|
2001
|
|
|
Eta, onenean, errua nirea izan zen, begi bistakoa zena onartu nahi ez izateagatik. Izan ere, gure osabak
|
esan
ohi duen gisan, ikusten dutenak dira itsu okerrenak.
|
|
2002
|
|
|
" Gizon ederra, gizon alferra"
|
esan
ohi zuten gure gurasoek.
|
|
2003
|
|
|
Badira marrazki polit baten truke biluzi zitzaizkion emakumeak ere, halakoxea baita geure buruaz dugun ederresteko premia. Nirekin arazoak zituela
|
esan
ohi zuen, etengabe antzaldatzen nintzelako –hasi zen gelan alderik alde ibiliz berriro ere– Zein gutxi garen bizitzan! Bere arkatz gorria edo koaderno urdina eskuetatik kendu eta erabat galdurik, ezertarako adorerik gabe ikusten nuen, eta saiatu nintzen bide horretatik aurrera egin zezan, baina alferrik izan zen, berak idazlea izan nahi baitzuen.
|
|
|
Euskal idazleek, bereziki nobelan, proiektatu dituzten maitaleen perfilak aztertzen nituen; gure literatura gazteei hurbiltzeko trikimailu didaktikoa gehiago zen beste ezer baino, baina Monikari asko gustatzen zitzaion. " Hurrengo edizio batean neu ere sartu behar nindukezu",
|
esan
ohi zuen bere bularrak hanpatu, eskuak aldaketan jarri eta gerriari lizunki eraginez. Nik Barthesen pare bat liburu sartu nituen, besterik ez bada goizetan, Monika ispiluaren aurrean zegoenean edo zer arropa jantzi erabaki ezinik maletak desegin eta bere burua torturatzen zuen bitartean, denbora zertan pasatua izan nezan, eta, bidenabar, aitzakia horrekin Baionan idazlearen amaren etxea bisitatu nahi nuen, edozer gauza nahiago, aurreko bidaian egin genuen bezala Bonnat museoan orduak egitea baino.
|
|
|
Hogeita bost urte bakarrik izango zituen eta emakume izatera jolas egiten zuen bera baino askoz zaharragoa zen gizon batekin. Bere adinekoek aspertu egiten zutela
|
esan
ohi zuen. Niri nire adinekoak ez zitzaizkidan interesatzen.
|
|
|
Baina ez zen nitaz fidatzen. Ez dagoela,
|
esan
ohi zuen, alargundutako musa bat baino gauza arriskugarriagorik. Eta argitara gabeko obra guztia desagerrarazten hasi zen –esan zuen eta suspirio baten ikarak astindu zion gorputza.
|
|
|
Tarteka, eskale horietako batek klasikoren baten mendeurrena zela gogoratzen zuenean, pozarren hartzen omen zuen parte Romainek zubi baten itzalean edo plazaren bateko arkupetan eratzen ziren literatura eztabaida horietan, betiere aldian behin botilak altxatu eta idazle horren alde topak eginez. Hor zeudela
|
esan
ohi zuen, eroritako gizaki horiengan, bizitzaren metaforarik ederrenak, eta banekien autobiografiaren bat idaztekotan hor zituela kontakizun iturririk onenak. Urruneko hotelen batetik deitu ohi zuen astebete edo biren buruan eta banekien orduan paper konbentzionalagoren bat antzezten arituko zela, Romain Garyren itxurak eginez, esate baterako, horixe baitzen behin eta berriz irakurtzen zuen idazlea, Emile Ajar asmatu aurretik eta ondoren.
|
|
2004
|
|
|
Besterik gabe, zabal diezaiogun pasartea idazle tolosarrari: . Orain askotan entzun ohi da Koldo Mitxelenak
|
esan
ohi zuen hura: –El castellano también es de aquí edota el castellano también es nuestro?.
|
|
|
Bigarren hizkuntza baita euskara, dudarik gabe, belaunaldi berriko ia hiztun guztientzat. Eta bigarren hizkuntza horrek norberaren mintzaira trebetasunen errepertorioan erakusten duen itxura zehazteko, gurean nagusi den hizkera mota euskañola dela
|
esan
ohi dugu sarri. Inondik ere, gogamen espainolean oratutako hizkera dugu hori; hartan baitu bere gogo erreferentzia.
|
|
|
Nire ustez, egote huts horrek ez du zilegi Euskal Unibertsitate izena erabiltzea. Terminologia egoki batean, holako unibertsitateari Euskal Herriko Unibertsitate izena edo, nire adiskide batek txantxetan
|
esan
ohi duen bezala, Euskal Herriango Unibertsitatea izena eman litzaioke?. 428
|
|
2005
|
|
|
Konturatzen dela aitortu dit, berak kanpotik begiratzen zuela" euskal arazoa"
|
esan
ohi dutena (hein handi batez nirea bihurtua). León-en jaiota, eta hogei urte hartan Bilbon bizi izanik, bai ni, eta bai ni bezalakoak," ulertzen" saiatzen zela.
