|
2001
|
|
|
Eta ortografia aldetik, zer esanik ez. Jakina,
|
euskara
batuaren beharrak istilu ikaragarriak sortu zituen. Hasieran, batasun handia zegoen:
|
|
2005
|
|
|
Baina, ni galdetzailea, hendaiarra, zu erantzulea, baigorriarra. Euskalki batean edo
|
euskara
batuan behar dugu ari izan?
|
|
|
Edozein hizkuntzak bizirik irauteko funtsezkoa da aldaera komun edo estandar bat izatea eta esparru eta maila guztietan erabilia izatea. Euskararen historian zehar behin eta berriro idazleek agertu duten kezka da
|
euskara
batuaren beharra, baina euskalki bat edo zenbait euskalki literatur hizkuntza modura erabiltzeko saio ugari egin badira ere (ikus Villasante, 1970 eta Zuazo,
|
|
|
Euskaldunok gutxi gara, eta politikan bezala, eta areago, hizkuntzaren batasuna behar genuen. Elkar ulertzeko eta liburuak argitaratzeko zazpi probintzietakoek
|
euskara
batua behar genuen.
|
|
2008
|
|
|
Euskal irakasleeskola sortzeko asmoa ere laket zuen, eta Plöermel ordenarekin gauzatzeko aukera zekusan. Azkenik
|
euskara
batu beharrari ezinbestekoa iritzi zion74.
|
|
|
Bat zetorren bere asmoekin autoritatedun Akademia bat sortu nahian, Diputazioen babesa izatean, bilerak maiztasunez egiteko aurreikuspenean, etab. Baina finkaturiko helburuak nahiko anbiguoak ziren: ez zen argi geratzen, adibidez,
|
euskara
batu behar ote zen ala ez (zeren batasun helburua zehazten da baina euskara eta euskalkiak nahasgarriro aipatuz). Hogei kidekoa izan behar zen Akademia, baina 17 jada Bizkaiko Diputazioak ezartzen zituen, gehiengehienak jeltzaleak, eta Nafarroa eta bereziki Iparraldea azpiordezkatuta geratzen ziren.
|
|
2009
|
|
|
Normaltasun pixka bat izan dugunean konturatu gara Antonioren lanaz. Garai hartan
|
euskara
batuaren beharra zegoen, euskara guztientzako tresna bihurtzeko beharra, eta indar asko horretan joan ziren. Bertsolaritza berpiztu zenean ere, eskolak sortu ziren eta beste adar bat zabaldu.
|
|
2011
|
|
|
Arantzazun izan ziren batzuk alde, beste batzuk kontra. Batzuek ikusten zuten deseginen zirela euskalkiak, ez zuten ulertzen
|
euskara
batuaren beharra. Eta hori argi eta garbi dago.
|
|
2012
|
|
|
Bata Jose Luis Alvarez Enparantza, gure Txillardegi, 2012ko urtarrilean hil zena, harixe zor baitizkiogu ondorengo belaunaldiek normaltzat jo ditugun hainbat baieztapen eta intuizio:
|
euskara
batuaren beharra, euskara nazioaren oinarritzat hartzea, eta beste.
|
|
2013
|
|
|
...
|
euskara
batuaren beharra inork baino ozenago eta lau haizetara aldarrikatu du; euskara batuaren eragile, teorizatzaile, txosten egile, gidatzaile, hedatzaile eta defendatzaile handienetakoa dela esaten badugu (eta gauza asko esaten dugu) ez dugula huts handiegirik egiten esan daiteke.Ç
|
|
|
Batasunaren erantzukizuna Euskaltzaindiarena zela jakinik, gerra ondorengo lehen urte gogorren ondoren, Euskaltzaindia indar pitin bat hartzen hasi zenerako hor zegoen Jose Luis Alvarez Enparanza euskararen Akademiak
|
euskara
batuaren beharraz kontzientzia har zezan ahaleginean. 1956an, irailaren 14tik 16ra biltzarra egin zuen Arantzazun Euskaltzaindiak:
|
|
|
Eta, azkenik, euskara batua eztabaida iturri zen garaietan, aldeko adina aurkako zituen garaietan, gogor saiatu zen Txillardegi batasunaren aldeko lanean; idatzi ugari aurkituko ditugu garai haietakoak
|
euskara
batuaren beharraz konbentzitu nahian ingurukoak. Argi eta garbi zuen berrogeita hamarreko hamarkadan euskaldunen artean ikusten zuen giroa gainditu eta beste aldi batera pasatu beharra zegoela.
|
|
2014
|
|
|
Gazteek
|
euskara
batuaren beharra eta garrantzia aitortzen dute, baina aldi berean badirudi mugak ikusten dizkiotela: kontraesan hainbat igarri da. dute eta" euskara batuan maila ona dudala kontsideratzen dut" itema 3ra, tarteko zenbakira, hurbiltzen da.
|
|
|
Gazteek
|
euskara
batuaren beharra eta garrantzia aitortzen dute, baina aldi berean badirudi mugak ikusten dizkiotela: kontraesan hainbat igarri da.
|
|
|
Txillardegi dugu nire ustez euskararen normatibitate edo arautzeaz gehien arduratu den edo gehien idatzi duen hizkuntzalaria:
|
euskara
batuaren beharra inork baino ozenago eta lau haizetara aldarrikatu du; euskara batuaren eragile, teorizatzaile, txostenegile, gidatzaile, hedatzaile eta defendatzaile handienetakoa dela esaten badugu (eta gauza asko esaten dugu) ez dugula huts handiegirik egiten esan daiteke.
