|
2001
|
|
|
proposatzen da ondoren: 1) Hasieran, Euskal Herriko egoera sozio historikoa eta bertan gertatzen den talde eta hizkuntza etnikoen arteko ukipenadago, talde eta hizkuntza bakoitzak bizitasun etnolinguistiko objektibo erlatiboaduela?,
|
euskal
testuinguruan, euskaldun menperatua estatus baxukoa eta gutxiengo taldea izanik; testuinguruak (batez ere, testuinguruan dagoen euskaldun proportzioa) gizabanakoen hainbat ezaugarritan izango du eragina, besteak beste komunikazio sare sozialean, hautemateetan, jarreretan eta identitatean; 2) Sare sozialeanpertsonarteko eta taldearteko harremanak gertatzen dira eta, horien bitartez, egoerako ezaug... Prozesu horren ondorioz, portaerak egongo lirateke, eta lan honetan interesgarriak diren hizkuntz portaeraketa, horien artean, hizkuntz aukeraketa.
|
|
|
Planteatu eta baieztatu den ereduak erakusten duen bezala, euskararen erabilera bultzatzeko, euskararen presentzia edo euskaldunen trinkotasuna ziurtatzeada oro har funtsezkoena subjektuen testuinguruan. Horrekin ez dugu ezer berririkesaten,
|
euskal
testuinguruan eta euskararen egoerari buruzko ikerketek eten gabehori bera esan dutelako, batez ere azkeneko epealdian burutu direnek.
|
|
|
Panoramika horretan, psikosoziolinguistikan nagusitzen diren eremu teorikoak kontuanhartu dira. Aurreko atalean ere, teoria hauek erabiliz,
|
euskal
testuinguruan ikerketaezberdinetan lortutako emaitzak aipatu dira. Hori dena egin ondoren, lan honenikerketa enpirikora hurbilduko gara, bertan euskararen erabilera azaltzeko kontuanhartzen diren bi teoria aipatuz (identitate etnolinguistikoa eta sare sozialak) etateoria horien alderdi batzuk azpimarratuz.
|
|
|
Teoriak aukeratzeko, bi irizpide hartu dira kontuan: 1) Irizpide kuantitatiboa, tradizio psikosozialean gehien erabili diren teoriak, eta 2) Irizpide kualitatiboa, ukipen egoeran dauden hizkuntzen erabilera azaltzeko zeintzuk izan diren teoriagarrantzitsuenak, bai tradizio psikosozialean, eta baita
|
euskal
testuinguruan ere. Biirizpide horien konbinazioak ondorengo esparru teorikoak hautatzera eraman gaitu: a) bizitasun etnolinguistikoarena; b) sare soziala; c) ukipen egoeran dauden hizkuntz eta hiztun taldeekiko jarrerak eta motibazioak; d) identitate etnolinguistikoa, eta e) sare sozialak.
|
|
|
Hala ere, hizkuntzaren erabilerak ez du berak bakarrik gaiespezifikoa osatzen, ezta hizkuntzen erabilerak taldearteko testuinguruan edoukipen egoeretan ere; gehienetan, gai horiek ez dira zuzenki lantzen, zeharkabaizik, bigarren hizkuntzen jabekuntza, elebitasuna, hizkuntza eta etnizitatea, identitate etnolinguistikoa, etnien edo kulturen arteko komunikazioa bezalakogaietan txertatzen direlarik. 4) Komunikazioaren ikuspegi teorikoak garrantzi berezia dauka, ez soilik psikosoziolinguistikan daukan presentziagatik, edo psikologiasozialaren eta psikosoziolinguistikaren arteko batasun puntua delako, baizik etahizkuntzaren erabileran interesa daukaten aspektu ezberdinak integratzen dituelako, hau da, oso interesgarria da
|
euskal
testuinguruan euskararen erabilera aztertzeko. Hizkuntzaren erabilera aztertzeko kontuan hartu beharreko alderdi batzukondokoak dira:
|
|
|
Prozesu horien arabera, badirudi populazioaren gehiengoamota horretakoa dela: a) euskararen balore nagusia sinbolikoa da, ez pragmatikoa; b) euskararekiko jarrerak aldekoak dira, berreskuratzearen etanormalizatzearen aldekoak; c) etorkizunerako usteak dira euskararenindartzea gorantz joango dela; d) gehien aipatzen duten motibazio motaintegratzailea da, baina ez instrumentalki erabiltzeko; motibazio komunikatiboa ere integratzailean sartzen bada ere
|
euskal
testuinguruan, komunikatzeko erabiltze hori ez da indar gehiegirekin aipatzen; e) identitateari buruz, berriz, gehiengoa identitate euskaldunarekin lotzen da.
|
|
|
a) beren artean korrelazionegatiboa, kontraesanezkoak eta elkarren artean esklusiboak, eta b) berenartean koerlaziorik gabekoa, edo erlazio ortogonalekoa, hau da, mundu bereiziak, beren arteko loturarik gabekoak. Psikologia sozialean continuum motako erlazioak bilatu eta askotan aurkitzen badira ere, identitate sozialaren teorian gertatzen den bezala adibidez, badirudi nekeza dela halakozerbait gertatzea
|
euskal
testuinguruan.
|
|
|
4 Lan honetan ez da zuzenean kontuan hartu bestelako ikusmirarik, bainahorrek ez du esan nahi hartu behar ez direnik. Alderantziz, literaturaorokorrean esaten dena
|
euskal
testuingururako ere baliagarria bada, etaprintzipioz hala izango dela pentsatu beharrean izanda?, gutxienez honakobeste bi ikusmirak ere derrigorrezkoak izan daitezke: 1) Alde batetik, psikologikoa, gizabanakoen zenbait ezaugarri orokorrez gain (adinarena, adibidez) nortasunarekiko beste ezaugarri batzuk (herstura edo autokonfiantza, adibidez) kontuan hartu behar direlako.