|
|
2006
|
|
|
Elena Muguruza bizi zen han, Julian Muguruzaren alaba;" muguruzatarretakoa", berak azpimarratu zidan bezala. Nire amaren adin beretsuko emakumea, baina beste estilo batekoa; beste kategoria batekoa, jendeak
|
esan
ohi zuen moduan, baina txorakeria gutxikoa hala ere.
|
|
|
Pierre Olivier Malherbek estu heldu zion eginkizunari, eta 27 urtez ibili zen ezagunak eta ezezagunak ziren lurraldeetan, munduari neurriak hartuz ariko balitz bezala. Lurrari bira eman zion lehen bretoina izan zen –lehen frantsesa
|
esan
ohi dute frantsesek, aski harro–, eta, mundua osoki inguratu zuten aurreko marinelek ez bezala, bira horretako bide gehiena lehorrez egin zuen, ez itsasontzian. Horrek baditu hainbat abantaila:
|
|
|
Sekula emakume gazte batek izan duen bihotz ebasle ospe handiena lortu zuen Barbarak: neska haren donarioak zentzua lapurtu ziela
|
esan
ohi zuten inguruetako mutil gazteek, amodio minetan egoteak loa ebatsi ziela ostatutik igarotzen zirenek, neskaren bihotz hoztasunak taupadarik gabe utzi zituela inguruko gizonezko guztiek. Izan ere, Barbarak bazituen irribarre goxoa eta hitz eztiak denentzat, baina irrien eta eztitasunaren atzean harria bezain gogorra zegoen neskaren bihotza maitasunarentzat, inork ez baitzuen lortzen Barbarak bere baitan kuxkuldurik zeukan animaliatxo izu hura suspertzerik.
|
|
|
Eta behin joanez gero, agur aroztegia, agur arratsalde luzeak, agur Benantxioren bultzadak, agur etxekoak. Aitak
|
esan
ohi zuen zerbait irabazteak beste zeozer galtzea dakarrela; kandelargiak beti sortzen du gerizperen bat esaten zuen. Amorrazioak begiak betearazi zizkidan.
|
|
2007
|
|
|
Dena arakatuko? Bizkaitarrek
|
esan
ohi duten bezala, nik ere berba honeik esango dodaz hobarik ezean: –enei??
|
|
|
(, les amours contingentes?
|
esan
ohi zuen frantsesez) onartzeko; gure arteko maitasun handia txikikeria horien gainetik ezarriz?.
|
|
|
Camus aljeriarra,, français d. Algérie?
|
esan
ohi zuen harro, uzkur agertzen da herri kolonizatuen arazoaz. Beti prest kolonizatuen jokabidea kritikatzeko, eta Frantziarena nola hala onesteko.
|
|
|
–Jainkoaren kontuak ez nau kezkatzen. Laplacek
|
esan
ohi zuen bezala, behar ez dudan hipotesia da? (6).
|
|
|
Are gizatasuna literatura alemanean Estatuaren eta politikaren aurka pentsaturiko balioa bilakatuko da maiz, azken finean huraxe erabakigarria kontsideratuz, Goethe-k, gizatiarki lehena?,, indibiduala?,, berekia?
|
esan
ohi duena, zuzenean nazionalari kontrajarria(, das Menschlich Erste?,. Individuelle?,. Eigentümliche?), baina inola ere ez dena gaizki ulertu behar banako hiritarraren zentzuan, ezpada nortasuna herritasun naturalean tinkotua edukitzearen esanahian(. Volkheit, dio Goethe-k) eta aiurri nazionalean(. Nationalcharakter?,. Nationalgeist?), herritasun politikoaren ezaxolaz.
|
|
2008
|
|
|
Udazkeneko egun epel bateko egunsentia zen, goian eta behean, gortinetan zehar iragazitako argiak Nazario Orbe esnatu zuenean, ohi bezala. Nazario Orbe, beraz, esna esna zegoen, erne baino erneago, burua edozertarako prest, gizonak loaldiak laburrak baitzituen, bospasei ordurekin aski zuela
|
esan
ohi zuen, eta erlojuek ez zuten haren baieztapena berresten baizik, eta esnaldiak bat batekoak, ez pixkakakoak.
|
|
|
–Nire etxea? esan du oharkabean eta ez, gure?, lehen
|
esan
ohi zuen bezala. Xehetasun horretaz Gari ohartu ote den ere galdetu dio bere buruari.
