|
2000
|
|
|
" Gorria da gero! Ze, euskal literaturaren mementorik hoberena orain gertatzen ari da, hain zuzen
|
ere
liburua, euskarri gisa, gainbehera dagoen memento batean"
|
|
|
Lopez Gasenik
|
ere
liburu honetako gaiak eta aurreko beste" saio" liburuetakoak jartzen ditu harremanetan; Sarrionandiaren beste konstante batzuk ageri dira han hemenka: literatura unibertsaleko mitoak iraultzeko desioa(" Ekibokazioa", literaturaren iturri garbienetara ere ironiaren herdoila eramateko gogoa(" Hamelingo xirularia"," Belle au bois dormant"); idazteko ekintza borondatezkoak munduan den askatasunik handiena ematen diola probatzeko nahia(" Maitasunari buruz").
|
|
|
Argiako komentariogileak(" Marinel zaharrak", Argia II, 6 or.)
|
ere
liburu honen eta aurreko poema liburuaren artean dagoen alde handia azpimarratu zuen, kartzelan bizi izandako esperientzia jotzen zuen horren kausatzat: "... olerkiak egitearen iraunkortasun horren atzean beste egia hau agertzen zaigu nabarmen:
|
|
|
Zer gerta
|
ere
liburua, ostera, luzera ezberdineko hamabost ipuinek osatzen dute. Ipuin hauek batez ere gai jakin batzuen inguruan hezurmamiturik daude:
|
|
|
aniztasuna. Esan beharra dago, lehenengo eta behin, Aufbau ak berez jite fenomenalista nabarmena erakusten zuela, baina esan behar da baita
|
ere
liburuan erakutsitako sistemaren jite hori beste askoren arteko bat zela, Carnapek argi eta garbi utzi lez. Bere hautaketak oinarri autopsikologikoa aukeratu zuen; haatik, beste abagune asko zeuden, fisikarena esate baterako.
|
|
2001
|
|
|
Libertateari eskainitako kantu bat egin nahi izan du, baina ez da ziur hori lortu izanaz. Nobelaren protagonista Joanes Etxegoien bizitzaren aurrean nola halaxe agertu zaigu Joan Mari
|
ere
liburuaren aurrean, zalantzatsu liburuari egin dakiokeen abegiari buruz.
|
|
|
Baina egilearen betiko obsesioak hizpide direla esateak, halaber, egilearen obra desberdinen arteko loturak ere zehaztera garamatza. Ene Jesus eko J.J. Lasa psikiatra edo pertsonaiak zazpinaka kontatzeko duen joera berriro
|
ere
liburu honetan dugu; Bihotz bi-ko protagonistek istorioa beste modu batera gerta zitekeela frogatuko digute... Saizarbitoriazale garenontzat elementu gogoangarriak guztiak.
|
|
|
Burgesiaren sistemaren aurka agertzeak agintzen dio Sarrionandiaren poesiari primitibotasunaren alde agertzea. Badira izan
|
ere
liburu honetan beste herrialdeetako poesien aipu garbiak. Haikuak maite ditu Sarrionandiak (GP, 97) Japoniako zen kulturako aztarnak, Afrikako zein Txinako aipuak ez dira falta liburuan.
|
|
|
Eta hortik kanpora bertsoak eta jostaketako gauzak dira gelditzen zaizkigunak. Baina Lapurdiko hamazazpigarren mendea hartzen badugu eta batez
|
ere
libururik ezagunena eta onena, alegia Axularren Guero, hitzaurrean esaten digu berarekin biltzen ziren zenbait lagunek bultzatu zutela liburu hori egitera eta bera luzaroan egon zela ezezka eta tenkan eta azkenean baiezkoa eta amore eman ziela. Eta gero honela dio:
|
|
2002
|
|
|
Wim Jansen herbeheretarrak idatzi du liburua et Aitor Arana arduratu da zuzenketak egiteaz, Jansen euskaldun berria baita eta bertako euskaldun baten iritzia nahi zuen lana osatzeko. AEBetako biztanleei dago zuzendua batez
|
ere
liburua eta gramatika eta hiztegiari buruzko oinarrizko ezagutza eskaintzen ditu.
|
|
|
Europako kultura ereduak aldatzen hasitakoan, bertako gizartearen birdinamizazioak paper idatzia eskatu zuenean, europarrak
|
ere
liburuak modu anizkunez erreproduzitzen hasi ziren. Liburuak modu anizkun desberdinen bitartez erreproduzitu ahal izateak, benetako iraultza ekarri zuen zeinu idatziaren hedapenera.
|
|
|
Katon Zaharrak hasitako bidean sartzen da Res rusticae liburuan eta haren zordun izan arren, batez
|
ere
liburu osoaren antolaketa artatsua da bereizten duena. Liburuetan irakurritakoa eta han hemenka galdetuz ikasitakoa azaltzen du helburu praktikoarekin baina aldi berean ahalegin estetikoarekin.
|
|
|
Dena dela, ez dut nik kritikatuko kontsumoko literatura horren produkzioak izan duen bultzada. Besteak beste, ni
|
ere
liburu mota horren kontsumitzaile naizelako: maite dut, noizean behin, Stephen King edo Simenon irakurtzea, edo zientzia fikzioko space opera bat.
