|
2001
|
|
|
Lagungarri, betiere, berrikitan Labayru ikastegiak eskuratu digun Aita Ipolito Larrakoetxea renGrimm anayen ipuinaklibu rua. Egin eginean ere,
|
euskara
egokia da horkoa eta askorentzat harrigarria.
|
|
2002
|
|
|
Jende anitzek aukeratu du eredua ikasketak egiteko orduan aurtengo ikasturtean? Gehienez ere galde dezakegu, beharbada, halako liburu jakin batean erabiltzen den
|
euskara
egokia den edo ez. Baina besterik gehiago deus gutxi.
|
|
2003
|
|
|
Eskutitzotan, ordea, beste Antton bat dago. Bere betiko
|
euskara
egoki, samur eta sen ikaragarrizko hori darabil hemen ere, noski. Baina eskutitz hauetan mundu berri bat deskubritu duela iruditzen zait, eta harrigarria da zer nolako ausardiaz jokatu duen, eta zeinen ondo asmatu duen mundu berri hori eraikitzen.
|
|
|
Eta bidea urratsez urrats egiten denez, badirudi euskaraz biziko den campus bat sortzea dela bidean irabazi beharreko beste koska bat. Unibertsitatea eta
|
euskara
egokiago ezkontzeko bidean, egungo egoera gainditzeko modua eskain lezakeen proposamen bideragarria iruditzen zait euskara hutsez biziko den campus autonomo berri bat sortzea. Lehenago ere proposatu izan dut campus euskalduna.
|
|
2004
|
|
|
Euskara zuzena, egokia eta jatorra (ona) hainbat aldiz izan dugu hizpide azken egunotan. Zuk zeuk lan honen hitzaurrean diozu garrantzia berezia eman diozula
|
euskara
egokiari. Zergatik?
|
|
|
Hiru bakarrik aipatuko ditut hemen: euskara zuzena,
|
euskara
egokia eta kazetari euskara. Horrek esan nahi du euskara jatorraren barne arauen moldekoa dela hizkuntzaren arlo guztie tan:
|
|
2005
|
|
|
Hiztunei erabiltzean plazer emango dien euskara behar dugu, hiztunen komunikazio premiak asetzeko modukoa. Hori da oroz gain zaindu beharreko kalitatea, eta horri esaten diogu guk"
|
euskara
egokia". Jakina, egoki izateaz gain zuzen eta jator balitz, hobe.
|
|
|
Irizpide deserosoa da egokitasunarena, ez baitago behin betiko zehazterik. Aitzitik, aldian aldiko egoeraren arabera erabaki behar da kasu bakoitzean zer den eta zer ez den
|
euskara
egokia.
|
|
|
Azken aldiko gogoeta da euskara jatorra, zuzena, eta egokia bereiztea, eta egokia bultzatzea. Zuretzat zein da
|
euskara
egokia?
|
|
2006
|
|
|
Hiztun berriak, ordea, eta baita zaharrak ere sarritan, zalantza handi samarrak izaten ditu horren gainean. Zein da
|
euskara
egokia. Egokia ote da egiten ari naizena?
|
|
|
urruntzen du. Kalitatezko euskara
|
euskara
egokia da, gutxi gorabehera.
|
|
2008
|
|
|
Ikus entzunezko
|
euskara
egokia den epaitzeko, nahitaezkoa da aldez aurretik urrats bi egitea.
|
|
|
(?) Halaber, gazteen artean euskararen erabilera indartzeko bestelako aldaerak (argota, hitanoa, etab.) sailkatzea eta kontuan hartzea garrantzi handiko kontuak dira. Izan ere,
|
euskara
egokia eta une egokian erabiltzeko gai ez den hiztunak ez du komunikaziorik lortuko, ez du hizkuntza erabiliz gozatuko, eta, azken batean, euskara bazterrean utzita beste hizkuntza batez baliatuko da.
|
|
|
Beraz, dokumentu horretan zeregin, egiteko eta zenbait beharren azterketa egiten da: bestelako aldaerak kontuan hartu beharra eta komunikazio egoeraren araberako
|
euskara
egokia erakustea eta erabiltzea hain zuzen. Horrexetara datoz, bada, txosten honetan jorratu nahi ditugun gaiak; batetik, bestelako aldaerak kontuan hartu behar direla, eta, bestetik, zertarako eta komunikazio egoeraren araberako erregistro egokia gauzatzeko, batez ere erregistro ez formala lantzeko.