|
|
|
Udazkeneko egun epel bateko egunsentia zen, goian eta behean, gortinetan zehar iragazitako argiak Nazario Orbe esnatu zuenean, ohi bezala. Nazario Orbe, beraz, esna esna zegoen, erne baino erneago, burua edozertarako prest, gizonak loaldiak laburrak baitzituen –bospasei ordurekin aski zuela
|
esan
ohi zuen, eta erlojuek ez zuten haren baieztapena berresten baizik– eta esnaldiak bat batekoak, ez pixkakakoak. Iratzarri ahala albora begiratu zuen, non baitzetzan bere emaztea, beste aldera jiratuta, lo ezin gozoagoan, itxuraz.
|
|
2009
|
|
|
(Kasu! Esaten da, neuk ere
|
esan
ohi dut. Jainkoaren existentziaren froga razionalik ez dagoela.
|
|
|
Erreakzioa kristautasun sozial (ista, marxista) militante bat izan zen, laster aldagoi antierlijiosoa bilakatu zena: Seminarioan ikasitako dotrina aristoteliko tomista estriktotik, lagun batek
|
esan
ohi duenez, tomismo leninismo are estriktoagora, gizakia eta gizadia guztiz hobetzeko?, salbatzeko?, asmo sendoz beti ere.
|
|
|
kontzeptu juridikoa hobetsi da. Hein juridiko horretan, giza duintasun edo ukiezintasuna
|
esan
ohi dugunaren oinarria, isilpean norbanakoaren balio santu edo sakratua bezala uler dezagula nahi den horrena, Nazio Batuetako Estatu sinatzaileak dira. Otsoa artzain ez bada hori!
|
|
|
Gandiagak ezagutzen zuen munduaren absurdoaren sentsazio hori (oroit Hiru gizon bakarka). . Batzuetan?
|
esan
ohi zuen, ez dagoela sinesteko ere, badaude arrazoiak?
|
|
|
Pascal doktorea Rougon Macquart familiakoa edo Zolak
|
esan
ohi duen legez, arrazakoa, da, azken kimua, erlijiozko sinesgabea, baina biziaren fededuna eta zientziaren santu bat.
|
|
|
Beraz, errealitate hagitz diferenteak berdintzen ditugu, denak diferentziagabeki izanarazi egiten ditugunean. Kasuotan euskaraz izan baino gehiago egon
|
esan
ohi badugu ere, izanek adiera absolutu bat ukan lezake, existentziarena, agertzearena, honek baiespena edo ezespena soilik ametitzen baitu(, zedozer baten hor paratua egote hutsa?, esango zukeen Kantek). Gehienetan horretaz ari gara, izateaz ari garenean (existentziaz).
|
|
|
Goizeko txanda zeukan eta badoa, baina normalean ez du presarik eta makina bat denbora ematen du ilea garbitzen eta aurpegia margotzen. Bera ere dibortziatu zen, aspaldi, baina dibortziatu orduko hasi zela bizitzaz disfrutatzen
|
esan
ohi du. Eta sinetsi.
|
|
|
Arkitekturaz ez da abesten, ezta?
|
esan
ohi zuen, ahaztua zuen norbait parafraseatuz, ba arteaz ez dut nik hitz egingo. Gainera, mantso zebilen, edo mantso baino okerrago, pauso bat aurrera eta beste bi atzera ematen zituela iruditzen zitzaion.
|
|
|
–Gustura jaten du, nekerik gabe aurpegian, eta Martin poztu egiten da haren kontuekin?. Gure amak
|
esan
ohi zuen.
|
|
|
L EHEN aldiz eta betiko banatu ziren arte, bikiak ez ziren behin ere banatu eta Rosak siamdarrak izan zituela
|
esan
ohi zuen. Lotuta zaudete esan ohi zien, baina inork ikusi ezin duen leku inbisibleren batetik. Biei aukeratu zien izena baina Sarak Kokolo deitu zion beti hara eta hona eramaten zuen neba isilari, eta Rosari ez zitzaion inoiz iraina zuzentzea burutik pasa, ez baitzegoen irain arrastorik Sarak Kokolo esateko zuen modu hartan.
|
|
|
–Ahaztu itzak penak, Ugarte. Begira, Carverrek
|
esan
ohi zuen bezala egin behar duk aurrera: itxaropenik gabe, baina etsipenik gabe.
|
|
|
Ilargira sartu orduko hasiko zen batekin edo bestearekin, azkenerako ia denak bere hitzetan korapilatu arte. Mielek
|
esan
ohi zuen gisan, ez zeukan herdoilik mingainean, ez. Gezurrak azala zimurtu gabe kontatzen zekien, egi trajean.
|
|
|
Mielek eskelak bakarrik irakurtzen zituen. Gainontzeko guztia aspergarria zela
|
esan
ohi zuen. Betikoa.
