|
2000
|
|
|
" Nire liburutegi handia kiskalita dago. Euskal liburu bakarra
|
ere
ez dut. Pentsa ezazu zer galera den niretzat".
|
|
2001
|
|
|
Historiaren irakaspena guretzat: alemanek irabazi balute herri agintariek ez ezik Elizak
|
ere
ez zuen Ipar Euskal Herrian edo Frantzian, edo munduan?!, zinetako kontrakarrik erakutsiko nazien garaipenaren aurka.
|
|
|
Piarres Larzabal eta Mixel Labegeriek
|
ere
ez dute aurretik aipatu ez dugunik adierazi Aintzina n. Hark" Euskaldun gazteen biltzarreko egunean Uztaritzen eman predikua" n aditzera ematen zuen apez euskaldun gisa:
|
|
2002
|
|
|
Argi dago, nire ustez, ikasketa horiek eskaintzeko ardura nagusia herri erakundeei egokituko litzaiekeela; herri erakundeek, beraz, unibertsitatearen autonomiarekiko begirunerik ez lukete izan honelako kasu batean. Eman dezagun, bestalde, EuskalHe rriko unibertsitate batek
|
ere
ez duela euskarazko ikasketarik eskaintzen edo ez duela egiten gizarteak eskatzen dion neurrian. Kasu horretan ere, herri erakundeen ardura izan litzateke euskarazko ikasketen eskaintza bermatzea.
|
|
|
Negargarria da: unibertsitatean euskaraz ari diren ikasleen ezta erdiek
|
ere
ez dute EGA mailarik. Ikasle horiek unibe rtsitate mailako buru lanak eskatzen duen zorroztasunez eta fineziaz hitz egin eta idazteko gaitasuna izatea, ez da batereprobable irakur daiteke urtez urteko emaitzen txostenetan.
|
|
|
Esperientzia horien guztien porrotak eragin handikoondo rioak izan ditu zibilizazio islamikoaren baitan. Ia betierregimen horiek diktadura bilakatu dira —batzuetan oso krudelak gainera, Sadam Husseinek Iraken ezarritakoa adibidez—, eta inoiz
|
ere
ez dute lortu herria pobreziatik ateratzea. Deskolonizazioarekin irekitako hainbat eta hainbatitxa ropenek ez dute argirik ikusi.
|
|
|
Absolutismo teokratikoen desagerpenak, gehi kolonialismoak eta haren ondorengo deskolonizazioak erakarrit ako aldaketa ikusgarria (alderatu besterik ez dago munduho rren egungo mapa eta duela 100 urtekoa) pairatzen ari den eskualde geopolitiko horretan, Mendebaldeko doktrina politiko nagusiek porrotak baino ez dituzte lortu: liberalismoa inoiz ez da errotu ia inon (zergatiak, beste baterako); sozialdemokraziaren itzala, egitura kolonialak desage rtzearekin batera ahulduz joan da; komunismoa, gehienerrotu zeneko lekuetan bederen (Indonesia, Sudan, Iran...) errepresioa ren bitartez ito zuten Estatu Batuen aliatuek; faxismoak
|
ere
ez du eragin iraunkorrik lortu, kemalismoa bezalako korronteak alde batera uzten baditugu...
|
|
2003
|
|
|
Lekukotasun asko eta asko ezezagunak dira egun bizirik dauden senideentzat. Gumersindoren berri izan ez zuten bezala, liburuaren berri
|
ere
ez dute. Are gehiago:
|
|
2004
|
|
|
Alemaniako egunkarietan asko idatzi da Kanti buruz urte osoan zehar, eta behin irakurri nuen lautik hiru alemanek Kant izena Kantkalearekin lotzen dutela, baina beste ezerekin ez. Guk Immanuel Kant kalerik
|
ere
ez dugulakoan nago.
|
|
2005
|
|
|
PSE, UA eta PPren kasuetan atzerapausoak nabari ziren. Euskararen normalizazioa" inposizioa"," diskriminazioa" eta" opresioa" hitzekin asoziatzen dute, baina behin
|
ere
ez dute euskaldunek etengabe jasan behar izaten duten hizkuntza eskubideen urraketa aipatzen.
