|
2000
|
|
|
Ez da estatusaren kontua bakarrik izan, hau da,
|
euskara
administraziora eta hezkuntzara zabaltzea; aldi berean, urte batzuetako geldialdiaren ondoren, Euskaltzaindia bera, 90etik aurrera batasunerako arauak ematen hasi zen. Hori ez da izan euskaltzain batzuei egun batean berriz arauak ematen hastea bururatu zitzaiela.
|
|
2003
|
|
|
" Dekretua ez da euskararen estatusarentzat babeseraginko rra". " Kadentziaren inguruan eztabaida genezake, baina dekretuak murrizketak dakartza eta, ondorioz,
|
euskara
administrazioan, irakaskuntzan edota komunikabideetan erabat babesik gabe geldi daiteke hainbat ere mutan".
|
|
|
Nafarroako Auzitegi Nagusiaren belarrondoko juridikoa jaso zuen UPNko gobernua ren hizkuntza politikak:
|
euskara
administrazio publikotik baztertzeko 2000ko abenduko dekretua —eta, ondorioz, bere baitatik sortutako ekintza eta ebazpen oro—," guztiz eta erabat" baliogabetu zituen.
|
|
2008
|
|
|
Euskararen Nafar Kontseilua atzo bildu zen Foru Gobernuak egindako dekretuaren zirriborroa eztabaidatzeko, eta guztira zazpi zuzenketa aurkeztu zituzten. Hala, besteak beste, Nafarroako Ikastolen Elkarteko, AEK ko, Euskaltzaindiko, Eusko Ikaskuntzako eta NUPeko ordezkariek aurkeztutako zuzenketak onartu zituzten, hain zuen ere,
|
euskara
administrazioko lanpostuetan gehiago balioesteko eskatzen zuten zuzenketak. Hezkuntza Departamentuko, Euskarabideko eta Nafarroako Udalen Federazioko ordezkariak izan ziren zuzenketen kontrako botoa eman zutenak.
|
|
2009
|
|
|
Nafarroako Parlamentuak eskaturik, Nafarroako Unibertsitate Publikoa 1987an sortu zen. 1995ean, lehenbiziko estatutuak onetsi ziren13, eta 2003an14, estatutuak aldatzea onartu zen15 Bi estatutuetan euskara eta gaztelania Unibertsitateko hizkuntza gisa aitortuak daude eta, era berean, aitortua dago unibertsitate erkidegoko kide orok duela
|
euskara
administrazioan nahiz irakaskuntzan erabiltzeko eskubidea. Dena dela, desberdintasunak ere badaude bi estatutuen artean euskararekiko tratuari dagokionez; horrela, estatutu berriek legezko estaldura murriztu diote euskarari NUP barnean.
|
|
|
Halere, milaka langile horietako gehienek oraindik ere gaztelania dute lan hizkuntza nagusi eta ia bakarra. Zerbitzu hizkuntza izatetik harago, sortze hizkuntza gisa, gaztelaniarekiko urrun dago
|
euskara
administrazioan. Itzulpenari esker da handia euskararen presentzia kanpora begira.
|
|
|
Zenbateraino da
|
euskara
Administrazioan lanean jarduteko euskara gaitasuna erakutsi dutenen lan hizkuntza?
