak lortzeko hizkuntza bihurtzea ekarri du: batzuek badakitela dioen paper bat dute, baina sarritan ez dute komunikatzeko erabiltzen.
|
|
2014
|
|
|
Bikote nagusi horrek ezin du medikuarenera bakarrik joan, haien gaitzak adierazteko zailtasunak dituztelako eta medikuaren gomendioak ez dituztelako ongi ulertzen. Baztan udalerri euskalduna izaki, bertako bizilagunen %80 baino gehiagok daki euskaraz, baina sei familia medikutatik biri baino ez zaie oinarrizko
|
euskara
eskakizuna exijitzen. Osasun etxeko zuzendariak eta erizaintzako arduradunak ere ez du bertako hizkuntza jakin beharrik.
|
|
|
Osasun eremuan
|
euskara
eskakizuna ezarrita duten lanpostu gutxietan V1 jakintza maila eskatzen da. Oinarrizko maila horrek ez du profesional baten komunikazio gaitasuna bermatzen.
|
|
|
Eremu mistoan egoera kezkagarriagoa da, osasun arloko langile eta liburuzainen postuetan
|
euskara
eskakizuna ez delako derrigorrezkoa. Lanpostu batzuetan soilik baloratzen da merezimendutzat.
|
|
|
25 Antxon Narbaizak Eibarko Udalean hizkuntz eskakizunaren liburuan aipatzen duenez (2010: 57), 1900 eta 1936 bitartean, 106 lan eskaintzetatik 88tan ez zen
|
euskara
eskakizunik egin(% 83), baina hala ere, langile berrien gutxienez% 70 euskalduna zen. Kontuan hartu behar da, aipatu urteetan zehar errepublikanoak, eta sozialistak?
|
|
2015
|
|
|
A, B eta ereduak mantenduko dira ikastetxeetan, eragileek aspalditik errepikatzen duten arren A eta ereduek ez dutela euskalduntzen eta ereduen sistema gainditu egin behar dela. Are gehiago,
|
euskara
eskakizuna ikastetxearen inguru sozialaren arabera egitea jasotzen du Heziberrik eta eragile ugarik ez du begi onez ikusi, berriz ere abiadura ezberdineko zentroak eta ghettoak sor ditzakeelakoan, euskararen ezagutzan denei helburu bera eskatu eta horretarako behar handiagoa duten zonaldeetan baliabideak jarri ordez. " Euskalduntze prozesuan aurrerapauso irmoak emateko ausardia falta ikusten dugu", adierazi du Sarean elkarteko kideak.
|
|
|
Behin betiko dokumentuan, A, B eta ereduak mantentzearen alde egin du azkenean Jaurlaritzak, eta aldagai zalantzagarria gehitu du:
|
euskara
eskakizuna ikastetxearen inguru soziolinguistikoaren arabera egingo da. Eragile ugarik ez du hori begi onez ikusi, euskararen ezagutzan abiadura ezberdineko zentroak eta ghetto linguistikoak sor ditzakeelakoan.
|
|
|
Kritika politiko eta kulturalerako tarte bat agintzen zuten, beraz, bereziki (auto) kritikoa ezker abertzalearekiko. Lehena, urrutira joan gabe, EEri egiten zioten Andoaingo Udaleko
|
euskara
eskakizunak zirela eta. Profil politikoa izango zuten testuek, honenbestez, baina beti ere halako distantzia batekin, ikusi dugun fikzioaren baliabideak erabiliz, eta abar.
|
|
|
Euskara bultzatu eta sustatzeko ekintza ugari egin dira zortzi urte honetan: erabiltzearen aldeko kanpainak urtero, kultura ekintzak, mintegiak, hitzaldiak, mahai inguruak, lehiaketak, topaketak adituekin, erakusketak. Unibertsitatearen bizitzan duen garrantziagatik, aipamen berezia egin nahi diogu langileen hizkuntza eskakizunen esleipenari, administrazioko langileen %20ri baino gehiagori jarri baitzitzaion
|
euskara
eskakizuna beren lanpostuetan. Hizkuntza Plangintzarako Batzordeak esleipena egiten zuen dokumentua onartu ondoren, Errektoretza taldeak ez zuen Gobernu Kontseilura onartzeko eraman, eta horrek atsekabe sakona ekarri zigun batzordekideoi, baina, egia aitortzearren, langileak hartzeko Unibertsitateak egin dituen hautatze prozesuetan aintzat hartu dute Batzordeak onetsitako dokumentua.
