|
2004
|
|
|
Berdin dio Oscarri: Signora Mariak, astebete barru, galdetzen dionean ze mezu atera duen liburutik, berak, Oscarrek, edozein dela
|
ere
liburua, beti erantzungo du mezua dela jende normalari, kalekoei utzi behar zaiela gauzak esaten, eta ez periodikoetan agertzen direnei, ze horiek gauza potoloak aipatuko dituzte, kalea baino gorago dauden gauzak, eta kaletik ez direla ikusi ere egiten gauza horiek, esate baterako gerra edo ekonomia, ze Oscarrek dio gerra ez dela kaletik ikusten, gerra sufritu egiten dela kaletik, eta agintarien ... Aldiz, agintarien bulegoetan ez dela gerrarik sufritzen, harrigarria badirudi ere.
|
|
2006
|
|
|
Nire poesia horretan badaude amestutako lurraldeak ere, amestutako kostaldeak, egingo ez dituzun bidaiak. Ihesaren beharraren ideia
|
ere
liburu horretan manifestatu nuen.
|
|
|
–Hori
|
ere
liburu horrek dakar?
|
|
|
Letra bakoitzak dakar bere istorioa –tranpatxoren bat edo beste eginda, alfabetoaren zerrendara moldatu dira hogeita bost bizitza eredugarriak– eta letra bakoitzak dakar bere musika... Hori
|
ere
liburuaren beste apetaldi bat izan baita: istorio bakoitzari abesti bat, gutxienez, lotzea!
|
|
2009
|
|
|
Liburu horretako testuak jada ez dira eguzkia eta ilargia eta eguraldia, edo ura eta gaueko sua, gure egunerokotasunekoak. Baizik
|
ere
liburu hau? è scritto in lingua matematica, e i caratteri son triangoli, cerchi, ed altre figure geometriche, senza i quali mezi è impossibile a intenderne umanamente parola; senza questi è un aggirarsi vanamente per un oscuro laberinto? (Il Saggiatore, 1623).
|
|
|
Berak Krimena eta zigorra erosi zuen Maiderrek popatik eman ondoren. Eta nire harremana
|
ere
liburu baten erruz zapuztu zen, hasi aurretik ere.
|
|
2010
|
|
|
hau jarriko dut eta beste hau ez, senak aginduta askotan, eta beste askotan zergatik ez dakidala? pasatu nuèn tuberkulosiaz
|
ere
liburu ongi potoloa bete baitaiteke, nik uste; hondarrean, ordea, funtsezkoa azpimarratzearekin konformatu dut, lehenengo gauza, hauxe:
|
|
|
Lehen hilabeteak laino batean bezala joan zitzaizkion, berritasun haiek guztiak behar bezala irensteko dijestio aldi luzea balu bezala. Eskoletara joaten zen, eskolaz kanpoko hitzaldietara ere bai sarri, bibliotekan ikasten jarduten zuen... ikasle zintzo eta saiatua zen Kepa horrenbestez, asteburuetan etxera joaten zenean
|
ere
liburuen artean jarraitzen zuena, haien bitartez hiriburuko giroari eutsiko balio bezala.
|
|
|
Lerro hauek idazten ari naizen heinean, zenbat kontu datozkidan burura!; baina ezin guztiak kontatu, ezta beste ehun urtetan ere; esan nahi dizudana da etengabe nabilkizula aukeratzen: hau jarriko dut eta beste hau ez, senak aginduta askotan, eta beste askotan zergatik ez dakidala... pasatu nuèn tuberkulosiaz
|
ere
liburu ongi potoloa bete baitaiteke, nik uste; hondarrean, ordea, funtsezkoa azpimarratzearekin konformatu dut... lehenengo gauza, hauxe: berri gaiztoa —tuberkulosiaren aurkako borrokan gaixoak hiltzea zen araua, ez hiltzea salbuespena— ezin hobeto hartu nuen; gure amari esker, beharbada; jendeari" zerbait" erakusteko gogoa ere ez nuen makala, egia esan —anai arrebei eta guraso izebei bereziki—," neure munduan" bizitzeaz gain, heroi bat ere izan bainintekeen, adibidez; gainera, neure erlijioa nuen, gurutziltzatua gurtzen zuena:
|
|
2011
|
|
|
Nire osabak obsesioa edo horrelako zerbait dauka liburuekin. Beti leitzen ari da, eta kalean
|
ere
liburu bat hartuta ibiltzen da askotan, irakurtzen. Ez dakit nola ez dituen muturrak hausten poste bat edo argiaren farola horietako bat jota.
