|
2000
|
|
|
Eta gauza bera aurki genezake handik mendebaldera begiratzen badugu, zeren Zaraitzutik Erro ibarrean zehar Baxenabarreko euskara erabili baita, eta Baztandik Bidasoara arte Lapurdikoa. Horren lekukoak ditugu zenbait
|
euskal
idazletan ere: P. Hualde Maio erronkariarrak Zuberoakoek bezalatsu idazten zuen, Enrike Zubiri. Manezaundik?
|
|
2002
|
|
|
Baliteke kezka horien oinarrian arazo sendoa izatea, ze ren asko baikara idazterakoan —edo beste batzuek idatzia irakurtzerakoan— ideia konplexuak azaltzeko —edoulertzeko— zailtasun handia sentitu izan dugunok. Halakoetan, mugak norberarenak direla pentsatu ohi dugu batzuek; baina hainbat
|
euskal
idazleren artean ere antzeko bizipenak pairatu direla jakiteak norberak duen muga baino arazo sakonagoa izan daitekeelako susmoa pizten du.
|
|
2005
|
|
|
Aurretiaz esan bezala, euskal ipuingintza modernoak 70eko hamarkadan hasi zuen bere ibilbidea. Lehenengo ipuin liburuak hamarkada horretan argitaratu ziren, baita, Bizkaiko
|
euskal
idazleenak ere. Lehenengo pausuak zalantzakorrak izan ziren, generoa ez zegoen behar bezala definituta eta aurreko ipuingintza kostunbristak bazuen artean eragina.
|
|
|
5 XVIIgarren mendean apologista bat baino gehiago dago (batzuk aldi berean
|
euskal
idazle ere bazirenak): B. de Echave, A. Oihenart() eta J. de Moret(), G. de Henaorekin() hurrengo mendera igarotzen gara, eta beraz Larramendi eta bere obrak, Joanes Etxeberriren tubalismoaren sintesi lanaren jarraitzailea18 Mende berean beste izen distiratsu batzuk ere bazeuden, hala nola, Juan Antonio Mogel(), Juan Bautista Erro(), edo P. P. Astarloa().
|
|
|
Nafarrenak gutxiago. Eta «gainerako EH» multzoan, euren herrialdea ezin zehaztu izan dugun hainbat
|
euskal
idazle ere sartu ditugu. Baina artikulu ugarienak (erdia baino gehiago) arabarrenak ziren, aldizkaria Gasteizko Ateneoko prentsa organoa baitzen.
|
|
2009
|
|
|
Euskal idazle batzuk baino gutxiago, beste batzuk baino gehiago, norberak bere neurrira diseinatzen ditu-eta paranoia linguistikoen dibanetik libratzeko estrategiak. Baina paranoietatik urrutien dagoen
|
euskal
idazlea ere neurriz kanpo kezkatzen du euskararen kolesterol tasak. Eta kazetariek beti beti galdetuko diote baita euskal idazle ustez kosmopolitenari ere (eta, beharbada, kosmopolitenari gehiago):
|
|
2010
|
|
|
Francoren heriotzarekin hasi ziren gauzak okertzen. Ordura arte
|
euskal
idazlea ere Soljenitsin txiki bat izatera josta zitekeen, denen onesmenarekin. Ez zeukan zaila komisaldegian egonalditxo bat lortzea, edo, anbiziotsuagoentzat, presondegia dastatzea.
|
|
2014
|
|
|
–Joder, ez dizut Sarriren libururik eskatuko! Ezta
|
euskal
idazlerenik ere, horrela jartzen bazara. Nahi baduzu gaztelaniazkoekin egingo dizut zerrenda, benetan.
|
|
2015
|
|
|
Ager-ek ere bai. Gure lerroak irekitzen dauzkitzugu bai eta beste
|
euskal
idazleri ere. Artetik erraiteko Euzko Gobernuak izigarriko plangintza bat ari du martxan ezartzen Euzkadi birreuskalduntzeko.
|
|
2016
|
|
|
Pettan Joannategi Isturitzeko Xelaitoan sortu zen 1837.eko martxoaren 17an; 1862.ean apeztu eta Sarako bikario edo apez laguntzaile arizan zen lau urtez, harik eta 1867.ean Altzaira erretore joan zen arte,
|
euskal
idazlea ere zen Frantzisko Laphitzek utziriko arta bere gain hartzera; edozein modutan ere, fraide behar zuela iritzirik, 1878.eko azaroan La Pierre Qui Virera hurbildu zen ordena beneditarrean fraidetzeko, orduz geroz, eta pontekoa erdeinatuz, Bazilio izanen zela. 1875.ean ireki berri zen Belokeko sartu zen, non fraidegaien moldatzaile jardun zuen, baita predikalari ere urte bitartean.
|
|
|
Fermin Goikoetxea
|
euskal
idazlea ere bazen izan, argitara zinez gutxi eman bazuen ere. Larraundarra izaki ez da harritzekoa euskaldun fierra agitu izana, harango hiriburukoa izanagatik ere.
|
|
|
Labur joan zitzaion Bortzirietan, ordea, eta 1858.erako Zugarramurdiko erretore zegoen, 1907.ean hantxe bertan hil bitarteko berrogeita hamar urte luzeetan bete zuen lana, bitartean Olatzagutian nonbait zigortuta eman zuen epe laburra izan ezik. Etxeberri hil ostean,
|
euskal
idazlea ere izan zen Blas Aierra Indak hartu zuen Zugarramurdiko elizaren lema, geroago Arakil Hiriberriko apeza eta Euskal guratsoen argiya eliz liburuaren egilea izanen zena. Jose Maria Satrustegi izan da Etxeberri deskubritu ziguna, bai bere Euskal testu zaharrak liburu klasikoan, bai berauk kudeatzen duen Fontes Linguae Vasconum aldizkarian 1986, 1987 eta 1997 urteetan agerraraziriko artikulu segidan.
|
|
|
Aita Izpuran irakasle jardutearen kariaz dugu Albert baxenafartarra. Alberten aita, bestalde,
|
euskal
idazlea ere bazen izan, Hartxabaletaren bizitza klasikoaren egilea zen Jean Baptiste euskaltzaleen biltzarkidea alegia. Urte horietan ere Zuberoko J. Felix Larrieu() aipatu beharra dago.
|
|
2017
|
|
|
1982ko akta batek jasotzen duen legez, honela utzi zuen idatzita Juan San Martin euskaltzainak, EIE sorrera araudiaren sarreran: Beste gabe,
|
euskal
idazleok ere, gogoan har: txikiak handia bentzi ledi, asmoz eta jakitez.
|
|
2021
|
|
|
Antzeko zerbait pentsatzen zuten, antza,
|
euskal
idazleek ere 90eko hamarkadan. Euskal kultura gaur monumentalean, Joan Mari Torrealdaik hainbat galdera egin zizkien orduko idazleei; tartean, ea zer eskatuko lioketen Euskaltzaindiari, ezer eskatzekotan.
|
|
2022
|
|
|
Espilen artikulua, izatez, ez da biografia bat, eta gehiago du ebokaziotik, oroitzapenetik eta panegirikotik. Pierre Espilek Pariseko zeru literarioan kokatu nahi du Mayi Elissague, eta horrenbestez letra frantsesen testuinguruan eta idazle frantsesen artean erretratatuko digu Sarako idazlesa, den mendreneko erreferentziarik egin gabe bata auzoko eta bestea etxeko zituen Axularri eta Elizanbururi, ez eta beste ezein
|
euskal
idazleri ere.
|