|
|
|
izeba Ernestina, batere txalozalea ez zena?. Ekintza batek ongi eginaren atsegina du ordain, txaloen atsegina guztiz beste gauza bat da-eta?
|
esan
ohi zuen?, konplitzeagatik txalotzen ari zen, antza, betartean ez zuen irri arrastorik erakusten behinik behin?, besteengandik gehiegi ez nabarmentzeko ahaleginean; Adak, berriz, automata batek bezala jotzen zituen txaloak, Teofilo Mariaren jardunbideak adimena kamustu eta kamustasun hartatik irten ezinean balebil bezala; Nazariok, azkenik, desgogara bezala jotzen zituen, kontu hartan guztian zer... Guztiaz ere, txaloek behartuta sentitu zelako edo, zergatik behar zuen, bada, anai arrebetan zaharrenak pianista batek edo edozein pandero jotzailek baino gutxiago izan??, bere emanaldiari azken ukitua eman nahi izan zion Teofilo Mariak, eta hala, aulkian eseri bezain laster, Adari begiratu eta esan zion:
|
|
2010
|
|
|
Baina bermatuta, ezer gutxi izaten da era honetako negoziazioetan. Irlandako prozesuaren barrunbeetan lanean aritu zirenek
|
esan
ohi dute: prozesua noraino iritsiko zen eta nola bukatuko zen ez zekien inork, prozesua elikatzeko pauso atzeraezinak eman zituztenean; prozesuaren bukaera ezin da prozesuaren hasieran hitzartu.
|
|
|
Oihana Urizarri motorrean ibiltzea zergatik gustatzen zitzaion galdetu izan ziotenean, sorbaldak altxatuz eta irribarre batekin erantzun ohi zuen, hitzak sobran zituen keinu batean. Lehenago, hiztunagoa zen garaian," ez dakit"
|
esan
ohi zuen," txikitatik gustatu izan zait".
|
|
|
Erantzunik jaso gabe maite izan zuen neska hura akaso? Berak
|
esan
ohi zuen bezala, horretaz ez pentsatzen ahalegintzen nintzen; nolanahi ere, eta errukiak erruki, besoetan hartzen ninduenean egiazkoa zen haren desira, andrearen alboan itzalitako kandela nire garraren kariaz ostera piztu eta indartu balitz bezala.
|
|
2011
|
|
|
Errentan hartutako hirurogei metro eskaseko etxean bizi izan ginen familiako seiok, bata bestearen kontra. Amak beti
|
esan
ohi zuen eskerrak mutilak bi baino ez ginela, neskak gazterik bidali zituela lanera, hartara iristen zitzaiola mutiloi eskola emateko. Anaiarekin ez zuten, halere, atarramentu handirik atera:
|
|
|
Bekari esker itsaso zatiaren urdinari begira bakardadean eman nituen hilabete horietako nire gida eta maisua, dena den, Mario Levrero izan zela eransten nuen ondoren. Heteredoxoa, pitin bat eroa eta arraroa, bere buruaren kontakizuna bihurtu zuela literatura
|
esan
ohi zuen. –Ni neu naiz nire testuetako gai bakarra?
|
|
|
–Emakume handia zen eta ukabil sendokoa. Seguru asko harengandik heredatu nuen boxeorako zaletasuna?,
|
esan
ohi zuen. Hain heziketa bereziaren ondoren, ez da harritzekoa Eric txikiak zortzi urterekin eskolari su eman izana.
|
|
|
–Ziztrin ez bestelakoa?
|
esan
ohi zuen. –Ziztrin ez bestelakoa, ze inporta zaizu zuri nire nahigabea, ahaztu al zaizu zaren guztia niri, nire sofrimenduari zor diozula??.
|
|
|
Anttonen andreak deitu zidan. Anttonen neskak, berak
|
esan
ohi duen bezala.
|
|
|
Juankruzek desengainu asko izan zituen bizitzan, gehiegi; ur irakinetan pausatu den euliak adina eskarmentu bazuela
|
esan
ohi zuen.
|
|
|
–Gutixia nahi duenak, paga dezala?
|
esan
ohi zuen.
|
|
|
Joxe mutilzahar ezkor horietakoa da, baina beti
|
esan
ohi ditu zentzuzko eta itxurazko kontuak, eta horrelako errezoekin hasten den bakoitzean, ni pittin bat beldurtzea lortzen du.
|
|
|
Egun, bestelako irudietan murgildu da buru belarri, Irungo Lamia argazki dendan. . Zinemari esker jende oso interesgarria ezagutu dut eta arrazoi horregatik
|
esan
ohi dut askoz gehiago dela zinemak niri emandakoa, nik zinemari emandakoa baino?.
