|
2000
|
|
|
—Hortxe izan duk, gaueko hamaika eta erdiak aldera —Ximurrari izerdia lerratzen zitzaion buru oihanberritutik beheiti— Guri so zeudean, beren kamioneta zahar berdetik, eta ez zaidak gustatu. Barnean gelditzekotan egon nauk, baina ni
|
ere
haurrak eta andrea bezain amorraturik nengoan. Seiehun kilometro eginda pixa egiteko ere gelditu gabe, horrenbertze zor nioan neure buruari.
|
|
2001
|
|
|
Biztanleriari mugak ipintzeko biderik artezena haur galtzea da. Batez
|
ere
haur emeak ukaizten dira.
|
|
2002
|
|
|
Badirudi, gainera, haurrek gaizki hartu zutela Whoopi, Oiartzunen zegoenean. Haurra eta batez
|
ere
haurra pilotarekin ikusiz gero, deabruak hartua bezala ihes egiten du.
|
|
|
Artean
|
ere
haurraren irudia nuen buruan, baina, nola irudi haren gainetik behar baitzuen ene betekizun profesionalak, halaxe mintzatu nintzaion atsoari, umorea begitarte serio baten azpian gordetzen nuela:
|
|
2009
|
|
|
Newarkeko familia aberats batek hartu zuen haurra. Marthak ez zekien adopzio legeen berririk eta diru aurreratzen jardun zuen, nahikoa diru bilduz gero berriz
|
ere
haurra bereganatuko zuelakoan.
|
|
|
erabat aldatu balitzaio bezala, Damasok esan zionetik han Madrilen ez zuela Jainkoagan sinesten; berari ere jarrera hura nagusitzen baitzitzaion batzuetan, Jainkoa ukatzera zeramana: nola adostu eta bateragarri egin, bada, Jainko onaren irudia, gizon emakumeen eta haurren, batez
|
ere
haurren, zoritxarreko zoritxarraren erdian, Damasok esan zion bezala?; Domingok, baina, Damasok ez bezala, buru pentsamenduen mugimendu haiek joan etorrikoak izaten zituen, zeren, Jainkoa ukatu ondoren, beti iristen baitzen mementoren bat, itsas haizetik edo ilunabarreko eguzki gorritik esekia egon zitekeena?, zeinean bai baitzirudien ezen ukoa itsas haizearen esku ikusezinetan desegiten zela. Jainkoaren eskuetan, menturaz?
|
|
2010
|
|
|
–Haur fedea ez zait nahikoa?!; harik eta egun batean, urte batzuk igaro ziren, egia esan? zure hitzak ulertu eta nik neuk
|
ere
haur fedearekin ez nuela nahikoa ulertu nuen arte.
|
|
|
bakean utzi zintudan handik aurrera, nik neure baitan bakerik aurkitzen ez nuen arren, zure balizko kondenazioarekin kezkatuta; nik beste moduan sinesten bainuen garai hartan, eta ziur bainengoen zu kondenatu egingo zinela... horregatik hasi nintzaizun, beharbada, modu ezin paternalistago batean hurbiltzen, nire jarrera hura, denborarekin, zuk harrokeriatzat hartu zenuen arren; zenbat meza eta zenbat errezo eskaini ote nizkion geroztik Goikoari, zure arimaren alde!; eta zenbat aldiz etorri ote zitzaizkidan zure hitzak gogora: " Haur fedea ez zait nahikoa"!; harik eta egun batean —urte batzuk igaro ziren, egia esan— zure hitzak ulertu eta nik neuk
|
ere
haur fedearekin ez nuela nahikoa ulertu nuen arte.
|
|
2011
|
|
|
–Indio? hitza erabiltzen zuten umeok iraintzeko, eta oraindik
|
ere
haur asko etxera negarrez itzultzen dira amari eskolan, indio, deitu dietela esanez?
|
|
2012
|
|
|
Aurrera jarraituz neure ugazabaganantz (honelaxe deituko diot aurrerantzean), haren ondoan zegoen semerik gazteenak, hamar urte inguruko mutiko zital hark, zangoetatik heldu zidan eta, hain gora altxatu ninduenez airean, dardara bizian jarri nintzen; baina aitak kendu egin ninduen haren eskuetatik, aldi berean ezkerreko belarri ondoan eman zion zaplaztakoaz eraitsiko zukeen zaldun talde europar bat behera, eta mahaitik alde egiteko ere agindu zion. Baina mutikoak begitan hartuko ninduen beldurrez, eta gogoratuz gure artean
|
ere
haurrak berez zein bihurriak izan ohi diren txolarre, untxi, katakume eta txakurkumeekin, belauniko jarri eta, mutikoarengana keinu eginez, semeari barka ziezaion nahi nuela eman nion aditzera ugazabari, ahal bezain ongi. Onartu zuen aitak eta berriro eseri zen mutikoa; nik berarengana joan eta muin eman nion eskuan; orduan, ugazabak hartu eskua eta poliki poliki ni laztantzera behartu zuen.