|
|
2015
|
|
|
Zenbait hilabetez aritu zen zeregin horretan. Ez dago jakiterik liburuaren zein bertsio erabili zuen itzulpenerako; baina Elizabete Manterola liburuaren editoreak itzulpeneko hitzaurrean jakinarazi duenez, badirudi Oxford Unibertsitateak 1911n argitaraturiko The Complete Works of William Shakespeare with a General Introduction by Algernon Charles Swinburne izan zela.Euskara batuaren beharraAmetzagak argi zuen
|
euskara
batzeko beharra zegoela, eta egiteko horretan aritu zen urte luzez, itzulpenen bidez, batik bat. Euskara batuaren beharraz kontziente izatearekin batera, oso argi zuen euskara batuak gipuzkera izan behar zuela oinarri eta, era berean, beste euskalkietako hitzak erabili behar zituela.
|
|
|
men dîk, artôk, semêk, aingerûk). Horixe zen nik etxetik nekarren hizkuntza; eta horri
|
euskara
batuak behar zituen kategoriak erantsi nizkionean, gramatika nire kasako bat asmatu nuen, non singularreko eta pluraleko mugatuak zeuden batetik, eta singularreko eta pluraleko mugagabeak ere bai bestetik, eskema honekintxe:
|
|
|
Guk aztertu dugun garaian, akademiaren ekintzak pragmatismo handiarekin burutu ziren, diktadurak onar zitzakeen ordezkarien bidez, baina aldi berean klandestinitatean zeuden indar politikoekin elkarlanean. Uneak oso egokia zirudien, Hezkuntza eta Zientzia Ministeriotik keinu positiboak iristen ziren, are
|
euskara
batuaren beharrarekiko ere. Hala ere, hezkuntza publikoaren alorreko itxaropen horiek huts egin zuten, aldaketak mugatuak izan zirelako.
|
|
2016
|
|
|
Euskara bera zuen luzaidarrak kezka iturri,
|
euskara
batuaren beharrak arranguratzen baitzuen doilorki, bada, behar beharrezkoa ikusten zuen gauza egiteke eta abantzu gauzaezina sumatzen zuelako:
|
|
2017
|
|
|
Baina euskara batu bat sortzeko motibazioek euskararen estatusarekin ikus teko bazuten. Euskaltzaindia, bere 50 urtebetetzea ospatzeko, 1968ko urria ren 3an, 4an eta 5ean bildu zen Arantzazun (Gipuzkoa) eta orduan
|
euskara
batua behar zela sortu erabaki zen. Koldo Mitxelena euskaltzainak «Ezin bestekoa, > hil> edo> bi > zikoa, > dela> uste> dugu> euskera> batasun> bidean> jartzea? > > Nahi> eta> behar> dugun> batasun> hori, > lehen> urratsean> behintzat, > euskera> idatziarena, > izkribuzkoarena, > da? > irakaste lanean> dugu> beharrenik> batasun> hori?» idatzi zuen (Euskera, XIII:
|
|
2018
|
|
|
Argi dago, bada,
|
euskara
batua behar beharrezko tresna dela; ez aski, ordea. Noizko hizkuntza politika bateratua?
|
|
|
Bera hasi zen hitzaldiak eta ematen, gogoratzen naiz seminarioan bat eman zuela... Aita Villasante zen orduan Euskaltzaindiko burua, eta hark esan zion Mitxelenari, eta baita Altunari ere,
|
euskara
batua behar beharrezkoa zela, eta erronka garrantzitsu bat izan zen hori. Lortu dugun utopia da.
|
|
|
Euskaltzaindiaren lehen hamarkadetan hasi ziren aztertzen
|
euskara
batuaren beharra. Lehenago ere, euskal ortografia bateratzeko xedea agertu zen 1897an Saran, Jean Baptiste Elizanbururen omenaldian.
|
|
|
Orixeren ustez, hobe zen eskoletan euskalki guztiak ikastea, eta denak erabiltzeko edo ulertzeko gaitasuna sortzea. Zuazok ohartarazi du, haatik, literaturaz aparteko testu gehienak espainolez idatzi zituela, eta
|
euskara
batuaren beharra ez bide zuela ikusten, hain justu espainolarekiko lotura horregatik. Euskalki bakoitza bereari begira egon zen 1945etik 1964ra.
|
|
2019
|
|
|
–Hegoaldean liskarra h ak sortu bazuen, Iparraldean x k eman zituen lanak. Gero eta gehiago aipatzen genuen
|
euskara
batuaren beharra geure artean, baina denak ez ziren X ren aldekoak. Irakurleak galtzeko beldur ziren?
|
|
2020
|
|
|
Txillardegik horri kasu egin zion
|
euskara
batuaren beharra proposatzerakoan, eta, 1968a baino lehenago ere, euskara literario berria avant la lettre erabili zuen. Honetan ere, eskerrak Txillardegi bezalako pertsonaia historikoak badauden egon, zeinek, 2018 urte honetan ulertzen zaila izan arren, Euskal Herriaren zatiketari aurre egiteko baliabideak nahiz gaitasunak metatu dituzten, herri hau egin duten erresistentzia/ diferentzia praktikak indartzen lagundu izan dutelarik.
|
|
2021
|
|
|
Eliza jorratzea hainbeste laket zaioten horiek (zen batetan erdaraz!) ohartu ote dira,
|
euskara
batuari behar duen tornuia eman dion lehena, Eliza izan dela aldi bat gehiago, Bernat Etxepareren ondotik.
|
|
|
Euskara zikin ezin garbiago bat ikasi nuen herri gogoangarri horretan, amaren ile apaindegiko andre titanikoekin, oilaloken arteko oilanda txikerra nintzenean. Niretzat bizkaiera kresala da eta nire
|
euskara
batuak behar duen gatzozpina55.
|