|
2004
|
|
|
hauxe izaten da gehienetan gizonezkoen lana (lan ere egiten baitute noizean behin ijitoek); tratalaritzan ere oso trebeak omen dira. Andrazkoak eta haurrak
|
etxerik
etxe ibiltzen dira eskean. Diru gutxi pilakatzen dute, baina jateko hondakin asko.
|
|
2007
|
|
|
Ez dabiltz auek txantxetan: olabide zale talde bat bildu nai dute, bere Biblia zabal dezan;
|
etxerik
etxe ibiltzeko asmoa dute. Arantzazu’ra ere etorri omen zan jesuitaren bat, saltzen lagun zezaioten; baiña, esaten dutenez, etzuen arrera berorik izan.
|
|
2008
|
|
|
Txikitako gertaera bat hartu dut gomutan. Franco hilzorian zegoen artean, ez ziren egun asko fusilaketak izan zirela eta polizia
|
etxerik
etxe zebilen bazter guztiak astintzen. Gurean ere, amak arriskuan jar zezaketen paper guztiak bidu zituen, afixak, txostenak, panfletoak, eta desagerrarazi egin zituen, beste hainbat eta hainbatek bezala.
|
|
2009
|
|
|
Ordun neskatok amarrata oten siren, etzen, edo tresna garbitxen, edo etxe garbitxen, edo solora espabere bedar ebaten... Eta
|
etxerik
etxe ibiltzen ziran kantetan. Bai.
|
|
|
Aipatu ditugun errotez aparte, Lemoizeko Aurteneko errotara, Armintzako Andresen errotara, Birleko Latxaganera eta Butroiko Arbiñe errotara eroan izan dituzte euren arto eta gariak jatabearrek. Badakigu Aurteneko errotako Inazio Bilbao errotari eta bertsolari lemoiztarra
|
etxerik
etxe ibiltzen zela Jataben. Bere gurdian hartzen zuen garaua eta ehotuta bueltatzen zuen.
|
|
|
Ferietan eta
|
etxerik
etxe ibiltzen ziren ganadu tratanteak. Gure lekukoek gurago dituzte harakinak eta beste erosle edo saltzaileak baino, finagoak ei dira.
|
|
|
" Lehen lukia atrapau ezkero gero
|
etxerik
etxe ibilten ziran erakusten, ezta. Bai, baia ori galdu in san, se koisten daunari eser emon gure esi (k) jente.
|
|
|
Gazta nekazaritzaren gaineko atalean deskribatu ditugun jatabearren berezko salmenta herrietako plazetan saltzen zuten. Beste askotan, ostera,
|
etxerik
etxe ibiltzen ziren gazta saltzen edo eta dendetara eroaten zituzten dendariek sal zitzaten. Egunero hiru gazta egiten zituzten Goieta, Basordaportu edo Marutxeagako etxeetan.
|
|
|
Fernando Aire Xalbador bertsolari adiskideari bezalaxe, sortetxeak eman zizkion izena eta izana ere Uztapideri. Gaztetan
|
etxerik
etxe ibili bazen ere morroi, eta 1936ko gerra amaitu ostean Oiartzungo Laguntzarrene baserrira joan bazen ere bizitzera, beti izan zuen akorduan eta estimutan jaiolekua. Bere baserriari eskainitako bertsoa da horren lekuko:
|
|
2011
|
|
|
oraingo lako segururik ez egoan legez, auzo bakotxean edo batzuetan ganaduermandadeak egoten ziran. Maiordomoa eta listerua ziran haren ardurea eukiten ebenak eta
|
etxerik
etxe ibilten ziran ganadua tasetan, ganadu horreen jaubeak zenbat pagan eban erabagiteko. Maiordomoak urtean urtean aldatzen ziran zotzetara eginez.
|
|
|
Andramariak be handiro ospatzen ziran: mezea kantetan kanpoko kantoreak etorten ziran eta haren ostean tanbolinteruak
|
etxerik
etxe ibilten ziran musikea joten. Saritzat koparen bat edo galletak opatzen jakezan, eta bolanderak be botaten ziran egun osoan zehar.
|
|
|
Gure barriemoileen gazte sasoian erropa gitxi zan, baina asko irauten eben. Erropea txiki lotu, urratu edo apurtzen zanean, jostunari abisua emon, joskileok
|
etxerik
etxe ibilten ziran orduan, eta konpondu egiten ziran, joskurak josita, barrenak luzatuta, adabarriak ipinita eta holan. Erropea erosi be, jostunai egiten jaken gehienetan, eta neskatila gazteak josten ikasten be euren etxeetara joaten ziran ia beti.
|
|
|
Gure lekukoen gazte denporan" ordea" galtzeko zorian egoan, eta haren lekuan" alogerean", aloborien, behar egiten eben baserrietako neska mutilek; hau da, jornal truke; sarri jaten be emoten eutseen, gainera. Uzta batzeko sasoian, edo baserrietan behar gogorrak egin beharra egoanean,
|
etxerik
etxe ibilten ziran gazteak alogerean. " Ordea" tik" alogera" rako aldaketa errazoi bategaitik izan zan batez be:
|
|
|
Paragueruek
|
etxerik
etxe ibilten ziran, euritakoak saltzen eta konpontzen. Guztiak ziran erdaldunak, baina ez jatorri zehatz batekoak, zorroztaileak galiziarrak ziran legetxe.