|
|
|
Soberako azalpenik gabe edo behar diren azalpenak emanez, mintza gaitezen guhaur
|
ere
liburu honetaz, bere bi egileez, eta bakoitzak darabilen mintzairaz. Josu, trantsizioa deitzen den aldi horren ondotik sortu zen eta euskara du ama hizkuntza, halaxe deliberatu zutelako haren gurasoek, haurrak jin aitzin euskaldun berri bilakatu baitziren biak; euskaraz eginak ditu bere ikasketak, eta hizkuntzarekin zernahi egiten ahal duen artista da, ahoz, idatziz edo bertsotan.
|
|
2012
|
|
|
–Satira unibertsala: batez
|
ere
liburuaren 4 zatian. Garaiko teoria positibisten aurka, Swiftentzat gizakia gaiztoa da izatez, baina hobetu daitekeena; ez zen, beraz, fatalista haren ezkortasuna, nahiz eta ematen duen itxaropen handirik gabe joan zela mundu honetatik.
|
|
2013
|
|
|
Hitzaldiei izua zien beste lotsati porrokatu bat Borges zen. 42 urte bete zituen arte adiskide bati ematen zizkion bere diskurtsoak irakur zitzan, eta ondoren
|
ere
liburu pila handiak jarri ohi zituen bere aurrean hitz egin behar zuen bakoitzean. Behin galdetu zioten ea zergatik betetzen zuen mahaia liburuz, gero aipamenik egiten ez bazuen, eta berak erantzun zuen liburu pila horien atzean ezkutatuta seguruago sentitzen zela, esan nuen, eta ezin izan nuen leihatilatik zabaltzen zitzaigun ikusmirari begiratu gabe jarraitu.
|
|
|
Salamancako Casa de Mancebía delakoan bi Gazteletako, Andaluziako, Portugalgo, Berberiako eta Napoliko erresumako emakumeak aurkitzen ziren bezalaxe, liburu saltzaileek Sevillatik, Alcalatik, Medina del Campotik, Bartzelonatik eta Anberestik ekarritako generoa jartzen zuten salgai beren dendetan. Are gehiago, Salamancan larrua eta jakituria elkarrekin ere ager zitezkeen, urdangen etxeetan
|
ere
liburuak ez baitziren hain bakan. Gehienek irakurtzen ez bazekiten ere, ez zioten uko egiten estudianteen ikasliburuak ordain gisa hartzeari, beren zerbitzuak pagatzeko sosen ments zebiltzanean.
|
|
|
Gero, korridore batean barna, gelaxka itsu eta hertsi bateraino. Hemen
|
ere
liburuak nagusi, apaletan gabe, lurrean pilaturik, arratoi eta saguen mende. Bertze batzuek mahai bat betetzen zuten abantzu osoki.
|
|
2015
|
|
|
Joanes pertsonaia ez baizik haren sortzaile Domingo de Agirre zena ekarri nahi dut orriotara: txorakeria bat da arrazoia, aitzakia hutsa, baina beste ezertan ez balitz
|
ere
liburuak sortzean izan behar du idazleak askatasuna gogoak emandako txorakeriak egiteko, aitzakia beharrik gabe.
|
|
|
ametsetakoari. Halere, beti liburu erdian gelditu izan zaizkit postalak, orri artean iltzatuta, postala bera
|
ere
liburuari balegokio bezala.
|
|
|
Noizbait etxea hornitu zuten altzarien estolda ezinezko bat dute begien aurrean. Eta batez
|
ere
liburuak, burura litezkeen era guztietan suntsituak. Azalez eta orriz erauziak, erreak, zikinduak, okertuak, onduko ez den orbela osatuz.
|
|
|
Apunteen gainean utzi nuen berriro
|
ere
liburua. Jérôme, nolanahi ere, poeta ona zela bururatu zitzaidan bat batean.
|
|
|
Zuk jakingo duzu. Urte batzuk arinago, 1932an, Aldous Huxleyk
|
ere
liburu bat argitaratu zuen, jende asko serio pentsatzen jarri zuen lantxo futurista interesgarria. Bai mundu berria izeneko distopia zen, Orwellena baino ironikoagoa izenburuan behintzat.