|
|
2003
|
|
|
Hasteko, testu libururik ere ez zegoen. Karmelo ikastolako gurasoek eratutako Erkida elkartearen ildotik, BIEk
|
ere
liburuak finantzatzeari ekin zion. Bi guraso lizentziadunak dira Saioka liburuen aitzindariak:
|
|
|
«Astean bi hirutan lagun ezberdinekin elkartuz prestatu naiz. Etxean
|
ere
liburu asko irakurri ditut: poesia, prosa eta bereziki saiakera.
|
|
|
Erantzun errazik ez dago, baina katolizismo etniko eta euskaltzalearen lehen fase esanguratsu hartan murgiltzen garen heinean, hobeto ulertuko dugulakoan nago. Erregimen Zaharraren krisialdiko giro moral, erlijioso eta ideologikoaren azterketa bada
|
ere
liburu honen mamia, nuke nolabait zirriborratu gabe utzi geroko euskaldun= fededun identifikazioak izan duen bilakaera. Hiru ekitalditan bana dezakegu, horrela, ibilbide hau:
|
|
|
Hiru ekitalditan bana dezakegu, horrela, ibilbide hau: aurrena, abiapuntua, identifikazioa mamitu eta sendotzen den garaia, hain zuzen
|
ere
liburu honen gaia dena; hurrena, identifikazioaren garapena XIX. mendean zehar eta XX. mendearen lehen erdian, hau da, fuerismotik nazionalismora ideologiek nola sustatu eta erabili duten aberriaren eta Jainkoaren arteko uztarketa estu hori; azkenik, identifikazioaren gainbehera, edo azken berrogei urtetan areagotzen joan den sekularizazio prozesua. Ikus ditzagun, beraz, labur, hiru urratsok, hurrena abiapuntuko garai horretan bete betean murgildu ahal izateko.
|
|
|
Den dena aldez aurretik pentsatutako teoria baten arabera aztertzen dugu nire tesiaren ondorioetako bat bezala onar daiteke hura. Horrela gertatzen da baita
|
ere
liburuarekin. Ondorioz, gustatzen edo atsekabetzen gaituzten edo, beste arrazoi batzuk direla eta, liburuan aurkitu nahi ditugun gauzak hautatzeko joera dugu; eta hori izan zen Kuhnek egin zuena nire liburua irakurri zuenean.
|
|
2004
|
|
|
Kirola
|
ere
liburuen munduan aurkitu al zenuen?
|
|
|
Familia Liburua emango zaie, berebat, ezkontzaz kanpoko seme edo alaba baten gurasoari edo gurasoei eta adingabea adoptatzen duen pertsonari edo pertsonei. Liburuaren titularrak, geroago, elkarrekin ezkontzen badira, ezkontza hori
|
ere
liburuan agerraraziko da.
|
|
|
Berdin dio Oscarri: Signora Mariak, astebete barru, galdetzen dionean ze mezu atera duen liburutik, berak, Oscarrek, edozein dela
|
ere
liburua, beti erantzungo du mezua dela jende normalari, kalekoei utzi behar zaiela gauzak esaten, eta ez periodikoetan agertzen direnei, ze horiek gauza potoloak aipatuko dituzte, kalea baino gorago dauden gauzak, eta kaletik ez direla ikusi ere egiten gauza horiek, esate baterako gerra edo ekonomia, ze Oscarrek dio gerra ez dela kaletik ikusten, gerra sufritu egiten dela kaletik, eta agintarien ... Aldiz, agintarien bulegoetan ez dela gerrarik sufritzen, harrigarria badirudi ere.
|
|
|
Gonzalo Etxague, Alberto Ladron Arana, Aitziber Etxeberria, Iñaki Irasizabal, Mikel Zubeldia, Xabier Etxabe eta Fernando Morillo (aspalditxo ezaguna) nobela banarekin azaldu dira udaberri honetan, eta Eider Rodriguez, Josetxo Azkona, Galder Garro, Nina Goikoetxea eta Bertol Arrieta ipuin bilduma banarekin. Poesiagintzan Luis Miguel Garde, Jon Gerediaga eta Edu Zelaieta azaldu berri dira, eta aurretik ezagutzen genituen Castillo Suarezek eta Paddy Rekaldek
|
ere
liburu berria agertu dute. Saiakeran Joxe Manuel Odriozolak liburutzarra argitaratu du euskalgintzaz, eta aforismoen zein elezaharren atalean Fermin Etxegoien, Juan Kruz Igerabide eta Martin Ansoren lanak plazaratu dira egunotan.
|
|
2005
|
|
|
Jon Mirandek bere haur besoetakoa zuen bezala, badut neuk
|
ere
liburu bat neure besoetakoa: Jose Luis Iriarteren Gure erri joku nagusiak.
|
|
|
Hamabi urte egon naiz Louis Aragonen Habitaciones liburuari lotuta, eta oso bizipen interesgarriak ekarri dizkit. Ez dakit zenbat aldiz irakurri dudan, baina ez dut behin
|
ere
liburu berbera irakurri. Lehenago, Rayuela liburuarekin, identifikazioa sentitu nuen pertsonaiekin:
|
|
|
Azurmendiri egin nion elkarrizketan esan zidan berak ez zuela biolentziaren ikuspegi orokorrik, baina hala eta guztiz
|
ere
liburuan agertzen diren zenbait aspektu argi utzi zizkidan elkarrizketan galderak gauzatu eta gero.