|
|
|
Kinkailariak, kinkailleruek
|
etxerik
etxe ibilten ziran maleta handi bat hartuta, oihalak eta egindako erropak saltzen: gizonentzako praka, alkondara edo galtzon tziloak, umeentzako jugoiek edo barruko kamisetak, amantalak, hariak...
|
|
|
Baserritarrek herriko abadeari eskatzen eutsien lehenago, euren soloak bedeinkatu eizan. Eta abadea
|
etxerik
etxe ibilten ei zan maiatzetik aurrera, aldi berean gazteei Pazkoetako konfesino txartela eskatzen eutsiela. Gerora eleizpean erritu baten bidez bedeinkatzen ebazan lurrak, gatxetatik babesteko eta emonkorrak izan eitezan.
|
|
|
Etxe guztietan txarri bat edo bi hazten ziran urtero. Txarridunak, zerderuek,
|
etxerik
etxe ibilten ziran txarrikumeak saltzen. Hogeta bost bat txarrikume eurekin eroiezala agertzen ziran baserrietan.
|
|
|
Batzuk galtzerdidxek imiñi buruen, esetu es itxeko, da begien formie ta iñ, ta alan. Eta
|
etxerik
etxe ibilten ziran. Bai.
|
|
|
Bai, ididxek. Karreteruak
|
etxerik
etxe ibilten ziran alogerean. Bai, basuen bierra espadekie, etzerik etze.
|
|
|
Beste batzuetan jostunaren etxera joaten ziran bezeroak, jostuna
|
etxerik
etxe ibili barik. Lekuko baten ama jostun ezaguna izan zan; faldoiak eta ardi lanazko jertseak egiten ebazan.
|
|
|
Soldaduek ez zegoela eurei aurre egingo zienik ikusi zutenean,
|
etxerik
etxe ibili ziren, barruan zeudenak hiltzen eta bertan aurkitzen zituzten gauzak harrapatzen edo, besterik gabe, apurtzen eta hondatzen. Txakurren ulu eta zaunkak ere nahinon entzuten ziren.
|
|
|
Jainkoren batek babestuta, gu zigortzeko zetozela pentsatu zitean gure arbasoek eta, haien haserrea baretze aldera, opariak egiten eta, belauniko jarrita, haiek gurtzen hasi zituan. Urrea eta zilarra eskaini zizkietean eta, bitxi pila haiek ikusita, etorri berrien grina piztu, eta herririk herri eta
|
etxerik
etxe ibiltzen hasi zituan, urre eta zilar gehiagoren bila. Aurkitzen zutena hartu eta, ezer aurkitu ezean, etxeak erretzen, tenpluak desegiten, gure idoloak apurtzen, herriak hondatzen eta bertako bizilagunak hiltzen asetzen zitean euren haserrea.
|
|
2012
|
|
|
Maiatza, eta horren ondoren udako sasoia, gazteek gehien bizi izaten duten garaia da, dantzarako eta ondo pasatzeko gogo biziz. Mutil gazteek mayoaren inguruan, eta neska gazteek maia jantzita,
|
etxerik
etxe ibiltzen ziren dantzan eta dibertitzen. Gaztelaniazko majo eta maja hitzak hortik omen datoz.
|
|
|
Maiabesta, Erregiñetan, maiatzeko erregiña, Erregiña ta saratsak. Maiatz loratuko igandeetan, hamar hamabi urteko neskak zuriz jantzita eta lore koroak buruan jarrita, kalerik kale eta
|
etxerik
etxe ibiltzen ziren dantzan eta borondatea eskatzen. Kantuan ere egiten zuten, beste sasoi batzuetako eske koplen antzera, eta etxekoandreei kantatutakoak, alargunei, neska mutil gazteei, apaiz eta agintariei, eskuzabal eta zekenei:
|
|
|
Etxean aharkelea edo makerea eukitea ez da ohikoa izan hemengo baserrietan; halanda ze txarrikumeak ferian edo
|
etxerik
etxe ibilten ziran txarridun saltzaileei erosten jakezan; San Antontxu inguruan jeneralean. Kumetan erosi eta norberak etxean hazi; ozaleagaz (berdurak, erremolatxak eta kalabazak ondo egosita eta urunagaz nahastauta) haziriko txarri arra, eta kapautakoa, hilten zan gehienetan.
|
|
|
Buztarrigina
|
etxerik
etxe ibilten zan. Berak ekarten eban buztarria egiteko egurra, pagoa jeneralean.
|
|
|
errementariak, kinkailleruak, paragueruak, barberuak, joskileak eskuko makinea aldean eroiela ibilten ziran, ezti saltzaileak (mieleruak), trigeruak eta baheak saltzen ebezanak... Honeek danak
|
etxerik
etxe ibilten ziran euren jeneroak saltzen edo euren zerbitzuak opesten.
