|
2005
|
|
|
Izango ete zan ba, besterik barik, gauaren erdian lagunurkoari gorputzean ikara sartzea gogoko eban edozein ikaratzaile? Ez egoan ez azalpen horregaz konforme, ez egoan beraz ikaratuta, jakin baekialako bere barruan, jakin edo behintzat susmoa izan, ahots hari barru barruan, zergaitik ez ekiala baina, zeozer ezagun,
|
etxekoren
antza emoten eutsana.
|
|
2009
|
|
|
Kasu batzuetan, arazoekin jaiotzen ziren umeekin esaterako, etxe bataioa egiten zen: emaginak berak, medikuak edo
|
etxekoren
batek betetzen zuen bateo erritua.
|
|
|
inoiz gurasoak faltatzea balitz, umearen kargu egiteko ardura. Eta seinari izena ipintzeko orduan, aitabitxi amabitxiena,
|
etxekoren
batena edo jaiotza egunari zegokion santuarena ipintzea izaten zen ohitura.
|
|
2011
|
|
|
Umeari ze izen ipini zan hurrengo kontua:
|
etxekoren
batena edo eguneko santuaren izena ipinten jakon jeneralean. Gaur egun denpora gehiago igaroten da umea jaioten danetik eta bateatu arte, baina gure lekukoen sasoian denpora gitxi pasetan zan jaiotzako momentutik bateokora:
|
|
|
Artoa ereiteko sasoia zan, eta soloetatik morozilo eta gordelekuetara jo eben arin arinka familia osoek. Gernikan feria eguna zan, eta sufrimenturik latzena
|
etxekoren
bat Gernikara joanda eukien familietan bizi izan eben. Egun horretan Gernikan egozan busturiarren artean bonbardaketan hildako batzuk subertau ziran; esaterako, Juan Cruz Uriarte Ozamiz gizon zaharra.
|
|
|
Etxekoen aurrean, behin herriko agintarien baimena daukiela adierazo ondoren, etxeko jaunagandik hasiko dira koplatzen, orden jerarkikoari men eginaz. Nota koplak amaitu eta ostean koplariak eskabide koplak kantetan ditu, harik eta
|
etxekoren
bat diruagaz, jatekoagaz edo osterantzeko sariren bategaz atera agertu artean. Koplariak solista lez kantetan eban eta beragaz batera joiazanek korua egiten eutsien.
|
|
2013
|
|
|
Etxekoek aparteko babesa behar zutenean (tximista edo oinaztuak zirela edo, pizti txarren bat bazterretatik zebilela edo), kandela piztu eta parte txarreko denak uxatu egiten zituela sinistuta zeuden. Bedeinkatutako kandela eta argizari horiek
|
etxekoren
bat hiltzen zenean ere erabiltzen ziren, gaubeilan eta gorpua etxean zegoen bitartean haren alboan ipinita. Horrez gainera, igandero etxeko hildakoen elizako hilarriaren gainean isiotzen zituzten.
|
|
|
Etxekoak aparteko babesa behar ebenean (tximista edo oinaztuak zirala edo, pizti txarren bat bazterretatik ebilela edo), kandelea biztu eta parte txarreko danak uxatu egiten zituala sinistuta egozan. Kandela bedeinkatua eta argizari horreek
|
etxekoren
bat hilten zanean be erabilten ziran; gaubelan eta gorpua etxean egoan bitartean haren alboetan ipinita. Horrez gainera, domekero etxeko hildakoen eleizako sepulturearen gainean isiotzen ebezan.
|
|
|
Gure lekukoen denporan,
|
etxekoren
bat hiltea ez da bizi izan gaurko moduan, beste era bateko errituak egin izan dira joan dan mendean.
|
|
2015
|
|
|
Urigunetik aldenduta dagozan auzuneen kasuan, eta ostantzekoetan be bai, ezinbestekoa zan auzo berean bizi ziranen arteko hartu emona; beharrizana egoanean, laguntzino eske, eurakana joten zalako: umeren bat jaioteko egoanean,
|
etxekoren
bat hilten zanean, solo beharretan...
|
|
2021
|
|
|
Beste batzuk aipatu dira dagoeneko, hala nola, hizkuntza gaitasuna edota euskal literaturaren erreferentzialtasuna, baina hau erabakigarria den faktorea dela onartzen dute. Parte hartzaile gehienek eskolaz kanpo batik bat gaztelaniaz irakurtzen dutela adierazten dute, euskaraz ere hainbatek, eta ingelesez, genioen moduan,
|
etxekoren
baten eraginez.
|
|
2023
|
|
|
Aitabitxi amabitxiek euren besoetakoei kargu egiteko ardurea hartzen eben, inoiz gurasoak faltau ezkero. Eta, umeari izena ipinteko orduan, aitabitxi amabitxiena,
|
etxekoren
batena edo jaiotza egunari jagokon santuarena ipintea izaten zan ohiturea.
|
|
|
Aparteko babesa behar zanean, ekatxa zanean esaterako, kandela bedeinkatuak bizten ziran. Kandela bedeinkatuak erabilten ziran
|
etxekoren
bat hilten zanean be, edo domekaro etxeko hildakoen eleizako sepulturearen gainean isiotzeko. Lehenago, parte txarrekoak urruntzeko eta ekatxa sanean edo trumoiak joten ebanean be babesteko pizten ziran kandelok.
|