|
|
|
Hizkuntza Plangintzarako Batzordeak esleipena egiten zuen dokumentua onartu ondoren, Errektoretza taldeak ez zuen Gobernu Kontseilura onartzeko eraman, eta horrek atsekabe sakona ekarri zigun batzordekideoi, baina, egia aitortzearren, langileak hartzeko Unibertsitateak egin dituen hautatze prozesuetan aintzat hartu dute Batzordeak onetsitako dokumentua. Hala gertatu zen, esate baterako, administrari laguntzaileen 19 lanpostu betetzeko deia egin zenean, horietarik 10 lanpostu atera baitziren
|
euskara
eskakizunarekin, eta gaur egun euskaraz dihardute jendaurrean lanpostu horiek eskuratu zituzten langileek. Hizkuntza eskakizunen dokumentu horren ondorioz, Unibertsitateko langile taldean euskara eskakizuna duten beste lanpostu batzuk ere ezarri dira, lehen aipatutako artikuluaren sinatzaileetako batena, besteak beste.Eta, azken finean, errealitatea da, orobat, garai batean ez bezala azken urteotan campusean ez dela izan euskararen aldeko itxialdirik, ez eraikinetan okupaziorik, ez poliziaren esku hartzerik, ez eta jite horretako bestelako ekintzarik ere, eta bai, ordea, giro lasaia, euskararen aldeko nahiz kontrako tentsiorik edo presiorik gabea, garatutako hizkuntza politikaren ondorioz.Beraz, ez, azken zortzi urte hauetan ez da izan Unibertsitatean Euskararen Plan Estrategiko bat.
|
|
|
Hala gertatu zen, esate baterako, administrari laguntzaileen 19 lanpostu betetzeko deia egin zenean, horietarik 10 lanpostu atera baitziren euskara eskakizunarekin, eta gaur egun euskaraz dihardute jendaurrean lanpostu horiek eskuratu zituzten langileek. Hizkuntza eskakizunen dokumentu horren ondorioz, Unibertsitateko langile taldean
|
euskara
eskakizuna duten beste lanpostu batzuk ere ezarri dira, lehen aipatutako artikuluaren sinatzaileetako batena, besteak beste.Eta, azken finean, errealitatea da, orobat, garai batean ez bezala azken urteotan campusean ez dela izan euskararen aldeko itxialdirik, ez eraikinetan okupaziorik, ez poliziaren esku hartzerik, ez eta jite horretako bestelako ekintzarik ere, eta bai, ordea, giro lasaia, eusk... Baina izan da errealitatean oinarritutako lan eraginkorra, estrategikoki planifikatua, euskararen egoera Nafarroako Unibertsitate Publikoan errotik aldarazi duena.
|
|
|
Halaber, 2005az geroztik, ingelesarenikaskuntzari ere protagonismo handia eskaini dio. Bestalde, PPk hizkuntzen gainean EAEnnagusi den alderdikeria gaitzesteari, gaztelania hiztunen hizkuntza eskubideak aldarrikatzearieta
|
euskara
eskakizunak murrizteko neurriei eskaini die zentralitatea. Amaitzeko, Ezker Anitzakestatuko eskualdeko hizkuntzen biziberritzeari tarte esanguratsua egin die, eta euskara etagaztelaniaren kasuan, herritarren hizkuntza eskubideak bermatu eta koofizialtasuna benetakobihurtzeko politika neurriak lehenetsi ditu.
|
|
|
Baztarrikak dionaz, zenbakiek erakusten dute Gasteizko Herriko Exeko eta Arabako diputazioko lanpostuen hizkuntza eskakizunak Bizkaiko eta Gipuzkoako erakundeetakoak baino txikiagoak direla, lurralde bakoitzaren hizkuntza aniztasuna kondutan hartzen baitute. Baztarrikak eman datuen arabera, Gasteizko Udaleko lanpostuen %36k baizik ez dute
|
euskara
eskakizuna eta diputazioan %36, 34k. Bizkaiko diputazioan, lanpostuen %42, 85ek dute euskara eskakizuna eta lanpostuen %63, 19k Gipuzkoan.
|
|
|
Baztarrikak eman datuen arabera, Gasteizko Udaleko lanpostuen %36k baizik ez dute euskara eskakizuna eta diputazioan %36, 34k. Bizkaiko diputazioan, lanpostuen %42, 85ek dute
|
euskara
eskakizuna eta lanpostuen %63, 19k Gipuzkoan.
|
|
2016
|
|
|
Lan munduan genero segregazioa izaten da, eta horrekin batera hizkuntzaren ‘zonifikazio’ bat gertatzen da: emakumeak zerbitzuen sektorean nagusi dira, eta hor
|
euskararen
eskakizuna beste sektore batzuetan baino handiagoa da; beraz, emakume batek lan munduan aukera gehiago izan ditzan euskara ezagutzeko presio handiagoa izango du. Beste adibide bat:
|
|
|
Emakumeak zerbitzuen sektorean nagusi dira, eta hor
|
euskararen
eskakizuna beste sektore batzuetan baino handiagoa da; beraz, emakume batek lan munduan aukera gehiago izan ditzan euskara ezagutzeko presio handiagoa izango du.