|
|
|
Victor Erice handiak ez zuela parte hartu nahi izan aipatu dit; nabaria da asko miresten duela Karrantzako zinemagilea, eta malenkonia ukitua sumatu diot berezkoa duen ahots sakon eta ozenean. . Erice nire laguntzailea izan zen hasierako urteetan, eta jendeak normalean
|
esan
ohi du: –Halakoren laguntzaile nintzenean, asko ikasi nuen beragandik?.
|
|
|
Euskal Herri euskalduna horrela antolatu dugulako. Nire lagun batek
|
esan
ohi du, bai lantokiei eta bai lanpostu kopuruari erreparatuta,, euskalgintza. Gipuzkoako eskualde bateko industria bat baino ez dela.
|
|
|
Baina halakoetan
|
esan
ohi zuena esan zuen Constantiak:
|
|
|
–Laurak suminez ekin zion Joseri. Halakoetan
|
esan
ohi zutena esan zuen?: Amari esatera noan oraintxe.
|
|
|
asmo zintzoa. Eta David Crystalek
|
esan
ohi duen legez, hizkuntzen heriotza bideak asmo zintzoz beterik daude.
|
|
|
–Hemen dator lumpena?
|
esan
ohi du Belenek, ama ezkongabe bat diru-laguntza eske datorkienean, edo lana galdu duen alkoholikoa, edo bere elbarritasunera egokitutako etxebizitza nahi duena.
|
|
2012
|
|
|
–Kartzelan egon denak ikara dio, badakizu?
|
esan
ohi zuen Elik?. Beti zioen ez zutela berriro barruan itxiko...
|
|
|
kosta ahala kosta finkatu, egonkortu eta lotu nahi dugulako berez etengabeko aldaketan dagoen zerbait. Azpeitiko Landeta auzoko txikitero mutilzaharrak ezkontza deitoratzeko
|
esan
ohi zuen egia galanta datorkit gogora: Lotu ezer ez, dena libre utzi.
|
|
|
Xehetasunen zalea da Agus: gauzak 1:1 eskalan deskribatzen dituela
|
esan
ohi dugu kuadrillan. Kontua da, bere errelatoaren arabera, biharamunean XTC taldearen disko bat kopiatu eta harekin joan zela izozki dendara, jende gutxi zegoen ordu batean.
|
|
|
Dick eta Le Guin lagunak izan ziren, eta estimu handian zeuzkaten biek bestearen lanak; Dick, gure Borges? zela
|
esan
ohi zuen Le Guinek, estatubatuarren Borges alegia. Hala ere, Le Guinek eztabaida bortitza izan zuen Dickekin haren bizitzaren amaiera aldean:
|
|
|
Gibeleko harrak ez du hankarik, trematodo bat baita, zizare txapal bat, Platihelminteen filumekoa, baina harra deitzen zaio. Beharbada egon da hor beste har baten kutsua,
|
esan
ohi baitugu bihotzeko harra edo gibeleko harra, adierazteko gaizki eginak dakarren ezinegona. Agian hortik dator, benetako piztiari, gibelean bizi ohi den eta han ikus dezakegunari ere har izena ematea, nahiz eta zientziako liburu serioetan gibel fasziola deitu.
|
|
|
Han mundu guztiak zeukan beren arteko pertsonarik ezjakinen eta inozoentzat. Zerbitzu bikainak eginak zizkion Koroari, berezko eta lorturiko dohain handiak zituen, zintzotasun eta ohorez jantzia zen, baina hain gaitasun urria zuenez musikarako, haren iraintzaileek
|
esan
ohi zuten sarritan ikusi zutela erritmoa oker eramaten; eta irakasleek neke handiz bakarrik lortu omen zuten hari matematikako proposamendurik errazena ere frogatzen irakastea. Bere ederraren erakusgarri asko eskaini zidan, sarri ohoratzen ninduen bere bisitaz, eta Europako arazoen berri eman niezaion nahi izaten zuen, baita ibilia nintzen herrialde ezberdinetako lege eta ohituren, jokaera eta kulturaren berri ere.
|
|
|
Nahiz eta guk ere
|
esan
ohi dugun saria eta zigorra direla gobernu guztien bi ardatzak, sekula ez dut arau hau beteta ikusi Liliputetik kanpo beste inon. Han hirurogeita hamahiru ilargialdiz herriko legeak zorrotz bete dituela behar hainbat frogatzen duen edonork zenbait abantailatarako eskubidea du bere kategoriaren eta bizi mailaren arabera, baita horretarakoxe duten fondo berezi batetik proportzioan dagokion diru kopurua hartzeko ere; gainera, Snilpall, edo Legal?
