|
2000
|
|
|
Orain dela kasik laurogei urte, Orozkoko Arane
|
etxeko
gizonak(* Teofilo Etxebarria pseudonimoa emango diot) parte txarrekoak ei zeuzkan eta katu bilakatzen eizen, bereziki lapurretan ibiltzeko. Gizon horren gorabeherak kontatzean beti azpimarratu du berriemaileak, eta haren senarra Pablok egiaztatu, egiazki gertatu direla, ezbatere asmatuak, baizik eta haren ahaideek ikusiak, Eulaliren izekok eta amak biziizandakoak.
|
|
|
—Aita hil zaigu, Mattin hil zaigu, eta zu zaitugu orain herederoa eta
|
etxeko
gizon bakarra —erran zidan— Baina Jainkoaren deia ere tartean dago, eta jakin nahi nuke ea oraino apez izan nahi duzunetz...
|
|
|
Denentzat edo, zehazkiago, inorentzat ez zen saludo bat marmarkatu eta, mahaiaren buruan jarri bezain laster, Junek zopa platera ekarri zion. Bera zatekeen, edo behinik behin
|
etxeko
gizona; kondizio hura berehalaxe erakutsi zuen, baso ardoa kolpe batez hustu eta, hatz potoloaren keinu batekin, Juneri gehiago zerbitzeko adierazi zionean. Uzkur jaten zuen, ezker besoa bere bularra eta plateraren artean mahaian apoiatua, lepoa oker, zurezko koilara bastoki erabiliz, bere legea eginez.
|
|
2003
|
|
|
3 Erregen: Erregen egunean,
|
etxeko
gizonen eguna ospatzen da. Betiko eskaleak, betiko ohiturea; taldeka bildu, eta atez ate, eskean.
|
|
2004
|
|
|
Sagarrondoek, usteltzen direnean, landare txuri bat ematen dute. Nik banekien landare horren izena baina
|
etxeko
gizonari galdetu nion nola esaten zioten, jakin nahi bainuen baserriko euskara jatorrean nola esaten zioten. " Horrek ez du izen berezirik", esan zidan eta amonak bat batean:
|
|
|
Ilea eta aurpegia laztandu zizkidan. Orain, Oskar, heu izanen haiz
|
etxeko
gizona, erran zidan. Ez zuen negarrik egin.
|
|
|
Beldurrez akabatzen banengoen ere, ez nuen negarrik egin: aurrerantzean
|
etxeko
gizona izan nuen. Logelara joan eta, aitak bere azken bidaiari lotu aurretik utzitako diskoak hartuta, egongelako gramofonoan ipini nituen.
|
|
|
Gizonaren aurpegia aldatuz doa bere irudimenean. Batzuetan Olatzen bulegoko Ander da, bestetan Amaia bere lagun onenaren senarra, bestetan banku
|
etxeko
gizona, paretan dagoen egutegia irribarre batez oparitu ziona... Eta Olatzen barre algara bakoitzak sendaezina den zulo bat ireki dio bularrean.
|
|
2006
|
|
|
Bo, saioa eginda hantxe abiatu gara,
|
etxeko
gizona gidari. Hiritik kanpora.
|
|
|
Dantza eta garagardoa, garagardoa eta dantza, halaxe doa gaua denentzat,
|
etxeko
gizonarentzat eta niretzat izan ezik. Hark ez du edaten.
|
|
|
Afariaren biharamunean etxekoek eta beste denok argazkiak egin ditugu. Lehenago,
|
etxeko
gizonak orein, orkatz edo halakoren baten haragi ehizatuez egindako saltxitxoi parea oparitu dit. Busera goaz.
|
|
2008
|
|
|
Estoniarrek uste dute, elkarrekin hobiratuz gero, geroko bizitzan ere pertsonak elkarrekin egongo direla. Halaxe kontatu zigun kostazainen
|
etxeko
gizonak. Hartan geundela, istorio zahar bat kontatu zigun Doris Kaveva poeta estoniarrak.
