|
2000
|
|
|
Giro ezinago apropos horretan, bada, ekiten diote argitaletxekoek bi idazleen aurkezpenak egiteari. Kontent azaltzen dira haiek plazaratu berri dituzten bi liburuekin, eta
|
esan
ere esaten dute, bi idazleek ez dutela aurkezpenik merezi, eta bi liburu hauek zein bere jeneroan, jakina izugarriak direla, nolabaiteko mugarri, lubakietan bizi diren idazle gazteentzat ipar eta artizar eta ibilbide, eta amaitzeko esaten dute, emozioz beterik, bi liburu hauek biharko klasiko ez ezik, gaurko klasiko ere badirela jada, eta azkar ibiltzeko, bada, liburuok erosteko tenorean....
|
|
|
Ez al nuen akaso haren lastoz  ko bihotza ikusi? Ez al nuen, menturaz, nik neuk esan panpinari berari
|
esan
ere harriduraz ikuskatzailea mamu harrigarri bat zela. Zergatik txulatu zizkigun txartelak bost aldiz?
|
|
|
Hausnarketa horixe egin nuen, bai, Da Vinci jakintsuaren eskutik, eta uste dut gogoeta polita ez ezik, zorrotza eta egokia ere bazela, nolabait ongi ilustratzen zuelako animaliek ezinago hobeki ilustratu izan dute beti gizakion bizimodua hiru iruzurti gaizto haien izaera eta espiritua. Baina nireak alboratuz, eta atzera hari nagusira itzuliz, esan behar dut eguraldia ez zela ez hotz ez bero, Armando Bonilla zutik zegoela, erronkan, itzalita zegoen kamera bati finko finko begira, eta berak hartu zuela hitza aitorpen edo hustuketa bati ekiteko asmo sendoarekin; eta esan behar dut, zinez
|
esan
ere, Deere jaunak aurrez iradoki edo zituen basakeria izugarriak ez zirela inondik ere faltsukeria, Armando Bonillak berak delektazio psikopataz aitortu baitzituen hemen paperean idaztekoak ere ez direnak, bere izugarrian. Nire ustez, hala ere eta uste hau ziurtasun bihurtzea nahi nuke, baina ez dut horretarako arrazoi nahikorik aurkitu, Bonilla jauna gezurretan ari zen, plantak egiten, esan nahian bezala era guztietara larrutu behar zutenez, itaunketekin eta infamiekin eta gezurrekin txikitu behar zutenez, bada, bai, bidea erraztuko ziela, eta haien odol egarri basatia asetuko ziela denbora puska baterako, ziren astakeriarik beldurgarrienak asmatuz eta bere ahoan jarriz; eta erakutsiz, gainera, egin zituenak gustura egin zituela, eta harro zegoela egindako izugarrikeriez, eta atzera berriz egingo zituela, gogora eta zorion betean, aukera izanez gero; eta irakurlea ez uztearren, eta berari zor zaion errespetuz baina, era berean lumaren jabe denaren guztiz desgogora eta atsekabe handiz, eta idazlearen galbahe etiko edo, nahi bada, autozentsuratik iragazita, (betiere irakurlearen mesederako izango delakoan, noski), aitorpen hartatik pasadizo erakusgarri batzuk ekarriko ditut hona, nahikoa eta soberakoak izango direnak, zalantza izpirik gabe.
|
|
|
bere hanka sartzeagatik, Karmelo niri segika bidaltzeagatik, azken aldian erakutsi izan zidan arreta eskasagatik, ez duelako ni behar bezala estimatzen jakin... Horren ondoren, maitalea guztiz ahantzi, eta beraren bihotza niretzat beste inorentzat ez duela
|
esan
ere, esan dit, baina gero tar tar tar jarraitzen ari zela, zeren isildu ere ez baita egin, iruditu zait denerako zuela zuribidea, eta hori batez ere beraren lanaren gogorrean, bere lanaren zailtasunean eta estresean zetzala. Hala ere, gero berriro hasi da barkamen eske.
|
|
|
Garagardoaz ari naizela, atzo garagardotegi batean afaldu genuen. Taldekideak gustura egon ginen, baina esango nuke behar baino gehiago edan genuela eta, Ã mon avis, gauza desegoki asko
|
esan
ere bai. Zer esango dizut ba?
|
|
2001
|
|
|
Maiz pentsatu dut, eta
|
esan
ere bai inoiz, gogaideago dituela Txillardegik kontu kontari asmatuak gertatuak baino. Baduela, bestela esan, halako debekuren bat alegiazko ez diren egiazkoei hurbiltzeko, horrelakoen berri ematen abiatu bezain sarri larrugorrian azaltzen zaion eragozpena.