|
|
2006
|
|
|
Ni
|
ere
liburu bat bukatzen ari naiz egunotan, Denak hasperenka, Gianni Celatirena. Interesgarria da Celati.
|
|
|
San Joan suaren hautsa ere sendagarri zen. Xabier Leteren Izarren hautsa
|
ere
liburura aldatu duzu, Mikel Laboaren doinuan. Hondakinen hautsa, bizigai.
|
|
|
Nire poesia horretan badaude amestutako lurraldeak ere, amestutako kostaldeak, egingo ez dituzun bidaiak. Ihesaren beharraren ideia
|
ere
liburu horretan manifestatu nuen.
|
|
|
–Hori
|
ere
liburu horrek dakar?
|
|
|
Letra bakoitzak dakar bere istorioa –tranpatxoren bat edo beste eginda, alfabetoaren zerrendara moldatu dira hogeita bost bizitza eredugarriak– eta letra bakoitzak dakar bere musika... Hori
|
ere
liburuaren beste apetaldi bat izan baita: istorio bakoitzari abesti bat, gutxienez, lotzea!
|
|
|
(b) An Enquiry Concerning the Principle of Morals (1751). Laburdura, ‘EPM’ Aintzat hartuko dut batez
|
ere
liburu horretako 1 eranskina, Concerning Moral Sentiment. Euskarazko itzulpena liburu honetan duzu, Sentimendu moralari buruz.
|
|
|
Egia da hala
|
ere
Liburuaren bizimodua" enpirikoa" dela, iraun badirauela. Ordea, egia izan arren Liburua honda daitekeela, ostera inprima litekeela, eta abar, kontuan hartzekoa da enegarren argitalpena ez dela deusetan ere lehenengotik aldenduko:
|
|
2007
|
|
|
Beraz, oraindik
|
ere
liburua eta dvd a etxean ez dituenak, jakin badaki non dauden erosgai.
|
|
2008
|
|
|
Beste alde batetik, zerbitzu berriak programa daitezke socketetan oinarrituta, baina hori
|
ere
liburu honen esparrutik at geratzen da.
|
|
|
Orain zalantzan dago. Ez daki mutila kaleratu behar duen ala berari
|
ere
liburuaren ale bat oparitu behar dion.
|
|
|
–Oraindik
|
ere
liburua idazten ari naiz?, esan du Lertxundik buruan beste proiekturik ba ote duen galdetzean. Durangoko Azokarako prest egon dadin nahi du, hori dela-eta azken zuzenketekin buru belarri dabil egun hauetan.
|
|
|
Ahaleginak ahalegin, nago gaur bertan
|
ere
liburu egiturak euskaldungo diglosikoa ispilatzen digula, zati bat euskaraz bizi duena eta beste bat, kulturalki nagusia, erdaraz. Aurreko galdera errepikatuz, nola bizi euskaraz?
|
|
|
ISBNdunak dira horiek. Atzera argituko dut, alderaketa errazteko erabili ohi dudala irizpide zehatz hori, baina beste asko
|
ere
liburutzat jotzen ditudala nik, karnet zenbaki hori gabe. Horietako batzuk kontabilizatu ez, baina zerrendan sartu bai egin ditut (2006an argitaratutako liburuen zerrenda osoa www.jakingunea.com webgunean aurki daiteke).
|
|
2009
|
|
|
Ordurako liburua txukun argitaratua zegoen eta, bestalde, Donostiako Londres Hotelera gonbidatu zintuzten, leihoa itsasora begira duen gela batera gonbidatu ere. Alabaina, editore bakar batek ere ez zintuen zoriondu ez naiz antzezlana ohiko bilduma batean argitaratzeaz ari, bai baitakit antzerki liburuak are gutxiago saltzen direla; interesa erakusteaz baino ez naiz ari; zuzendari edo aktore bakar baten mendreena ere ez zenuen jaso eta, futxo!, barnealdeko zure hirian ez zenuen bakar batean
|
ere
liburua ikusi.
|
|
|
Indoeuropar artzain kulturak eta kultura erromatarrak eragin garrantzitsua izan zuten. Eta bere oihartzun batzuk orain arte
|
ere
liburuko beste atal batzuetan agertu dira: herri egutegian, jaiotzetik heriotzara arteko errituetan, kasurako.
|
|
|
Iturrama eta Yamaguchiko Civivox liburutegiek
|
ere
Liburuaren Nazioarteko Egunean parte hartuko dute.10 liburu irakurle bila izeneko ekimenaren bigarren edizioa eginen dute, auzoan zehar 10 liburu kalera atera eta irakurleak euren bila joatera gonbidatuz. Bilaketarako klabe batzuk emanen dizkiete irakurleei eta liburuak aurkitu dituzte harat honatean ibiliz.
|
|
|
Prentsaurrekoan izan dira, baita ere, Igor Zalakain eta Xabier Gutierrez Arzak jatetxeko sukaldariak. Azken bi horiek
|
ere
liburua egiteko prozesuan parte hartu dute. Secretos, Recetas eta Bocados liburuei jarraipena ematera dator.
|
|
|
Liburu horretako testuak jada ez dira eguzkia eta ilargia eta eguraldia, edo ura eta gaueko sua, gure egunerokotasunekoak. Baizik
|
ere
liburu hau? è scritto in lingua matematica, e i caratteri son triangoli, cerchi, ed altre figure geometriche, senza i quali mezi è impossibile a intenderne umanamente parola; senza questi è un aggirarsi vanamente per un oscuro laberinto? (Il Saggiatore, 1623).