|
|
2009
|
|
|
" Badatoz, badatoz goietarrak beherantza" esaten ei zieten herrigunera, Asteintzako bidegurutzera jaisten zirenean. Oinetakoak janzteko eta abarkak euren etxean gordetzeko baimena ematen zien Bidekurtzio
|
etxeko
gizonak horrela agurtzen zituen, esaterako. Herrigunekoek Añeka etxeetatik gorako mendi bizkarretan bizi direnei irizteko izen generikoa da Goieta.
|
|
|
Handik aurrera, medikuaren aginduei jaramon eginez, ospitalean ari ziren lanean, halaber, emakumezko erizain batzuk, Gurutze Gorrikoak?, Reginak eta Ernestinak erabaki zuten ezen beraiek txandakatuko zirela gauez, batak gau bat eta besteak bestea?, eta Maria Bibiana eta Ada egunez; eta,
|
etxeko
gizonei zuzentzen zitzaiela, esan zien:
|
|
|
zuri ere bai, Damaso:
|
etxeko
gizonak zarete, eta, puntu honetara iritsita, zuek ere jakin behar duzue, bai horixe?
|
|
|
Clarek esan zigun bere bizitzako garai lasai batean zegoela, zoriontsu bizi zela senarrarekin eta semearekin. Beisbolean jolastera joan omen ziren
|
etxeko
gizonak.
|
|
|
KOLDO. (xorgin) Bueno,
|
etxeko
gizon bakarra izaten ohituta nago, zer nahi duzue?
|
|
|
Bestalde, errefusatze maskulinoan eta errefusatze femeninoan lortutakodatuak konparatuz (Kolmogorov Smirnov testa), desberdintasun esanguratsuakaurkitzen dira jabea eta etxekoandre/
|
etxeko
gizon estatusetan. Hau da, jabea estatusa kasu maskulinoan kasu femeninoan baino aldenduagoa dago «arazo ekonomikoak» (K S= 0.31; p <. 01) eta «bazterketa soziala» (K S= 0.18; p <. 05) itemetatik. Bestalde, etxekoandrea estatusa, etxeko gizona baino aldenduago agerida «arazo ekonomikoak» (K S= 0.30; p <. 01), «bazterketa soziala» (K S= 0.24; p <. 01) eta «enpleguaren bilaketa» (K S= 0.21; p <. 01) itemetatik.
|
|
|
Bestalde, errefusatze maskulinoan eta errefusatze femeninoan lortutakodatuak konparatuz (Kolmogorov Smirnov testa), desberdintasun esanguratsuakaurkitzen dira jabea eta etxekoandre/ etxeko gizon estatusetan. Hau da, jabea estatusa kasu maskulinoan kasu femeninoan baino aldenduagoa dago «arazo ekonomikoak» (K S= 0.31; p <. 01) eta «bazterketa soziala» (K S= 0.18; p <. 05) itemetatik. Bestalde, etxekoandrea estatusa,
|
etxeko
gizona baino aldenduago agerida «arazo ekonomikoak» (K S= 0.30; p <. 01), «bazterketa soziala» (K S= 0.24; p <. 01) eta «enpleguaren bilaketa» (K S= 0.21; p <. 01) itemetatik.
|
|
|
Iritsi da nire sekretu bat zuri erakusteko ordua, Teo... zuri ere bai, Damaso:
|
etxeko
gizonak zarete, eta, puntu honetara iritsita, zuek ere jakin behar duzue, bai horixe...
|
|
|
Handik aurrera, medikuaren aginduei jaramon eginez –ospitalean ari ziren lanean, halaber, emakumezko erizain batzuk, Gurutze Gorrikoak–, Reginak eta Ernestinak erabaki zuten ezen beraiek txandakatuko zirela gauez –batak gau bat eta besteak bestea–, eta Maria Bibiana eta Ada egunez; eta,
|
etxeko
gizonei zuzentzen zitzaiela, esan zien:
|
|
2010
|
|
|
Aitor Sorazuren kasua adibidez. Bera da
|
etxeko
gizona. 1996 an hartu zuen erabakia, lana utzi eta seme alabekin etxean bera egongo zela erabaki zuten.