|
|
|
Hurrengo urratsa ikasten hastea izan zen; geriatria ikastaro bat egin zuen Beasainen. 15 urterekin utzi zituen ikasketak, eta 30ekin jarri zen berriro
|
ere
liburuen aurrean, berea ez zen hizkuntza batean. Zaila izan zen, oso zaila; eta behin baino gehiagotan bururatu zitzaion ikastaro hura uztea.
|
|
|
Bekatuaren itzala eleberri sagaratuak errepikaz iradokitzen digunak bizitzaren muina erakusten digu, baita sendatzen laguntzen ere, oinazea bilatze obsesibo enigmatikotik. Hemen zeure bizitzaren alderik goibel eta mingarriena agerian ikusiko duzu, min hori hala
|
ere
liburuaren ederrak nolabait berrerosten duela. Baina zein da zehazki Bekatuaren itzala ren eta errepikaren arteko harremana?
|
|
2016
|
|
|
Sapek esaten zuena baldigarria zen, zuhurtzeak halako gauzak ulertzea eraman zuelako. Richard izan ezik, nor ote zen gai esateko Ebak kontatutakoa irudi bat baizik ez zela, nor ote zen gai halako kontzeptuak buruan atxikitzeko, ezta
|
ere
liburu saindua jainkotzat hartuko zutenak ere. Eta halaxe jarraitu egin zuen:
|
|
|
Akaso balio dezakeelako pentsatzeko Cervantes kolpatu, pobretu eta elbarrituarentzat ihesbide moduko bat izan zirela letrak. Hori dio kondairak ere, kartzelan hasi zuela On Kixote, eta hori iradokitzen du Cervantesek
|
ere
liburuko hitzaurrean. Lehen paragrafoan bertan:
|
|
|
horren froga harri, bilduma honentzat ere hitzaurrea egiteko eskatu izana. Argi daukadana, edonola ere, da, ahal den neurrian, kontrazaletako testuak irakurtzea saihestu behar dela, hitzaurreak alde batera uztea baino kirol dezente zailagoa den arren, batez
|
ere
liburu dendan miatzen ari garelarik. Oraindik, lerro hauekin nabilela?
|
|
2017
|
|
|
Sarritan neuretzako
|
ere
liburu bat izaten zuten, eta nik, liburuaren orrietan kontzentratuta nengoelako plantak eginez, beraien elkarrizketan izaten nituen belarriak. Ez nituen kontuen erdiak ulertzen, baina pasio osoz jarduten zutela oroitzen dut.
|
|
|
Batzuei arraroa irudituko zaie, euskal demokratizazioaz ari, euskal pobrezia birsortzeko gaitasuna aipatzea. Baina hori da hain zuzen
|
ere
liburuaren ideia nagusienetako bat:
|
|
|
ATZO eguna gelan igaro nuen eltxoen ziztaden aurka borrokan eta liburua bukatu nahian. Izan ere, etxerako buelta gerturatu ahala, grazia galtzen dute oporretan egin dituzun gauza ezohikoek, eta badakit etorrerako hegazkinean lotsarik gabe irakurri banuen
|
ere
liburua, itzuleretan gero eta gu ago garela berriro, eta nire bizitzara egokitzen joan behar dudala.
|
|
|
Baietz egin nion buruarekin, anaiak ez zuen sentitu gaiarekin aurrera jarraitzeko beharrik, ez eta nik galdera gehiago egitekoa ere. Ni
|
ere
liburura itzuli nintzen leihotik begiratu ondoren, anaia bezala. Kalearen bestaldeko leihoan ez zen ezer gertatzen ari, horregatik bueltatu nintzen irakurketara.
|
|
|
Eta taberna hartako jabea barraren atzean, edalontziak garbitzen. Berriro
|
ere
liburura itzuli nintzen, hasperen sakon baten ondoren.
|
|
|
Ibon Sarasolaren Euskal literaturaren historia, irizpide literariotan oinarritutako interpretazio soziala. " Arestiren espiritu herrikoiaren molde berriz aberasten du [Xabier Letek] hura, batez
|
ere
liburuaren lehen partean [Egunetik egunera orduen gurpillean]. Haren Altzateko Jauna poeman hasten da euskal izate prekristauaren baloreen erreibindikazioa, zein bilakatzen baita Harzabalen poemagintzaren elementu inportanteenatatik bat".
