|
2008
|
|
|
Beraz Sabino Aranaren hizkuntza eredua sutsuki defendatuko zuen elkartea ez zen zuzenean abandotarraren liburuak irakurtzen zituzten jeltzaleen artetik sortu, baizik Bustintzaren eskola praktikoetatik. Bustintzarekin batera Azkue
|
ere
itzuli zen katedrara 1909an. Hala ere, ordurako Euzkeltzale Bazkunako nukleoa Bustintzarekin hezita zegoen, eta hurrengo etorriko zirenek ere arrazoi ideologikoak medio haren bidea hobetsiko zuten.
|
|
2012
|
|
|
Itzulpena Nafarroako Erregina Joana Albretekoaren eskariz egin zuen, Erreforma Kalbinistako testu kanonikoak herritarren artean zabaltzeko Erreginak zuen asmoaren barruan. Testamentu Berriaz gain Calendrera eta Abc edo Christinoen instructionea
|
ere
itzuli zituen Leizarragak, denak ere 1571 urtean Larroxelan argitaratuak, baina Testamentu Berriaren itzulpenagatik da batez ere ezaguna. Guri ere testu hori interesatzen zaigu gehien, testu horren hitzaurrean agertzen baitira itzultzaileak itzulpengintzaren inguruan zuen ikuspegiaren hainbat arrasto.
|
|
|
(1882). Fénelonen fabula batzuk
|
ere
itzuli zituen, oraindik argitaratu gabe daudenak: Fénelonen konderak?
|
|
|
Ars amatoriaz gain beste testu klasiko batzuk
|
ere
itzuli zituen Ibinagabeitiak, besteak beste Virgilioren Bukolikoak(. Unai kantak?) eta Georgikoak(. Alor kantak?). Izan ere, gerra aurreko eta osteko urte haietan izugarrizko garrantzia ematen zitzaion literatura obra klasiko itzultzeari.
|
|
|
Platonen lanak
|
ere
itzuli zituen Zaitegik. 1962an Platon, eneko atarian argitaratu zuen, Platoni buruz euskaraz idatzitako lan mardula.
|
|
|
Hor ditugu, adibidez, Jose Altunak euskaratutako Oscar Wilderen Ipuñak (1927) eta Grimm anaien ipuñak (1929), Alexandro Larrakoetxearen Grimm anayen ipuñak (1929) edo Gabriel Manterolaren Schmidten Ipuintxoak (1929). Ipuin bilduma horiekin batera, bestelako ipuinak
|
ere
itzuli ziren urte haietan, hala nola Cervantesen Agure kezkatia (1930), Lino Akesolok euskaratua; Dickens-en Eguarri abestia (1931), Ander Arzelus. Luzear, donostiarrak itzulia; edo Giulio Cesare della Croce k idatzi eta Bernardo Maria Garro Basterretxea. Otxolua?
|
|
|
Bere itzulpenak, ikusi dugunez, nahiko modu librean egiten zituen arren, Olabideren itzulpena bere fideltasun, zuzentasun eta zehaztasunagatik miresten du. Orixek berak
|
ere
itzuli zituen euskarara Lau Ebanjelioak, bera bizi zela argitaratu ez baziren ere (1967an kaleratutako Itun Berrian agertu ziren, Anizeto Zugastiren eta Jaime Kerexetaren beste itzulpen batzuekin batera).
|
|
|
76 1934an argitaratutako Barne muinetan liburuko. Itzai zekena? poema
|
ere
itzuli zuen gaztelaniara, baina kasu horretan badirudi zentsura kontuengatik egin zuela. 1930eko Olerti Eguneko lehiaketara aurkeztu zuen Orixek, eta, antza denez, lan guztiak gaztelaniazko itzulpenarekin aurkeztu behar izan ziren, zentsura lanak errazteko.
|
|
|
276). Ez dakigu, ordea, Mirandek atal horietaz gain liburuaren beste zatiren bat
|
ere
itzuli ote zuen. Lagunei idatzitako gutunetan aipatzen duenez, Zarathustraren hitzaurrea ere itzuli omen zuen, baina hori ere argitaratu gabe geratu zen eta ez da orain arte behintzat aurkitu.