|
|
|
Langile elebidunak baitira gai «euskaraz dakitenen eta ez dakitenen berdintasuna» bermatzeko.Diskriminazioaren argudioari dagokionez, oraintsu izan da antzeko salaketa bat Nafarroan, Ultzaman. Udala salatu dute, langile publikoei
|
euskara
eskakizuna jarri dielako; aukera berdintasuna urratzea egotzi diote, eskakizuna ez dutenak baztertu dituelakoan. Epailearen erantzuna:
|
|
|
Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan ezin da berez
|
euskara
eskakizunik ezarri postu publikoetan. «Berdintasun printzipioaren izenean eta frantsesa hizkuntza ofizial bakarra den heinean, legez debekatua da euskaraz jakitea inposatutako irizpide gisa ezartzea.
|
|
|
Garai horretan aldaketa nabarmenik ez dago, ez bada askatasun eskasa alemanen presentziagatik; 1943ko apirilaren 27an, Euskaldun Gazteen Biltzarrean elkarretaratzen da Uztaritzen eta
|
euskararen aldeko
eskakizun bat bozkatzen dute, euskara irakaskuntza sar zedin eskatuz.
|
|
2017
|
|
|
Urkijo izan da azken bost urteotan Espainiako langile publikoen artean lan gehien egin duena, alegia, bere soldata hobekien irabazi duena.Baina denok elkar ezagutzen dugun lur puska txiki honetan, gogoan dauzkagu batzuek eta besteek esandakoak. Akordiotarako malguagotzat aurkeztuko diguten ordezkari berriak, Javier de Andresek, epelak esan izan ditu
|
euskara
eskakizunen inguruan. Hemeroteka mendekatian sarreratxo bat egitea aski da ohartzeko zein sentsibiltate gutxi daukan euskararekin, nahiz familiagatik bestelako jarrera edukitzea dagokion.Arabako Batzar Nagusietako hauteskundeen kanpainaurrean, 2015eko apirilean, hartu zuen euskararen normalizazio politika bere diskurtsoaren lelo nagusitzat.
|
|
2018
|
|
|
" Adierazpenak praktikara eraman behar dira". Izan ere, EH Bilduko ordezkariak oroitarazi ditu udalak
|
euskara
eskakizunak apaldu dituela hainbat lanpostutan.
|
|
|
45 urtetik beherakoek euskalduntzen dute, batik bat, Osakidetza: 45 urte azpiko %77k dute ziurtatuta
|
euskara
eskakizuna eta 45 urtez gaindiko %29k.
|
|
|
bat eta bakarra izan luke baldintzak: enpresak, goitik behera eta behetik gora, euskaraz funtzionatzea, lanpostu guztietarako
|
euskararen
eskakizuna derrigorrezkoa izanda, gaur egun, gaztelaniarekin gertatzen den bezalaxe
|
|
|
Eta zer esanik diru baliabide publiko eta pribatuak. Zalantza handia dut adostasun hori lortzeko gaitasuna izango duen gizarteak helburua bada (artikuluan esaten den moduan) pizgarriak lortzeko bide izatea" goitik behera eta behetik gora, euskaraz funtzionatzea, lanpostu guztietarako
|
euskararen
eskakizuna derrigorrezkoa izatea", nahiz eta gaur egun gaztelaniarekin horixe gertatzen den. Gaur egungo Euskal Herriko soziologiak hori ahalbidetuko duelako ustea ez ote den hori, ustea, iritzi diot.
|
|
|
Nere iritzi apalean, bat eta bakarra izan luke baldintzak: enpresak, goitik behera eta behetik gora, euskaraz funtzionatzea, lanpostu guztietarako
|
euskararen
eskakizuna derrigorrezkoa izanda, gaur egun, gaztelaniarekin gertatzen den bezalaxe.
|
|
|
Lan mundua euskalduntzea nola? une batean aipatu duzu lanpostu guztietarako
|
euskararen
eskakizuna derrigorrezkoa izanda, baina ez duzu zehazten enpresen langileen borondatez izango den hori, legez behartu den... Argi dago LEGEZ egiten ez bada, gaurkoan jarraituko dugula. Kontsumitzaileen hizkuntza eskubideen dekretua bide bat da, gutxieneko demokratiko bat bermatu behar duena:
|
|
|
|
Euskara
eskakizuna ezarri diete 3 osasun etxetako 5 funtzionario posturi
|
|
|
NUPen bertan, euskarazko profilarekin atera beharreko irakasle plazaren bati azken unean eta ia oharkabean kendu egin izan zaio
|
euskara
eskakizuna, hautagai euskalduna baztertzeko eta erdalduna hautatzeko, nahiz eta jakin irakasle erdaldun horrentzat eskola ordurik ez dagoela. Honela, ikasturtearen hasieran gaztelerazko ikaskuntza inposatzen zaio ikastalde euskaldunari," barka, baina irakasle euskaldunik ez dugu", sokako ikerlari baten mesedetan.
