|
2000
|
|
|
Lan pribatuak ezberdinak eta banakakoak dira. Alderaezinak
|
ere
bai. A prioriez dute ezer komunik.
|
|
|
Gradualitatearen aldekoak gara gu. Bestela, biharbertan Euskal Herri osoan autodeterminazio eskubidea martxan jartzen badugu, Iparraldean galdu egingo genuke, Nafarroan
|
ere
bai; eta Erkidego Autonomikoanirabazi egingo genuke, baina Araba hortxe geldituko litzateke. Planteamendu politak egin ditzakegu, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete?
|
|
|
Hemen modu sinpletu batean oroitarazten dudana, desiraren grafoa deituan Lacan-engan aurkituko duzuena besterik ez da.Grafo honek bi solairu ditu. Hau beheko solairua da, gutxienekoa
|
ere
bai; horrekesan nahi du, zirkuitu horretatik iragatea ezin ekidin daitekeela; goiko solairura iragatea, aldiz, aukerakoa da, horrela esan badaiteke (2).
|
|
|
Berrikuspen labur honetan, beharrezkoa da Helen Singer Kaplan aipatzea.Terapia sexual berria (1974), Orgasmoaren nahasteak (1979), Terapia sexualareneskuliburu irudizkatua (1987), Sexu nahasteen ebaluaketa (1983) eta beste zenbaitlanen egilea dugu. Erantzun sexualaren eredu trifasikoaren formulazioa hariesleitzen zaio eta, hau dela eta, terapia sexualaren barruan desiraren nahasteenkontsiderazioa
|
ere
bai.
|
|
|
Ikastaroaren titulua. Euskal bokalak? zen eta, hasiaurretik, ez nuen imajinatzen a, e, i, o eta u esateaz aparte (agian u
|
ere
bai) zer gehiagoesan zitekeen. Eta bai, badago esaterik, alajaina.
|
|
|
Antza, sorgin fama zuen* Teofilok, eta lapurrarena
|
ere
bai. Beharbada inoiz ezinzutelako ebasten harrapatu, hanka egiteko metodo infaliblea zuela pentsatu zuten:
|
|
|
buruz: . Euskal erakaskuntzaren alorrean (etaeuskararenean berarenean
|
ere
bai, hein batez) Buesa edo Recalde bezalako antieuskaldun nabarmenak nagusi, jaun eta jabe, eta gidari ikusteak, uxatu egin ditueuskaltzaleak instituzio ofizialetatik. Hau deplauki aitortu behar lukete denek?
|
|
|
Diglosia elebitasunari lotzen zaionean arrisku berezia ikusten du Txillardegikhizkuntza ahularentzat, Erramun Baxok-en artikuluaren irakurketaren sintesi gisa:. Galdera larri asko Baxoken lanaren ondorioz. Eta erantzun sendo batzuk
|
ere
bai:. Elebitasuna arriskugarria da hizkuntza ahulagoarentzat, diglosiak hizkuntzaindartsua indartzen baitu, eta ahula ahultzen?? (22, 10).
|
|
|
Berebat, ahuñ haize edo ahuña haize, hegoaldekoa (4herritan) zein ekialdekoa (beste 4tan) izendatzeko jaso da, denak Zuberoan. Frantziaize
|
ere
bai iparraldetik (2), bai ekialdetik (8) datorren haizea izendatzeko.
|
|
|
Frogatuta dago Iparraldeko Gure Irratia edoIruñeko Eus kalerria Irratia errentagarriak direla ekonomikoki (bertako langileakduintasunez bizitzeko adina, emandako zerbitzuaren truke). Edo eta BertsozaleElkarteak gizartean antola ditzakeen ekintzen bitartez eta interesatuei, erakundeak etaikus entzunezkoak barne, bere zerbitzu eta ekitaldiak eskainiz lan egiten duteneiduintasunez ordaintzeko adina lor dezakeela
|
ere
bai. Horrela Administrazioko edozeintutelatatik at bizi daitekeela.