|
|
|
Ez dakigu, ordea, Mirandek atal horietaz gain liburuaren beste zatiren bat ere itzuli ote zuen. Lagunei idatzitako gutunetan aipatzen duenez, Zarathustraren hitzaurrea
|
ere
itzuli omen zuen, baina hori ere argitaratu gabe geratu zen eta ez da orain arte behintzat aurkitu. Honela ziotson Ibinagabeitiari 1954an bidalitako gutun batean:
|
|
|
Gaur egun, Arestiren itzulpen guztiak Susak argitaratutako Arestiren literatur lanak bildumaren 8 eta 9 liburukietan bilduta aurkitzen dira (Aresti 1986a, 1986b). Itzulpen horietaz gain, halere, badirudi Arestik beste hainbat testu
|
ere
itzuli zituela, nahiz eta gero ez ziren, bere izenean behintzat, argitaratu. Sarrionandiari irakurrita dakigu Asterix-en libururen bat itzuli zuela Arestik:
|
|
|
Azkenik, Juaristik eta Sarrionandiak aipatzen ez badute ere, Arestiren beste itzulpen sail garrantzitsu bat antzerkiek osatzen dutela iruditzen zaigu. Arestiren itzulpen argitaratuen artean bi antzezlan baizik ez dauden arren (Ramón del Valle Inclán en Jainkoaren hitzak eta Ugo Betti-ren Ahuntz herriko bide gabea), badakigu beste hainbat antzezlan
|
ere
itzuli zituela. –Euskal teatro berri baten beharra:
|
|
|
Autore nolabait ospetsu horien poemez gain, herri zapalduetako literatura ez hain ezagunak
|
ere
itzuli ditu euskarara Sarrionandiak; Euskal Herriak bezala herri eta kultura indartsuago baten zapalketa jasan behar izan duten herriei ahotsa itzuli nahi izan die horrela. Besteak beste, palestinar borrokako poemak aipa genitzake:
|
|
|
Hayil. Assaqilah(?), Samih Al Quassim (1939), Mahmud Darwich(), Salim Jabran (1947), TawfiqZayyad() eta Fadwa Touqan() poetek palestinar herriaren zoritxarreko patua kantatzen dute poema horietan. Era berean, xhosa hizkuntzan idazten zuen Samuel Edward Krune Mqhayi() poeta afrikarraren poema bat
|
ere
itzuli du Sarrionandiak, non Britainia Handiak Afrikan egindako konkistak deitoratzen diren. Antzeko arrangurak irakur daitezke Ipar Amerikako indioen hondamena salatzen duten poemetan:
|
|
|
Itzuli dituen testu frantsesak ez dira frantziar literaturako autore ezagunenek idatziak. Charles Baudelaire litzateke itzuli dituen idazle frantsesen artean kanonikoena (Orixek edo Santi Onaindiak, esaterako, inola
|
ere
itzuliko ez zuketen poeta madarikatua). Gainerakoak nahiko marginalak dira:
|
|
|
Itzulpena galdu egin zela uste dut eta ez da argitaratu. François Villon en poesiak
|
ere
itzuli nituen, Urkatuaren balada, esaterako. Jean Arp en gauza bat berriz, gogoan dut:
|
|
|
113 Antologia horretan sartu zituen Bandeiraren hiru poema lehenago
|
ere
itzuli zituen, eta Hezurrezko xirulak (1991) antologian argitaratu. Bi liburuetako bertsioak, dena den, ez dira guztiz berdinak.
|
|
|
Gainera,, benetako? epigrafeak
|
ere
itzuliak izan ohi dira askotan, Sarrionandiak berak moldatu, egokitu edo birsortuak, alegia. Hortaz, apokrifoek autoretzari eman ohi zaion gehiegizko garrantzia apaltzeko aukera ludiko bat eskaintzen dute, eta, idazketaren izaera soziala?
|
|
|
Titulua, Chung Wang, «udaberri eskena» itzuli dugu, baina «udaberri gatibua»
|
ere
itzuli izan da, eskenaren zarratu zentzua adierazteko (Sarrionandia
|
|
2013
|
|
|
Prentsa joko horretan sartu zen, bai, baina fama txarra ere bildu zuen horregatik. Propagandak hein batez baizik ez zuen funtzionatu, bere kontra
|
ere
itzuli zen. Alabaina, gerlan zebiltzanek egiazko berriak jakin nahi zituzten, bai gerlako berri orokorrak, baina baita beren herrialdeko berriak ere.
|
|
2015
|
|
|
eguneroko bizitzan, artean, erlijioan eta abar. Klasikoetara itzultzean, gizakia bere baitara
|
ere
itzultzen da, eta poliki poliki, giza nortasunaren konkistaren oinarriak finkatuz joango dira. Konkista hori norbanakoaren eta giza duintasunaren aurkikuntza ere badira, eta gizakiaren duintasun moral eta artistikoaren kontzeptu berri baten aldarrikapena.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, Larzabalek utzi informazioaren arabera, badakigu beste antzerki batzuk
|
ere
itzuliak izan zirela: Le Cuvier:
|
|
2021
|
|
|
Beraz, argi dago bada
|
ere
itzuliak baduela kontzesio kutsua. Gure idazleen artean anitzek kontzesibo moduan erabiltzen dute bada ere nahiz badere (badare bezala ere), mendeko perpaus arruntak sortuz horrela.
|
|
|
42.19.2o Esan beharra da, nolanahi ere, ezta edo eta ez sarriago eta ugariago ageri direla liburuetan beren pareko diratekeen baiezkoak baino (baita, eta bai), berdin dela ere DMa agerian duten nola DM hau gabe ere. Hona hemen adibide batzuk eta ez
|
ere
itzuliaren gainean moldatuak: Inori gaizkirik ez egitea ez egintzaz, ez hitzez eta ez ere gutiziaz (Legaz); Eta egia hau da:
|
|
|
Nolabait
|
ere
itzultzekotan ‘gauza bera’, ‘gisa berean’, ‘modu berean’ edo horrelako zerbait esan nahi luke honek: Zorakeria da biztua luzea desiratzea; zorakeria da halaber etorkizuneko bizitzaz ez oroitzea.
|
|
|
Gramatika honetan aurrerago azalduko da arazoa, baina koherentea litzateke orain arte esaten dugunarekin, hor ere burua, a determinatzailea kasu honetan, amaieran ageri baita. Kontu honetara berriz
|
ere
itzuliko gara gramatika honetan (§ 2.13: " Determinatzailea (k) eta DSa").
|
|
2023
|
|
|
hainbat hizkuntzatan maiz egindako galderak. 2021ean ereduari buruz maiz egindako galderen inguruko artikulua argitaratu zen ERAn, eta hori euskaraz eta gaztelaniaz egin ez ezik, Nafarroan erabiltzen diren beste sei hizkuntzatara
|
ere
itzuli genuen, erreferentziazkoa izateko asmoz. Horrek, gainera, eskatu zuen http://www.era.eus webgunea prestatu behar izatea hainbat hizkuntzaren arteko nabigazioa onartzeko.
|