|
|
|
Orduan neberarik eta ez egoanez, zapatuan erosiriko jeneroa astelehenerako galdu edo zimeldu egiten ei zan; horregaitik eskatu eben plazea barikura aurreratzea, holan eurek barikuan erositakoa zapatuz saldu ahal izateko; horretara ez egoan ezer galtzeko arriskurik. Erregaterak astean zehar bere etorten ziran eta
|
etxerik
etxe ibilten ziran garia eta uruna erosten.
|
|
2013
|
|
|
Inauterietan eske errondak egiten dira, sarritan ezaugarri edo pertsonaiaren bat tartean dela. Taldeek desfileak egiten dituzte, eta
|
etxerik
etxe ibiltzen dira; herriko kaleetan bestela. Kantuak eta dantzak leku handia hartzen dute dibertitzeko modu edo eran.
|
|
|
Kantuan
|
etxerik
etxe ibiltzea ohikoa izan da gure herrietan, Ipar zein Hegoaldean, sarritan tartean bertsolaria dela. Era honetako kopla nagusi batzuk abesten dira halakoetan:
|
|
|
Inauterietan eske errondak egiten dira, sarritan ezaugarri edo pertsonaiaren bat tartean dala. Taldeek desfileak egiten dabez eta
|
etxerik
etxe ibilten dira, edo herriko kaleetatik atxina, osterantzean. Kantuek eta dantzek leku handia hartzen dabe dibertitzeko modu edo eran.
|
|
|
Baina dotore! Ha eguna jai hartu, gero arratsaldean jantzi, eta
|
etxerik
etxe ibilten ginan. Gero dirua emoten zeuskuen.
|
|
|
Medikua beti ezagutu dabe herrian gure lekukoek. Beragana joaten ziran, baina bera be
|
etxerik
etxe ibilten zan oinez; Ereñora astoz be joaten zala esan deuskue. Izan be, gaixotasun larriak eukiezanean baino ez ziran ospitalera joaten.
|
|
|
Idiak edo behiak aldatzen ziran bakotxean buztarri barria egin behar izaten zan, neurrira eginda egoalako. Horretarako
|
etxerik
etxe ibilten ziran buztarriginak egozan: Arratiko Buztarri kasurako.
|
|
|
Etsi etsian, lana azkar egin eta itzulbidean jartzea pentsatu zuen. Baina, hartan, emakumeak ordu erdi bat eskatu zion, eta hartu autoa eta
|
etxerik
etxe ibili zen ziztu batean, jendeari deika. Denbora haren buruan, aretoa beteta zegoen, bihotz guztiak berotuta andre adinduak egindako propaganda lanarekin.
|
|
2015
|
|
|
Haginak ateraten ebazan bat etorten zan Bilbotik eta
|
etxerik
etxe ibilten zan. Haginetako mina kentzeko, zeozer
|
|
|
Arrain saltzaileak, kinkilleruak eta karbonerua be
|
etxerik
etxe ibilten ziran euren jeneroa saltzen. Kinkilleruek kaxea eroaten eben lepoan; tapea zabaltzen jakon eta ranza Jauregibeitia zan.
|
|
|
Generoa zehazten ez den gaietan normalean bertsolariak beretik abesten du. Adibidez, Maialenek emakumearen paperetik kantatu zuen tratu txarrak jasaten dituenaren eta
|
etxerik
etxe dabilen adinekoaren gaiak jarritakoan. Horrek zalantza bat jartzen du mahai gainean:
|
|
2016
|
|
|
Joseba Urrestiren egoera ezin hobea zen Comète sarean laguntzeko. Apaiza izanik, alemanek emandako baimen berezi bat baliatuz,
|
etxerik
etxe ibiltzen zen gaixoak eta ezinduak eta hilurrenak bisitatzen. Bizikleta gainean kilometroak egiten zituen auzoz auzo.
|
|
2020
|
|
|
Gabonetan,
|
etxerik
etxe ibiltzen ginen kantuan eta eskean
|
|
2023
|
|
|
Urtean bat hazten zan, gehienetan, baina bi be ezagutu izan dira etxe baten baino gehiagotan. Txarrikumea
|
etxerik
etxe ibilten ziran tratanteei erosi, hazi, loditu eta, abenduan, Kontzepzino egunaren bueltan, hil ohi zan.
|
|
|
Marijesiak abesteko ohitura egon da Belendizen. Gazteak alkartu, eta abenduaren 24an, goizean tabernan alkartu, eta arratsalde erdira arte
|
etxerik
etxe ibilten ziran Belendiz, Arratzu, Kortezubi zati baten, eske errondan. Batutako dirua eleizarako izaten zan, konponketak egiteko, zeozer erosi behar zanerako eta abar.
|
|
|
Arratzun marijesien ohiturearen ostekoa da Olentzerorena; hau da, 2000 urte ingurukoa. Hainbat urtetan
|
etxerik
etxe ibilten zan Olentzero traktorean, kantuan eta umeen pozgarri.
|
|
|
Eloisa lehenago
|
etxerik
etxe ibiltzen zen josten. Orain etxean josten ditu gauzarik gehienak.
|