|
|
|
Gaurdaino ikasi dugun historia ezinbestez frantsesez edo espainolez izan da. Ezhizkuntzan bakarrik, baizik eta ikuspegi eta edukietan
|
ere
bai. Argi dago, EuskalHerriko historiaz (gaurko ikuspegiarekin egindako historiaz, historia guztiak ikuspegigaraikide batetik bilduak izaten baitira) baliatu dugu, geure kultura zabaldukobadugu.
|
|
|
Edo agian areago, bortxari buruz handik eta hemendik egiten direndiskurtsoez. Bortxari buruzko irizpideek adierazten dute, muturretan bi balio sistemadaudela zeharo kontrajarrita, eta tartean nahasitakoen gama guztia
|
ere
bai. Egiatan, gehienok jakin badakigu zinismoz zipriztindurik erabiltzen ari direla esamoldeugaritan.
|
|
|
izenekoan sortutako teorien artean, teoria mediazionala izenekoa da bat; honetan, ezagutza izango litzateke norbanako bakoitzarenkanpoan dauden errealitateen barneratze prozesua, zenbait azpiprozesu ezberdinen bitartez: aprendizaia
|
ere
bai, baina baita jarrerak, intentzioak eta horrelakoazpiprozesuen bitartez ere; horrela esplikatzen da kanpoko errealitate berdinenaurrean, norbanako bakoitzak lortzen duen ezagutza ezberdina izatea. Honetanere, hizkuntza litzateke tresna edo bitarteko nagusia, prozesu eta azpiprozesuhauetan.
|
|
|
Zenbat, eta non? Ala elizgizonek men egin ote zioten, eta agianzenbaitek pozik
|
ere
bai. Gorago ikusi dugu Renteriak elizgizon gorazaleen arteansuma zitekeen erdalkeria interesatuaz dioena (Renteria 1982:
|
|
|
besteak beste, hilabete haietan Zegama, Altza, Oiartzun, Beasain, Soraluze, Usurbil, Leitza, Arroa, Arrazola edo Aizarnazabal-era, adibidez.Euskaraz egin zirela hauetako asko, uste izan dugu, baina ez da hori batere segurua, zeren jakin izan baitugu gaztelania sekula entzungabeko zenbait herrixkatandenboraldi batez erdaraz bakarrik egin zirela, nonbait, elizkizunak (Bizkaiko Zeanurin, adibidez). Baina, okerrenean ere, laster hasi ziren salbuespenak agertu eta ugaritzen: 1938ko urrian A. Mitxelenak zazpi sermoi hizkuntza bitan eskaini zituen DonostiakoPobreen Ahizpatxoen Zaharren Babesetxean, beraz euskaraz
|
ere
bai (Cronica: I, 399).
|
|
|
passim; Renteria1982: 197..), katoliko askorentzat kontzientziako arazo
|
ere
bai, gertakariek etaGotzainek lagunduta (Onaindia 1975: passim).
|
|
|
Baina Elizan zaharra zena eta Monarkian Administrazio eta Eskola bidez egin nahiizan zen hizkuntz politika nahikoa aldenduak zeuden beren irizpide eta helburuetan.Eta, aldenduak ez ezik, kontra
|
ere
bai arlo batzuetan. Eliza erromatarraren EuskalHerriko (eta beste hainbat tokitako) hizkuntzazko kulturapenean historikoki alde kritikagarririk franko ageri bada ere, arlo honetan elkarren lehian jarri ziren bi botereenhizkuntz politiken aldea nabaria da.
|
|
|
A. Mitxelena iritsi aurretik ere, euskarak bere status eliztarra antolatu samarturikzeukan etxe horretan, auzotarrekiko harremanetarako. Hasteko, komentuak, berehormak jasotzeko ere, donostiarrekin mota eta maila ezberdineko harremanak izanzituen, eta lan pastoralean
|
ere
bai: Auzoko herri herritarrekin, alde batetik, eta Hirikoklase jasoagoekin.