|
|
|
Ofiziokidea ez zen inolaz ere iritzi berekoa, eta, berak
|
esan
ohi zuen bezala, inguru minguru ibiltzen ez zenez, emetiko bat preskribatu zuen, urdaila erabat garbitzeko.
|
|
|
Badakit laster bereiziko garela berriro eta, beharbada, betiko: bakoitza bere bidetik joango da hilobiraino; baina haren oroitzapenak sendo sustraiturik iraungo du nire arima barrenean; beti errepikatu izan diot hori, eta berak sinetsi egiten dit, nahiz eta kontrakoa
|
esan
ohi duen.
|
|
|
ere esaten (zeren sarjentu lehenak, osasuna opa dizut?
|
esan
ohi du). Eta badago zertaz hitz egin ugari:
|
|
2013
|
|
|
Garibaldiren heriotza gertatu eta biharamunean kazetari batek elkarteari buruz elkarrizketa egin nahi zidala esateko deitu zidanean, baietz erantzun behar izan nion, zer besterik egin nezakeen?, eta elkar nola ezagutuko genuen galdetu zidanean Fred McMurrayren aire bat nuela erantzun nion, aspaldiko aktoreren bat aipatu ohi nuen betiere, adarra jotze aldera, neska gazteren batekin hizketan ari nintzenean, neure ikasleekin bereziki, broma merkeak egiteko joera baitut, oso merkeak ez esatearren. Hala esan ohi dit behintzat emazteak ikasleren batekin telefonoz hizketan sumatzen nauenean eta, umore txarrez baldin badabil, ahotsa ere aldatu egiten zaidala erantsi ohi du,, melenga jartzen zaizu, eztia, okagarria??,
|
esan
ohi du nazka imintzioak egiten dituen bitartean.
|
|
|
Bostehun bat lagunen kontaduria eramaten zuen. . Maleta galduak bezala dira?,
|
esan
ohi zuen tristura puntu batekin, bereak ere bazirela sentitzen zuelako, esan zuen eta isilik geratu zen.
|
|
|
ateratzen zait,, gizajoa?
|
esan
ohi dut nirekiko, itxura guztien arabera dohakabe hori maiteminduta baitabil. Ez naiz errukitzen maiteminduta dabilelako, duen adinarekin burua galdu duelako baizik.
|
|
|
–Horrelakoetan senide zaharrenak
|
esan
ohi dituenak, Aintzane. Ea zer nenbilen ordu horietan, ea non neukan burua, zer nolako disgustuak ematen nituen...
|
|
|
«GAL? GAL frantsesen arazoa da»,
|
esan
ohi zuen Gipuzkoako gobernadore zibila zela. Lasa Zabala auziagatik 71 urteko espetxe zigorra jarri zion Auzitegi Nazionalak, eta Gorenak lau urte gehitu zizkion gero zigorrari.
|
|
2014
|
|
|
Zerbaitek biderkatzen ditu probabilitateak istripu, hilketa, bortxaketa, eraso edota zure bizitza goitik behera aldatuko duen edozein gertaera izugarriri dagokionez. Nire aitak gaua basapiztien eremua dela
|
esan
ohi zuen, jende zintzoa lotan dagoela iluna denean. Arrazoia eman beharrak amorratzen nau.
|
|
|
Txikia nintzenean, gizonak baino ez zeuden horrelako lekuetan. Lana maldizioa zela
|
esan
ohi zuen nire aitak, baina hari esker genuela genuen guztia. Hori gezurtatzen saiatu naiz bizitza osoan.
|
|
|
Batzuetan, gaztetako adiskideak irudikatzen zituen berekin igerian; beste batzuetan, semeak atzean zituela, bazirudien ilargirako bide argitsuan ari zela. Amerikarrek, hala
|
esan
ohi zuen, hegaldun jaio behar lukete; beharbada hala jaiotzen ziren, beharbada dirua hego moduko bat zen.
|
|
|
Unibertsitatea bukatu eta hirira joan zen, Black Bear aintzirako bezero dirudunen bizitokira. Hogeita hiru urterekin eta han bi urte ere ez zeramatzala, ordurako baten batzuek «Hara, bada mutil bat?»
|
esan
ohi zuten Dexterrez ari zirelarik; aberatsen semeak, ordea, prekarioki ibiltzen ziren bono salerosketan, edo prekarioki inbestitzen zituzten beren ondareak, edo borrokan ibiltzen ziren George Washington merkataritza ikastaroko bi dozena liburukiekin; baina Dexterrek, unibertsitateko tituluari eta mihi trebeari esker, mila dolarreko mailegu bat lortu, eta garbitegi bateko partaidetza erosi zuen....
|
|
|
812 Bakea emateko garaian, eliztar batek
|
esan
ohi zuen: –Hau tregua ttiki bat besterik ez da?.
