|
2000
|
|
|
egun Euskal Herrian emititzen duten 20 telebista ingurutik lauzpabostek baino ez dute erabiltzen euskara normaltasunez. Esperientzia aberatsak ere eman dira, hala eta guztiz ere,
|
euskal
komunikazioarentzat, Goiena Telebista edo Ttipi Ttaparena bezalakoak, besteak beste.
|
|
2001
|
|
|
Notizia Euskaldi interneteko buletinean jakinarazi da. Albistean azaltzen denez,
|
euskal
komunikazio talde handieneko batzuek egunkariak Internetan izateari egotzi diote beherakada; beste batzuek, aldiz, egunkarion' politizazioa' aipatzen dute.
|
|
2002
|
|
|
Hori dela eta, zentroaren funtzio nagusia Euskal Herriko komunikazioaren inguruan gogoeta eragitea izango da. Hori lortzeko eginkizun nagusia berriz, Euskal Herriko
|
euskal
komunikazio esparrua sendotzea izango da, maila lokal eta ertaineko irratien elkarlanerako tresnak eskainiz.
|
|
2003
|
|
|
Publis publizitate agentzia EITBren irudi korporatiboaren arduraduna da duela hiru urtetik. Denbora tarte horretan hainbat lan egin du
|
euskal
komunikazio taldearentzat, baina ziur gehien ezagutzen dena iaz diseinatutako kanpaina dela. Nork ez du barre egin aiton amonen aurrean, Euskal Herriko txokoren bateko baserri batean, txapela atzekoz aurrera jartzen duen gaztearen iragarkiarekin?
|
|
|
Ikusiko dugunez, abertzale batzuen
|
euskal
komunikazio esparrua antzua da: ez du ematen espero zitekeena.
|
|
|
Korresponditua ez den maitasun bat da euskaltzaleak abertzaleengatik sentitzen duena, erantzunik gabe gelditzera zigortua. Abertzale batzuentzat,
|
euskal
komunikazio esparruaren definizio lerroetan euskara ez da lehentasunezko bat. Iturri onean irakurri dudanez, euskal komunikazio esparrua honela defini liteke:
|
|
|
Abertzale batzuentzat, euskal komunikazio esparruaren definizio lerroetan euskara ez da lehentasunezko bat. Iturri onean irakurri dudanez,
|
euskal
komunikazio esparrua honela defini liteke: " berri mailako lehentasun bera partekatzen duen komunitatea41".
|
|
|
Hirurogeita hamarretan Zeruko Argia eta Anaitasuna ziren
|
euskal
komunikazio esparru modernoaren bihotza, hala zioten haiek. Komunikazio esparru euskalduna inoizkorik eta modurik ederrenean aberasteko nahikoa izan baldin badira harrezkero hiru hamarkada; hogeita hamar urte horiek ez dira gauza izan egoera normalizatzeko beste.
|
|
2004
|
|
|
Asko falta da
|
euskal
komunikazio esparrua osatzeko... baina oinarriak ezartzen ari dira.
|
|
|
ahalik eta jende gehienarengana iristea. Baina esaten duguna da logika horrek ez duela balio
|
euskal
komunikazio esparrua sendotzeko, euskara bigarren mailan uzten duelako eta eskema diglosikoa betikotu egiten duelako?. 385
|
|
|
Bigarrenik, telebista lokalak komunikazioarenpluraltasunaren gotorleku gisa. Komunikazioaren kontzentrazioa ez da arriskua bakarrik
|
euskal
komunikazio sisteman: arazo larria ere bada dagoeneko, eta telebista lokaletara hedatzen ari da, taldeen multimedia dibertsifikazioaren bitartez.
|
|
|
Gaur egun mota eta izaera ezberdineko berrogeita hamar telebista lokaletik gora ari da emititzen Euskal Herrian, eta gero eta gehiago dira euren eguneko" telebista menuan" telebista lokalak sartzen dituzten ikusleak. Telebista lokala ez da, dagoeneko,
|
euskal
komunikazio sistemaren bazterreko aktorea, haren atal esanguratsua baizik. Eta ez bakarrik berezko alderdikomunikatiboan; baita maila ekonomiko, sozial eta instituzionalean ere, inbertsiogile, komunikazio talde eta eragile politiko eta sozialen arreta erakarriz.
|
|
2005
|
|
|
Abertzaleok lan komuna egiten hasi beharrean gaude
|
euskal
komunikazio sistema sendotzeko, hezkuntza sistema indartzeko, unibertsitatea mailarik gorenenera eramateko, Euskal Herriko enpresak indartzeko, euskarazko aktoreen ariketa eta gizarte sareak indartzeko eta abar. Markoaren inguruko adostasuna bezain garrantzitsua da, marko horren barruan herri estrategia sendo bat pentsatu eta praktikara eramatea.