|
|
|
Agiriaren testu osoa K. Zubizarreta artxibozainari esker eskuratu ahal izan dugu, Arantzazuko artxibategitik, zeren lehen aztarna eman zigun komentukoan ezbaikenuen topatu agiria bera. Laster ikusi ahal izan dugunez, Torrealdai 1998 k jasotadauka testua bere funtsean (121), eta ondoko testu nagusiak
|
ere
bai (124, 147).
|
|
|
Garaian garaiko jakitunen euskaltzaletasunean, J. B. Erro rengandik hasi eta J.Urkixo renganaino ibilera luzea egin zuen karlismoak Euskal Herrian. Era berean, Iparragirre-rengandik hona karlistek beren bertsolari eta olerkariak izan zituzten.Batzuetan oihartzun handikoak
|
ere
bai.
|
|
|
Sintesia egiteko unean, unitate egokiak aukeratzen dira eta ir tengo denseinalearen ezaugarriak adierazitakoenei egokitzeko aldaketa prosodikoakegiten dira horien gainean. Zehazki, unitatea osatzen duten seinale segmentueniraupena kalkulatu da, eta segmentu ahostuna izanez gero, bere oinarrizko maiztasuna
|
ere
bai. Parametro bi hauek, energia eta oinarrizko maiztasuna, adierazi dira, nahiz globalki nahiz emaniko luzerako denbora tarteen bidez.
|
|
|
Dena dela, lantzen gabiltzan beste batzukere ez ditugu baztertu: TILT eredua (Taylor, 1998) eta osagai prosodikoen kuantifikazio bektorialak darabiltzan beste eredu bat
|
ere
bai (Mohler, 1998).
|
|
|
XX. mendearen bukaeran euskarak urrats nabarmenak eman ditu; irakaskuntzanegindako lan eskergari komunikabideena ere lotu zaio; honela, badugu euskaraz ari denirrati telebista, euskaraz idatzia dagoen egunkaria (noizko astelehenetan
|
ere
bai?) etaaurki, agian, zinema aretoetan euskarara bikoizturiko filmak ikusi ditugu.Administrazioan ere lehen urratsak ematen hasiak gara, UEMA lekuko bikaina delarik.
|
|
|
–...Euskal Administrazioak euskaldunok abandonaturik gauzkalako.Katalunian duela urte batzuk katalan hizkuntzaren erabilera merkataritzan arautzenzuen legea garatu zen. Horretan bai ahoz eta bai idatziz Kataluniako hiritarrek dituztenhizkuntz eskubideak aipatzen ziren eta horiek betearazteko neurriak
|
ere
bai. Guregobernuak, ordea, ez du arlo honetan inolako pausorik egin...?
|
|
|
1967rako, pelikuletan ahapeka aldarrikatutako hizkuntz eta kultur, uniformizazio, ak egina zuen ibilbide zatirik handiena, beraz. Eguneroko azturetannabarmena egin zen eragina (batik bat edari, tabako eta jokoetan gertatutako gustualdaketak15), eta hizkuntz arloan
|
ere
bai: jende nagusiaren artean ere, ordura artekokomunikabideetan zabaldutako eredu linguistikoa guztiz konfirmatuta geratuko zenzinemaren parametroen aurrean.
|
|
|
Alde batera ez zen harrigarria ere, baina fraideak gaurkotuta ikusten ohitu gara aspaldi honetan. Aita Morlansek, ordea, kaputxinoen abitu luze marroia zeraman, lokarri eta guzti, sandaliak
|
ere
bai, etabizar zuri eta luxea, eskas eta saretua baina, bere irudiari indar berezia eta beste garaibateko ukitua ematen zizkiona, irudietako Damaso Intzaren antzera edo. Itxura eztihorrekin kontrastean, begi beltz eta gogorrak zituen, betzuloetan sartuak egon arren distira bizia zerienak.