|
|
2018
|
|
|
Atsegin handien eman didan gauzetako bat izan da jakitea gaur egun
|
ere
liburua akademiatik kanpo irakurtzen dela. Queer Nation ek bere egin zuen testua, eta liburuan queer autoaurkezpenaren teatralitateaz egiten diren hausnarketa batzuen oihartzuna antzeman zitekeen Act Up en taktiketan; halaber, AEBetako Elkarte Psikoanalitikoaren eta Elkarte Psikologikoaren kideek indarrean zuten homosexualitateari buruzko doxa berriz aztertzera bultzatu zituen testuak.
|
|
2019
|
|
|
Nico Rost egilea buruan bueltaka izan dut, porrota jasan ezin duenaren egoskorkeriaz ostera
|
ere
liburuak forratzeko plastikozko tutua batera eta bestera darabildanean. Sarraski esparruen gehiegikerian ere, liburutegi txukun xamar bat atontzea lortu zuten gerra presoek.
|
|
|
Gustura asko egingo zuen, baina bazekien ezinezkoa zela. Oraindik
|
ere
liburuaren hasiera idazten ari zen, eta pertsonaia haren inguruan garatu behar zuen eleberri osoa. Gainera, irakurleek ez zioten inolaz ere barkatuko istorioko protagonista bere maitearekin ez berrelkartzea.
|
|
2020
|
|
|
Uste dudan bezala autonomoek eskubidea zeukatela, denok bezala, beren hautua egiteko, eta, hortaz, errespetua merezi zutela eta dutela; Patxiku Etxeberriaren paperetan idatzita ikusi nuen bezala, eta lehen
|
ere
liburuaren beste parte batean idatzi dudan bezala, milia izan edo autonomoa izan, beren bizitza Historiarako eman zuten guztien izenak aintzat hartu behar dira.
|
|
|
Oh, merci, madame eskertu dio Mariek, matelak gorri. Eta berak
|
ere
liburuari ekitea hobe duela bururatu zaio. Doala pikutara Julien, eta doazela pikutara metro, plaza eta gainerako guziak.
|
|
2021
|
|
|
Bizirik zegoenean, kritikoek apenas esan zuten ezer Galdosen liburuei buruz, ez zekiten edo ez ziren atrebitu haren eleberrigintza kritikatzera. Horrela gertatu ohi da gurean
|
ere
liburu inportanteekin, idazleak ez direnean kritikoen gogokoak. Isiltasuna izaten da nagusi.
|
|
|
Zergatik, naziek
|
ere
liburuak erre zituztelako. Arrazoia hori bada, genuke alemanez hitz egin, naziek alemanez hitz egiten zutelako.
|
|
|
Liburu honen meritua bi mendez ukatu zuen Espainiak, harik eta nazioarteko kritikak munduko lehen eleberria eta garaiena zela erabaki zuen arte. Orduan bai, orduan Espainiak onartu zuen Kixoteren lekua, baina oraindik
|
ere
liburua benetan ikusi gabe. Fernando Arrabal jenialak esan zuen moduan, Kixoteren 400 urte bete zirenean bere okultazioaren 400 urte bete ziren.
|
|
2022
|
|
|
ekimenaren baitan. Urte amaieran, Durangoko Azokan Rawda Hasan, Nariman Evdike eta Manal Mohammed Rojavako administrazioko ordezkariak izan ziren Suargi elkartearen eskutik, Hala
|
ere
liburua aurkezten. " Inflexio puntua izan da; beti norabide bera izan beharrean, hemendik hara, handik honakoa ere izatea nahi dugu.
|
|
|
Kovalenko kankailu garai eta mardula kaletik doa, bere txaleko bordatuarekin eta ukrainar erako ile xerloa bisera azpitik bekokirantz erortzen zaiola; esku batean liburu pilo bat eta bestean makila bat begi askokoa. Atzetik arreba, hau
|
ere
liburuak daramatzala.
|
|
2023
|
|
|
–Tira, azalpen laburra: taldearen Severino horrek eta txakurrarenak jatorri bera dute, gure Argentinako historia liburuetan agertzen ez dena –azaldu, eta pentsakor geratu zen beste lipar batez– Bueno, hori ere ez da guztiz zuzena, badira historia hori
|
ere
liburuetan jaso dituztenak, baina uste dut amak ez didala utziko zuen ardura hartzen, lehen minututik holako gaietan korapilatzen bazaituztet...
|