|
|
|
Askotan aipatu da, eta ez da oraingoz ahaztuko, Espainiako irakaskuntza ofizialak izan duen eta duen egiteko kaltegarria. Ezin uka liteke, baina
|
esan
ere egin behar litzateke, ahazteko erraztasuna denez, irakaskuntzan ziharduten erlijioso ordenak. Frantziatik eta Portugaletik bidali ondoan, Espainiako lurralde zabal batean kokatuak, erakunde ofizialak bezain etsai bederen izan direla gurearentzat, eta neronek ere ez dut halako esperientziaren [aipatu] beharrik33.
|
|
2003
|
|
|
Emakume pantera, lankideek esaten zioten gisara. Arrazoiz
|
esan
ere. Eta pantera garitara etortzen hasi zitzaidan.
|
|
|
Lagun batek esaten du, ozenki
|
esan
ere, asper asper eginda dagoenean eta batere gustukoak ez direnen aurrean: lenau moru!
|
|
|
Barkatuko didazu, aurrera joan aurretik beste gauza bat esan behar dizut, sentitzen dudan moduan
|
esan
ere. Asko ei dira gure artean euskararen alde daudenak.
|
|
2006
|
|
|
Eztula egin zuen berriro. Gizon hura ez zegoen taberna baterako moduan, eta
|
esan
ere halaxe egin nion. Poliziari deituko niola ospitale batera eraman zezaten.
|
|
2007
|
|
|
Bilerak ez zuen denbora askorik iraun. Agureak bere ondare guztiak uzten zizkiola esan zion notarioak, errezelo aurpegi batekin
|
esan
ere. Bere burua apaintzeko ahaleginak eta guzti, gizon dotore harengan sortzen zuen mesfidantza ageri agerikoa zen.
|
|
2009
|
|
|
Trago batez hustu zuen edalontziaren ipurdian geratzen zena, eta asko interesatu zitzaidan gauza bat esan zidan, tonu larri batez
|
esan
ere, literatur saririk irabazi ez duelako bazterturik daukagun gure auzoko idazle fin finak:
|
|
|
Mari ikustea... aahhjj!! , eta nolako imintzioz eta hatsez
|
esan
ere?... Hori beste kontu bat dela, zera!!!
|
|
2010
|
|
|
Itsasondoko neska batekin maiteminduta zegoela, bien arteko maitasuna ezinezkoa zela... Ez dakit bada, beste hoberik faltan,
|
esan
ere, nork esango zion ezetz etxe oneko gazte galai bati. Ez nau hipotesiak larregi konbentzitzen, bere olerkien leitmotiva bada ere.
|
|
|
Baina, ez, Urkizaren lanak ageriko akatsak ditu. Alde batetik esan behar da, bere alde
|
esan
ere, Urkizarena egunkari eta aldizkarietatik lortutako bertso eta olerkien bibliografia zerrenda huts bat dela; bestetik, bere kontra kasu honetan, zerrenda hori inolako ziurtapenik egin gabe egin zela, Lotsatiren kasuan behintzat. Horrela, Lotsatiren olerkiek izan zuten lehenengo argitalpenari dagokionez, Urkizak ez zituen El DÃan eta El Pueblo Vascon agertutako olerkien berri ematen, bai ordea Euzkadi, Ekin, eta Argian agertutakoez.
|
|
|
Zer esan behar zuen,
|
esan
ere, trapero batek. Beste hiltzaileaz eta krimenaz beraz ere, baditu auziak beste bost adar, baina, dena ez omen da esan behar.
|
|
2012
|
|
|
–Esan eta
|
esan
ere, zeinen itxura ona daukazun, Inas. –Amaiaren iruzkinak aterarazi du Inas bere oldozmenetatik:
|
|
2018
|
|
|
Barre egin zenuen, Aba Yakuek aretoko atea bere atzean itxi zuenean. Zerbait
|
esan
ere esan zenion Erregeri, biok karkaraka hasi baitzineten, baina nik ez nion arretarik jarri zuen arteko jardunari. Galduta nengoen, eta, zer egin edo nola jokatu pentsatu ordez, ez nuen irenari begiratu besterik egiten:
|
|
|
Ba haurrekin, haur handiekin hain zuzen ere. Eta
|
esan
ere esango nizuke jendea igarkizun zail samarrekin etortzen dela guregana, gero ahalik eta lasterren asma ditzagun. Niri behintzat, halako zerbait gertatu zitzaidan bulegora igarkizun edo kasu hau ekarri zidatenean:
|
|
2019
|
|
|
Lalek inoiz ez zion entzun anaiari, ez arrebari, hori galdetzen, baina bazitekeen galdetzea bera han ez zegoenean. Mutil gaztea zenean,
|
esan
ere esan zion familiari amarekin ezkonduko zela hazten zenean. Aitak ez entzunarena egiten zuen.