|
|
|
gizon baten oihua, emakume baten irrintzia? dultzaineroen doinu alai bat ere gogoratzen dut, bazkalaurrean entzun nuena; gogoratzen dut, halaber, oparo bazkaldu genuela, zizka mizka hotzak eta beroak, arkumea eta legatza, tartak eta garaiko fruituak, halako zeozer?, baina, ezer gogoratzekotan, bazkalondoko kontuak gogoratzen ditut, haiek batez ere; gizonak. Teofilo Maria ere halakotzat hartzen zuten
|
etxeko
gizonek: aitak eta don Anizeto kalonjeak?
|
|
|
zoritxarrak pilatzen ari zitzaizkidan, elurra eta izotza bezala, bizitzaren alderik malkartsuenean, eta gutxi behar nuen, beraz —haize kolpe bat, lur mugimendu bat, edozein gauza—, elur luizi bat eragiteko, ni neu ere arrasta nintzakeena; Helenarekin hautsi eta handik hilabetera edo etorri zen haize kolpea, igande batean; auzoko jaiak ziren, eta tarteka kaleko hots urrunak iristen ziren Regina enera: ...emakume baten irrintzia... dultzaineroen doinu alai bat ere gogoratzen dut, bazkalaurrean entzun nuena; gogoratzen dut, halaber, oparo bazkaldu genuela —zizka mizka hotzak eta beroak, arkumea eta legatza, tartak eta garaiko fruituak, halako zeozer—, baina, ezer gogoratzekotan, bazkalondoko kontuak gogoratzen ditut, haiek batez ere; gizonak —Teofilo Maria ere halakotzat hartzen zuten
|
etxeko
gizonek: aitak eta don Anizeto kalonjeak— ongi janda eta hobeto edanda zeuden ordurako, benedictine bat kopan eta puru bana ahoan; hala geunden, bada, aita —etxeko jauna ohi baino hobea ere sentitzen zen, ausaz, une hartan, zurrutaren eraginagatik— honela mintzatu zitzaidanean, purutik arnastutako kea egoztearekin batera:
|
|
2011
|
|
|
Egoera horretan igaro eben frontea, Bermeoko Mañu auzotik, gure lekukoek eta euren senitartekoek. Askok ez ekian
|
etxeko
gizonak non egozan be; edo etxean, edo frontean, edo desagertuta... eta baldintza horreetan egin behar izan eben iges, nora joiazan be ondo ez ekiela. Mañuko auzotik Canonera jo eben, handik Mungiara, Mungiatik Bilbora, Bilbotik Gordexolara... aterpea eta jatekoa emongo eutsien lekuren bat topau artean igeska ibili ziran andrazko eta umeak.
|
|
|
Horko goiko landetan eperrak dabiz kantetan, hemengo
|
etxeko
gizonak kaka dekola praketan.
|
|
|
Amerikanuen semeak izan dira XX. mendearen azken herenera arte unibersidadera, gehienetan Salamancara, ikasketak egitera joiazan busturiar banakak. Gerraostean be,
|
etxeko
gizonak hil edo fusilau eutseezan etxeetan, berebiziko garrantzia euki eban Ameriketara ihes edo beharrean joandako senitartekoek handik hemengo familiei bialtzen eutseezan diru ekarriak.
|
|
|
–Nahi duzunean esan iezaiozu esan behar diozuna; zeu ez zara, bada,
|
etxeko
gizona?, andreak.
|
|
|
Harrituta bezala, baita harrotuta ere, arreta osoz begiratzen zion umeak
|
etxeko
gizonari, aitak zuzenean egiten baitzion berba berari. Ez zen ohikoa hori, amaren zeregina izaten baitzen berarekin jardutea.
|
|
|
Gero afaria prestatu nien nire koinata lasaiago ibiltzeko eta hurrengo egunean Gorritirantz atera nintzen. Han familia bat ezagutzen nuen eta
|
etxeko
gizonari azaldu nion zer gertatzen zitzaidan eta esan zidan ez kezkatzeko, han lasai egongo nintzela.
|
|
|
Gero ohartu nintzen, emakumeari negargura pasatu zitzaionean, kontent samar zebilela
|
etxeko
gizonarekin. Ni segituan joan nintzen.
|
|
2012
|
|
|
Badut beldur pixka bat, Kattu hil zuten taberna ondoan jarri dute-eta elkartze gunea. Gainera,
|
etxeko
gizonak, maite duen bezala, xaxatu egin nau, gosaltzera Lagunekin tabernara joango garela esan dit. Astelehenetan Zabal itxita dagoenez Egin egunkaria saltzen duten leku bakarra dela gehituz.