|
|
2019
|
|
|
100 lanpostu elebidunAfapna sindikatuak
|
euskara
eskakizuna duten lanpostu horiek kentzea eskatu zuen. Hezkuntza Departamentua kenduta, Nafarroako Gobernuaren lantaldearen% 1,7k besterik ez dute euskara ezagutzeko eskakizuna.
|
|
|
Besteak beste, euskarak LH ikasketetan bizi zuen egoera salatu zuen. 2016 LH institutuko Plan Estrategikoan jaso zen, besteak beste, ateratzen diren funtzionario plazek
|
euskara
eskakizuna izanen dutela, eta gaztelania eskakizuna duen funtzionarioren bat ikastetxetik joaten bada, gaztelaniazko plaza desagertu eta euskarazkoa sortuko dela. 2018ko iraila LHn Erdi mailako ziklo bat euskaraz ematen hasi ziren:
|
|
|
Oposizioak, bai. Ez dugu ezer egingo
|
euskara
eskakizunak direla-eta?
|
|
2021
|
|
|
Eskubide murrizketarik ez!" lelopean. Hasiera batean, auzitegi horrek Irungo Udaltzaingoaren (Gipuzkoa) lan deialdian
|
euskara
eskakizuna" diskriminatzailetzat" jo duela salatzeko deitua zegoen elkarretaratzea, baina Frantziako Konstituzio Kontseiluak eman zuen erabakiaren ondotik, botere judizialak hizkuntz politikan esku hartu nahi duela salatzeko protesta bilakatu da.
|
|
|
|
Euskara
eskakizun moduan hartzeak kaleratzeak eragingo dituela argudiatuz ere justifikatu zuen CCOOk bere posizioa. Eskatutako maila ez duten udaltzainak «baztertu» egiten direla adierazi zuen Merinok; tartean, orain arteko lan eskaintzetan postua lortu dutenetako batzuk.
|
|
|
Epaiaren harira
|
euskara
eskakizunen kontrako helegiteak ugaritu daitezkeen kezkari dagokionez, «baikor» agertu zen Maddalen Iriarte EH Bilduren Legebiltzarreko bozeramailea: errekurtsoen olde bat baino gehiago, «sortu behar dena da herritarren olde bat».
|
|
|
|
Euskara
eskakizunen kontrako epaia «joera» baten isla dela salatu dute Bilbon
|
|
|
Udalak gaztelania hutsezko SMS eta emailak bidaltzen ditu; udaletxeko hainbat paneletan gaztelaniari ematen zaio lehentasuna; udalaren webgunean sartuta, hainbat atal gaztelania hutsez daude; Altsasuko liburutegian 16 urte artekoendako liburuetatik, euskarazkoak ez dira %30era iristen, ordenantzaren arabera gutxienez %50 izan luketen arren; kultur agendari dagokionez, euskarazko eskaintza nahikoa izatetik urrun geratzen da. Hori gutxi balitz, pasa den legegintzaldian udalak obra eta garbitasun langileei
|
euskara
eskakizuna kendu zien eta merezimendu bihurtu zuen. Adibide batzuk baino ez dira, eta ziur altsasuar euskaldunei gehiago bururatuko zaizkiela.
|
|
|
EHU Euskal Herriko Unibertsitateko ikerlari batek salaketa aurkeztu du Donostiako administrazioarekiko auzietarako epaitegi batean, unibertsitateak
|
euskara
eskakizuna ezarria duelako haren lanposturako. Langile horrek hamabi urte daramatza EHUn lanean, kontratu «mugagabe ez finko» batekin, baina, 2019 urtean onartutako lanpostu finkoen zerrendaren arabera, postu horri hirugarren mailako euskara eskakizuna dagokio (C1 maila).
|
|
|
EHU Euskal Herriko Unibertsitateko ikerlari batek salaketa aurkeztu du Donostiako administrazioarekiko auzietarako epaitegi batean, unibertsitateak euskara eskakizuna ezarria duelako haren lanposturako. Langile horrek hamabi urte daramatza EHUn lanean, kontratu «mugagabe ez finko» batekin, baina, 2019 urtean onartutako lanpostu finkoen zerrendaren arabera, postu horri hirugarren mailako
|
euskara
eskakizuna dagokio (C1 maila).