|
|
|
–Aspaldi izan zen hori ordea. Honezkero ahaztuta
|
ere
bai, orduko gehienak.Baina gauza jakingarri asko ditu komentu honek, bai. Gu kaputxinoak bertara etorribaino lehen ere, tenplarioen ospitalea egon ote zen aipatzen dute, Santiago bideanzihoazen erromesentzat eta; elizaren egitura ere, jakinaren gainean egongo zara ez delaedonolakoa:
|
|
|
–Hori
|
ere
bai, hori ere bai. Garai batean, zenbat ikasle eta fraidegai hemenbertan...?
|
|
|
–Hori ere bai, hori
|
ere
bai. Garai batean, zenbat ikasle eta fraidegai hemenbertan...?
|
|
|
Horretarako, zerrenda bat egin behar du eta agendan apuntatu, berarentzat informazio iturri primarioak izan daitezkeen jende eta erakundeen helbideak eskuragarri edukitzeko. Telefonoak, posta elektronikoaren zenbakia eta helbidea zein diren jakitea mesedegarri izanen zaigu, eta denboraren poderioz altxor txikia bihurtu
|
ere
bai. Iturri primario batzuk honako erakunde hauetako langileak izan daitezke:
|
|
|
Sarrera erakargarria izaten du, zeinean NOR galdetzaileari ihardetsiko zaion, eta, zer? galdetzaileari
|
ere
bai.
|
|
|
Irrati konbentzionalarekin duen desberdintasun gailena irratsaioen edukien homogeneotasunean datza, eta neurri handi batean, generoenean
|
ere
bai?; tradizionalean, aldiz, programazioa heterogeneoa da.
|
|
2001
|
|
|
hizkuntzari buruzko ikuspegi dialektikoa?. Asmoa
|
ere
bai: hizkuntza zer den eta hizkuntzalaritzaren ekarpenak ikuspegi dialektikoaz azaltzea eta lantzea.
|
|
|
Hala nola, gehiegikeria, debaldekeria, gauzak modu opakoan ematea, edukia modu zuzenean ez ematea, formak edukiaren aurretikjartzea, etab. Edota astunegia, erritmo gutxikoa, hitz jariotsua... gerta daiteke. Etabeste zenbait
|
ere
bai. Eredugarria da, baina bada, seguruenik, zer aldatu, zerzuzendu.
|
|
|
Eta zelan erabiltzen dugun? Lagun giroan, giro formalean
|
ere
bai, idatziz, ahoz,... Eta hau hobeto ikusteko adibide bat jarriko dut, ez?
|
|
|
– Material erreala; EuskaldunonEgunkaria beheko mailetan
|
ere
bai.
|
|
|
Ikasturte horretan pauso bat gehiago eman genuen, etaprogramazioan, txoke ariketak? erabiltzen hasi ginen; adibide moduan Ma JoseHernandez ek bere artikulu batean ateratako ariketa erabili genuen, hungarierazidatzita dagoen bidaia agentzia baten propaganda hain zuzen, eta horrelako
|
bestebatzuk
ere bai. Horiekin hauxe demostratu nahi genien ikasleei, alegia, gai zirelahizkuntza ezagutu gabe ere testua ulertzeko, gakoa zereginean zegoela, eta eztestuan.
|
|
|
Seiehunordu asko ziren, horrek klasean bostehun ordu zeraman ikasle bat eta zero orduzeraman beste bat elkarrekin izatea ekar baitzezakeen. Printzipioz hori posiblea da, baina zaila
|
ere
bai. Jakin badakigu, momentuz behintzat, txokea txikiagoa delatalde homogeneoetan hetereogeneoetan baino.
|
|
|
Alde batetik, EuskaldunenEgunkariako, Argiako eta interneten publikatzen diren testuak izango ditugu.Bestetik, euskara ikasteko publikatutako metodo, informatikoak?
|
ere
bai, etaazkenik kontsultarako materiala (hiztegiak, Euskaltzaindiaren arauak, gramatika orriak...)