|
|
|
Nadia bertan iltzaturik geratu zen. Urko, zer
|
esan
ere ez zekiela, lekuz kanpo sentitzen zen.
|
|
|
Eta euria egiten badu, okerrago izango omen da oraindik. Eta
|
esan
ere esan dute hango itsasoa erabat kutsatuta dagoela. Horrek esan nahi du gurea ere hala egongo dela, itsaso guztiak elkartuta daudenez gero.
|
|
|
" Hobe oraintxe hasiko balitz, institutuan denbora alferrik galtzen ibili beharrean". Elizako senideek
|
esan
ere esaten dute Abigaïl itsusiegia dela senarra topatzeko. Esaten dute:
|
|
|
Berak, nonbait, nahiago bide zuen joan ez nendin horren azkar. Halaxe
|
esan
ere egin nion:
|
|
|
Zer kontu itsusia. Zer
|
esan
ere ez dakit. Baina, jakina, gaixto plantak egin nahi, eta gaizto fama hartu zenuen, eta orain gainean eraman behar zama hori, zuk nahi edo nahi ez.
|
|
|
Perpausa ulertzeko beharrezko ez diren elementu bat edo gehiago kentzeari deitzen dio hiztegiak elipsia, baina hori baino askoz gehiago da Rulfok darabilen elipsiaren teknika:
|
esan
ere esango nuke elipsia bera dela Pedro Páramo eleberriaren motorra eta memoriaren ibileren metafora nagusia. Rulforen testua eredugarria da elipsi gramatikalei dagokienez, baina ez da hartara mugatzen inondik ere.
|
|
|
Askotan galdera txoroenak merezi izan dute erantzunik ziurrena eta biribilena. Eguraldiaren aldaketa mugitzeko edo datorkeena ekiditeko, kanbio palanka aparteko eta berezirik ezagutzen ez dugun arren, bai esan behar dugula, asko pentsatu gabe
|
esan
ere, eguraldia ezberdina eta diferentea dela urtaro batetik bestera, negutik udako bihotzera, adibidez.
|
|
2020
|
|
|
Horrenbestez, esan dezakegu zerebroa bera dela errealitatea. Eta
|
esan
ere esan genezake zerebroa dela errealitatea, nahiz eta errealitateak bere buruari buruz beste gauza bat, zerebroak erabaki duenaren aldean desberdina, pentsatzen duen.
|
|
|
Eta lana gogor eginez gero, hogeita hamar urte bete baino lehen izan zitekeen teniente. Medikuak txalotu egin zuen armadan boluntario sartzeko hartu zuen erabakia, hark ere ikusten zuen han etorkizuna izan zezakeela, eta
|
esan
ere egin zion, gizon adoretsua eta zuzena zara, seme, armadan merezi duzun bizitza izango duzu eta ohorea ere bai.
|
|
|
Connellek ez zuen ukitu, eta,
|
esan
ere, ez zion ezer esan. Min zuen bularraldean.
|
|
|
Belaki handi itogarri baten moduan bizi nuen larritasun hura, hankak hango babesik gabeko espaloi gris hondoratuetan ezarri orduko. Eta aski esan zuen amak, eta
|
esan
ere egin zuen zuhaitzak baizik topatuko ez nituen leku batera joan nahi bagenuen, etxetik atera beharra nuela.
|
|
|
Jagobe Placentia zen Sebastianen amama. Katalina Ubillos Sebastianen ama izan zitekeela inork ez bazion
|
esan
ere, gauza bi bazekizkien: bata, Katalina Indietara joan zela ezkontzera eta handik hilabetera bertan hil zela; bestea, Jagobe zela Ubillos jauregiko etxanderea.
|
|
2021
|
|
|
Une batez burua alderatu, eta begiak zabaldu nituen; nire aldera begira harrapatu nuen, eta irribarre egin nion. Lotsaturik jaitsi zuen begirada, baina berehala itzuli zidan irribarrea, eta nirea aurpegi ezaguna egiten zitzaiola
|
esan
ere bai. Ziur asko inguru haietan ikusiko ninduela erantzun nion, maiz igotzen nintzela bide haietan barrena.
|
|
|
Baina uste dut... erokeria irudituko zaizu... Ez dut mirarietan sinesten, fededuna ere ez naiz, bilokazioan ere ez dut sinesten, baina aitaitaren parte bat han nirekin egon zela sinesten dut, kontzientzia izpi bat dut, ez dakit nola
|
esan
ere. Ez zen nire ohe ondotik aldendu alta eman zidaten arte.