|
|
2010
|
|
|
Motibazio praktikoak erdi mailakoak dira bi jatorri multzoentzat. Ikusi dugu bi multzoentzat
|
euskal
komunikazioa dela lehen motibazioa eta euskara lanerako hizkuntza azkena. Euskararen erabileraz eta transmisioaz herriko ikasleek kartsutasun gehiago adierazten dute bertako ikasleek ezinez eta etorkinek:
|
|
2011
|
|
|
Zertan da neoliberala. Espainiako Ikus entzunezko Legearen imitatzailea da erabat, ez da batere sortzailea. Lege horrek Espainiarako balio du, baina dekretuak
|
euskal
komunikazio esparrura egokitu beharrean Madrilgoari jarraitzen dio. Interes orokorreko kontzeptuaren barruan ez dituzte baldintzak jartzen, eta hori sekulako astakeria da.
|
|
|
Hala, Aitor Furundarenaren soinuak agurtu zituen 2011ko Argia Sariak,
|
euskal
komunikazioaren altxor txikia.
|
|
|
Liburu honek argi eta zehaztasunez azaltzen du
|
euskal
komunikazio taldepublikoaren hedabideen bateratze egoera. Bere egileak UPV/EHUko ikertzaileakdira, eta esperientzia handia dute prentsa digitalaren ikerketan.
|
|
|
Kapitulu honetan Euskal Irrati Telebistaren historia laburki agertu nahi dugu, orain arte
|
euskal
komunikazio taldeari buruz argitaratutako liburu eta ikerlanakberrikusiz, baita. El proceso de convergencia digital en los grupos mediaticos: Elcaso de la radiotelevision publica vasca, Euskal Irrati Telebista?
|
|
|
Gutxi batzuk aipatzearren: kronologia historikoa jarraitzen dutenak (Ibañez, 1993; Arrieta, 2009); urteen buruan taldeak bizi izandako aldaketak, errepasohistoriko anekdotikoetan (Castilla (koord.), 1997; Diez Urrestarazu, 2003; Otermineta Unzueta, 2007);
|
euskal
komunikazio taldearen alor zehatzetan taxututakoikerketa analisi sakonak (Torrealdai, 1985; Martin Sabaris, 1999; Larrinaga, 2005); baita kongresu, aldizkari zein hitzaldien harira Internet, euskarazko kazetaritza edotaeuskarazko programazioaren inguruan osatutako idatziak (Arana, Amezaga et al., 1999; Zupiria 2004; Bañales, 2005; Sainz Nieto, 2005). Beraz, ondoren irarritakotestuak EITBren sorrerari buruzko gakoak eskaintzen ditu, hedabide bakoitzarenagertze urtea, ezaugarriak, zergatiak eta hastapenetako egoerak barne hartuz.
|
|
|
Aztertutako nazioarteko ereduen artean, orduko BBCren eredua iruditu zitzaien jarraitzeko aproposena (EZ1). Kataluniakotalde publikoak bestelako bidea hartu zuen, marka bakarreko estrategia barik, ataribakoitzari izaera desberdina eskainiz (telebistaren ataria, irratiarena, gazteena, etab.). Bideratutako ikerketen emaitzak aztertu ostean, beraz,
|
euskal
komunikazio taldeakmonomarka edo marka bakarreko modeloa jarraitzea erabaki zuen, hots, EITBmarkaren aldeko apustua egitea. Horrela, une horretatik aurrera Eitb.com izangoda taldearen identifikazio zeinu nagusia Interneten.
|
|
2012
|
|
|
Aitor Furundarenaren esku soinuak eta animatu zirenen ahotsek
|
euskal
komunikazioaren festa luzatu zuten arratsaldean, dantza lagun.
|
|
2013
|
|
|
Nire lasaitasunerako, gainera, gure aldizkariak hemen jarraitzen du,
|
euskal
komunikazio esparruan erreferentzia argia izanez, bai paperean eta baita Interneten ere. Eta estu, aldi berean.
|
|
|
Ikus entzunezko sektorea ETBren azken 30 urteetako balantzeaz gain, beste hainbat gai ere jorratu dituzte zenbaki bikoitzean. Ramon Zallo EHUko irakasleak
|
euskal
komunikazio sistemaren arauketaren inguruko erronkei buruz idatzi du, eta komunikazioaren eta kulturaren erronka nagusiak deskribatu ditu. Patxi Azpillaga EHUko irakasleak ikus entzunezko industriaren gaiari heldu dio.