|
|
2010
|
|
|
Laurogeiko hamarkadaren hasieran, Euskal Herriak eta Bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanle kopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. Bada, hogeita hamar urte geroago, Bretainiako eskualdean 600.000 biztanletik 200.000ra igaro dira, eta hiztunen ehunekoa 22tik 6,5era jaitsi da. men aldaketarekin batera,
|
euskara
administrazio, merkataritza, zuzenbideedo politika inguruneetatik kanpo zegoen erabat, eta hedabideetan eta hezkuntzan ere hutsaren hurrengo presentzia zuen. euskal herriko udalerri edo bailara guztietan, barruraino sartu zen gaztelania, eta hegoaldean normaltasunez bizitzeko guztiz ezinbesteko bilakatu zen. hiriingurunean, familiaren bidezko transmisioa bertan behera geratu zen, ia erabat. eta s... 1981 urteko erroldako datuen arabera, eaen 430.000 euskaldun zeuden, 5 urtetik gorakoak. euskaldun guztien kopurua kalkulatzen badugu, nafarrak eta iparraldekoak gehituta, 560.000 euskal hiztun inguru izango ziren garai hartan, zazpi probintzietako guztizko 2.890.000 biztanleen %19, 5 ia aldi berean, 1983 urtean, rbo (Radio France Bretagne Ouest) hedabideak bretoierari buruzko inkesta bat egin zuen. bretainiako administrazio eskualdeko 2.700.000 biztanleen artean, 600.000 inguru ziren elebidunak, biztanleriaren %22 inguru2 beraz, alderaketa oso antzekoa da. laurogeiko hamarkadaren hasieran, euskal herriak eta bretainiako administrazio eskualdeak ia biztanlekopuru bera zuten, baina bretoi hiztunen kopuru absolutua handiagoa zen euskal hiztunena baino, eta ehunekotan hiru puntu goitik zeuden hizkuntzaren ezagutzan. bada, hogeita hamar urte geroago, bretainiako eskualdean 600.000 biztanletik 200.000ra igaro dira, eta hiztunen ehunekoa 22tik 6,5era jaitsi da. bretoieran eskolatzen direnen tasa %2 ingurukoa da, eta familiaren bidezko transmisioa, berriz, hutsaren hurrengoa3 horixe zen, eta ez besterik, euskararentzat prestatzen joan zen etorkizuna. eta demokraziaren hastapenetan euskarak zuen egoera berme ezin hobea zen bretoieraren moduko bilakaera izateko. eSpainiaKo demolinguiSTiKaren HiSToriari
|
|
2012
|
|
|
Aipagarria da 1794 arte,
|
euskara
administrazio hizkuntza izan zela ikustea, agindu eta dekretu guztiak bi hizkuntzatan, euskaraz eta frantsesez, argitaratzen baitziren. Baina Frantziako iraultzaileek hizkuntza eta komunikazioa iraultzaren erdigunean ezarri zuten eta hizkuntzak politizatu egin zituzten.
|
|
|
Alegia, euskalduJakin 191 uztaila abuztua 2012 nak ohituta gaude gai garrantzitsuei buruz (Politika, Ekonomia, Zuzenbidea, Administrazioa...) erdaraz aritzera, eta euskara, aldiz, etxeko kontuetarako izaten da. Azken urteotan,
|
euskara
administrazioan eta, batez ere, irakaskuntza sisteman sartu delarik, egoera ederki aldatu da: baina beldur naiz mendez mende iraun duten inertzia batzuek bere horretan irauten dutela egun ere.
|
|
2013
|
|
|
1 Gure Udalak bermatu eta defendatuko ditu herritarren hizkuntza eskubideak eta, bereziki, euskal hiztunen hizkuntza eskubideen ardura zaindu egingo du,
|
euskara
Administrazioan lan eta zerbitzu hizkuntza bihurtzeko lana areagotuz erabat lortu arte.
|
|
|
Geroztik, egindako lana eta lortutako emaitzak handiak izan dira. Izan ere, administrazio publikoak mende luzez erdaraz funtzionatu arren, UEMAko udalak gauza izan dira euskarazko funtzionamenduari ekiteko; hau da,
|
euskara
Administrazioko lan hizkuntza bihurtzeko.
|
|
2016
|
|
|
Euskalkien gurtza eta euskara batuaren gutxiespena erakusten duten zantzuak azaleratu dira azken urteotan, apalki bada ere. Alabaina, argi baino argiago eduki eta aldarrikatu behar dugu —batik bat belaunaldi gazteen atxikimenduari begira— euskara baturik gabe guztiz ezinezkoa litzatekeela euskarazko hezkuntza sistema bat edukitzea, guztiz ezinezkoa euskarazko eskaintza unibertsitarioa edukitzea,
|
euskara
administrazioan zabaltzea, euskara teknikoa garatzea edo euskarazko hedabideak edukitzea. Munduan ez dago hizkuntza aurreraturik eredu estandarrik ez duenik, eta eredu hori gizartean ondo errotua ez duenik.