|
|
2013
|
|
|
Inok igarri barik bertaratu dira: alde batetik, errotaria bere astoaren bila; beste aldetik sartenak eta maskilua hartu dabezan
|
etxeko
gizona bere tresnen eske.
|
|
|
Alkarte honetan ganadua sartzen zan behiak, idiak, zekorrak eta txahalak; ez zan txarri, ardi, ez ganerako animaliarik sartzen. Ganaduen ermandadean
|
etxeko
gizonak ibilten ziran, eta euren junta eta guzti eukiten eban, karguak banatuta: maiordomoa, tasadoreak eta listerua.
|
|
|
Bide horretatik, muturreko portaerak erakutsi dituzte antzezlaneko pertsonaia gaixotiek: Emilia zaharrak beti izan du izaera posesiboa semeordearekin, eta horren ondorioz umetuta dago
|
etxeko
gizona izan behar zen hura; haren emazteak zoriontasuna galdu du segurtasunaren truke, eta etxeko gaztetxoa denen menpeko jostailua baino ez da. Bitartean, eta haien guztien gristasuna apaindu nahian edo, nerabeen jokabide asaldatuak erakutsi dituzte pertsonaiek barra barra, bata bestearen gainean hitz eginez eta emozioak neurrigabe azaleratuz.
|
|
|
Eta, halako batean, osaba Tayyebi burua nahasten hasi eta, handik gutira, telebista nahita bultzatu eta puskatu egin zuen. Eta, orduan,
|
etxeko
gizonen irainak jasan behar izan zituen, baita Moshen eta Omarrenak ere. Irain haiek min egiten zioten, jakina, baina bere begi haietan beti aurki zitekeen, han edo hemen, puntu distiratsuren bat, harrotasun berreskuratuaren isla izan zitekeena:
|
|
|
Mutikoa, bestelakoan, sei urterekin hasi zen anaia korazonisten ikastetxean, eta
|
etxeko
gizonek argi eta garbi adierazi zioten beren desioa:
|
|
|
Garaiko moldeei jarraituz,
|
etxeko
gizonak bakarrik hornitu ziren euren eskuko bizibide batez, eta familia oneko kideek sasoi hartan har zitzaketen bide bakarrak hautatu zituzten, hain zuzen ere:
|
|
|
Mutikoa, bestelakoan, sei urterekin hasi zen anaia korazonisten ikastetxean, eta
|
etxeko
gizonek argi eta garbi adierazi zioten beren desioa:
|
|
|
Eta, halako batean, osaba Tayyebi burua nahasten hasi eta, handik gutira, telebista nahita bultzatu eta puskatu egin zuen. Eta, orduan,
|
etxeko
gizonen irainak jasan behar izan zituen, baita Moshen eta Omarrenak ere. Irain haiek min egiten zioten, jakina, baina bere begi haietan beti aurki zitekeen, han edo hemen, puntu distiratsuren bat, harrotasun berreskuratuaren isla izan zitekeena:
|
|
|
—Gure
|
etxeko
gizon guztiok, han, Euskal Herrian, basoan egin dugu lan —esan zuen— Aitak basoan egin zuen lan; nire lau anaiek ere basoan; nik, basoan. Behin batean, etxean zeuden aizkorak kontatu nituen.
|
|
2014
|
|
|
Goazen etxekogizon terminoa bilatzera… Ez da agertzen. Ea
|
etxeko
gizon badagoen, bereiz idatzita... Ezta ere.
|
|
|
Antza denez, norbaitek erabaki du berba hori errealitatearen isla dela, eta hiztegian jaso behar dela. Aldiz,
|
etxeko
gizonik ez du euskarak. Gabezia hori errealitatearen isla da ala errealitatea begien araberakoa da?
|
|
|
Egoeraren larritasuna azpimarratzen du: " Datu ofizialik ez badugu ere, etxea eraitsi dioten familia batean,
|
etxeko
gizonak emakumea jotzeko joerak nabarmen igotzen dira".