|
|
|
2 Aralar, EA eta EAJ alderdiek euskararen ofizialtasuna eskatzen dute, baina bakar batek
|
ere
ez du euskararen estatusa definitzen lehentasuneko izaera erabiliz eta batek ere ez du ezagutu beharra aldarrikatzen.
|
|
|
Gure inkestan, bost saiotikeskarazkobaka rra aipatzen dute gazteekgustukoenen artean, eta haerriz, bost saiotik euskarazmarretik bi. EHUko ikerketan, bko bat
|
ere
ez dute gogokoen ematen; badakiguGoenkalese igarren ageri dela, baina ez daukagu daturik esateko hamarren barruan beste euskarazko programarik ikusten duten.
|
|
|
Gugan dauden nortasun gaixotuei ematen diegu hitza. Idaztea komunikazioa eta jolasa dela esaten da era berean, eta horrek
|
ere
ez du bere horretan balio, norbere mania, gorroto eta frustrazioak irakurleek konpartituko dituzten itxaropena ere badu idazten duenak.
|
|
|
Problema hau biziki ongi planteatua dago Hermann Hesseren Der Steppenwolfeleberri zoragarrian. Bide batez esango dut, orain ere unibertsitateko estudianteek Hesse sarri irakurtzen dutela, beste Nobel saridunak ukitzen
|
ere
ez dituzten bitartean. Arrazoiz, Hesseren eleberrienproblematika gaur gaurkoa baita.
|
|
|
Talde horretakoak mafiosoak eta komunista hutsak direla esaten dute. Nik inola
|
ere
ez ditut horrela ikusi. Sa rrionandia, adibidez, ikasle izan nuen.
|
|
|
1 5 4 5etik 1879ra 101 liburu argitaratu ziren, haietatik 4 bakarrik literarioak9 Beraz, esan dezakegu batez ere azken 30 urteetan metatzen dela euskal literatura. Hala
|
ere
ez dugu 1975era arte itxaron behar emakume idazleen lana aurkitzeko, 1804an argitaratu baitzen Bizenta Antonia Mogelen Ipui Onac liburua. Lehen euskal emakume idazlea.
|
|
2006
|
|
|
Han hizkuntzari beste pisu bat ematen diote, baina, tira... dotore dago esaldia... Beharbada gero ahaztu egingo zaigu ez garela gai izan geure curriculuma osatzeko, edota osatuta izanik
|
ere
ez dugula garatzerik izan ezinezkoa zaigulako geure ikasmaterial propioa egiteko abenturan sartzea. Agian pittin bat lotsatuko gara haurrei mailegutzan uzten dizkiegun liburu horiek Madrilen eginak direla ikusten dugunean, baina ordurako, agian, ez zaigu gehiegi axolako Madrilen erabakitzea nolakoak garen, nolakoak izan behar dugun eta nolakoak izango garen euskaldunok.
|
|
|
era askotako egileak eta joerak daude. Bestalde, egileek
|
ere
ez dute erreferentzia horien beharrik beren ikuspegi literarioa sendotzeko. Dena den, oro har begiratuta nik uste dut kalitatearen aldetik euskarazko nobelagintza Espainiakoarekin edo Frantziakoarekin konparatzeko moduko mailan dagoela.
|
|
|
Irizpide objektiboak ukatuta, Philpottek nahikotzat jotzen du nahia. Subjektuaren lurralde tamainuak
|
ere
ez du ardurarik: hiriek, adibidez, autodeterminatzeko eskubidea edukiko lukete, Monakok edo Singapurrek erakusten duten bezala.
|
|
|
Beste edozein mezuk bezala, honek
|
ere
ez du noski euskararen aldeko hautua egin dezakeen edonorentzat balioko, eta ezta edozein egoeratarako ere, baina jasotzaile eta egoera jakin batzuetara egokituta, seguruenik bai.
|
|
|
Ba al dakizu zenbat jende etorri den niregana? Behin
|
ere
ez dut propagandarik egin, egin beharrik ere ez dut izan.
|
|
|
Asko maite duenak asko sufritzen du da esaera. Esango nuke asko dakienak
|
ere
ez duela gutxi sufritzen, min duela askotan.