|
|
|
Finean, EHUren apustua «langileak euskalduntzea» dela gaineratu du Gutierrezek: «Unibertsitate elebiduna gara, eta denon asmoa da langile guztiek aukera izan dezatela lanean segitzeko eta euren lanpostuari dagozkien
|
euskara
eskakizunak egiaztatzeko, pixka bat beranduago bada ere».
|
|
|
Osakidetzan
|
euskara
eskakizunak egiturazko lanpostuei ezartzen zaizkie, eta behin behineko kontratuak ez daudenez horiei lotuak, ez da euskararen ezagutzarik eskatu kontratu horiek betetzeko. Egoera horrek sekulako ondorio kaltegarriak sortu izan ditu euskarari dagokionez.
|
|
|
Egoera horrek sekulako ondorio kaltegarriak sortu izan ditu euskarari dagokionez. Adibidez,
|
euskara
eskakizuna ezarria zuten lanpostuak bete izan dira euskaraz ez zekiten langileekin, edozein zelarik ere zerbitzua edo herria.
|
|
|
SATSE sindikatuaren eskaera honek esan nahi du, besteak beste, erabat euskaldunak diren herrietako informazio guneetan, medikuntza, erizaintza, pediatria unitateetan ere, eta nahiz eta unitate horietako gehienetan lanpostuen %100ak
|
euskara
eskakizuna ezarria izan, euskararen ezagutza ez egotea bermatuta behin behineko kontratazioetan.
|
|
|
Baina Altsasuko Sakana Lanbide Heziketako ikastetxearen kasuan ez dute egin, aitzitik, euskarazko plazak zuzenean murriztu dituzte eremu soziolinguistikoa kontuan hartu gabe, Itunean jasotakoari muzin eginez eta ikastetxeko zuzendaritzak aholkatzen eta proposatzen duena kontuan hartu gabe", gaitzetsi du LABek.Sindikatuak gogorarazi du Nafarroako eremu euskalduneko unibertsitateaz kanpoko hezkuntza mailetan euskara eta gaztelania nahitaez irakatsi behar direla, ikasle guztiek bi hizkuntzetako gaitasun maila nahikoa egiazta dezaten. " Altsasuko errealitate soziolinguistikoa zein den jakinda, ikasleek ikasteko, tailerrak egiteko eta irakaslearekin harremanak euskaraz izateko aukera izan behar dute; horregatik, Lanbide Heziketan eskaintzen diren plazek
|
euskara
eskakizuna duten irakasleak behar dituzte. Horrela bakarrik bermatuko da bi hizkuntzetan ikasteko aukera". LABek bere oharrean nabarmentzen duen beste puntu bat da ikastetxeetako lan taldean irakasle bat onartzen denean, hiru urterako egiten dela (hala dago zehaztuta plantilla organikoen osaerari buruzko araudian).
|
|
2022
|
|
|
– Industria eta zerbitzuen sektoreak jasotzen al du
|
euskararen inguruko
eskakizunik. Eta, jasotzen badu, zein da enpresek ematen dioten erantzuna?
|
|
|
Langile berrientzako jarduera praktikoak martxan jarriko diren arren, sindikatuak uste du horiek ez dutela ematen espetxeetan lan egiteko kualifikaziorik. Era berean, kritikatu dute lan horietarako
|
euskara
eskakizunik ez eskatu izana, «espetxe sistema euskalduntzeko prozesua zailduz».
|
|
|
Gutxiengoa dira horiek, hala ere. Gainerako lan eskaintzetan,
|
euskara
eskakizuna izan daiteke —lanpostuak hizkuntza soslaia ezarria badu— edo ez.
|
|
|
Zer gertatuko da
|
euskara
eskakizunik ez duten lanpostuekin?
|
|
|
«Ez du ematen komeni denik garai bateko eztabaidak berpiztea, are eta zatiketa handiagoa eragiten dutelako». Haren hitzetan,
|
euskara
eskakizunek «gizarte adostasun zabala» dute, eta, gainera, kopuru bat eman du, auziari neurria hartzeko: administrazio orokorreko behin behineko langileen %90ek bere lanpostuko hizkuntza eskakizuna betetzen dute.
|
|
|
«Osasun Sailak hausnartu du zer dela-eta Osakidetza ez den erakargarria langileentzat». Halaber, gaineratu du
|
euskara
eskakizuna «oztopo» dela osasun profesionalentzat.
|
|
|
Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak
|
euskara
eskakizunekin lotu ditu osasun sistemak sendagile nahikoa edukitzeko dituen zailtasunak, Herri Irratian egindako elkarrizketan: «Familia medikuen eta beste espezialitate batzuen defizit bat baldin badago, baldintzak egokitu egin dira sendagileak sartzeko.