|
|
|
Alderdi horretatik begiraturik, hizkuntza txiki bateko idazle batek sorkuntzarako aukera zabalagoa du tradizio handi baina eginegi bateko idazle batek baino.Nekea
|
ere
bai, egia da, baina sorkuntzaren pozak nekearen zamak arintzen dituaskotan.
|
|
|
Eta, errealitatea?
|
ere
bai. Izenik gabe gelditu den idazle horrek, errealitate, deitzen zuen errealitatearen puska hori, alegia.
|
|
|
sinestun tinkoen eta apalagoon arteko muturraldiak, hagitz garbi daukatenen eta ilunago ikusten dugunon artekoak, arrunt sinple ustedutenen eta korapilatsu samarra iduritzen zaigunon artekoak. Horiek guztiak horizanen dira, literaturan
|
ere
bai. Idazlea bere buruarekin eztabaidaka; liburua, bereirakurlearekin.
|
|
|
–Non mina, han mihia? dio atsotiz zaharrak.Euskal gizartean, euskal intelektualerian
|
ere
bai, bereziki borroka armatuaz izandiren irizpide kontrajarrien eztabaidagune izan da literatura ere. Bere gisako eztabaida, bertzalde:
|
|
|
Zeren, egile batek berak urte gutxiren barruanidatzitako lanetan antzematen ahal da halakorik? Gorago esan dudan bezala, aldaketak gradualki gerta daitezke, eta, maiz, oharkabean
|
ere
bai.
|
|
|
Lur eta Kriselu argitaletxeetako kidea izan zen eta Ustela eta OhEuzkadi! aldizkarien sortzaileetakoa
|
ere
bai. Honez gain, hainbat egunkari (Euskaldunon Egunkaria, El Pais,...) eta aldizkaritan ere (Zeruko Argia, Jakin...) idatzi du.
|
|
|
Neure eskarmentua beste daturik ez daukat gai honi buruz hitzegiterakoan.Inpresioak bai, baten eta bestearen iritziak
|
ere
bai, entzuten dudana, entzuten dena, esaten dutena... baina hortik aurrerako azterketa sakonagorik ez. Beraz, nireeskarmentuan oinarritutakoak dira ondorengo hitzak.
|
|
|
Merkatua, beraz, zabala da. Emakume gutxi gaude eta gaudenoi tokatzen zaigu bateanbai eta bestean
|
ere
bai azaltzea. Beti ere guk onartzen badugu, noski.
|
|
|
1) Identitate sozialaren teoria, eta 2) Eragin sozialaren teoria, eta bihoriekin lotzen diren arloak: kategorizazioa, identitatea, gabetasun erlatiboa, diskriminazioa, persuasioa, gutxiengoen eraginkortasuna, eta abar; hauek, ez gizabanako mailan soilik, baizik eta maila zabalagoetan
|
ere
bai; horien artean, taldeartekoa dago (Capozza eta Volpato, 1996), bereziki interesgarria lan honetarako.
|
|
|
Bestetik, EKBko Euskalduntze eta Alfabetatze Sailaren berri eman beharradago. Bertan herri ekimenez sortutako euskaltegi eta erakunde asko koordinatzendira, eta publiko batzuk edo publikoetan dabiltzan irakasleak
|
ere
bai. Sail honek ezzuen antolakuntza ofizialik; lan ildo jakinaren inguruan biltzen zituen, unean uneanelkarlanerako prest zeudenak (Iñigo, 1992).
|
|
|
Aldaketahonen berri Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak egindako. EuskararenJarraipena? izeneko lanean ageri da, 1991n Euskal Herri guztiko 16 urtetik gorakopopulazioan oinarrituz (Eusko Jaurlaritza eta Nafarroako Gobernua, 1995), etageroago Euskararen Jarraipena II lanean
|
ere
bai, 1996an egindako ikerketetan (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskal Kultur Erakundea, 1996):
|
|
|
Masa espektroskopiaren oinarriak azaltzea liburu honen helburutik at geratzen da, teknikoegia eta konplexuegia baita, eta luzeegia
|
ere
bai. Dena dela, guztiz orokorra den ideia emango dugu, badaezpada ere.