|
|
2007
|
|
|
Badirudi arazoa dela ez dela ondo ulertu sinatzaileen asmoa. Akaso sinatzaileetako batzuek
|
ere
ez dutela ondo neurtu asmoaren potentzialitatea, eragina, noraino irits zitekeen danbatekoa. Euskadi Sariarekin hainbat lagun haserre daudela izan da toki askotan egin den interpretazioa.
|
|
2008
|
|
|
Ez dakit itsuek emozioa nola ikusten duten ingurukoen aurpegietan. Agian, hatz mamiekin edo, agian, ukitu beharrik
|
ere
ez dute. Aurreko bi atalak idatzi eta, atsedenaldi bat hartzearren, Correosera joan naiz aspaldi idazmahaian jirabiraka nerabilen agiria eskuan hartuta.
|
|
|
Beraientzat errazena delako edo informaziorik ez dutelako, umeak A ereduan sartzeko gomendatzen diete. Guraso askok
|
ere
ez dute hezkuntzan interes handirik eta esaten dietena egiten dute, beste barik. Guk ereduaren alde egiteko eskatzen diegu gurasoei, Hezkuntza sisteman eta Euskal Herriaren errealitatea den modukoa delako eta etorkizunean euskara gero eta garrantzitsuagoa izango delako.
|
|
|
Eguzki energiaren alorrean apenas ezer egin den. Egia da Hezkuntza Saila eta hainbat udal bultzatzen ari direla beren eraikinen teilatuetan eguzki panelak jartzea, baina egia da ere hori sarritan pose hutsa dela, adabaki berdea, udalerri horietako batzuetan eguzki panelen instalazioa arautuko duen ordenantzarik
|
ere
ez dutelako, adibidez. Gurean ez dago eguzki baratzeak eta eguzki energiaren gainerako aprobetxamenduak (etxe eta lantokien teilatuak besteak beste) bultzatzeko politika serio eta eraginkorrik; ekimen pribatuaren esku laga da auzia eta laguntzak banatzera mugatu da administrazioa.
|
|
|
Hileta da liburu bat ixtea bezalakoa. Nahiz eta badakigun amaitu egin dela eta istorioa bukatua dela, fini dela, akabo, hala
|
ere
ez dugu amaitutzat eman nahi, eta mesanotxearen gainean uzten dugu aste luzez, oraindik ere segidaren bat izango duelako esperoan. Hiletak diosku unea heldu dela, bukaera, ez duela segidarik; beste une batzuk eta beste bizipen batzuk etorriko dira, liburu berriak, baina ez da itzuliko iraungi egin dena.
|
|
2009
|
|
|
ez da mende erdia alferrik pasa; zientziak eta teknologiak, azken honek bereziki, aldaketa sakonak ezagutu dituzte; sozietatea gerra hotzaren paradigmatik beste batera pasa da, nolabait fundamentalismo erlijioso kezkagarrien berpizkundea iradokitzen duena eta XX. mendearen erdialdeko Ingalaterra eta Britainia Handia ez dira XXI. mendeko hastapeneko Euskal Herria. Halaber, gure herriak, antzik
|
ere
ez du zientziaren, teknologiaren eta ikerketaren ikuspegitik ordukoarekin —gogoan izan unibertsitate publikorik ez genuela eta ikerketa gurean hutsaren hurrengoa zela. Alabaina, Snowk planteatzen duen kezkaren muina bizi bizia dago hots, bi kultura bitan apartatzea, gizartearen eta zientziaren artean lubakia sendotzea —humanitateen eta zientziaren artean bere hitzetan—, sozietatea bi muturretan banatzearen arriskua, batetik kultura zientifiko teknikoa oinarritzat jotzen dutenak eta bestetik, horri bizkarra ematen diotenak.
|
|
|
Arrakasta soziala
|
ere
ez du horren erraza, teknologia berrien erabiltzailea ohituta baitago gaur egun gailu berean funtzio ugari izatera, hala nola, telefono mugikorra, mezuak bidali eta jaso egitera, Interneten nabigatzera, musika entzutera, etab. Honetan, baina, irakurri besterik ez. Funtzio horri erantzuten diote besteek ere.