|
|
|
Jaurlaritzak helegitea jarriko dio udaltzainen
|
euskara
eskakizunei buruzko epaiari
|
|
|
Seguruenik, Feijook bezala pentsatuko du udaltzaina izateko B2
|
euskara
eskakizunik beharrezkoa ez dela ebatzi duen epaileak. Gora askatasuna, gora eskubideak!
|
|
|
Gutxiengoa dira horiek, hala ere. Gainerako lan eskaintzetan,
|
euskara
eskakizuna izan daiteke —lanpostuak hizkuntza soslaia ezarria badu— edo ez.
|
|
|
Kontrako norabidean ere izan dira proposamenak eta eskariak, ordea; administrazio publikorako sarbidea, euskararekin lotutako eskakizunei dagokionez, malgutzearen aldekoek egindakoak. Euskara Denontzat plataforma sortu berriak, esaterako,
|
euskara
eskakizunak apaltzeko eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikora egokitzeko eskatu du. Plataformako kideen hitzetan, «gehiegizkoa» da euskararen ezagutza mailaren eskakizuna, eta oztopo bat da administrazio publikoan lanpostuak lortzeko orduan; haien iritziz, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten du biztanleriaren zati baten.
|
|
|
Hala gertatzen da administrazioaren euskalduntzearen gaiarekin. Batzuentzat hizkuntza eskubideen urraketa dena euskarazko arta emateko gai ez direnekiko «diskriminazioa» da besteentzat, eta, hala, azken horiek defendatzen dute malguago jokatzea
|
euskara
eskakizunik, eta eskatutakoa baino maila baxuagokoei administraziorako sarbidea erraztea. Testuinguru horretan koka daitezke Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak ekainean egindako adierazpenak, osasun sistemak duen langile faltaz:
|
|
|
Gutxiengoa dira horiek, hala ere. Gainerako lan eskaintzetan,
|
euskara
eskakizuna izan daiteke —lanpostuak hizkuntza soslaia ezarria badu— edo ez.
|
|
|
Kontrako norabidean ere izan dira proposamenak eta eskariak, ordea; administrazio publikorako sarbidea, euskararekin lotutako eskakizunei dagokionez, malgutzearen aldekoek egindakoak. Euskara Denontzat plataforma sortu berriak, esaterako,
|
euskara
eskakizunak apaltzeko eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikora egokitzeko eskatu du. Plataformako kideen hitzetan, «gehiegizkoa» da euskararen ezagutza mailaren eskakizuna, eta oztopo bat da administrazio publikoan lanpostuak lortzeko orduan; haien iritziz, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten du biztanleriaren zati baten.
|
|
|
Hala gertatzen da administrazioaren euskalduntzearen gaiarekin. Batzuentzat hizkuntza eskubideen urraketa dena euskarazko arta emateko gai ez direnekiko «diskriminazioa» da besteentzat, eta, hala, azken horiek defendatzen dute malguago jokatzea
|
euskara
eskakizunik, eta eskatutakoa baino maila baxuagokoei administraziorako sarbidea erraztea. Testuinguru horretan koka daitezke Eneko Andueza PSE EEko idazkari nagusiak ekainean egindako adierazpenak, osasun sistemak duen langile faltaz:
|
|
|
• Politikari batek
|
euskara
eskakizunari bota dio mediku faltaren errua.Hori izan da egoerari probetxua atera nahi izatea. Nire ustez ezin dira hizkuntza eta osasun arreta nahastu, eta argi daukat familia medikuen artean euskara ez dela oztopo, euskaraz atenditzeko gai dira gehienak.
|
|
|
D mailakoa, lan kontratudun finkoa izanen da eta lanaldi osoan ariko da. Lanpostuak euskarazko C1
|
euskara
eskakizuna du. Bestetik, hiru familia langile aukeratuko ditu, D mailakoak eta lanaldi osoan aritzeko.
|
|
2023
|
|
|
Euskararen aurkako epaiak bata bestearen atzetik heldu dira, joera hori handitzen ari da. Hego Euskal Herriko auzitegiek 2020 urtetik, administrazio ezberdinetan
|
euskara
eskakizuna baliogabetu duten 18 epai kaleratu dituzte. 2023an, horrelako epaiak 8 izan dira.
|
|
|
Ikerketa honetan parte hartu duten etorkinek eta ondorengoek egoki ikusten dute gaur egun euskararen aldeko hizkuntza politika egin izana eta, oro har, ulertzen dute euskara babestu eta sustatzeko neurriak ezartzea. Eskolaren bitartez euskararen ezagutza zabaltzea eta lanpostuetarako
|
euskara
eskakizunak definitzea ere, orokorrean, onartzen dute. Badago eskakizun horiek handitzea proposatzen duenik ere.