|
|
|
Azkoitiko emakume eta haur haiek guztiek gerora beste askok errepikatuko zuten kontaketa egin zuten: joandako
|
etxeko
gizonekin harremanetan jartzeko eta zortzi eguneko epean herrira bueltatzeko eskatzeko agindu zietela frankistek; «armarekin» bueltatzen ziren gizonei ez zitzaiela ezer gertatuko esan ei zieten. Behin epea beteta, frankistek 48 ordu eman zizkieten emazte, arreba, ama eta seme alaba haiei.
|
|
2015
|
|
|
–Aitari aipatuko diot, ea hark zer dioen, jarraitu du amak,
|
etxeko
gizonaren erantzunaren beldur dela ondo jakinik ere. Ezagun du tentsioa alabaren aurpegian, eta eskua oratu dio, berotasun pixka bat emateko.
|
|
|
Beste konturik ez zen inguruko baserritarren artean: Xanjoxe nesken logeletan sartzen zela, ateak itxita egonik ere, eta neskek oihu egin orduko ihes egiten zuela,
|
etxeko
gizonek haren arrastorik atzeman aurretik. Gau batean bai eta bestean ere bai.
|
|
|
Zu zara
|
etxeko
gizona, eta Griffy eta biok ostalariak gara.
|
|
2016
|
|
|
–Lugora! Ez ziren joango atzo arratsaldean Fonfríako Cibrán etorri izan ez balitz, zubiaren ondoko
|
etxeko
gizona, alegia. Lugotik ezer ekartzerik nahi genuen galdetzera etorri zen, gaur hirira joan behar zuela eta.
|
|
|
Berreraikuntza garaitik hasi eta gaurdaino, etxeko zerbitzari diharduten emakume beltzen arabera,?
|
etxeko
gizonaren, sexu abusua izan da beren lan arrisku nagusietako bat.
|
|
|
–Bai, aseguru
|
etxeko
gizon arruntarentzako lan arrunta, esaten du Lonek, irribarretxo batekin.
|
|
|
Hara, gure
|
etxeko
gizona badoa lanera!
|
|
|
Horren oinarriak hauek izango lirateke: heterosexuala; maskulinitatearen plazerera eta bizitzara egina;
|
etxeko
gizonak izango dute boterearen monopolioa (aita, osaba, aitona); produkzioa eta erreprodukzioaren arteko banaketa sistemikoa, etab. Familia eredu hori eta horren gertuko sarea bera dira, gehienetan, errealitate lazgarri horien isilpeko babesleku; horren adibide adierazpen hauxe dugu: trapu zikinak etxean garbituko ditugu.
|
|
|
Xemia edo Semia, Baigorriko agot etxea dela agertzen da 17 mendeko zerrendan. Bigarren aldia da Zaldua
|
etxeko
gizon bat Ameztoira heldu dela senar gisa. Egite molde 64 hori, etnologian oso ezaguna da eta itun berritzea deitzen da.
|
|
2017
|
|
|
Astelehen goiz horretan oso garaiz jaiki ziren
|
etxeko
gizonak, Martin gure gizona, eta Martintxo gure semea. Aita baino handiagoa zen ordurako gure Martintxo, baina Martintxo deitzen genion beti, badaki berorrek, aita semeak ez nahastearren...
|
|
|
Langabezian nengoenetik
|
etxeko
gizon zintzoa bihurturik, nire gain hartuak nituen etxeko lan guztiak: labadorak jarri, fakturen arazoak konpondu, aspiradora korridorean gora eta behera ibili?
|
|
2018
|
|
|
Iloba gazteak: " Onerako da, amona, bien erabakia da, batek
|
etxeko
gizona eta besteak plazandrea izaten ikasi dute eta bide berriari askeago eta osatuago ekin". Amonak, zalantzaz:
|
|
|
Batzuetan,
|
etxeko
gizonak etxean egon ez, eta orduan etxekoandreak hor ibiltzen ziren artega eta trakets tranpa kendu nahian, hiruzpalau minutuko lana zena dezente gehiago luzatuz. Hori gertatu zitzaion goiz hartan Anjelita gaixoari.
|
|
|
Hau, Joxe Fermin, hiri dedikatua,
|
etxeko
gizon prestu eta ausarta, edozeinek ez baitu balio eta andre baten ondoan gauak eta egunak emateko, ez nik behintzat!