|
|
|
Haatik, eta Hamabostaldiari dagokionez, arlo horretan jarrera eredugarria izan duela iruditu zait: ahozko zein idatzizko informazio orotan euskara lehenetsiz, opera osoen zein kantatutako zati guztien bat bateko itzulpena
|
euskara
egoki eta jasoan emana, bulegoko arreta, eta abar euskarari bere lekua emateko lan asko eta ondo burutua adierazten dute.
|
|
2009
|
|
|
Gazteria heldu da, eta egia erran beti plenitzen naiz bestaldeko euskaldunek euskaraz gaizki idazten dutela baina badira ere telebistan batzuetan euskara ederki emaiten dutenak. Orduan
|
euskara
egoki eta zuzen hori salbatuko da. Haatik nola euskaldunak bildu jakin dezaten beren hizkuntzak beste altxor linguistikoak badituela ere?.
|
|
|
Pello Esnal lanaren koordinatzaleak azpimarratzen zuenez, liburu honek euskararen egokitasuna du langai, galdera bat gidari: nola ekoiztu
|
euskara
egokia. Eta erantzuten ere saiatu gara:
|
|
2010
|
|
|
frantsesa, gaztelania, alemana, ingelesa, katalana… Luditoys enpresak hutsunea ikusi zuen hor, eta baita abagunea ere, euskaraz jolas hezitzailea eta dibertigarria kaleratzeko. Ohiko legez, hizkuntzak garrantzi berezia izan du Luditoysen azken jolasean, eta horregatik mediku talde baten laguntzarekin egin zen itzulpena, osasunaren inguruko kontzeptuak
|
euskara
egokian egon daitezen.
|
|
2011
|
|
|
Baina ez dira batere ongi moldatzen, adibidez, txisteak kontatu, sexuaz berba egin edo messengeren elkarrizketan aritzeko. Badirudi halako esparru informaletan erdaraz ohituragatik aritzen direla, baina oinarrizko arazoa esparru horietarako
|
euskara
egokia ez izatea dela uste dut. Gabezia horrek erdara erabiltzera bultzatzen ditu ikasleak eta gero eta gutxiago erabiltzen dute euskara.
|
|
|
Anne Franken egunkaria (Anne Frank) liburuaz; itz. Josu Zabaleta:
|
euskara
egokian eta sinesgarrian
|
|
|
gisa Anaitasuna erabiliz. Horixe zen nire erreferentzia nagusia, liburu egokirik ez bainuen (ba ote zegoen?), eta aldizkariaren barruan lehen aipaturiko orrialdea aztertzen nuen, bereziki, bertan Imanolek
|
euskara
egokirako azalpenak ematen baitzituen, alerik ale, hitzen adierak argitzeko eta esplikatzeko berariaz jarritako hiztegiarekin batera. Funtsezkoa nuen orrialde hori aldizkari barruko artikuluak ondo ulertzeko, baita euskararen batasunerako egokienak ziren hitzak aintzatesteko ere.
|
|
2012
|
|
|
1 Beren pertsuasio piezak eta ekintzak euskaraz ere egiten dituzten iturriek txukun erabili behar dute, euskarak eskain dezakeen pertsuasio eraginkortasuna eskuratzeko: euskarazko bertsioa zainduz (eta ez itzulpen literalak edo okerrak eginez),
|
euskara
egokia erabiliz (eta ez euskara zuzenarekin tematuz)... Eta, gainera, euskara plangintza orokor baten baitan hartzen badituzte neurri horiek, askoz ere hobeto, zenbait euskaldunengan sor daitezkeen mesfidantzak uxatzeko eta kanpo komunikazioari begirako neurri soilak ez direla erakusteko.
|
|
|
Erdal eremuetako bertsolaritzak baditu bereizgarriak: ez du euskalkirik izaten, eta, euskara jatorra nondik hartu ez dutenez, hura lehenetsi baino gehiago, komunikaziorako arrakasta duen
|
euskara
egokia aukeratzen dute bertsolariok, nagusiki kaleko euskaratik eta eskolak eman dien euskara zuzenetik. Horren adibidea da Arkaitz Estiballesek joan zen igandeko finalerdian erabilitako Federer, Jes Estender eta joder hitzak.