|
|
|
2) Garciaren (2000) tesian, berriz, Hego Euskal Herriko unibertsitate guztietako titulazio ezberdinen lehen eta azkeneko ikasmailetako ikasleak, lagin errepresentatiboorokorrean, eta horietatik euskaraz zekitenekin bakarrik osatutako azpilaginberezia. Bi kasuetan, aldaketa txiki batzuk sumatu dira lortutako eredupsikosoziolinguistiko kausaletan, horrela aurretik literaturak esaten duenaberriz ere
|
euskal
testuinguruan baieztatuz, gainera geroz eta indar handiagorekin. Hori era askotara uler daiteke; adibidez:
|
|
|
Esan da, halaber, normalkuntzakadierazten duela euskararen erabilera arrunta, orokorra, espontaneoa, nahikotasunezkoa, aberatsa, eta abar, horretarako euskararen gaitasun edokonpetentzia konplexua (gramatikala, soziolinguistikoa, pragmatikoa, komunikatiboa, eta abar) eta osoa beharrezkoak direla, euskal egoeran oraindik gertatzen ez direnak. Horrela, bada, azken helburua erabileran jarrita, etaorain artekoak kontuan izanik, badirudi
|
euskal
testuinguruan identitateetnolinguistikoaren teoriari eman zitzaiola prioritatea, ez bakarrikikerketetan, baita plangintza eta aplikazio enpirikoetan ere. Nolanahi den, badaude eskura beste teoria batzuk ere, ikusmira psikosoziolingistikoan, oraindik zuzenean behintzat ikertu ez direnak (zeharka, zertxobait), bainaikertu liratekeenak, aztergai hauekiko, euskal testuinguruan; adibidez:
|
|
|
Horrela, bada, azken helburua erabileran jarrita, etaorain artekoak kontuan izanik, badirudi euskal testuinguruan identitateetnolinguistikoaren teoriari eman zitzaiola prioritatea, ez bakarrikikerketetan, baita plangintza eta aplikazio enpirikoetan ere. Nolanahi den, badaude eskura beste teoria batzuk ere, ikusmira psikosoziolingistikoan, oraindik zuzenean behintzat ikertu ez direnak (zeharka, zertxobait), bainaikertu liratekeenak, aztergai hauekiko,
|
euskal
testuinguruan; adibidez: 1). Kulturazio teoria?
|
|
|
9 Bukatzeko, lan honetan aipatu ditugun teorizazio guztiak
|
euskal
testuinguruan eta euskararekiko enpirikoki nola gauzatzen diren eta zein motatakoemaitzak lortu diren ikusi nahi bada, egokiena zuzenean aipaturiko tesiargitalpenetara jotzea litzateke (Arratibel, 1999 eta Garcia, 2000).
|
|
2002
|
|
|
Bestalde, nahiko berriak diren arloak ere kontuan hartuko ditugu, zeren hezkuntzaren historiografia urte askotan erakundeekin edota politikarekin zerikusiazuten gertakarietan zentratu bada ere, azken hamarkadetan ikergune berrienagerpena ikusi ahal izan dugu, eta, ezinbestean, geure
|
euskal
testuinguruetara ereaplikatuko ditugu. Ildo horretan, erakundeen eta hezkuntza politikaren historiatikaparte, besteak beste, alfabetatzeari, haurtzaroari, generoari eta pentsamendupedagogikoari ere erreparatu diegu, Euskal Herriko hezkuntzaren historiagaur egungo zientzia historikoaren parametroetatik ikertu nahi badugu, bederen.
|
|
2003
|
|
|
Ekonomia kapitalista eta neoliberala dituzten beste herrialdeglobalizatu batzuetan, independentzia edo autodeterminazioaren inguruko arazopolitikoak iraganeko arazoak, iraganeko oroitzapenak dira. Madrilekiko eta Parisekiko harreman zailtasunek, baita barruko kontrasteek eta bakearen arazoak ere,
|
euskal
testuingurua ahaldu egiten dute Euskal Herrian, bat bateko aldaketak eragiteko arrisku egoeran utziz.
|
|
2017
|
|
|
Hilekoaren politikak, gorputza eta genero harremanak ikertzen ditut garatzen ari naizen doktore tesian1 Horretarako, batetik, hilekoaren esanahiak ikertu eta analizatu ditut, eta bestetik, hainbat urtetan
|
euskal
testuinguruan garatu diren zenbait hilekoaren politika alternatibo2 behatu ditut metodo antropologikoaren bitartez. Ikerketa horren abiapuntua, bada, 2009an egin nuen «Hilekoa:
|
|
|
7 Azken hamarkadetara arte,
|
euskal
testuinguruan ez da gehiegi jorratu emakume presoen gaia, salbuespenak salbuespen (Forest, 1975, 1979; Aretxaga, 1995, 1996, 1997; Alcedo, 1996). Alabaina, nazioarteko esparru akademikoan, nabarmengarriak dira 1970eko hamarkadatik kriminologia kritikoak eta generokoak egindako ekarpenak; batik bat, Estatu Batuetako nahiz Erresuma Batuko zenbait autoreren lanak (Adler, 1975; Smart, 1976; Carlen, 1983, 1985, 1988; Heidensohn, 1985; Dobash, Dobash eta Gutteridge, 1986; Eaton, 1986).
|