|
|
|
Austriarrak, idazle handia izanik ere, lehen adierazi dudan bezala, bere aberkideak gorroto baitzituen, eta beraiekin batera, beraien kultur arduradunak oro. Bere burua
|
ere
ez zuen, horratik, begirada ilun hartatik batere babesten; gordin asko erakusten du haren literaturak higuin horren aztarna.
|
|
2010
|
|
|
Baina hori esatean, nolabaiteko errezeloa agertzen ari da, nolabaiteko kritika abertzaletasunari, berorrek ez dezan aurrera eraman ezelako proiekturik etorkin izandakoekin kontatu gabe. Kritika horretan ikusten da espainiar nazionalismoaren eragina, alderdi abertzaleek inola
|
ere
ez baitute defendatzen ezein euskal herritarren bazterketarik. Hori ez dago inoren ahotik jasota, espainiar nazionalismoarenetik ez bada.
|
|
2011
|
|
|
Egia da zenbait hantuste kolokan jarri direla munduan filtrazioei esker; egia da hurrengo urteetan nazioarteko diplomaziak apur bat garbiago jokatu duela; egia da, finean, neoliberalismoari, esanez behintzat, hain maitea zaion Hayek en aldarrikapen hori, gizarte irekia alegia, hurbilago dagoela dirudiela, Wikileaksi esker. Baina egia da
|
ere
ez dugula benetan gauza berririk jakin, gutxi gorabehera denok susmatzen eta, finean, jakiten genuena gertatzen dela nazioarteko eszenatokietan eta berorien atzealdeetan, konspirazio teoriaren kontakizun paranoikoenak ere apaltzen dira normaltasun likits, ilun eta triste baten agerian.
|
|
|
Zeinek daki, agian hogei urte barru beste bilduma guztiak damutuko dira egindako akatsaz, emakumeoi mantala zintzilikatuko digute eta sukaldera bidaliko gaituzte berriz, inoiz utzi behar izan ez genuen espaziora, alegia (hori bai, ez lehen mailako sukaldarienera: hor
|
ere
ez dugu zer eginik); eta Arte Ederretako fakultatetik ateratzen den ehuneko hirurogeita hamarrari, hots, emakumeei, lizentziatura deuseztatuko zaie, zeren, azken finean, zertarako balio die?
|
|
|
Arazo handiak daude, adibidez, Paris inguruko banlieueetako ikasleak frantses estandarrean alfabetatzeko. Ahoz
|
ere
ez dute ikasle horiek, zenbaitetan, ondo egiten. Nola egiten ote da han langile egokiak, frantsesez" behar den bezala" dakitenak, kontratatzeko?
|
|
2012
|
|
|
Oso mamitsua da 1973ko otsailaren 1eko gutuna, Paulo Agirrebaltzategiri, hiztegien proiektuaren koordinatzaileari, zuzendua. Zuzendaritzak eskuratua zion, bada, Donapaleun erabakitzeko plana, beraren iritzia ezagutu eta balizko lankidetza zehazteko, baina galdua edo zuen, eta han erabakitakoaren berririk
|
ere
ez zuen nonbait artean; txostenaren beste kopia bat eskatu zuen gutunean: " Oso plan osoa zen; liburu asko aipatzen zenuten, eta abar.
|
|
|
puntuz puntu eta urratsez urrats aztertzen ditu, Baionako kasuan bezala protagonisten biografia eta ideologian labur baina argi sakonduz. Hori
|
ere
ez dugu hemen laburbilduko, baina agian iruzkin honen irakurlearentzat garrantzi berezia izan dezakeen kontu bat apur bat komentatuko dugu: Nafarroa eta beste hiru probintzien arteko urruntzea.
|
|
2013
|
|
|
baga, Chiapastik oraindik noizean behin albisteak heltzen dira, eta horrela jakiten dugu zapatistek segitzen dutela bertako antolamendu alternatiboak eta demokraziaren forma berriak eraikitzen, mass medien arretarik gabe baina jendearen poz eta haserreei erantzunez; biga, geroz eta jende gehiagok ikusten du munduan gure zirkulu etikoa zabaldu behar dugula, pertsona guztiek duintasunerako eskubidea dugula eta fisonomikoki gure antz handia duten abere eta piztiek ere duintasuna merezi dutela: ezta gure euskal sukaldari distiratsuenak
|
ere
ez duela eskubiderik ahateak eta antzarak torturatuz lortzen den foiea saltzeko, gure kulturaren gailurra bailitzan; higa, orain urte batzuk alterglobalismoaren ikurra zen Tobin tasa orain Europako agintariek ezarri nahi dute, eta gutxi dela eta berandu datorrela iruditzen ahal zaigu, baina, enfin...; laga, Ipar Euskal Herrian bertan propio sortutako dirua, euskoa, ehunka herritar hasi da erabilt...