|
|
|
Berak Krimena eta zigorra erosi zuen Maiderrek popatik eman ondoren. Eta nire harremana
|
ere
liburu baten erruz zapuztu zen, hasi aurretik ere.
|
|
|
Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioak eta Euskaltzaindiak deitutako 2008ko Resurreccion Maria Azkue sarietan irabazle izandako narrazioak eta olerkiak batzen dira liburu honetan. Euskaltzaindiak eta Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioak urtero deitzen dute lehiaketa hau, eta urtero
|
ere
liburua argitaratzen dute. Euskal eskola umeak eta gazteak literaturgintzara bultzatzeaz gainera, euren artean irakurketa indartzea dute helburu nagusi sari hauek.
|
|
|
Horrez gain, liburuaren edizioari ere aipagarri deritzot, orriotan argazkiak eta irudiak ere tartekatzen baitira, zenbaitetan irakurlea ikusle voyeur ere bihurraraziz. Canok berak
|
ere
liburuan idazle ikusle irakurle egile rolak nahasten dituen bezala. Eta saiakerako uneren batean irakurle erne eta asegaitzak egilearekin eztabaidatzeko tentazioa izan badezake ere, alferrikakoa izango zaio, liburu baten aurrean baikaude.
|
|
|
Hemengo leku batzuetan, erromintxela hizkuntza forma hori. Lougarotek
|
ere
liburuan adibide zenbait ematen ditu. Tziganoak Europara jin zirelarik, muga guneak hautatu zituzten, anitzetan.
|
|
|
Guraso eta hezitzaileendako tartea ere badago. Guztiendako
|
ere
liburuen mundura gerturatzeko aukera polita da. Irakurle klubaOlaztiko Udal Liburutegiak ere deialdi interesgarria egin du:
|
|
|
–Iniciativas Orozco, SL. Establezimendu laguntzailea?. Berriro
|
ere
liburua eskatu, eta beste erreklamazio orri bat eman zidaten, eta hartan adierazi nuen, han azaldutakoaz bestera, erreklamazioa jarri nion hark ez zuela erreklamazio orria izenpetu nahi izan. Nire atzetik, bulegoa bete erretiratu, immigrante... oihuka ari ziren, protestan, ordubete pasa zeudelako esperoan.
|
|
|
Ez da izanen hizkuntza gutxituen aldeko ekimen bakarra. Bretainiako Carhaix hirian, adibidez, atzo bezala, gaur
|
ere
liburu azoka eginen dute. Han bildutakoek, Baionako eta Carcasonako irudiak ikusteko eta mintzaldiak entzuteko parada ukanen dute.
|
|
|
Liburuak zientzia ikasketetan duen erreferentzialtasunagatik, egileen asmoa euskal ikasleen artean
|
ere
liburu hau klasiko bihurtzea da. Kalkulu diferentzial eta integralaren oinarrizko kontzeptuak lantzen dira eta ingeniaritza zein zientzia lizentziatura guztietan erabiltzeko parada eskaintzen du, Anguloren arabera.
|
|
|
Baina probokazioak alde batera, eta diskurtsoan sartuz, badu interesgarririk
|
ere
liburu honek. Emakumeek idatzitako liburuetan, sarri goraipatu izan da beren gorputzaz eta beren gorputzetik idazteko egindako ahalegina.
|
|
|
Goiz batean, Kronsky agertu zen berriro
|
ere
liburu dendan. Giro freskoa egon arren, egun eguzkitsua zen, eta haizeak pomelo usaina zabaltzen zuen hirian, almendra zaporearekin batera.
|
|
|
Beste askotan bezala, gaur
|
ere
liburu bat zabalduko dut eta istorio bat irakurtzeari ekingo diot. Ez dakit zer ekarriko didan istorioak, baina laster pertsonaia berri batzuk ezagutzen hasiko naiz, kontu segurua da.
|
|
2010
|
|
|
Vilenkin multibertsoaren teoria antropikoetan aditua da. Eta gaiaren dibulgazioa egiten du ondo idatzita egin
|
ere
liburu honen bitartez. Vilenkinen arabera, beste unibertso batean zu zara Estatu Batuetako presidentea.
|
|
|
hau jarriko dut eta beste hau ez, senak aginduta askotan, eta beste askotan zergatik ez dakidala? pasatu nuèn tuberkulosiaz
|
ere
liburu ongi potoloa bete baitaiteke, nik uste; hondarrean, ordea, funtsezkoa azpimarratzearekin konformatu dut, lehenengo gauza, hauxe:
|
|
|
Susa koek, esaterako», idatzi dit Jimenezek. Baina batek duda egiten du, inoiz anonimatu hori lortu ote zuen, izan
|
ere
liburuaren urte berean, 1985ean, Susa aldizkariko kritikan, Xabier Mendiguren Elizegik aipatu egin zuen egilearen izena.
|
|
|
Ez zuen berehala liburutegi baten amaieran kokaturiko putetxerik imajinatuko. Lurrean
|
ere
liburuak daude edonon, ordena gehiegirik gabe, etxeak oka egiteraino pilatuta.