|
|
2013
|
|
|
Igerileku bat zirudien zulo bat zegoen itsasontziaren gainaldean. Hutsik zegoen eta han
|
ere
haurrak zeuden etzanda.
|
|
2014
|
|
|
Eta ondoren esan zuenagatik
|
ere
haur bat iruditu zitzaidan, zeren eta kale itsu baten aurrean soluziobide zoriontsu baina alferrikakoa proposatu baitzuen:
|
|
|
–Zortziehun pezeta. Eta hauek
|
ere
haurrari emazkiozu.
|
|
2015
|
|
|
Afaltzeko garaian, lotarakoan eta gosari bitartean. Zorrotza izango zela ohartu zidan, eta ni
|
ere
haurrekin zorrotza izatea nahi zuela. Besterik ez.
|
|
|
Bada, saiakeraren indibiduo batzuek B dela esan zuten saiakera zertan zetzan azaldu baino lehenago. Kontuan izan halakoetan helduak
|
ere
haurrak bezalaxe portatzen direla eta «azkartxoenak» nahi dutela izan. Bada, Aschek erakutsi zuena zera izan zen:
|
|
|
Bera, ordea, aldrebeseko lekuan zegoen jaiotze beretik, birigarroaren habian jaiotako kukua bezala edo alderantziz. Amaren begiak
|
ere
haur zenetik gogoratzen zituen ederki gorrituta berari beha geratzen zitzaion bakoitzean. Nork esan behar zion bere amari, Frantziako Lecomte leinukoen emazte bikain hari, alaba beltz batez erdituko zenik noizbait?
|
|
|
Alferrik ibili nintzela seme deitzen eta horrelako tonto usainetan. Bladiren aita Hans da, ama Rita den bezalaxe, eta hortik aurrerako antzerki guztiak alferrikakoak dira, batez
|
ere
haur kaskagogor alemaniar batentzat.
|
|
|
Egia erran, Hilde andereak penizilinarik ba ote zeukan ere ez nekien! Harentzat
|
ere
haur bat baizik ez nintzen, gurpil aulkian zebilen haur errukarri bat, bitxikeria bat. Atsegina izaten zen nirekin, egia zen, baina, segur aski, jokaera jator hura erruki modu bat baizik ez zen izanen.
|
|
2016
|
|
|
Herritarren erdiek baino gehiagok dakite euskaraz. Batez
|
ere
haurren eta gazteen artean egin du aurrera, ia orokortzeraino: 19 urtetik behera, ia %90ek dakite.
|
|
2017
|
|
|
«Hemen eduki behar duzue», esan zuen Fronyk. «Berriro
|
ere
haurrekin borrokan. Jostatzekoak kentzen.
|
|
|
makurtu egiten da, ispiluaren alderdi marketsa aurpegi parean egokitu arte, eta goraxeago edo beheraxeago altxatzen du burua, barre artean, begira nolako sudurra, hara, orain ahoa, zelako kopeta, eta horrela, umeen moduan. ...ispiluko irudia ez baina bera ikusten dut, eta miretsi, zein berezia den, duen, umetasunetik emetasunera doan aro hori; bai gogoz bai gorputzez, pixkanakako aldaketa baino gehiago, askotan iruditzen zait haurra eta emakumea biak gorpuzki berean bizi direla aldi batez, helduak umea behin betiko kanpora egozten duen arte, eta tamala ere bada, olerkariak andrearen ederra laudatzen nekatzen ez badira
|
ere
haurraren sotiltasunak ere merezi baitu bere gorespena, gorespena merezi duenez, eta zer hoberik bien elkarketa baino, haur emakume honengan bezala, oraintsu umekeriak egiten, eta bat batean, ispilu beraren aurrean, andereño edo sentitu eta halako planta eta imintzioetan hasiko baita berehala, eta ez hori bakarrik: eskua berriz patrika zulo miragarri horretan sartu eta, egun batean belarritakoak, hurrengoan lepokoa, amaren bitxi-ontzitik hartutakoak jantzi eta haiekintxe hasiko da bere buruari goitik eta behetik begira, mariapainkeriatan.
|
|
|
Bat batean, nihaur
|
ere
haur ttiki senditu nintzen.
|
|
|
Eta, akojonatuta, lokaletik atera eta korrika doa berriz
|
ere
haurra bere lagunengana.
|
|
|
ez zaidala komeni ama izatea? Ezin naizela inola
|
ere
haur baten ama izan?