|
|
|
Gantz azido horiek solidoak dira, baina oso oliotsuak
|
ere
bai, eta zurak ondo zurgatzen ditu, poliki poliki izerdi bezalaxe askatzen direlarik. Larrua eta egurra antzekoak dira horretan.
|
|
2002
|
|
|
Baina, espero zitekeen bezala, lurralde guztiek ez zuten bilakaera bera izan.Hain zuzen ere, 1.3 irudiak erakusten duen bezala, Bizkaiak garrantzi demografikohandia hartu zuen; Gipuzkoak
|
ere
bai, nahiz eta neurri txikiagoan; Nafarroak, Arabak eta Ipar Euskal Herriak, ordea, garrantzia galdu zuten, herri osoaren aldera.Lurralde horiek oso balantze demografiko pobrea erakusten dute garai horretan.Arabak XIX. mendearen bigarren erdian populazioa galdu zuen, zenbaki absolutuetan, eta hazkunde motel bati ekin zion XX. mendean. Nafarroan, garai berean, lehenik halako geraldi bat eta gero hazkunde mugatu bat gertatu ziren.
|
|
|
Meategien kokapenak. Bilboko ibaitik hurbil baitzeuden? aukera ematenzuen minerala ontziratu eta kostu txikiekin garraiatzeko; horrek berekin ekarrikozuen beste burdinola batzuk sortzea, ez bakarrik Bizkaian, baizik eta Gipuzkoan etaNafarroako ipar mendebaldean
|
ere
bai. Azken horietan, hala batean nola bestean, burdin meategiak zeuzkaten arren, minerala Bizkaiko mineralarekin nahastu beharizaten zuten, burdina egokia lortzeko.
|
|
|
Ez du lotsarikizan behar itsusia baldin bada, ezta harrokeriarik ere ingurukoak baino ederragoabada. Baina Euskal Unibertsitateak ikusi egiten den unibertsitatea behar du izan: bere gorputza behar du, gorputz fisikoa ere (ez bakarrik fisikoa, agian; bainafisikoa
|
ere
bai).
|
|
|
Euskaldunok, unibertsitateetan, nahikoa bular edoskita gaude, nahikoaeskoletara joanda
|
ere
bai... Euskal Unibertsitatean sinesten dugunok geure ibilbidepropioa garatu behar dugu.
|
|
|
Unibertsitate euskaldunean, euskaldunak berakerabaki du zer irakasgai nahi eta behar dituen. Unibertsitatea unibertsalada, baina etxekoa
|
ere
bai; ezagutza unibertsala da, baina etxekoa ere bai.
|
|
|
Unibertsitate euskaldunean, euskaldunak berakerabaki du zer irakasgai nahi eta behar dituen. Unibertsitatea unibertsalada, baina etxekoa ere bai; ezagutza unibertsala da, baina etxekoa
|
ere
bai.
|
|
|
Gogoaren askatzeko, Unibertsitate euskaldunak bere ikasleari zer sarrera eredu ezarri gura dion erabakiko du. Agian, Unibertsitate euskaldunak nahiagoditu ikasle frantses batzuk espainiar batzuk baino, edo amerikarrak beste barik! Eta beste hau
|
ere
bai: alegia, eskola orduetan euskara gune komunikatzaile nagusiaizanik, Unibertsitate euskaldunak berak erabakiko du gainerako hizkuntzaunibertsalei zein leku eman.
|
|
|
Historiaren une eta ordu berrien aurka aritzea leporatuko digute.Zer gehiago imajinatzen duzue? Bada, horiek guztiak
|
ere
bai.
|
|
|
Euskaldunari berezko irakasgaiak eskaini behar zaizkio: unibertsalez gain, etxekoak
|
ere
bai. Edo unibertsalak izanik, euskaldunentzat pentsatuak.Kontua da, euskalduna ezagutzaren armez egokien homitzea.