|
|
|
Egia esatera, institutu eta euskaltegi askotan Eztia eta ozpina nobelaren bigarren partea eskatu izan didate. Nik beti erantzun izan dut hori dagoeneko idatzia dagoela, eta Selim eta Esther pertsonaiak ageri ez badira ere, Medhi Charef en Arkimederen harem eko te hura (Gerardo Markuletak itzulia, Desclée) lanean ezin hobeki jasotzen dela gazte magrebiarrek Paris bezalako hiri batean duten bizimolde latza(
|
esan
ere esan izan diet nobela hori nik idatzi izan banu Ozpina izenburua egokituko niola, apenas baitu gozorik, hain da gogorra eta garratza...).
|
|
2022
|
|
|
–Ondo
|
esan
ere! Zerutik!
|
|
|
Haren eskuen gauarekin egiten nuen amets, nire aurpegia haren eskuetan, Maruanen eskuen barakan. Hasieran jendeak,
|
esan
ere, hala esaten zion: Maruan Baraka.
|
|
|
George Steinerrek ez zuen Sigmund Freud estimatzen zientzialari gisa, kontu ezaguna da, eta Un largo sábado elkarrizketa liburuan dio psikoanalisiak ez duela gaixo bakar bat ere sendatu. Segidan, Freuden kontrako bere jarrera indartzeko, Steinerrek esaten du, ironia judu batez
|
esan
ere, psikoanalisiaren aitak jasotako sari bakarra literarioa izan zela. Eta eransten du, ostera ere ez laudorio moduan:
|
|
|
Horri esker, materiatik espiriturako jauzia argitu eta azaldu dezakegu. Horri esker,
|
esan
ere esan dezakegu gizon emakumeen komunitatearen oinarri materiala ez dela oinarri ekonomikoa, oinarri erlijiosoa baizik.
|
|
|
Horregatik,
|
esan
ere esan daiteke salbuespen legeak eta neurri totalitarioak ez direla goitik eta kanpotik ezarri, barrutik eta oinarritik baizik. Horregatik, mediku gehienak estrategia totalitario horren alde agertzen dira ia aho batez.
|
|
2023
|
|
|
Fabiolek kontatu zion Dolçari, jotzen hasi zelarik, hamar edo hamaika ogerleko kobratzen zituela, hara eta hona ibiltzeak zekarzkion gastuen ordainez gainera, eta geroago, pixkana pixkana, diru gehiago ateratzen zuela musikatik basolanean ari izanik baino. Alai egiten zuen irribarre, bularra hazirik, eta begi bihurriz, eta garbi usaina zerion, kanpora atera aurretik aldiro aldiro garbitu eta lisatu egin izan balute bezala, eta
|
esan
ere egiten zuen," Ez da polita nik esatea, baina buruz dakizkit berrehun kanta baino gehiago! Eta solfeorik gabeko musikarien artean, hoberenetakoa naiz inondik ere".
|
|
|
Eta etsia hartzen zuten bi mutilek, ezkutuko etxe hartan beren garaiko gudu garrantzitsuenak huts egiten ari zirelako. Eta
|
esan
ere egiten zuten etxe higuingarri hartan, gizon bilakatu orde, adingabe iraungo zutela betikoz, hau eta beste eginez, agindu egiten baitzien euren amak, egizue hau, egizue hori, oraindik ere haurretan baleude bezala, eta errieta egiten zien, eta kargu hartu, eta jo ere egin zituen halako batean, bi ttikiekin Ãngelaren inguruan belauniko jarri zirelarik.
|
|
|
Sorginak mila urtez bizi ohi direla gaineratzen zuten, eta zaharrak eta itsusiak, ezkelak, marketsak eta iletsuak direla, gauza batzuk ments eta beste gauza batzuk sobera. Eta
|
esan
ere egiten zuten Dolça ahuntz isats batez horniturik sortu zela eta amak trukes gori batzuez moztu ziola. Hori egia ez zela erantzuten zien Dolçak, jaio zelarik berak ez zuela isatsik, baina ez zioten kasu egiten.
|
|
|
Baina Fefarentzat ez, gero! Edonola ere, aldi berean,
|
esan
ere esan du inork ezin duela atxilo hartu.
|
|
|
Zuk ere ahopetik portugesez hitz egiten zenion maiz zeure buruari. Auskalo zertaz, inoiz ez bainizun galdetu ezta zuk niri
|
esan
ere zeri buruz ari zinen zeure artean, baina gaueko expressoko migratzaile portugesei zerien izerdi usain berdina zerizun. Orain badakit izerdi hotzaren usaina zela, aire girotua martxan egon arren inoiz erabat desagertzen ez den usain sarkorra.
|