|
|
|
laminek jana eramaten eta besteek jai zeukaten. Azkenean aspertu ziren eta
|
etxeko
gizonari salatu zioten. Eta hark, berak arteztuko zuela lamina hori!
|
|
|
Afalondoan, inork kaferik hartu nahi ez zuela-eta, tea prestatu zuen
|
etxeko
gizonak. Bitartean, ohera sartu zuen Iratik Eñaut, eta Jean Marcek bera ere ohera zihoala esan zien.
|
|
|
Berehala lehortu dut negar tanta etxeko atea irekitzen hasi denean. Nire aita da,
|
etxeko
gizona. Nazkagarria.
|
|
|
Iriondo Baserriko sutondoan kontu kontari gabiltzala, bastoi hotsa entzuten da bat batean. Txintik esan gabe, sukaldea zeharkatzen hasten da
|
etxeko
gizona. Garbiñe Manterolak eta familiak osaba Pako deitzen diote.
|
|
|
Orain,
|
etxeko
gizona naiz.
|
|
2019
|
|
|
Etxea baita sendia, etxea baita munduratzeko behar duzun zutabea, etxea deskantsua eta etxea etorkizuna. Eta
|
etxeko
gizon ere izana da gure aita. Oreka perfektutik urrun dago gurean ere, baina nik gogoratzen dudala, aita beti izan da etxeko gizon.
|
|
|
Eta etxeko gizon ere izana da gure aita. Oreka perfektutik urrun dago gurean ere, baina nik gogoratzen dudala, aita beti izan da
|
etxeko
gizon. Harritu egiten nau orain hainbeste urte dituzten bertso hauek irakurtzeak, orduan nobedade gisa islatzen badu ere, beti ezagutu dudalako horrela.
|
|
|
Jabier Kaltzakortaren sailkapenean" izen ona" ri buruzko baladak dira (2016) 5, ustez ohorearen gaiari huts egin izanagatik edo susmagarri izateagatik senarren, senargaien edo anaien indarkeria pairatzen dute. Ez dira gutxi, bestalde, Juaristik tradizio paneuroparreko baladetan emakume gazte bahituen zorteaz hitz egiten dutenak(" Hirur kapitainak"," Arroxa xuriaren azpian"), edo
|
etxeko
gizonaren setio sexualetik ihesi ibili ondoren, amaiera tragikoa izango dutenak(" Ura isuririk" edo" Oreina bilakatu neska" delakoan). Emakume gaizkilea protagonista duen balada ezagun bakarra indarkeria pairatu beharrean, pozoiaren bidez mendekua hartzen duena" Egun bereko alarguntsa" izango genuke, Jon Mirandek" Eresi kantari" (1960) izeneko narrazioan krimen narrazio moduan garaturikoa.
|
|
|
Gorua,
|
etxeko
gizonek egina, sahatsez edo gorostiz egindako makila zen, gutxi gorabehera ko luzera eta 2 cm-ko lodiera zituena; goiko muturrean goru burua zuen, non artile sorta txiki bat jartzen zen mataza ere deitua, solte eta harro, iruteko prozesuan. Goruak berak bi ebakidura zituen; haietan, ziri bana sartu eta handik denboraldi batera kentzen zituzten, egurra lehortu ondoren, eta hala hartzen zuen goru buruak bere ohiko itxura sabeldua.
|
|
|
hala pribatuan: bikote eta familia heterosexualean, indar handia du oraindik
|
etxeko
gizonaren irudiak, konnotazio autoritario nabarmena du adierazpenak, etxekoandrearen aldean?, erabakiak hartzeko ekimena eta segurtasuna dituena, nahiz eta gero, praktikan, gizon asko deseroso sentitzen diren emandako funtzio horrekin, eta geroz eta jende gehiago ari den genero rolen banaketa patriarkala kuestionatzen.
|
|
|
Bilera edo festa hauetarako auzoko emakumeak biltzen ziren. Ereñotzun elkarrizketatutakoek diotenez, zenbaitetan
|
etxeko
gizonen bat edo bisitariren bat izaten zen gizonezkoa, baina ia beti emakumeak izaten ziren biltzen zirenak. Elkarrizketatu batek ongi gogoratzen du nola oraindik ume koskorra zela, ama hila zutela eta, aitak bidaltzen zuen halako baserrira, atsolorra zegoela eta.