|
|
|
gutxienez idazle eta irakurle askorentzat indarrean egon zen kultur eta literatur ideologia bat: euskal liburuen betebehar ia ia bakarra hizkuntzaren bizitzari laguntzea denez gero, berdintsu zen liburu hauek itzulpenak izan edo ez izan, garrantzizko gauza bakarra euskara jatorrean idatzita egotea izanik, hau da,
|
euskara
egokian; itzulpenek abantaila handi bat dute, beste askoren artean: literato onak gutxi dira berez eta nekez hazi daitezke, baina hiztun eta idazle jatorrak, garbiak, itzulpen txukunak egiteko gai diratekeenak, bai hezi daitezke; hauek behar eta komeni ziren liburuak itzultzera jarriez garo polito konpon zitekeen, eta gainera epe labur samarrean, euskarak eta euskaldunek zuten gabezia latzena?
|
|
2013
|
|
|
Zuzendaritzak, alabaina, oreka mantentzeko ahaleginak egiten ditu gehiegikeriarik gerta ez dadin alde batera nahiz bestera. Hori bai, idazleak
|
euskara
egokia erabiltzea bultzatu izan da.
|
|
|
Hedabideetako hizkerak eragin handikoak dira gurea bezalako prozesuetan. Tesiaren ondorioetako batek zioen urte batzuk galdu genituela kazetari hizkera bizia eta hedabideetarako
|
euskara
egokia garatzeko orduan. Bereziki EITBren praktikari zegokion kritika hura.
|
|
2014
|
|
|
Dena euskaraz egin zen. Sekula
|
euskara
egokiagorik! Baserritarrak printzesa bezala hitz egiten entzuten aspertuta nago.
|
|
|
Nire birraitonaren heriotzaren berri ematen duen testuaren alboan" De que debemos escribir en euskera" izenburuko testua dago, non zalantzan jartzen den politikaz idazteko
|
euskara
egokia den. Eta aurreko eguneko egunkariko orrialdean," conejo" ixena daukon ur lixiba botiletan Bilbon saltzen duen gizon baten iragarkia.
|
|
2015
|
|
|
Horretarako, gazteak gaitasun nahikoa izan dute, hizkuntza eurena dela eta euren errealitatera egokitzen dela sentitu eta euskara erakargarri dela ikusi, hauen errealitate eta erreferentzietara egokituz. Izan ere,
|
euskara
egokia eta une egokian erabiltzeko gai ez den hiztunak ez du komunikaziorik lortuko, ez da hizkuntza erabiliz gozatuko, eta azken batean, euskara bazterrean utzita beste hizkuntza batez baliatuko da. Bide horretan, ahozkotasunaren garrantzia nabarmena da eta ahozkotasuna lantzera begira eskolan jarri beharreko indarra ere gakoetako bat da.
|
|
2018
|
|
|
2009an Peru Abarka eta Maisu Juanen arabera gabiltza oraindik. Tolosako ikastolan umeren batek
|
euskara
egoki eta bizi erabiltzen duenean kaxerito deitzen diote.
|
|
|
Horrexegatik, eta burua gorantza jarrita eramateko ohitura dudalako, nire herrikide lekeitiarrek halako ezizena ere jarri zidaten, Labe Garaiak, goi mailako Sestao eta Barakaldoko altzairuzko lantegi haien moduan. Banaiz, bestela ere,
|
euskara
egokiaren zalea. Horrexegatik herritarrei esaten diet eurekin hizketan ari naizela guardasola baino hobe dela aterkia esatea, eta eurok ni sotana eta guzti jantzita ikusten nautenean apur bat beldurtu egiten dira!
|
|
2019
|
|
|
Egokitasuna: Bere xederako egokia dena da
|
euskara
egokia, eta, Mitxelenak zioen bezala, hizkuntzaren xedea eragitea da batez ere. Egokitasun kontzeptu honetan txertatzen dugu, beraz, eraginkortasunaren alderdia, nahiz jakin batzuek guk, jator?
|
|
|
Azken batean, kalitate integrala da helburua: euskara ona, alegia
|
euskara
egokia, ahalik eta jatorrena eta, behar denean, zuzena. Egoki ez ezik zuzen eta jator hitz egiten duten hiztunak behar ditugu, beraz, eta horrek ikusmoldeak eta jarrerak aldatzea eskatzen du.
|
|
2020
|
|
|
Euskara gutxiesten dela salatzen duten sarreren motibazioak ezberdinak dira: harien% 25ak euskara eskolen udal eskaintza txikiegia du hizpide,% 15 udalerriko errotulazioari buruzkoa da,% 12 udalak euskarazko komunikazio bati euskarazko erantzuna ez emateari buruzkoa,% 10 euskara ikasteko dirulaguntzen eskasiari buruzkoa, eta% 8 udal argitalpen edo itzulpenetan
|
euskara
egokia edo zuzena ez erabiltzearen ingurukoa. Guztira% 70.
|