|
|
|
Baldintza gisa ezarri zuen langile guztiek (26, guztira) gutxieneko euskara maila bat egiaztatzea, edo bi urtean ikasketak gauzatzea: teknikarientzat, hirugarren
|
euskara
eskakizuna (C1) galdegin zuen; administrazioko eta mantentze lanetako langileentzat, bigarrena (B2). CCOOk lehiaketaren aurka egin zuen, besteak beste argudiatuta hizkuntza betebehar horiek ez datozela bat errealitatearekin.
|
|
|
Eta adibide bat jarriko dizut: Donostiako Udalak etxez etxeko laguntzetarako baldintza agiriak atera ditu, eta
|
euskara
eskakizuna ezarri die. Agiri horiei ez diegu helegitea jarri, euskalduntzeko finantzaketa jasoa dutelako.
|
|
|
Bestalde, Soziolinguistika Klusterrak erakutsi zuen geldotua dagoela euskararen erabilera kalean. Langile publikoei
|
euskara
eskakizunak egiteko sortu diren eztabaida politikoak eta auzitegien esku hartzeak ere kezka iturri izan dira. Eta Ramon Saizarbitoria idazlearen gogoeta gordinak zer pentsatua eman du, testuinguru horretan:
|
|
|
Administrazio bakoitzeko lanpostu kopurua ere adosten da
|
euskararen
eskakizuna jartzeko, eta hori lotuta egoten da herri bakoitzak duen euskaldun kopuruarekin.
|
|
|
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen «diskriminatzailea» zela Irungo udaltzain lanpostuetarako euskaraz jakitea eskatzea. Hamabi udaltzain hartzeko deialdi batean ezarri zuen udalak
|
euskara
eskakizuna, baina partikular batek auzitara jotzea erabaki zuen. Argudiatu zuen eskaria «diskriminatzailea» zela euskaraz ez dakitenentzat.
|
|
|
«Oldarraldi judiziala» euskararen normalizazioaren aurka. Halaxe deskribatu du Euskalgintzaren Kontseiluak aspaldion Espainiako Justiziak epaitegietan
|
euskara
eskakizunen aurka ateratako ebazpen sorta. Herritarren hizkuntza eskubideak arriskuan daudela iritzita, manifestaziora deitu dute epai horien kontra egiteko, azaroaren 4rako, Bilbon.
|
|
|
|
Euskara
eskakizunen aurkako agerpen mediatikoak eta politikoak «aspalditik ezagunak» zirela esan du Eskisabelek, baina azken boladan «gordinduz» joan direla, «bereziki alor judizialekoak». Gainera, nabarmendu du Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan lau biztanletik hiruk uste dutela langile publikoek euskaraz jakin behar dutela, eta, hortaz, epaileak «hizkuntza politika» egiten ari direla «kontsentsu zabal» baten aurka, «horretarako eskumena duen botere legegilearen gainetik».
|
|
|
Nafarroako Gobernuko departamentuetako hizkuntza planak ere onartuta daude, baina puntu garrantzitsuena airean utzi zuen PSNk: lanpostuen
|
euskara
eskakizunei dagokiona.
|
|
|
Kezka handia dago gaiaren inguruan eta Kontseiluak azaroaren 4rako manifestazio batera deitu du
|
euskara
eskakizunen kontrako «oldarraldi judiziala» salatzeko. Hazten jarraituko duen susmoa dago, gainera; apirilean Bilboko Administrazioren Auzien 1 Epaitegiak ebatzitako sententzia batek, zeinean atzera botatzen baiten Erandion (Bizkaia) udaltzain jarduteko lanpostu bati ezarritako hizkuntza eskakizunaren derrigortasuna, propio aipatzen dira argudio gisara Uliazpi fundazioaren aurkako ebazpenean erabilitako arrazoibideak.
|
|
|
|
Euskara
eskakizunen kontra, eta administrazioan euskaraz jardutea ahalbidetzen duten erabakien aurka ere bai. Ebazpen judizial ugarik auzitan jarri dituzte iragan hilabeteetan euskara garatzeko aurrerabideak.
|
|
|
|
Euskara
eskakizunen kontra, eta administrazioan euskaraz jardutea ahalbidetzen duten erabakien aurka ere bai. Ebazpen judizial ugarik auzitan jarri dituzte iragan hilabeteetan euskara garatzeko aurrerabideak.
