|
2016
|
|
|
Baina jakin nahi nuke, gure pastoraletan bezala, greko eta turko horien atzean nor ezkutatzen den benetan. Zeren eta inpresioa dut, egun, bi jendeok elkar ulertzeko gai direla, baina hasten direnean elkarrekin mintzaira bat adosten, beste norbait
|
etortzen
dela eta hitzak trukatzen dizkiela, segitu dezaten elkar ulertu gabe, Mediterraneoaren ertz horretan
|
|
|
Bizi mundutik atera zutela eta pixkana pixkana espektakulu bihurtu. Eta orain lanak bertsolaritzak espektakulu mundutik bizi mundura
|
etortzen
. Hortxe du erronka nagusia».
|
|
2017
|
|
|
Guk etxean ezagutu ditugu asko. Kuadrillak ere
|
etortzen
ziren tarteka: berrogei lagun, igual.
|
|
|
“Joxe Agirrek joera handia zuen Igartzarako. Andrea ekarri eta eraman ibiltzen zen, eta askotan
|
etortzen
zen honera”, dio Asentsiok.
|
|
|
Gehienetan, motibazioa dute aitona amonak euskaldunak zirelako eta pendiente sentitzen dutelako. Gogo handiarekin
|
etortzen
dira eta hitz egitea izaten dute helburu; hori oso zaila da astean behin bi orduz elkartuta. Hala ere, ez ulertzetik ulertzera pasatzea bera asko da berez.
|
|
|
Aita 1905ean jaioa zen. Galdetzen nion ea bera gaztea zenean ba al zen Santa eskerik eta “izango ez zen bada –erantzuten zuen, baina beti gauez
|
etortzen
ziren. Egunez lana egin behar izaten zen”.
|
|
|
Batxilergoko azterketetan, hirugarren hizkuntza bat ezagutzeagatik puntuak ematen zituzten, eta Parisen bizi ziren euskaldunen seme alabek euskara lantzen zuten. Euskara idatzia lantzera
|
etortzen
ziren ikasturte batez.
|
|
2018
|
|
|
“Gizakiak historia egiten du, baina ez berak aukeratutako baldintzetan. Baldintzak emanak
|
etortzen
zaizkio”.―, tira, tokatu zaigun uneagatik, jarrera antiinstituzionalista oso potentea da, oso kaltegarria dena erakunde sendoak antolatzeko.
|
|
|
Goibururen ibilbideari begiratuta, belaunaldi desberdinetako bertsolarien izenak
|
etortzen
dira gogora: Patxi Iraola, Euxebio Igartzabal, Iñaki Murua, Xabier Zeberio eta Inazio Begiristain bezalako bertsolariekin batera, goierritarren taldea osatu zuten.
|
|
|
Bertsozaletasunaren punturik gorena, ordea, herriko bestetan kanpotik
|
etortzen
ziren bertsolari ospetsuak aditzea izaten zen. Urtean pare bat aldiz, garaiko bertsolaririk entzutetsuenak pasatzen ziren Arantzatik.
|
|
|
Pozik edo. Zeren eta, egia esan, ez dira
|
etortzen
bertso saioetara, hein batean, ez dutelako ulertzen; hein batean, zuk esaten diezulako: “Baina zertarako etorriko zarete? ”.
|
|
|
Eta nire buruari galdetzen diodana da nola egin zuen jauzi umetako txapelketa hark egungo bertsolaritzara. Eta ez zait esplikaziorik
|
etortzen
. Logikoagoa egiten zait kantautoreetatik punkera pasatu zen euskal kantagintza, laurogeiko hamarkadaren hondarretan zegoen bertsolaritza hartatik hogeita batgarren mendeko bigarren hamarkadara iristen ari den bertsolaritzarako jauzia baino.
|
|
|
Baina nik, abenduaren 17ko goizeko 11:20an, ez nekien gaia entzun eta bukaerak etorriko ote zitzaizkidan, errimek bere lekuan jarraituko ote zuten. Segituan igarri nion baietz, etorri behintzat
|
etortzen
zirela ideiak, baina bideetan asmatu ezinda nenbilela, gaietan tokia egin ezinda. “Ondo, baina”.