|
|
|
313 Esaten duena atsegin ez dugunean, pertsona zentzuduna dela
|
esan
ohi dugu.
|
|
|
Badaki Mirenek non izan zen, ordura artekoaz gogoratzen baita. Irri nanoa atera zaio aitak
|
esan
ohi zuen hura burura etorri zaionean: udako egunak hobeki gordetzen dira buruan; argitasunak eta epeltasunak leku egiten dute gure oroimeneko zokoren batean.
|
|
|
Nazioa espiritu bat da, arima bat... Bigarren puntuari dagokionez, Renanek ez du esaten Aita Santuak Gabonetako diskurtsoan
|
esan
ohi duena baino asko besterik: –le droit des populations à décider de leur sort [kasu:
|
|
|
kontzeptuaren kontura. Segada bat da eta iruzur maltzur bat, guk nazioa
|
esan
ohi duguna, Renanen, hautazko nazioaz? , handik hara arraza, hizkuntza, tradizio, etab., ezaugarri, objektiboak?
|
|
|
arbuiaturik1745, arbuiaturik, materialismo nazionala? ere (arrazismoa) 1746, arbuiatuak Renanen psikologismoa eta boluntarismoa1747, ohiko identifikazioa orobat nazioa eta hizkuntzarena1748, soziologo italiarren (hala esaten da) ezaugarri nazional objektiboen taula (alemana
|
esan
ohi duguna) 1749, etab., behatzailearentzat azkenean naziotasuna karaktere nazionalean datza,, nazio bat eta bestea bereizten dituen gorputzeko eta gogoko ezaugarrien sorta, alegia1750 Aiurri nazional bereizgarriaren iturburu eta oinarri, komunitate biologikoa da batetik (arrazoi materiala), baina oroz gain komunitate kulturala da, hemen munta printzipala hizkuntzak duela (ez dena komunikaziorako tresna soila, baina bai komunikazio soziala eta, beraz, komunitate kulturala egoteko funtsezkoa) 1751 Aiurri nazionala, iturburu biologikoak baino gehiago, esperientzia historikoak markatzen du; ez gertakariek eratuta, baina bizipenek, horiek elkartasunean sentitu eta bizitu diren moduak; hots, aiurri nazionala, patu komunitatean?
|
|
|
Bizitzako azken hogei urtean behin baino ez zen Amiensetik atera, eta Pariseraino baino ez zen joan, epaiketa batera. Eiffel dorrea ikusi ez zuen frantses bakarra zela
|
esan
ohi zuen txantxetan.
|
|
|
Egintza handiak burutzeko xedeaz egondako Inon ez ospel batetik itzultzean, desiratzen zuen tren geltokietan erregeak zain edukitzea. «Froga iezaiezu zeure baitan benetan baliagarria den zerbait badaukazula, eta orduan mugagabea izango da zure gaitasunaren aitorpena?
|
esan
ohi zuen?. Arrazoiak, noski, arretaz hautatu behar dituzu, arrazoi zuzenak, betiere».
|
|
|
Ez zinen zaharrago sentitu, batzuek
|
esan
ohi duten bezala. Ez eta hunkituta ere, belaunaldi berriaren aurrean.
|
|
2015
|
|
|
–gizona hildakoa omen da?
|
esan
ohi zuten, ekintza arbuiagarria eta zigorra merezi zuena, baina, langa hori pasatzen oso jende ausarta bakarrik menturatzen delako edo, nolabaiteko errespetua sortzen zuena. Bazegoen herrian beste arrotz bat, egun batean inork nola ez dakiela herrian agertu eta bertan geratutakoa, ingeles gizen kaskagorri bat, ordu gehienak tabernan pasatzen zituena.
|
|
|
Inguruko zuhaitz guztiak moztu, lurrak irauli eta bide zabalak eraiki zituzten begi kliska batean. Herriko zaharrek
|
esan
ohi zuten, begiak kliskatzen ditugunean, dena itzaltzen den istant iheskor horretan, ikusten segitzen dugula asmatzen duela buruak. Orduko hartan, ordea, ez zegoen asmazio gehiegitan ibili beharrik.
|
|
|
Ene,
|
esan
ohi zuen Lilyk, baina berak aita zeukan; etxea; baita, esatera ausartu balitz, bere pintura ere. Baina hura guztia huskeria zen, birjinala, beste haren aldean.
|
|
|
Emazteak entzun egin zion. Gauzarik hitsenak
|
esan
ohi zituen senarrak, baina bera antzemanda zegoen haiek esan eta berehala alaiago ematen zuela. Halako ateraldiak jolas bat ziren, pentsatu zuen, zeren senarrak esandako erdiak esan balitu berak, aspaldi bere buruaz beste egina zen.