|
|
|
2009ko Azkue sariak irabazitako narrazioak eta olerkiak batzen dira liburu honetan. Euskaltzaindiak eta Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioak urtero deitzen dute lehiaketa hau, eta urtero
|
ere
liburua argitaratzen dute. Euskal eskola umeak eta gazteak literaturgintzara bultzatzeaz gainera, euren artean irakurketa indartzea dute helburu nagusi sari hauek.
|
|
|
Hardwareari dagokionez, sei hazbeteko ukipenezko tinta elektronikoko pantaila du. Gainera, Fnac ek
|
ere
liburu denda propioa Androiderako, iPad erako eta iPhone rako. Prezioa 199 euro.
|
|
|
Literatura= Liburua= Kultura idatzia. Orwellek eta Huxleyk
|
ere
Liburuaren Kultura horixe zuten gogoan haien obrak idazterakoan eta Liburuaren Kultura horren gainbehera zuten kezka nagusi.
|
|
|
Lehen hilabeteak laino batean bezala joan zitzaizkion, berritasun haiek guztiak behar bezala irensteko dijestio aldi luzea balu bezala. Eskoletara joaten zen, eskolaz kanpoko hitzaldietara ere bai sarri, bibliotekan ikasten jarduten zuen... ikasle zintzo eta saiatua zen Kepa horrenbestez, asteburuetan etxera joaten zenean
|
ere
liburuen artean jarraitzen zuena, haien bitartez hiriburuko giroari eutsiko balio bezala.
|
|
|
Lerro hauek idazten ari naizen heinean, zenbat kontu datozkidan burura!; baina ezin guztiak kontatu, ezta beste ehun urtetan ere; esan nahi dizudana da etengabe nabilkizula aukeratzen: hau jarriko dut eta beste hau ez, senak aginduta askotan, eta beste askotan zergatik ez dakidala... pasatu nuèn tuberkulosiaz
|
ere
liburu ongi potoloa bete baitaiteke, nik uste; hondarrean, ordea, funtsezkoa azpimarratzearekin konformatu dut... lehenengo gauza, hauxe: berri gaiztoa —tuberkulosiaren aurkako borrokan gaixoak hiltzea zen araua, ez hiltzea salbuespena— ezin hobeto hartu nuen; gure amari esker, beharbada; jendeari" zerbait" erakusteko gogoa ere ez nuen makala, egia esan —anai arrebei eta guraso izebei bereziki—," neure munduan" bizitzeaz gain, heroi bat ere izan bainintekeen, adibidez; gainera, neure erlijioa nuen, gurutziltzatua gurtzen zuena:
|
|
|
Txikitan ez genuen inoiz euskal gramatikarik erabili izan eskolan. Irakurtzeko
|
ere
liburu zaharrak besterik ez zegoen. Ni euskaradun izanik, ezjakin bat sentitzen nintzen neure hizkuntzan.
|
|
|
Bide luze honetan liburugintza beste askotan ere landu dugu, modu batera edo bestera, egunkari, aldizkari eta batez
|
ere
liburuetan, Euskal idazleak, gaur eta Euskal kultura gaur lekuko. Zehatz zehatz gaiari lotuak dira, baita ere, XX. mendeko euskal liburuen katalogoa bost tomotan eta 2007an argitara eman nuen 30 urte liburugintzan, hain zuzen ere 1976tik 2005era aldizkari honetan egin ditudan lanen laburpentxo eguneratua.
|
|
|
Hau ez zen aurrerapen txikia. Bide beretik, Spinoza juduak
|
ere
liburu sakratuak interpretazio dogmatikoetatik ateratzea gomendatu zuen, eta moralaren dimentsio publikoa (zuzenbidearekin zerikusia duena) eta dimentsio pribatua (nork bere kolkorako gorde behar duena) bereizi zituen. Erlijioa bigarren honetan kokatu zuen, isla publikorik behar ez duen dimentsioan, alegia.
|
|
|
Euskal kultura beren getthotik atera behar dute (zein?) eta kanpotik ekarri behar dituzte aholkua eta eredua, barnekoa ezagutu gabe. Ez dakit bihi batek
|
ere
liburu bakarra irakurri duenez, maskarada batean zer baden jakiteko. Baina Urbeltzen sorkuntzetako batetik ateratzean euskal dantzako" adituek" txarra atzematen dute beti.
|
|
|
Liburu hau euskara batuaren arauetarik urrundu gabe idatzia da, eta Euskaltzaindiak hitz baten forma finkatu ez duenean edo hautuan utzia, gehienetan Iparraldeko moldeak hobetsi ditut, denek ulertzeko helburua gogoan atxikiz halere. Horregatik, ulermena laguntzeko, Hegoaldeko moldeak
|
ere
liburuaren bukaeran den hiztegi batean eman ditut. Esperantza dut, oro har, irakurleek hain bereziak diren solasaldi horiek ulertuko dituztela, bederen euskararen aldetik sobera trabarik kausitu gabe.
|
|
2011
|
|
|
Ondasun publikoa behar lukeen bilduman eztabaidagai litzateke
|
ere
liburuen lizentzia, CEDRO bezalako erakundeetatik libro egonik Creative Commons lizentzietarik bat hautatzea dago, sareko hedaketa doako eta unibertsala barne. Papereko edizioak 4 euro arteko prezioa behar luke (eta ez 20), euskaldunok beti ordaindu behar izaten ditugun bidesariak gainditzeko tenorean.