|
|
2014
|
|
|
Duela mende laurden, helburu xume batekin hasi ziren egun
|
euskal
komunikazioaren erreferentziazko sari direnok ematen: euskararen inguruko eragileen elkargune izatea.
|
|
|
Euskal Herriko txoko askotan jarritako mahaietan Argiaren aleak eta beste hainbat produktu saltzen ziren egun horretan, aldarrikapen giroan; ahalik eta euskaltzale gehienengana hurbiltzea zen asmoa. Argia Sariak, berriz,
|
euskal
komunikazioaren eragileak elkartzeko egin ziren, modu zehatzagoan.
|
|
2015
|
|
|
euskal hedabideak euskaraz (edo nagusiki euskaraz) dihardutenak dira. Euskaraz diharduten/ ziharduten hedabideak izan dira azken mende laurdenean
|
euskal
komunikazio esparruari eutsi diotenak; eutsi ez ezik, zabaldu ere dezente zabaldu dute, hainbat egitasmo direla bide.
|
|
|
Esan dezagun beste behin, beraz:
|
euskal
komunikazio esparrua euskaraz diharduten hedabideek osatzen dute; gainerakoak, gehien jota, hedabide elebidun abertzaleak edo Euskal Herriko hedabide elebidunak dira. Ezinbesteko bereizketa da, berriro diogu, eta hori barneratu ezean, nabarmena da kolpe huts egiteko arriskua.
|
|
|
Txema Ramirez de la Piscinak, berriz, bizi dugun une berezi honek
|
euskal
komunikazio esparruan izan dezakeen eraginaz hausnartu du (1998: 212), bidenabar itaun hauek eginda:
|
|
|
Horra kezka: hedabideen unibertso globalizatuan, zer eskain dezake
|
euskal
komunikazio esparruak besteek eskaintzen ez dutenik. Luis Fernandezek (1997:
|
|
|
euskara batu estandarra badaukagu jada, hezkuntza sistema oso bat lagun duela, eta baita (Euskal Herriaren zati batean, ez Euskal Herri osoan) nola halako ofizialtasuna ere; bada, horiek guztiak gorabehera, euskal prentsaren produkturik sendoenak duela kasik mende bateko kazeten salmenta kopuru beretsuetan dabiltza (gogoratu 1930eko hamarraldian zenbakiko 8.000 aletik gora saltzen zuela Eskualdunak, eta 7.000tik gora Argiak188). Beste 100 urte barruko euskaldunek kinka berarekin topo egin ez dezaten, beraz,
|
euskal
komunikazio esparruaren premia gizarteratu beharra dago. 2004ko azaroan zeregin horri heltzeko aukera aparta izan dezakegu, Euskarazko Kazetaritzaren Lehen Kongresua egitekotan baitira Bilbon (euskarazko kazetaritzaren liburu zuria ere hizpide izango ei da bertan).
|
|
|
17 Ezaugarri horiek lituzkeen euskarazko komunikazio esparrua eraikitzera bideratu beharrean, prentsa elebidun diglosikoa zurkaiztera bideratzen den ahalegin oro,
|
euskal
komunikazio esparruaren eraikuntza oztopatzen ari da, zeharka bada ere.192 Eta kontua ez da inoren aurka jotzea, trinkotu beharreko kalitatezko komunikazio esparru baten alde egitea baizik; beraz, eta honenbestez lan honen ondorio nagusira ailegatu gara, lingua vasca osasuntsu biziko bada, datozen urteotan euskara hutsezko kalitatezko komunikazio esparru autozentratu erakargarria eraikitzera bide...
|
|
|
Kontzeptu eta definizioetan eragindako nahasmenduaz ikus, era berean, Gara egunkariaren Aitzina gehigarrian IX agerturiko. Euskal komunikazio esparrua, urruna bezain premiazkoa? izeneko artikulua, non hedabide abertzaleek osaturiko esparruari deitzen dioten?
|
euskal
komunikazio esparru?, hizkuntzafaktorea aintzat hartu barik (hau da, euskaraz diharduten hedabideak eta hedabide elebidun diglosiko abertzaleak batu eta denak euskal komunikazio esparruaren zaku zabalean sartuta).