|
|
|
Donostiako Epaitegiaren atariak LAB sindikatuaren protesta bat hartu du administrazioaren lanpostuak egonkortzeko prozesu biren
|
euskara
eskakizunen aurkako epaiketa hasi den egunean. Sindikatuak Aldundian duen arduradun Edurne Lizasok azaldu duenez, zaintzaileei dagozkien lanpostuak egonkortzeko bi prozesuak bertan behera uzteko helegiteak jarri ditu CCOOk, eta erantsi du, «euskararen aurkako eraso» horiek ikusirik, LABek planto egin duela.
|
|
|
Aspaldi honetan hizkuntza eskakizunen lan prozesuen aurkako epaiak heltzen ari dira arlo judizialetik; «euskaren aurkako olatu judizailari» erreparatu dio LABeko kideak, aurreikusteko gaur hasitako epaiketak zer nolako epaia izan dezakeen. Donostiako Udalak zenbait lanpostu egonkortzeko prozesuen aurka ere jo dute, eta, oro har, euskal administrazioaren prozesuetan ohiko bihurtzen ari dira
|
euskara
eskakizunen aurkako ekimen judizialak.
|
|
|
CCOOk, berriz, «lan bazterketa» egitea egotzi die aldundiari, ELAri eta LABi: «Puntuazio handiena duten hogei langiletatik zortzi baztertzen dira
|
euskara
eskakizuna ez betetzeagatik». Sindikatu horren ustez, hizkuntza eskakizuna ezin zaie ezarri langile guztiei:
|
|
|
Donostiako Epaitegiko atariak LAB sindikatuaren protesta bat hartu zuen atzo, CCOO sindikatuak helegitea jarri baitio Gipuzkoako Foru Aldundiko zenbait lanpostu egonkortzeko prozesu biri.
|
Euskara
eskakizunen aurkako lehen helegitearen inguruko epaiketa abiatu zen, eta LABek «kalean» salatu zuen «euskararen aurkako olatu judiziala». Sindikatu horrek aldundian duen arduradun Edurne Lizasok azaldu zuenez, zaintzaileei dagozkien lanpostuak egonkortzeko bi prozesuak bertan behera uzteko helegiteak jarri ditu CCOOk, eta erantsi zuen «euskararen aurkako eraso» horiek ikusirik LABek planto egin duela.
|
|
|
Zergatik?», galdetu zuen Lizasok. Azaldu zuen aldundiaren egonkortze prozesu guztietan ezartzen dela
|
euskara
eskakizuna. «Ez dakigu nora iritsi nahi duten, baina aurrean izango gaituzte, hemen bi hizkuntza ofizial baitaude, eta administrazioak bi hizkuntzetan eman behar baitu arreta».
|
|
|
lanpostuen soslaiak ezartzerakoan, eta ez da justiziaren eremuan bakarrik gertatzen, eremu soziolinguistikoa aintzat hartzen da. Gernikako auzitegietan postu gehiagotan jarriko dute
|
euskara
eskakizuna Bilbokoan baino... Hori ere, herritarren hizkuntza eskubideak eta berdintasuna bermatu nahi badituzu, ez da erreala.
|
|
|
Sindikatuaren esanetan, euskara «oso egoera delikatuan» dago Nafarroan eta bertako administrazio publikoetan, eta «oztopo andana» ditu: «Zonifikazioa betikotzea, hizkuntza paisaian gabeziak izatea,
|
euskara
eskakizuna duten plazak oso gutxi izatea, euskara merezimendu gisa ia ez baloratzea...». Bide horretan, salatu du azken asteetan Hezkuntza Departamentuak euskara ikastaro trinkoetara joateko baimenak ukatu dizkietela langileei, «arrazoi zentzugabeak» emanez; hala nola, esanez Hezkuntza laguntzako espezialista lanpostuetarako ez dutela hizkuntza eskakizunik behar, edota ez dutela behar adinako euskara mailarik egiaztatu.
|
|
|
Joan den astean ezagutu genuen Laudioko Udaleko lanpostu batean
|
euskara
eskakizuna atzera bota zuen sententzia berretsi duela EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Epai hori polemikoa izan zen euskara" hizkuntza zaila" baieztatzen zuelako, interneteko blog batetik kopiatutako argudioak erabiliz.
|
|
|
"
|
Euskararen
eskakizunak eta lan eskubideak bateragarri egin behar ditugu"
|
|
|
Eta aldi berean, bermatu behar da herritarren enplegurako eskubidea. Biak, bai
|
euskararen
eskakizunak eta lan eskubideak bateragarri egin behar ditugu.
|
|
|
Bereziki urte hasieran Laudion egindako epaian egin zuen azpimarra. Langile bat
|
euskara
eskakizuna ez betetzeagatik kaleratu zuen Laudioko Udalak orduan, eta Gasteizko epaile baten babesa jaso zuen langileak, udalari kaleratua izan zena berriro kontratatzeko aginduz. Euskara" zaila" delako babestu zuen epaileak langilea.
|