|
|
|
1 Biitzar honetan zalantzarik gabe, eta biltzar honetatik aparte
|
ere
bai, aspaldikoa den euskaldun askoren guraria aztertuko da, Euskal Unibertsitate batsortzekoa, eta izendapen hori darabildanean zentzu etimologikoan erabiltzen dut, hau da, euskarazko unibertsitatea adierazteko, edo are argiago esateko, euskarazeta euskaraz bakarrik arituko den unibertsitatea izendatzeko.
|
|
|
1 Biitzar honetan zalantzarik gabe, eta biltzar honetatik aparte
|
ere
bai, aspaldikoa den euskaldun askoren guraria aztertuko da, Euskal Unibertsitate batsortzekoa, eta izendapen hori darabildanean zentzu etimologikoan erabiltzen dut, hau da, euskarazko unibertsitatea adierazteko, edo are argiago esateko, euskarazeta euskaraz bakarrik arituko den unibertsitatea izendatzeko.
|
|
|
Hala ere, eta nahiko harrigarriki, gure softvvare komunikatibo maite honenahuleziak eta gabeziak begi bistan izanda ere, betiko ahozko euskararen defenditzaileak nagusituko dira gure bazterretan, esfera linguistiko ahaltsuetan
|
ere
bai?, normalean tradizio txarto ulertu bati eutsiz. Adibidez, aipatu estuasun komunikatibo, potentzialki arazotsu?
|
|
|
Gela honen diseinuan aritu ginenean, mintza saioak antolatzeko beharra ikusigenuen, gelaren zutabeetako bat baitira, baina ez genekien nola erantzun, zalantzahandiak sortzen zitzaizkigun. Dena dela, ikusiko duzuenez, telefono sisteman etaautoikaskuntzarako gelan aritu garenok pertsona berak gara, eta batean baliagarriasuertatu zaigun eskema, bestean
|
ere
bai.
|
|
|
Komunikazio jarduera bat da eta hizkuntza egitura bat dakar berarekin. Hizkuntza egitura horren irakaskuntzan sakontzea interesatzen zaigula azpimarratzen du, eta bere ahozko gauzatzean
|
ere
bai, artikuluan zehar aipatzen dituen gertakari gramatikalak eta diskurtsibo berezituakjasoaz. Espreski landu ezik, ipuin kontakizunaren markatzaile propioak bereganatzerik ez dagoela gogoratzen digu, bere eduki, betekizun eta espektatibak barne.Hori guztia sakontzeko modua delakoan, beraz, ipuingintza jorratuko dugu ahozgorako irakurketetan.
|
|
|
Hilobi askotan (Olaberta, Aranzadi, Chabola de la Hechicera, Askorrigana, Artekosaro, Erbillerri, hemen estalaktita zati bat
|
ere
bai?; Fuente Morena etaPeña Guerra II (Errioxa), Los Zumacales eta El Miradero (Valladolid)... edo PadreAreso ehorzketa haitzuloan. Biguezal?) aipatzen den erritualetako bat, hilotzakkoloregai gorriz ihinztatzekoa da, honetarako eskuarki okrea erabili zelarik. Bestebatzuetan, berriz, zinabrioa erabili zen okrearen ordez, adibidez, Neolito AroanÇatal Huyuk hiriskan (Turkia) egindako ehorzketetan; eta Penintsulan, G. Delibes ek (1995) dioenez, La Velilla n (gutxienez 150 km-ra lortuko zuten, Riaño inguruan, Leonen), Chan de Armada n (Galizia) eta Siret ek Penintsulako hego ekialdeanindusitako hilobi argariko batzuetan.