|
|
|
Alde paratzen direnek
|
ere
ez dute jadanik ukatzen haustura hidraulikoak —eskisto edo harbel arroketan infiltraturik dagoen gas naturala ateratzeko ura eta gai kimiko kutsakorrak presio handian lur azpian infiltratzen dituen meatzaritza teknikak, lurrazpikoa puskatzen duelako fracking ingelesezko berbaz deritzoguna— lurrikarak sortzen dituela praktikatzen den lurraldeetan; horretaz gain, lurrazpiko urtegiak kutsa... Ez, ez da errenta gas naturala lortzeko haustura hidraulikoa erabiliko den lurraldean bizitzea; ez da errenta, batez ere, lortzen diren gas naturalaren baliabideak urriak direlako eta oso agudo agortzen direlako.
|
|
|
Pastoral edo trajeria bat bezala emana da, herri antzerki zahar zahar horren funtsezko arauak beteak direnetik... besterik gabe! Eta Ederlezi pastoral bat dela esan beharrik
|
ere
ez genuke... ezjakin batzuk ez balira pastoralaren ustezko aditu bihurtu edo behintzat bihurtzeko asmotan ez balira.
|
|
|
Alta, Xiberoa Herri Alkargoa erkidego publikoa saiatu da euskara karteletan agertze horri bultzada bat ematen, diru-laguntzak eskainiz bide horretan sartuko ziren jai edo ikuskizun antolatzaileei. Euskararen agerrarazteko xedean, dirua eman beharrak berak erakusten du zelako egoerara amilduak gauden... baina akuilu egite horrek
|
ere
ez du, orainokoan behintzat, emaitza handirik eragin!
|
|
2014
|
|
|
Nik sekula ez nuen esan horrela abestu zuenik. Verdik
|
ere
ez zituen bere operak abestu eta, hala ere, Mario de Monacok askoz hobeto abestu zituen. Formula bat izan zen hura.
|
|
|
Azken urteetan, beraz, asko aurreratu da euskal onomastikaren ikerketa eta ezagutzan, eta horrek aukera eman du Satrustegiren baliabide eskaseko garaietako akatsak zuzentzeko, eta akats horietako bat izan liteke euskaraz izen mistoak izan zirela pentsatzea. Zalantzarik txikiena
|
ere
ez dut hala izan dela, eta sinesten dut Onomastika batzordeak egokitasun eta profesionaltasun handienez egindako ikerketek erakusten dutela antzinako dokumentuetan ez dagoela izen mistorik.
|
|
2015
|
|
|
Eta horrela, pentsatu eta egin, 1968ko uztailean ezkondu ginen. Dirurik
|
ere
ez genuen eta gurasoek ere ez. Ezagun bati eskatu, kotxea erosi, ezkon bazkaria eta bidaia ordaindu, eta lanera berriro.
|
|
|
Denbora pasa ahala, Garmendia eta bere ekipoa konturatu ziren guk iraun egiten genuela eta ezin zela erakundeen eskutik beste egunkari bat kaleratu. Ez dakit, baina esango nuke beste proiektuan
|
ere
ez zutela sinismen handirik, eta, gainera, Jaurlaritzaren egunkaria oso goiz geratu zen bertan behera: prentsaurreko batean egin zuten publiko, eta eman behar zitzaion dirua ere desagertu egin zen aurrekontuetatik.
|
|
|
Eta, gainera, ez da ahaztu behar hasieratik bertatik izan zuela akatsa, ze ez zuten Argia-ren proiektua kontuan hartu, eta gainera nahiko alebosiarekin prestatu zen dekretu deialdia, 1986ko uztailaren 22an, opor atarian, atereaz. Baina, intentzioak intentzio, guri interesatzen zaigunaren aldetik, formula horrek
|
ere
ez du zentzurik. Horren irakurketa zein da?