|
|
2019
|
|
|
zer
|
etortzen
zaizu, lagun?
|
|
|
Gero, aldika gure etxera
|
etortzen
ziren ahal zutenak. Aitorren ahalak aldiko maila bat behera egiten zuen, baita nireak ere, adinaren pisurekin.
|
|
|
Zirrara beroa sentitzen dugu gaztexo bat oholtza gainean ahalegin betean entzuten dugunean, transmisioaren balioaz eta beharraz jabetzen baikara, iraganetik etorkizunerako zubi lanaren ezinbestekotasunaz. Une horietan atzera begira jartzen gara eta bertsoarekin eta bertsolaritzarekin izandako lehen oroitzapenak
|
etortzen
zaizkigu akordura.
|
|
|
Oholtza prestatzen eta bestelako lanetan aritzen garenoi ere antzerako zerbait gertatzen zaigu. Pentsamendu asko eta askotarikoak
|
etortzen
zaizkigu gogora. Gaztetxotan ezagutu genuen harako bertsolari hark edo honako honek txapela janzten duenean edo perla bikainen batekin gozarazten digunean, bertsolarien urteetako lanaz eta ahaleginez oroitzen gara.
|
|
|
1986a zen, Lesakako frontoian hiru ikaslek abestu genuen agurra. 80ko hamarkada ia osoan eta 90eko hamarkadaren erdialdera arte, hezkuntzan, txapelketa antolatzen eta elkartearen eginbehar guztien arduraduna zen Lontxo Aburuza
|
etortzen
zen ikastolara bertso tailerrak ematera, eta haren eskutik atera ginen oholtzara. Aitak iradoki zidan Migel Arozamenari buruz kantatzea.
|
|
|
Egia esan, hamaika motibok bultzatu ninduten etortzera: lana, pertsonak, kultura… etorri baino lehen udatan
|
etortzen
nintzen autismoa duten pertsonekin udalekuak egitera. Berehala harrapatu ninduen hemengo giroak, hemengo jendeak, eta bai… hemengo hizkuntzak.
|
|
|
Berehala maitemindu nintzen ikusten eta entzuten ari nintzenarekin; Miren berarekin, ahotsarekin, doinuarekin, errimen jolasarekin, bertsolari figurarekin, eta esaten, egiten eta transmititzen zuenarekin. Memento hartan argi bat piztu zitzaidan buruan eta barrutik
|
etortzen
zitzaidan oihartzun bezalako bat entzun nuen, gaur egun oraindik errepikatzen den ahots bat: “Hara… nik ere hori egin nahi dut”.
|
|
|
Gogora
|
etortzen
zait Xabier Amurizak Zu ere bertsolari liburuan ematen duen aholku bat, halako egoeretan menperatuta dituzun doinuak erabiltzeko: “Auto batean ibiltzen ikasi eta gero aisa moldatuko zara besteetara.
|
|
2020
|
|
|
Tabernakoari galdetu nion ea Andoni etorri al zen eta ezetz erantzun zidan, eta orduan pentsatu nuen hitzordua Behobian egina izango genuela, eta ez nituen bost minutu galdu zain. Tabernakoari esan nion
|
etortzen
bazen esateko Behobiara joan nintzela, eta han zegoen Andoni Maialenekin. Uste dut egun horretan Urepelera joan ginela hirurok.
|
|
|
Gutxi gorabehera esan zuen mamu bat ikusi zuela tximista bezala bere aurretik igarotzen eta bera etxera zihoala. Saioren ondoren komentatu zioten ondo jakin zuela baliatzen emakumearen erorketa, eta horrelako gertaerak berez
|
etortzen
ez badira sorrarazi egin genituzkeela erantzun zuen Egañak.