|
|
|
Bakar bakarrik gelditu zen, beraz, etxe bakartu hartan, herritik urruti, basoaren mugan. Beldurrik, berriz, ez zeukan,
|
etxeko
gizonen aiurri berekoa izaki; andre urte  tsu latza, luzea eta zimela, barrerik sarri egingo ez zuena; harekin broma gutxi. Andre nekazariek, bestalde, ez dute barre asko egiten.
|
|
|
Nireari beste bat ematen nion bitartean gogoratu nintzen Koldobikaren eta Duñikeren etxean sortu zen beste eztabaida latz batez, Begoñako auzoan larunbat batean egindako talde afari haietakoan, aritu ginenean, tira, hobeto esateko, aritu zirenean gai horri buruz ika mika bizian ezin haserretuago. Luis Angelek eta emazteak gaiarekin lotutako zerbait aipatu zuten, eta, orduan, Koldobika
|
etxeko
gizona armairu batera joan eta karpeta urdin batekin itzuli zen, oharrez eta egunkari ebakinez betea.
|
|
|
Eta esan zidaten: “Zu gutako bat zara; zu erdi gizona zara; azkenean zu beti izango zara
|
etxeko
gizona; etxekoandrea bestea izango da”. Ez da hori entzun dudan aldi bakarra".
|
|
2020
|
|
|
Hasieratik sumatu zuen Josefinak zerbait normal normal ez zebilela. Ailegatu eta bi astera faltatu egin zen
|
etxeko
gizona; eta hilabete batzuez ez zuen izan haren arrastorik. Hasieran pentsatu zuen lan kontuengatik edo joana izanen zela, nahiz ez zekien zertan egiten zuen lan, egiten bazuen.
|
|
|
Etxeko langileen artean zurrumurru bat zebilen, ez ote zuten
|
etxeko
gizona berriz eramanen Paris aldera. Emakumea ere ez ote zen joanen harekin, eta, beraz, familia guzia.
|
|
|
Orain
|
etxeko
gizona zara. Zer moduz doa?
|
|
2021
|
|
|
" Hoba ez!", esan nion neure buruari,
|
etxeko
gizona Kristau Demokraziaren alderdi desagertu aurri bihurtu hartako kidea izana zenez gero.
|
|
|
Zutitu eta kafea prestatu dut,
|
etxeko
gizonaren plantak eginez. Etiketa bat bezala daramat etxeko gizonarena, ahal dudan bakoitzean ateratzen dut, batik bat emakumeak aurrean dauzkadanean.
|
|
|
Zutitu eta kafea prestatu dut, etxeko gizonaren plantak eginez. Etiketa bat bezala daramat
|
etxeko
gizonarena, ahal dudan bakoitzean ateratzen dut, batik bat emakumeak aurrean dauzkadanean. Truko grotesko bat bestetik ez da.
|
|
|
Semea ikustean, joan beharra zeukala esan zien besteei,"
|
etxeko
gizon zentzuduna" bila etorri zitzaiola, handik atera eta etxera eramateko.
|
|
|
Etxeko ama, andre edota emaztea, familia nuklear heterosexual eta monogamoan.10 Gerra asozial maskulinoaren ezinbesteko osagarri, ‘genero moral’ gisa irudikatu zen: emakume ahul bezain goxoa, giza afektuak, maitasunak, zerbitzuak, amatasunak edota sentimenduak ezaugarritutako ‘etxeko erregina amultsua’ Emakume ‘txarra’, hain zuzen,
|
etxeko
gizonaren kontrolpetik kanpo dagoena izango da: ‘emagaldua’, ‘atsoa’, ‘neska zaharra’, ‘mari mutila’, ‘sorgina’..
|
|
|
Pertsonei egokitua erabiltzen da Etxarri Aranatzen, norbait etxeko sostengua, euskarria dela adierazteko. Garai batean
|
etxeko
gizona esapidearen parekoa izanen genuke eta, hauxe, egokiagoa genero bereizketarik ez gertatzeko. Horrela dago definiturik" frontala" EHn:
|
|
|
Zu
|
etxeko
gizona zara, ezta?