|
|
2018
|
|
|
Ezta guk txikitan geneuzkan txat luze, zirraragarri eta aldi berean arriskutsu haiek ere. Horregatik hasi ziren internet kentzen, azkenean oso arriskutsu bihurtu zitzaigulako, batez
|
ere
haurrontzat. Haren mugara iritsi zela ere esan zuten.
|
|
2019
|
|
|
poz pozik daude ama izatea eragozten diotelako; beretzat bakarrik nahi dute pribilegio hori, temati. Ama legitimoari
|
ere
haurra baztertzeko aholkatuko diote askotan, bularrik ez emateko, urrun bidaltzeko. Beraiek ere ukatu egingo dute existentzia txiki lotsagabe hori, beren ezaxolaz; edo, bestela, etengabe errieta egingo diote haurrari, zigorrak ezarri, baita tratu txarrak eman ere.
|
|
|
Erdi Aroan, aldiz, ez zekiten halakoak zer ziren; ez dago haien arrastorik XVIII. mendera arte. Emakume asko eta askorentzat, haurdunaldi kate etengabea zen bizitza garai hartan; bizimolde guria zuten emakumeek
|
ere
haur asko izanez ordaintzen zuten maite laxotasuna. Aro batzuetan, gizadiak jende kopurua apaldu beharra izan zuen; baina, era berean, nazioak beldur ziren ez ote ziren ahulduko; krisi eta miseria garaietan, ezkontzeko adina atzeratuz jaisten zen jaiotza tasa.
|
|
|
Beren biziaz eta ondasunez kezkatzen dira, jakina, baina atsekabetuenak beren etxeak hustu behar izan dituztenak dira, etxeak hesitik kanpo baitaude, oraingoz armadak zaintzen ditu, baina hortxe borrokatuko dira lehen gatazkak, horixe bada Alaren borondatea, loriatua bedi, eta, Lisboak armada kanpotarra garaiturik ere, aldiri oparo eta erosoa suntsiturik geldituko da. Meskita nagusiko alminar gainetik, egunero bezala, almuedanoak oihu egin zuen, karrankari, jakinik honezkero ez duela inor ere iratzarriko, gehienez
|
ere
haur errugabeak egongo dira lo, eta, ohi ez bezala, otoitz egiteko deiaren azken oihartzuna oraindik airean dagoelarik, hiriaren otoitzaren xuxurla entzuten hasten da, izan ere nekez aterako zen hiria loaren erresumatik loaren erresumara ozta ozta baizik sartu ez bazen. Goizak uztailaren edertasuna du, brisa arin eta leuna dabil, eta eskarmentuak engainatzen ez badu, gaur bero zakarra izango dugu.
|
|
2020
|
|
|
Ez zarete gauzak diren bezala esateko bezain helduak. Zama hori
|
ere
haurrei uzten diguzue. Baina niri ez zait axola popularra izatea.
|
|
|
Aperitiboaren orduan, hondartza ertzean paseatzen diren frantsesita nasaiak gogotik larrutu ditu Matildek, batez
|
ere
haurren kargu dauden zaintzaile gazteak. Gainera, emakumezko soldadu alemanak benetan desatseginak iruditu zaizkio:
|
|
2022
|
|
|
polizia nobela bat idazten ari nintzen eta Iruñean gertaturiko hilketak dokumentatu nahi nituen. Batez
|
ere
haur eta nerabeak interesatzen zitzaizkidan, 40ko hamarkadatik aurrera. Ez dakit Vazquezek nire istorioa irentsi ote zuen, baina ez zidan galdera deserosorik egin.
|
|
|
Lana zer zen ere ez zekien. " Bi haur zaindu behar nituen, eta neroni
|
ere
haur bat nintzen. Negar aunitz egin nuen han, balkoitik begiratu eta negar egin".
|
|
|
Amorratu egiten naiz kuadrillako umezainaren papera zein ondo egiten dudan gogoratzen didatenean. Nahi nuke nik
|
ere
haurren ipurdi gorrituentzako kremarik onenari buruz iritzia eman, haurdunaldian gehiegi tenkatutako larruazaleko ildoez kexatu txokolatezko tarta zatia ahoan dudala, edo lo gutxiko gauaren ostean amatasuna gorrotatu. Nahi nuke, baina ez naiz, eta horren partez inbidia ematen diedala entzun behar izaten dut.
|
|
2023
|
|
|
–Entzun diat azken urteetan lasaitua dela. Bai, alaba zaharrenak
|
ere
haurrak eskola elebidunean ezarri ditik. Euskal elkargoaren alde agertu duk, presoak hurbiltzearen alde mintzatua duk, Europako hizkuntza gutxituen agiria berrestea eskatu dik...
|