|
|
|
Ganadu lanak egiten ari zenean, askotan aritzen omen zen aita bere kasa bertsotan. Urte zahar egunean
|
etortzen
omen ziren Berrobin bizi zen anaia, Oiartzunen bizi zena eta Iparraldean bizi zen Errezil, eta gaupasak egiten omen zituzten. “Etxean hiru anaia bizi ziren eta, kanpotik etorritako beste hirurak elkartzen zirenean, sekulako juergak egiten zituzten.
|
|
|
Millan Telleria eta Juanjo Hernanikoa
|
etortzen
zitzaizkidan Elkartearen izenean kontsigna batzuk ematera. Baina ez zegoen kontsigna guztiak betetzerik.
|
|
|
Garrantzitsuena saiatzea zela eta baliozkoena ariketa guztiak egitera ez iritsi arren bidean egoten jakitea zela entzuten zuenean, ez zen oso ados egoten, baina pazientzia hori lantzeak on egiten diola uste du: “Hasieran, pentsamendu zerrenda luzea
|
etortzen
zitzaidan burura, baina pixkanaka baretuz joan zait. Agian, kuadrillako hirurekin zunban izena eman izan banu ere lortuko nuen tarte horretan deskonektatzea, baina yoga azaldu zitzaidan parean eta, oraingoz, horrekin lortzen dut.
|
|
|
Begirada garbitzea almazena betetzeko era bat dela uste du: “Epaitu gabe begiratzen baduzu, argi bazaude, bat batean, saio batean
|
etortzen
zaizu batek daki nongo ideia bat, irudi bat eta handik ari zara sortzen… Pentsamendurik gabeko begirada lantzea da kontua. Sua ekintza da, inertziak xehatzeko bultzada.
|
|
|
Ez nuen Hitzetik Hortzera ikusten, ez Bertsoa.com bisitatzen, ez ezer. Nafarroako Txapelketa
|
etortzen
zen garaian hurbiltzen nintzen bertzeak prestaketan zebiltzala jakinik, baina bertzela ja. Jendearentzat ezaguna nintzenik ez sentitzeak ekarri zidan plazerik handiena, hala ere.
|
|
|
Heriotza
|
etortzen
da
|
|
|
sarri
|
etortzen
zaidana
|
|
|
Epai irizpideen gainean asko hitz egin eta idatzi izan da azken urteetan, onerako ez ezik baita txarrerako ere zenbaitetan. Saio baten amaieran entzule batek izan dezakeen pertzepzioa eta epaileek ondutako sailkapena ez dira sarritan bat
|
etortzen
, eta saihestezina izan ohi da eztabaidari bide ematea. Entzuleak, ordea, bere sentipenak kitzikatzera heldu diren bertso horiek hartu ohi ditu gogoan, eta oharkabean pasa zaizkionak baztertu, bertso bakoitzean puntu kopuru berbera dagoela jokoan ahaztuz.
|
|
2021
|
|
|
Aldizkaritik komiki bat egiteko gonbita egin genizuenean, nola erabaki zenituzten gaia eta enfokea? Protagonista, Martin Artola, bere autoan doa BECeko finalean abestera, eta bidean oroitzapenak
|
etortzen
zaizkio gogora…
|
|
|
Hezkuntza arautuan ume pilo batek jasotzen du bertsolaritza. Ikatz kalean edonor
|
etortzen
zaizu parrandan puntu bat botatzera. Gu hasi ginenean ez zitzaigun inor etortzen.
|
|
|
Ikatz kalean edonor etortzen zaizu parrandan puntu bat botatzera. Gu hasi ginenean ez zitzaigun inor
|
etortzen
. Uste dut gainera bertsolari asko bizi garela hemen, Miren Artetxe, Nerea Elustondo, Manex Mujika… Eta erreferentzia asko daude, gazte asko ari dira sortzen.