|
|
|
Batetik, Patxi Zubizarretak euskaratu duen Salbazioko Armada eta Gerardo Markuletak gaztelaniara itzuli duen El ejército de salvación batera kaleratu direlako. Bestetik, Aurelia Arkotxaren eta Alberdaniakoen laguntzarekin, Abdela Taia bera egon zelako Donostian egin zen liburuaren aurkezpenean (jarraian, Bartzelonan eta Madrilen
|
ere
liburua aurkeztekoak ziren). Gogoratu, egunkari honetan atera zen idazleari eginiko elkarrizketa ere," Nire heroi propioa naiz" titularra zeramala.
|
|
|
Nire osabak obsesioa edo horrelako zerbait dauka liburuekin. Beti leitzen ari da, eta kalean
|
ere
liburu bat hartuta ibiltzen da askotan, irakurtzen. Ez dakit nola ez dituen muturrak hausten poste bat edo argiaren farola horietako bat jota.
|
|
|
Soberako azalpenik gabe edo behar diren azalpenak emanez, mintza gaitezen guhaur
|
ere
liburu honetaz, bere bi egileez, eta bakoitzak darabilen mintzairaz. Josu, trantsizioa deitzen den aldi horren ondotik sortu zen eta euskara du ama hizkuntza, halaxe deliberatu zutelako haren gurasoek, haurrak jin aitzin euskaldun berri bilakatu baitziren biak; euskaraz eginak ditu bere ikasketak, eta hizkuntzarekin zernahi egiten ahal duen artista da, ahoz, idatziz edo bertsotan.
|
|
|
Euskal bertsioak
|
ere
liburu horretan egongo dira, ezbairik gabe: Alizia gauza miragarrien munduan (1968), Alizia (1974), Alizia herrialde harrigarrian (1979), Alizia herrialde miresgarrian (1980), Aliceren abenturak lurralde miresgarrian (1989), Alizia lurralde harrigarrian (2000)?
|
|
|
Erderazko liburu bat irakurtzen dutanean, barruan daukanak ematen dit neri zer guztia, bost inporta dit izkuntzak, izkuntza, gaiñeko azala baizik ezpaita; egilleak barruan daukan esangoa adierazteko bide bat besterik ez. (...) Joan gaitezen, bada, euskeraz
|
ere
liburu baliotsuak egitera, mamitsuak, barruan funtsezko zerbait dakartenak. Barruko giar orrek emango dio euskal liburuari bere zera, bere balioa, bere pisua, ez izkuntza utsak.
|
|
|
Garai hartan, iraultza handia izan zen planteamenduaren izaera arau hausleagatik, elikadura ohiturekin alderatuta. Gaur egun, oraindik badira estrategia zorigaiztsu horiek jarraitzeko jarraibideak dituzten liburuak, aipatutakoetatik (oraindik
|
ere
liburuen izenak erreklamo gisa dituztenak) beste askoraino, hala nola Antoineko Dieta, Montignac edo “disoziatutako dieta”. Eragozpenak, arriskuak eta/ edo kontraindikazioak:
|
|
|
Adierazi dezakedan guztia dute, gero irakurlearen interpretazioa gelditzen da", gaineratu zuen egileak. Carmen Puerta editoreak
|
ere
liburuaren maketazioak ere horretarako gonbitea ematen duela nabarmendu zuen, olerkiak orrien goiko partean egonda, orri gehiena zuri gelditzen baita," dena betetzen du poesiaz, eta norberak betetzeko da ere". Puertak errezitaldirako olerkiak aukeratzea zaila izan zitzaiola nabarmendu zuen," heriotzatik erotismora bat batean pasatzen delako". Naturako elementu ugari agertze... Baina baita gorputzari dagozkionak, egunerokotasuneko elementuak, amodioa eta desamodioa, umorea eta ironia puntuak.
|
|
|
Pare bat liburu utzi berri ditut eta zein utzi hautatzerakoan etxean dauzkadan liburuei erreparatu diet. Oroimen desberdinak ekarri dizkidate. Berriz
|
ere
liburuak eskuetan edukitze honek (mesanotxean ditudanak hautsa hartzeko bakarrik daudela diruditenez) liburu berri bat irakurtzera animatu nau. Lehen saioa egin ondoren halako sentsazio atsegin bat nabari dut, azken boladan falta izan zaidan zerbait berreskuratu izanaren sentsazioa.
|
|
|
Hala, 2000 urteko irakurlea segur aski harritu egingo da berak espero zuen dokumentua ez aurkitzeaz, harako beste Village à l, heure allemand bat, edo, zergatik ez, Anne Franken Egunkari bat??. Harritu egingo da era berean, juduen aurkako jazarpenaren aztarnarik
|
ere
liburu horretan ez aurkitzeaz, hautatzen duen bide bakarra" gizabanakoaren patua" baita eta ez" erlauntzeko espiritua" (Virginia Woolfek unreal loyalties deitzen zuena, kidetasun sentimendu iruzurti hori, eta Irène Némirovskyk betiere uko egiten diona, hemen Zumardi Handian ilustratzen den auzotarren arteko burgoikeria hori alegia). Eta harritu egingo da, azkenik, Suite frantsesa eta Chaleur du sang obren autore desgaraiko hori eta David Golder eta Arimen maisua eleberri ez zuzenen egilea idazle berbera dela ikustean.