|
|
2017
|
|
|
Alderdikide duen Marotok etorkinekin egin zuena egin zuen Javier de Andresek euskararekin.Euskarak Araban azken hamarkadetan, azken mendeetan eduki ez duen presentzia daukan unean horrelako harribitxiak bota zituen prentsaurreko batean: «Alderdi abertzaleek
|
euskara
administrazioan sartzeko eskatzean oztopoak jartzen dizkiete arabarrei, baztertu egiten dituzte, eta lanpostu horiek Bizkaitik eta Gipuzkoatik etorritakoek hartzen dituzte». Edo beste hau:
|
|
2018
|
|
|
Nafarroako Gobernuak lan talde organikoan 55 lanposturen hizkuntza eskakizuna zehaztu du eta, horrela,
|
euskara
administrazioan arautzen duen foru dekretua aplikatzen hasi da. Lanpostu elebidun berri gehienak lehendik lan-taldean zeuden, baina gobernuak orain hizkuntza eskakizuna aldatu die.
|
|
2019
|
|
|
Erakutsi dute posible dela euskaraz bizi den herria, eta posible dela euskaraz egitea bizitzako esparru guztietan. Gainera, arnasguneetako erakunde asko eredu dira
|
euskara
administrazioan era trinkoan erabiltzeko orduan. Hizkera informalak eta naturalak hitz eta molde berriak ekartzen dizkio euskarari, hizkuntza batek ezinbestekoa duen berrikuntza ekarriz, egunero biziberrituz.
|
|
2020
|
|
|
144). Lehen aldikoz,
|
euskara
administrazioan sartuko zen eta praktika politiko iraultzaile berritzaileen bide lagun ere izan zen. Pentsatzen denaren kontrara, Iraultzaren ideia berrien zabaltzeak kultura eta nortasun berezituaren kontzientzia hauspotu zuen.
|
|
2021
|
|
|
“Modu objektiboan, gardentasunez eta proportzionaltasunez egiteko tresna horixe zen”. Bere garaian, Legeak aipatutako galdera horiei emandako erantzunak ere aipatu ditu, hots, populazio euskaldunaren neurri berean ezarri behar zela
|
euskara
administrazio desberdinetan, lekuan lekuko errealitatera egokituz; harreman zuzenetan zebilen funtzionarioari eskatu zitzaiola batez ere euskara profila garai hartan, eta baita lanpostu bakoitzari egokitutako euskara maila ezarri zela baita.
|
|
2022
|
|
|
Gobernuak urtarrilean aurkeztu zien zirriborroa sindikatuei, eta zuzenketak egiteko epea ireki. Aurkeztutako agiriak berretsi egin zuen espero zena; alegia, atzerapausoak izango zirela
|
euskara
administrazio publikoan normalizatzeko prozesuan. Euskalgintzaren haserrea eragin zuen, bereziki, eremu ez euskaldunean euskara meritu gisa kontuan ez hartzeak.
|
|
|
Remirezek paralmentuko batzordean EH Bilduk zirriborroari buruz egindako galderari erantzun dio. ...quot; dekretu berriak errealitate soziolinguistikoa, aukera berdintasuna, borondatea eta inposaketarik eza bezalako printzipioei erantzuten die”, eta hori “euskarari egin diezaiokegun mesederik handiena da". Remirezek azaldu duenez, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiaren epaien ondoren, gobernuak testu berri bat egin du" ziurtasun eta segurtasun juridiko handiagoa eskaintzeko,
|
euskara
Administrazioko lanpostuak lortzeko merezimendu gisa baloratzean". Esan duenez," Irtenbide oso egokia da". Kontseilariak adierazi duenez," euskarari prestigioa eman nahi zaio inposiziorik gabe, adimen emozionalarekin eta Nafarroako herritarren aniztasunarekin bat etorriz".
|
|
2023
|
|
|
Ondorengo taulan ikus daitekeen bezalaxe,
|
euskara
Administrazio Publikoan eta hirugarren sektorean dago osasuntsuen; kontrara, industrian eta merkataritzan du euskarak presentzia gutxien. Barruko idatzizko komunikazioetan eta laneko bileretan euskararen presentzia oso baxua da Oarsoaldeko entitateetan.
|