|
|
|
Sufrimenduak, gerrak eta bakeak zorrozturiko euskal arrazaren malenkonia gozoa; guzti hauek jasotzen ditu ohikoa den lez arima kolektiboa ñabardura pertsonalekin adierazten duen koblakariaren arrangurak. Euskal Mistral bat
|
etortzen
denean, su ilunekin eraldatuko du diamante hau”.
|
|
|
An bertsotarako giroa palta, eta girorik gabe ez da bertsotan egiten. Lenbizi amaiketako ederra egin, eta gero, norbere gustoko lagun batzuek jiran dituanean, orduan bertsotarako gogoa
|
etortzen
da (…) ordea, Hernandorena etzen errez etsitzekoa. Gero museoaren gañera atera giñan, eta Paris guzia ikusten zan, andik begiratuta; eta an aurrean zer ikusten genduan kantatzeko esan zigun Ernandorenak”.
|
|
|
Hasieratik ezagutu nuen nahiz eta begirada eta gorputza makalduta sumatu. Lagun hori bertsokide izan dut eta bere amona, askotan
|
etortzen
zen bertso saioak entzutera. Iñakik eta biok bertso saioa bukatutakoan, ikusi nuen amona gurpildun aulkian bazeramatela eta, zalantza egin arren, kasu egitera joan nintzen, azken aldiz ikusiko nuen intuizio beroan.
|
|
|
Iguaranen ustez, momentuen araberakoa da publikoaren erreakzioa ere, gorabeherak egon daitezkeelako “jendea nola sentitzen den, publikoa nola dagoen, arretaz segitzeko aukera duten ala ez”. Maiz, hurbilekoak eta familiarrak egun horietan bisita egitera
|
etortzen
zaizkie egoiliarrei, eta horrek asko laguntzen omen du giroa goxatzen. Oro har, poza nagusitzen dela dio:
|
|
|
ondo
|
etortzen
dira. Izango garena.
|
|
2022
|
|
|
A.L: Inoiz gertatu ez zaidan zerbait gertatu zait, eta kuriosoa iruditu zait, jendea zorionak ematera etorri beharrean eskerrak ematera
|
etortzen
da. Eskerrik asko esatera etortzen dira, eta hori ederra da.
|
|
|
Inoiz gertatu ez zaidan zerbait gertatu zait, eta kuriosoa iruditu zait, jendea zorionak ematera etorri beharrean eskerrak ematera etortzen da. Eskerrik asko esatera
|
etortzen
dira, eta hori ederra da.
|
|
|
xelebrek zaizka
|
etortzen
,
|
|
|
Lehenbizikoa nire herritar handi bati eskaini nion, Anton Abadia jakintsunari, Abadia Ürrüstoi trajedia, eta 1990eko udan Zuberoako ikastolek antzeztu zidaten Maulen (bi aldiz), Donibane Lohizunen, Arrasaten eta Oiartzunen. Apetitua janez
|
etortzen
omen da: gustu harturik, orotara hamar baditut idatziak, horietarik zortzi antzeztuak, azkena Abdelkader trajedia, Ürrüstoin emana 2021eko udan, eta jaun horrez izango da nire artikulu honen mamia.
|
|
|
Onintzak aurretik irabazi ez balu, aurretik berak makila altxatu izan ez balu igual geldituko nintzatekeen makilarekin eskuan, zer egin jakin gabe. Baina Onintzarena
|
etortzen
zitzaidan burura, eta esaten nuen: “Momentu hau ere gustatu egin behar zait apur bat, bigarrena ere defendatu egin behar da, altxa makila eta…”.
|
|
|
Gauzak idazten ditut koaderno batean, gero beste batean… Ez dakit non dauden errimak, gero aurkitzen dut papera… Aurten saiatu naiz txapelketarako koaderno bakarra hartzen, baina nire buruak kaosean funtzionatzen du. Desordenatua naiz, eta bertsoa ere horrela
|
etortzen
zait.
|
|
|
kale Eason, Bar Manolo. Donostia aldera
|
etortzen
ziren bertsolariak ostatu honetara biltzen ziren; Txirrita baitzen hona maiz samar etortzen zena, eta nik uste dut denak haren arrastoan ibiltzen zirela. Gainera, bertako nagusia Manuel ere bertsozale porrokatua baitzen.