|
|
|
Kontzeptu eta definizioetan eragindako nahasmenduaz ikus, era berean, Gara egunkariaren Aitzina gehigarrian IX agerturiko. Euskal komunikazio esparrua, urruna bezain premiazkoa? izeneko artikulua, non hedabide abertzaleek osaturiko esparruari deitzen dioten, euskal komunikazio esparru?, hizkuntzafaktorea aintzat hartu barik (hau da, euskaraz diharduten hedabideak eta hedabide elebidun diglosiko abertzaleak batu eta denak
|
euskal
komunikazio esparruaren zaku zabalean sartuta).
|
|
|
5), erakunde publikoetatik zein herri ekimenetik sortutako komunikazioproiektuei esker. Orduztik hona asko eraldatu da
|
euskal
komunikazio esparrua, eta gaur eguninoiz baino eskaintza osatuagoa jartzen dute euskarazko hedabideek euskal hiztunkomunitatearen eskura: inoiz ez da hainbeste komunikabide martxan egon, hain esparrugeografiko zabalean eta hain euskarri, formatu eta eduki anitzekin.
|
|
2016
|
|
|
Aplika dezagun goian esandakoa
|
euskal
komunikazioaren esparrura. Badago zati bat publikoa EITBren" euskal" atala eta bigarren bat diru laguntzak jasotzen dituena, euskararen sustapenean duen eraginagatik.
|
|
|
«Herri baten komunikabidea gara, eta herri horren garapenari eta ongizateari laguntzeko konpromisoa hartu dugu. EITBk
|
euskal
komunikazio eremuaren sorrera sustatzen du. Eta EITBk ikus entzunezko esparrua laguntzen du».Iturbek aitortu zuen ikusle datuak jaitsi direla, baina egin zuen ñabardurarik:
|
|
|
Gure gizartean diren hedabideen eskaintza ugariek eta interes ugariek eratzen duten mosaikoan, hauexek dira EiTBren bereizgarriak:
|
euskal
komunikazio taldea, publikoa eta multimedia.
|
|
2018
|
|
|
Ezin aipatu gabe utzi Bizkortze Sailak sortu zuen aldizkaria, Principe de Viana aldizkariaren Euskera Gehigarria; hura izan zen nafar unibertsoaren
|
euskal
komunikazio idatzirako lehen ahalegin ofiziala. Ekoizpen propioari dagokionez, hedapen handiena lortu zuen argitalpena dugu, Principe de Vianak zuen aldizkaria258 baliatuz egin baitzen Euskera Gehigarria.
|
|
2019
|
|
|
" euskaldunek dugun heterogeneotasun territorial eta kulturalarekin, elkarren arteko harremana da premiazkoena:
|
euskal
komunikazio espazioa sortzea, alegia". premia horrek eskatzen duen erantzun kolektiboa arlo desberdinetan ematen ari da une honetan, puntako sektoretan bereziki. Eta, garrantzitsuak izanik, puntakoak ez dira automozioa, edo makina erraminta, edo sukaldaritza eta turismoa...
|
|
2020
|
|
|
Ziurrenik bere garaian komunikazio egitasmo ezberdinak sortzeko egin zen ahaleginaren parekoa egitea egokituko zaigu eta geure komunitatearen babesarekin zein erakunde publikoen inbertsioarekin, berriz ere aurrerapauso nabarmenak emango ditugu. Herritarrei euskarazko eduki gehiago eta hobeak eskainiz, egitasmo berriak abian jarriz, euskararen normalizazio prozesua azkartu eta
|
euskal
komunikazio esparrua indartuko dugu. Hori da gure ibilbide orria eta jada lehen pausoak ematen hasiak gara.
|
|
|
Koalizioak nahiko luke, halaber,
|
euskal
komunikazio esparrua osatzen duten hedabideek, pertsonek eta eragileek parte hartuko duten prozesu bat abian jartzea, euskal agentzia publiko eta multimedia bat sortzeko. «Testuak, irudiak eta audioak zabalduko lituzke euskaraz, baina baita ere ingelesez, munduan duen agerikotasuna handitzeko».
|
|
|
COVID
|
euskal
komunikazio espazioan
|
|
|
Baina komunikabideek, neurri handi batean, sistema gisa jokatzen dute, eta sistema nazionalak birsortzen dituzte. Hortaz, funtsezkoa da
|
euskal
komunikazio egiturek izan behar duten sistema izaera azpimarratzea, izaera ezberdinetako agenteak (publikoak, herri ekimenekoak, pribatuak), maila ezberdinetakoak (nazionalak, tokikoak), euskarri anitzekoak (medio tradizionalak zein berriak) eta hizkuntza ezberdinetakoak ere koordinatuz eta inplikatuz.