|
|
|
Benny,
|
etxeko
gizona zara.
|
|
|
Ez dakit,
|
etxeko
gizona zu zara.
|
|
2022
|
|
|
Bai, arrazoi duzu. Ez dago gaizki ikusia gizon boteretsu eta
|
etxeko
gizonen zabarkeria. Dorretxeko jauna eta herriko gizonik boteretsuenak aurka jarriz gero, bizitza gogortu eta jasanezina egiten ahal dizuete.
|
|
|
Egoera txar hura hasi zenetik hiru hilabete luze pasa zirenean emakumeak nekatuta zeuden apezak jokaera aldatu ez zuelako. Auzoko biztanleek gaizki begiratzen zieten eta
|
etxeko
gizonek, gertatutako guztia jakin gabe ere, ez zekiten zer egin Maia eta Zuriñe berriro pozik ikusteko eta bizitza normala eramateko.
|
|
|
Bere etxeko nagusia izaki, etxeko bizitzan agintzen zuen. Bestalde, maizter izanda ere, berak erabakitzen zituen laboretan egin beharreko lanak eta baita bere
|
etxeko
gizon gazteek egin behar zutena ere. Bere lur propioetan eta animalietan gobernatzen zuen, emazteak etxean bertako martxan egiten zuen bitartean.
|
|
|
iruleak morokil beroa bota zion katuari eta biharamunean aurpegi errea ageri zen eskale bat. Sorgin kondaira hauek aurreko kapituluan aipatu den" Lamina zauritua" ren antza dute, salbu hartan
|
etxeko
gizona dela kolpe emailea (Arana 2000: 65).
|
|
|
" Lamina zauritua" istorioan(" Sorginak" kap.) tximiniatik datorren lamina kolpatzeko,
|
etxeko
gizonak morokil edo urdai irakina ematen dio ahora, edo burruntzi goritua sartzen dio; Gotaineko bertsioan (Zuberoa), labeko pala sutan gorritua erabiltzen du; eta okinaren labean berotutako palankaz menderatu zuen herensugea gizon batek Arrasaten (Gipuzkoa) (Barandiaran 1973b: 431).
|
|
|
Denetan apoteosikoena amaieran heldu zen, manpara behingoz zutik eman zuenean. Horretarako ez zuen
|
etxeko
gizonaren bitartekaritzaren beharrik sentitu. Horretarako aski izan zuen ni naizen señora.
|
|
2023
|
|
|
Etxeko nagusiek euki dabe neurri baten familiaren ardurea, sinbolikoa behinik behin, indarra eta adorea galdu orduan be. Lehenago ohikoa zan gurasoek seme alabei hitano berba egitea, baina inoiz bez alderantziz; mahaia bedeinkatu behar zanean
|
etxeko
gizon zaharrak edo andreak egiten eban; mahaiburu nor jarri, eta abar.
|
|
|
Hamahiru urte! Zu falta, aita joana, aitatxi hila bera sortu aitzin, uste du
|
etxeko
gizona dela eta denak behar gaituela gobernatu!
|
|
|
Aurreko egun bietan ere nahikotxo egin du euritan, baina gauean askoz ere gogorrago; zeruak antza izan du laino guztiak hustu behar dituela Bilbon. Gosaria lapikotik jan ostean, Valentin eta
|
etxeko
gizon mutilak kalera joan dira berriro laguntzen. Behera joateko dagoela Delfina ikusi du Pantxikak Filomenaren atea ixten.
|
|
|
Akabatzearena serio aztertu nuen, zin degit, aizkorakada batez hilko nuela erabakitzeraino. Umea nintzenean,
|
etxeko
gizonek gure likore eta sifoi fabrikaren atzean aizkoraz egiten zituzten sutako egurrak, eta niri txiki bat ematen zidaten abarretarako. Baina zer egingo nukeen bere zintzurretik isuriko zen odol guztiarekin?
|
|
|
Orain
|
etxeko
gizona zara.
|
|
|
Orain
|
etxeko
gizona zara. Ez negar egin, seme.
|