|
|
2012
|
|
|
Are zailagoa da ziur aski hirugarren bidea, Iban Zalduak deitu izan dion bezala, salmenta arrakasta duen goi mailako literaturarena hain zuzen ere. Daniel Pennacek orain dela hainbat urte irakaskuntzan batez
|
ere
liburu gustagarriak erabiltzeko aholkatu zigunetik, gauza asko esan dira bi literatura mota hauen gainean, baina orokorrean ados nago literatur sistema osasuntsu batean bi plater motak behar direla defendatzen dutenekin, Lander Garrok aurreko batean hemen berton esan zuen legez, nahiz eta esateko modu hau sinplista samarra izan, hiru mila eta bostehun karakterreko artikulu bati dagokion moduan.... Azken bolada honetan apokaliptiko asko sortzen ari dira, zeintzuentzat benetako literatura larriki zaurituta dagoen.
|
|
|
–Satira unibertsala: batez
|
ere
liburuaren 4 zatian. Garaiko teoria positibisten aurka, Swiftentzat gizakia gaiztoa da izatez, baina hobetu daitekeena; ez zen, beraz, fatalista haren ezkortasuna, nahiz eta ematen duen itxaropen handirik gabe joan zela mundu honetatik.
|
|
|
liburuan adierazten diren jarduera protokoloei jarraitu behar zaie. Puntu honetako edukiak
|
ere
liburu horretatik ateratakoak dira. 4.5.3 Hizkuntza tratamendua Partzuergoan Jaiotzen diren unetik bertatik hasten dira haurrak komunikatzen, eta haurren zezeldurak, irribarreak eta negarrak hasierako komunikazio horren adierazle dira.
|
|
|
Baten eta bestearen iritziak trukatuz, luze aritu ziren kultura aniztasunaren inguruan hizketan. Liburu arteanAste bat lehenago, maiatzaren 20an, eguraldiak batere lagundu ez bazuen
|
ere
liburu trukea egin zen Irurtzungo Foru plazan. Irurtzundar batek baino gehiagok etxetik liburua eraman eta beste batekin etxera bueltatzeko aukera izan zuen.
|
|
|
Eta liburu gaiaren edukiaren berri laburra eman zuen —Haizearen bestaldetik bihurtua ote zen gero Askatasun printzak titulu hura? — Jakinek erabakia zuen, ordea, literaturaren alorreko argitalpenetan ez sartzea; horren berri jakitean (1975eko abuztuan) gutun bat idatzi zuen Txillardegik, erabakia ziurtatzeko eskatuz, beste argitaletxeren batera jo ahal izateko. Hala
|
ere
liburua nondik nora joango zen azaldu zuen berriro. Jakinen aldetik erantzunik ez eta, ostera idatzi zuen irailaren 9an azken erabakiaren berri jakin nahian, Eguberrietarako argitaratzeko ametsa adieraziz gainera.
|
|
|
Bada, aipagarria da Joseba Agirreazkuenagak liburu hau idaztean hain juxtu ere kontrako prozesua gauzatzea: bi hamarkadako ikerketak sintetizatzen dituen liburu garrantzitsu bat idaztera zihoala kontziente izanik, euskaraz idaztea deliberatu du, hain juxtu
|
ere
liburu horretako ideiak eta planteamenduak euskaraz zabalduak, hausnartuak eta eztabaidatuak izan daitezen.
|
|
2013
|
|
|
Michael Rosenek haur abesti ezaguna moldatu eta liburu hau idatzi zuen, eta Helen Oxenburyk, kontakizunaren tonua eta estiloarekin bat eginez, ilustrazioak egin zitun. Hauetan, irudietan, kolorezkoak eta zuri beltzekoak tartekatzen direla ikusiko dugu; eta koloreen aukeraketa
|
ere
liburuaren erritmoarekin erlazionaturik dugu: eragozpen, zailtasun, traba bat agertzen denean mugimendu eza edo geldoa ikusiko dugu, irudia zuri beltzean… zailtasun horren irtenbidea berriz, hurrengo orrian ageriko zaigu koloretan, familiako kideak aurrera egiten, hartza harrapatze bidean.
|
|
|
Koadernoan zertxobait idatzi eta hautsi, beste zertxobait idatzi eta erre; horrela aritu zen urteetan. Azkenean bi nobelak amaitu zituen, baina errejimen frankista indarrean zegoen eta diktadoreak botereari eutsi bitartean ezin zituen inolaz
|
ere
liburuok argitaratu. Aita zenak esaten omen zion bertsorik kantatu ezean lehertu egingo zela.
|
|
|
Baina gero dago Estatua esaten duena hori egin behar dela, baina egin behar dela protokolo batekin, zeremonia batekin, hierarkizazio batekin... Hori
|
ere
liburuko gaia da, eta nik uste dut Euskal Herriaz pentsatu nahi duenak aurki ditzakeela gogoetak horretarako liburu honetan ere. Reader' s Digest irakurtzen ageri den zure amaren erretratuan bada Euskal Herriari buruzko gogoeta bat.
|
|
|
Hitzaldiei izua zien beste lotsati porrokatu bat Borges zen. 42 urte bete zituen arte adiskide bati ematen zizkion bere diskurtsoak irakur zitzan, eta ondoren
|
ere
liburu pila handiak jarri ohi zituen bere aurrean hitz egin behar zuen bakoitzean. Behin galdetu zioten ea zergatik betetzen zuen mahaia liburuz, gero aipamenik egiten ez bazuen, eta berak erantzun zuen liburu pila horien atzean ezkutatuta seguruago sentitzen zela, esan nuen, eta ezin izan nuen leihatilatik zabaltzen zitzaigun ikusmirari begiratu gabe jarraitu.