|
|
|
Ebatzi beharreko gai bat, bestalde, hizkuntzarena da: zein leku izan behar duen hizkuntza bakoitzak
|
euskal
komunikazio espazio baten eraikuntzan. Ez da eztabaida erraza, maila teorikoan planteatzen bada.
|
|
|
Ez da eztabaida erraza, maila teorikoan planteatzen bada. Baina eztabaidatu beharrik ez dago, euskarazko komunikazioa indartzen den neurrian
|
euskal
komunikazio espazioa indartzen dela. Hortaz, aurrera begirako ildo lehenetsia izan litzateke euskarazko komunikabideak indartzea; bai eta komunikabideetan (guztietan) euskararen presentzia areagotzea ere.
|
|
2021
|
|
|
Gainerakoan, marko berriak euskal kulturgintzari eskainiko dizkion aukera eta korapilo berberak tokatuko zaizkio bertso munduari ere. Horrela, Aukera Politikoaren Egitura baliatu du Administrazioaren laguntza eskatuz, edo
|
euskal
komunikazio sare berria bere eraberritze eta hedapenerako. Bestalde, profesionalizazio eta espezializazio prozesuak ere, eta horien inguruko eztabaidak, biziko ditu Elkartearen egituraketan.
|
|
|
Marko berriak euskal eskola bat eta
|
euskal
komunikazio sistema berri bat eratzeko modua eskaini zuen, bada, eta horrek hainbat aukera ireki zizkion euskal kulturgintzari: " Pentsamendu, sinbologia eta edukien partekatzea bideratuko zuten erakundeen eraikuntza komunitateen sistemak eginiko lanik eraginkorrena izan zen, ziur aski" (Gandara, 2015:
|
|
|
Agirrek kontseilua eratu beharra aldarrikatu zuen: «Gaur egungo
|
euskal
komunikazio esparruan ikus entzunezkoek ez dituzte inondik inora asetzen geure beharrak herri gisa, eta kanpoko parametroetara, kanpoko hizkuntza, kultura, identitateetara ari gara egokitzen». Pandemiarekin, ikus entzunezkoen kontsumoa gehiago handitu da, eta Agirrek ohartarazi du gaur egun jokaleku horretan egiten dela gizarte balioen transmisioa, batez ere gazteen artean.
|
|
|
Euskal komunikazio sistema sendo baten premiaz hitz egin digu behin baino gehiagotan Josu Amezagak. Eta bai, euskal liburugintzak eta kulturak ere behar du
|
euskal
komunikazio sistema osasuntsu eta gaurkotu bat gertu, bidelagun eta konplize. Halatsu, euskal komunikazio sistemak ere, bere funtzioa beteko badu, behar du kulturatik elikatu, kultura definitu, iragazi eta zabaldu.
|
|
|
Eta bai, euskal liburugintzak eta kulturak ere behar du euskal komunikazio sistema osasuntsu eta gaurkotu bat gertu, bidelagun eta konplize. Halatsu,
|
euskal
komunikazio sistemak ere, bere funtzioa beteko badu, behar du kulturatik elikatu, kultura definitu, iragazi eta zabaldu. Osotasun baten parte garela ulertzeak lagunduko liguke osagarritasuna bilatzen, zerbitzura egoteak berez dakarren menpekotasun logikatik atera eta berdinen arteko harremanak eraikitzen, baliabideak optimizatzen, eta, horrela, urrutirago eta ozenago iristen.
|
|
2022
|
|
|
Bide beretik Ramon Zallo irakasle emeritua, iazko maiatzean: «Ikus entzunezko kontseilu bat oso ondo etorriko litzaioke
|
euskal
komunikazio esparruari. Bai pluralismoari, gardentasunari, kalitateari, zorroztasunari, giza eskubideekiko aniztasunari eta haurren babesari dagokienez, eta bai publizitatea eta ikus entzunezkoak arautzeari begira».
|
|
|
" Transmisioa eta lan guztia bermatzeko iruditu zitzaigun adin polita zela, horrela ziurtatzen dugu denak egitea irakasgai guztiak derrigorrezkoak direlako". Sakanako ikastetxe horretara joaten diren ikasle guztiak" modu horizontal" batean proiektuak jasotzen dutela bermatu nahi dute; gaitasun digitala jasotzen dutela, sormena lantzen dutela,
|
euskal
komunikazioa ahalbidetzen dutela, eta gaitasun digitalararako tresnak erabiltzen dituztela. Gainera, aurreko ikasturtean institutuak Kulturartekotasun proiektu bat hasi zuen NUPekin batera, eta konturatu ziren ESOko A ereduko ikasleak" egoera latz" batean zituztela.
|