|
|
|
Merke eskaini dute haragia, eta herritar xumeenei oparitu ere egin diete. . Hobe norbaitek jatea usteldu eta galtzea baino?,
|
esan
ohi du Aszensiok, tripulazioko norbaitek haragia doan ematea aurpegiratzen dionean.
|
|
|
–Bere mihia jan ez duena, bere mihiak jango du?,
|
esan
ohi du Nagibek ipuina amaitutakoan. Eta nik neurea jan behar izan dut, izan ere ezin bainuen esan hain zuzen ere Mercedes Fantasma baten matrikula belztua neukala.
|
|
|
Mendizabal baino lehenago hil zen ordea Mitxelena, 1965ean. Goizegi galdu genuela
|
esan
ohi dugu, baina heriotza goiztiar horri esker ez zuen sufrituko komentutik ateratako euskal mutilak beren odola eta besterena isurtzen ikusiz. Mindura horren berri Arestik emango zigun bere azkenetako poema batean,. Josepa Mendizabal Zaldibian?
|
|
|
Bere gozamen bakarra zera da, pentsatzea, gauean bakar bakarrik gelditzen denean, plazer handiagoz jango duela nahi adina, inoren begiradatik ihes egin beharrik gabe, lotsatu beharrik gabe, arauei jaramonik egin gabe... desiraren konplitzeari bide eginez gozatuko duela, azken finean, platera atzamarrez garbitu arte. Gogoan du gainera, Josek beti
|
esan
ohi duela, tarta zatirik ederrena azken puxketa dela, badakizulako ez dela gehiago gelditzen, badakizulako desiraren azken hozkada dela.
|
|
|
bazekiela iparra aurkitzen
|
esan
ohi zuen.
|
|
|
Hotzaren aurka lanean ziharduten nekazari haiek, pentsatu nuen, ez zuten hegazti exotikoz beteriko uharkarik etxe aurrean, ez eta ongi zainduriko tenis zelairik ere non seme alabekin jolastu igande goizetan. Gure aitak
|
esan
ohi zuen gisan, leku guztietan zakurrak oinutsik.
|
|
|
Arantxari ezagun batek pasa omen zion hitzorduaren informazioa, baina auskalo. Gure amak
|
esan
ohi zuen gisan, Judas ere Jesusen laguna zen.
|
|
|
–Sior Antonio Riobari hau ez zaio bidezko iruditzen?,, sior Antonio Riobak ez du hau ondo ikusten??
|
esan
ohi zuten hau edo beste erabaki politiko arbuiatzeko orduan.
|
|
|
–Dirua ezin baldin baduk pilatu, orduan lagunak pilatu?,
|
esan
ohi zuen Txepik zortziak aldera arratsaldeko poteoaren poderioz gogoa oroitzapenez hustu eta zerrendez betetzen zitzaionean, bai eta. Bizitza arazo bat duk, bai, baina soluzioak ere bazeudek?, edo. Hobe duk ametsak betetzea zurrungatzea baino?, edo. Teila bat gainean erori behar bazaik, saiatu hadi behintzat azpian ez egoten?, eta entzuten zion baten batek azken esaera harekin gainontzekoekin bai...
|
|
|
–Itzalgailu bat ere eskatu nioan suhiltzaile bati?
|
esan
ohi zuen Juanitok gau hartakoa kontatzen zuenean?, baina baratzean ezkutatu nian, patata batzuen artean.
|
|
|
Else Baumann abokatua zen, barne dekorazioa maite zuen finantza abokatua. . Ez zalantzarik izan, hurrengo bizitzan interiorista izango naiz?,
|
esan
ohi zuen broma antzean alemaniar jatorriko andre gazteak, baina begi bistakoa izaten zen ez zela txantxetan ari, bene benetan baizik. Winterthur aseguru etxearentzat egiten zuen lan, eta enpresan emakume serio eta bere ideiak gogor defenditzen zituenaren fama bazuen ere, dekorazioa aipatuz gero, umorez aldatu eta alai eta bizi ireki ohi zen:
|
|
|
Izan ere, ordura arte oso aktiboak izan ziren biak eta harro zeuden gaitasun hartaz. . Ezin da ezkutatu?,
|
esan
ohi zuten garai batean entzun nahi zuenaren aurrean. –Ondo jotzen duenak ezagun du aurpegian?.
|
|
|
Pertsona ez nintzela bukatu nuen jardun hura, egunak eta gauak nahasten nituela, egia eta ametsa, ura eta ardoa. Idazle lagun batek
|
esan
ohi du idaztea sufrikario huts dela, baina ematen duen ordainaren poza, gogobetetzea, handitasuna ez dagoela ezerekin alderatzerik. Arrazoi du.
|