|
|
|
Salamancako Casa de Mancebía delakoan bi Gazteletako, Andaluziako, Portugalgo, Berberiako eta Napoliko erresumako emakumeak aurkitzen ziren bezalaxe, liburu saltzaileek Sevillatik, Alcalatik, Medina del Campotik, Bartzelonatik eta Anberestik ekarritako generoa jartzen zuten salgai beren dendetan. Are gehiago, Salamancan larrua eta jakituria elkarrekin ere ager zitezkeen, urdangen etxeetan
|
ere
liburuak ez baitziren hain bakan. Gehienek irakurtzen ez bazekiten ere, ez zioten uko egiten estudianteen ikasliburuak ordain gisa hartzeari, beren zerbitzuak pagatzeko sosen ments zebiltzanean.
|
|
|
Gero, korridore batean barna, gelaxka itsu eta hertsi bateraino. Hemen
|
ere
liburuak nagusi, apaletan gabe, lurrean pilaturik, arratoi eta saguen mende. Bertze batzuek mahai bat betetzen zuten abantzu osoki.
|
|
|
Antton Luku ere aparte dagoela ematendu, dialektala delako, eta Hegoaldean gutxi agertzen delako. Lehen diktadurak liburubat di da debekatzen zuen kriterio batzuekin, orain
|
ere
liburu batzuk desagertuko diramerkatuan beste kriterio batzuekin.
|
|
|
Euskaltzale, literaturazale eta are antropologia ikertzaileentzat
|
ere
liburu balios eta zoragarri bat plazaratu du berriki Maiatz argitaletxeak: Urruneko Mendebalean artzain.Liburuaren izenburuak ederki laburbiltzen du gaia:
|
|
|
Beraz, zenbaitetan jakingarri gerta dakizkioke irakurle arruntari itzulpenaren barruko gogoetok, eta baita pizgarri
|
ere
liburua erosteko.
|
|
|
Lehenengoa hartzaileei buruzkoa zen. Argi zegoen Ostalaritza eta Turismoa lanbide arloko goi mailako heziketa zikloetako gure ikasleentzat egin nahi genuela batez
|
ere
liburu hau. Baina, gainera, nahi genuen sektore horretako edozeinek gai hori buruzko oinarrizko ezagutzak hemen topatu ahal izatea.
|
|
|
Batez ere bi mutilen arteko harreman estua galtzen den heinean, sortzen diren eztabaidak eta ezinegonak oso ondo deskribatuta daudela iruditzen zait. Hala
|
ere
liburua ez da gazteen bizian bakarrik, baizik eta urte batzuk pasa ondoren, jada hirurak helduak direla eta bakoitzak, bere aldetik, beren bizitza egin ondoren munduko herrialde ezberdinetan, beren topaketa ere deskribatzen du. Topaketa hauetan (gazteetan bikotea izandako bietan batez ere) oraindik ere hasieratik izandako sentimenduak, jeloskorrak, ezinegonak eta segurtasun ezak hor daudela antzematen da.
|
|
|
Jakinik
|
ere
liburuaren etorkizuna digitalean izango dela, auskalo zenbat urte barru, gaur gaurkoz abiatu gabe gaude hegaldi horretan. Espainiako Estatuan %2, 5 bakarrik igo da.
|
|
2014
|
|
|
Ez al da hura kohesiorik gabeko fitxategiak, piezak, gorde eta mantentzeko instrumentu bat? Ez al du horrek
|
ere
liburuarekin zerikusirik. Ez al dira biak hitzen memoriarako gordailuak?
|
|
|
soberako koiperik gabekoak eta helburura nahiko zuzen joaten direnak. Jendea batez
|
ere
liburu honekin ari zait esaten estiloarena. Heldu naiz estilora ohartu gabe.
|
|
|
Maisu eta irakaslearen artekoak kontatzen ditu Sakabiri buruzko testuak, esaterako. Pisu berezia du Jacinto Rivas Elgeta k
|
ere
liburuan, eta Sakabiren hitzek ematen dute haren garrantziaren neurria: «Beragatik izan ez balitz, ez zegokeen hemen trikitixarik».
|
|
|
Liburuaren hitzaurrean Lionel Joly Euskaltzaindiaren Euskararen Historia Soziala egitasmoko kideak dioenez, liburua historialari baten lana da. Hainbat kasutan soziolinguistikaren kontzeptuak agertzen badira
|
ere
liburuan zehar, aurkezpena bera ez da kontzeptu soziolinguistikoen arabera antolatu, nahiz eta liburuaren azken zatian Juan Madariagak diglosiari buruzko azterketa bat egiten duen.XVII. eta XVIII. mendeetako estruktura sozialaHamahiru zatitan banatuta dago liburua; zati gehienek aski estruktura finkoa dute. Bere ikergaiari buruzko iturri garrantzitsuenak zeintzuk diren zehaztu ondoren XVII. eta XVIII. mendeetako estruktura soziala zehaztu du Juan Madariagak eta, zehaztapen horiek dira liburuaren zutabe.
|