|
|
|
kale Eason, Bar Manolo. Donostia aldera etortzen ziren bertsolariak ostatu honetara biltzen ziren; Txirrita baitzen hona maiz samar
|
etortzen
zena, eta nik uste dut denak haren arrastoan ibiltzen zirela. Gainera, bertako nagusia Manuel ere bertsozale porrokatua baitzen.
|
|
|
“Gaur edo biyar
|
etortzen
bada
|
|
|
Orduan ez zen ezagutzen bertso eskolarik eta guk egiten genuena zen elkartu eta ekin. Mallabitik mutil mordoa
|
etortzen
zen Elgetzurekin batera, Ion Aurre eta beste batzuk. Holan ibili ginen urte bat edo bi, baina itxi genuen, eta gero hasi ziren bertso eskolak.
|
|
|
Gero, Narbaiza ez zenean Azpillaga edo Mañukorta. Baina Narbaiza joan zen, Azpillaga bere bai, Mañukorta kili kolo dabil eta aspaldian Mikel Mendizabal
|
etortzen
da. Holakoan normala den moduan, makina bat kopla bota ditugu han hala holakoak, beste batzuk dexente samarrak.
|
|
|
irla, itsasoa, hondartza, portua… Donostia txikia ere deitzen diote batzuek. Milaka pertsona
|
etortzen
dira herria bisitatzera, baina inor gutxik ezagutzen du beste Lekeitio. Hasi aurretik, gomendio bat:
|
|
|
Aste Santuetan hasten da Lekeition bisitarien denboraldia, eta, ondo hasteko, ezin da bertso saio bat falta herriko plazan dagoen txiringito honetan. Sustrai Colina
|
etortzen
zen urtero, beste bertsolari batekin normalean.
|
|
|
90eko hamarraldian Jon Lopategi
|
etortzen
zitzaigun Bermeoko Institutura bertsotan irakastera. Behin batean, hipotesi interesgarri hauxe jakinarazi zidan, mendiak zergatik eman izan duen itsasoak baino bertsolari gehiago azaltzeko:
|
|
|
ez
|
etortzen
edonori,
|
|
2023
|
|
|
“Esango nuke orain arte batez ere lagunarteko saioetan aritzen naizela gustura, bertso afarietan edo bertso bazkarietan, baina plaza bakarra aukeratu banu, seguruenik garrantziagatik edo inguruan daukan erreferentzialtasunagatik Ermuko San Martin jaietako urteroko saioa aukeratuko nuke. Maila altuko bertsolariak
|
etortzen
dira; duela bi urte izan nuen bertan aritzeko aukera”.
|
|
|
Zaharrena, Jose, etxegintzan ibilia zen nonbait eta Felipe arotz. Gogoratzen dut gerora Felipe gure etxera bisitan
|
etortzen
zen bakoitzean eskailerei begira jartzen zela eta ‘hau nik egina da’ esaten zuela.
|
|
|
“Ez dakit oso seguru egunero jaisten zen, baina tarteka jaisten zela bai. Mallabiko izeba Valentina bai, amaren ahizpa, hura egunero
|
etortzen
zen Eibarko plazara. Orduan neskak oso azkar ateratzen ziren etxetik neskame lan egiteko, eta Tutulutik ere uste dut gehienak hala atera zirela.
|
|
|
Gure amak ez zuen entzun ere egin nahi izaten. Gu Txantxa Zelain bizi ginen eta amona egunero
|
etortzen
zen. Igandetan aita amak zazpietako zinera joaten ziren eta amonarekin gelditzen nintzen.
|
|
|
Aizarna etxearen beheko solairuan lokal zabala dute hutsik, urteetan taberna izandakoa. Garai hartan inguruan ez zegoen tabernarik eta jende asko
|
etortzen
zen. Sostoa kaletik sartzen zen.
|