|
|
|
Legebiltzarraren" euskararen erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko 10/ 1982 oinarrizko Legea" EAEn bakarrik dagoela indarrean, eta udalerri euskaldunek euskara hutsez jardutea
|
ere
ez duela baimentzen.13
|
|
2016
|
|
|
Ez dut gogoan beste bidaiarik, baina badut gogoan batean Arantzazura joan ginela goizez, eta Zarauztik barrena itzuli. Hamalau urte
|
ere
ez nituen, eta Zarautzen lasatu gintuzten. Ez dakit zer zeukaten ikusteko mojek Zarautzekin, baina bazen zerbait.
|
|
|
Geure ehun produktiboa eta bereziki industria suntsitzen ari dela? Lasai, Espainian industriarik
|
ere
ez dute eta. Ustelkeria kasuak agertu direla?
|
|
|
Burujabetza feminista, burujabetza ekologista eta burujabetza ekonomikoaren aldarrikapenek dute Euskal Estatuaren eraikuntzan gehien eragiteko aukera egun ase nahi ditugun erabakitzeko. Ez estatu espainiarrak eta ezta frantsesak
|
ere
ez dituzte geure behar kultural, ekonomiko eta sozialak asetzen, eta, egoera horren jabe, burujabetzaren alde egiten dugu. Burujabetza nahira iristeko bideak, ordea, orotarikoak dira, norberaren behar eta nahiak bezalaxe; egin beharrekoa horiek guztiak elkar harilkatzea da.
|
|
2018
|
|
|
Hori horrela egin daiteke, baldin eta beste liburu batzuek arrakasta handiagoa izango badute eta haien etekinek aukera emango badute besteen galerak estaltzeko. Kontua baldin bada gehien sal daitekeenak
|
ere
ez dituela bere buruaren gastuak estaliko, edota juxtu horretara iritsiko dela, gero eta zailago izango dute argitaletxeek liburuak kaleratzea. Horregatik esaten da, askotan, kanpoko argitaletxeen menpe gera daitekeela euskaraz argitaratzeko aukera, haiek beste marko batean izan dezaketen merkatuagatik, euskarazko bertsioa merkeago lor dezaketelako, eta errentagarrienak direnak bakarrik argitara ditzaketelako euskaraz.
|
|
2020
|
|
|
Batetik, nik ezin dut nire naziokoa kontsideratu nire hizkuntzan mintzatu eta tutik ulertzen ez didana, berdin zait politikoki nola pentsatzen duen[...]. Bestalde, ezin ditut berdindu, a) ulertzen ez, baina ulertu nahiko nindukeena, eta b) ulertu nahi
|
ere
ez nauena neure hizkuntzan. Edo:
|
|
2021
|
|
|
Umil umila, majo majoa. Liburuak erosi beharrik
|
ere
ez zuen: liburutegian behin irakurri eta azterketa gainditzen zuen, eta nola!
|
|
2022
|
|
|
Ez dut neure buruaren uste handirik horregatik, besteen buruarena
|
ere
ez dudan era berean. Ez naiz batere mitomanoa, alde horretatik.
|
|
|
Paisaian proiektatzen da herri mina. Euskal Herria herri hondatua da, besteak beste, unibertsitaterik
|
ere
ez duelako. Eta beroki ilustratua jantzita prehistoria aztertzeko biltzen dira, kobazulotara sartzen dira marrazki zaharren bila.
|
|
2023
|
|
|
• 2021: EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak 2016an Eusko Legebiltzarrean onartu zen Euskadiko Toki Erakundeei Buruzko Legearen 6.2 artikulua auzitan jarri zuen, zinegotzi bakar bat
|
ere
ez duen Vox alderdiak jarritako helegite baten ondorioz.
|
|
|
1980ko hamarkadan zehar, gainera, oraindik ere Hego Euskal Herrian kultura politikak errotzear ziren, Eusko Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren kultura politikak garapen prozesuan ziren. Hortaz, oraindik
|
ere
ez zuten indar aski kultura erakundeetatik, gizarte erakundeetatik, kultura kolektiboetatik eta herri mugimenduetatik sustaturiko euskal kulturaren inguruko ikuspegietan horrenbeste eragiteko.
|