|
|
|
Bestebatzuetan, berriz, zinabrioa erabili zen okrearen ordez, adibidez, Neolito AroanÇatal Huyuk hiriskan (Turkia) egindako ehorzketetan; eta Penintsulan, G. Delibes ek (1995) dioenez, La Velilla n (gutxienez 150 km-ra lortuko zuten, Riaño inguruan, Leonen), Chan de Armada n (Galizia) eta Siret ek Penintsulako hego ekialdeanindusitako hilobi argariko batzuetan. Ohitura nahiko zabalduta egon zitekeen, etahelburu ezberdinak izan zitzakeen, beste batzuen artean hilotzari (zerraldoari) biziaren itxura itzuli nahia, eta, agian, kontserbatu gura
|
ere
bai. Indusi berriakdiren Goierriko bi trikuharritan (Zorroztarri eta Praalata) eta Zuberoako Ithe I etaIIan (Ebrard, 1993:
|
|
|
Ez litzateke gaizki egongo gogoratzea ezen emakumeen errepresentazioak berriz ugaltzen hasten direla Neolito Arotik aurrera (ez ditzagun ahantzi GoiPaleolito Aroko horrelako errepresentazioak: venusak bezalako eskulturak, eta irudigrabatu estilizatuak
|
ere
bai), horien artean aipagarriak direlarik Gava ko meategietan (Katalunia) idorotako venusa, edo Paris Arroko (Tarrete, 1995) igargu estalieta hipogeoetan agertzen diren emakume irudiak (jainkosak?) lepokoekin: La Bellee n (Boury en Vexin. Oise?), Razet 23 hipogeoan (Coizard. Marne?), etab.
|
|
|
Fuente Pecina eta Los Morcalestrikuharrietan (Burgos) badirudi berariaz egindako atua zegoela. Lehenengoan, nukleo edo hun batetik erauzitako ijekiak, erabilera arrastorik gabekoak, atu gisa (huna bera
|
ere
bai) laga ziren; eta Los Morcales en, berriz, hun bereko beste ijeki multzo bat zegoen antzera utzita (Delibes, 1995).
|
|
|
Gerta daitekebatzuetan paleozoruetan lortutako datazioak arinkeriaz erabili izana (hori argikibaieztatu gabe aztarna materialen bidez); baina emaitza posiblea denez, zail egitenda data baztertzea, azken batean horretarako arrazoi garbirik ez dagoelako. Bestalde, konturatu behar dugu trikuharriak kokatzen diren eremuak denbora luzez erabili direla (batzuetan trikuharriak eraiki aurretik, eta hortik aurrera
|
ere
bai, era jarraian), eta, horregatik, ikatzen emaitzak kontu handiz erabili liratekeela.
|
|
|
Baina honek ez du esan nahi etxearekiko funtziorik betetzen ez zutenik. Alabak,, semeak
|
ere
bai, baina alabak bereziki, beste etxeekin harremanakmantentzeko erabiltzen ziren, ezkontzetarako eta ezkontzen bitartez.
|
|
|
Giro horretan, planteamendu berriak begi bistakoak egiten zaizkigu, ikerkuntzan nahiz historiaren irakaskuntzan: Historiaren errepresentazioa eta gizartean duen funtzioa berriz baloratu behar dugu, ohiko memoriatik abiatuz (datugisa), baina memoriatik at
|
ere
bai, historiaren ikuspegitik urrunago joanez, hau da, zientzia historikoen arloa landuz, zientzien esparruan.
|
|
|
AZURMENDI, 1998b. Ikus
|
ere
bai: WINNER, (2001); MEDINA (2001); NÚÑEZ (2001).
|
|
|
Adibidea oinarritzat harturik, baina bestelako adibideetan
|
ere
bai, inguruko erantzun ahalegin orok erakundeen estrategietara jo behar du. Nekazaritza industrialak aurrez zentzurik izan duela onartuta ere, bereziki bi mundu gerren ostean zegoen egoeragatik, gaur egun ezinbestekoa da nekazaritza industrialari, nekazaritza iraunkorrak?, edo, zentzuzkoak?, edo, ekologikoak?
|
|
|
esandako guztia ahalbidetzeko, hots, merkatuaren gidaritzapean pertsonak euren bizitzaren aktore bilakatzeko, bizitza egoera materiala bermatua izatea ezinbestekoa da. (Eta, ikusiko den moduan, klase lotura tradizionala baztertzeko eta indibidualizazioa gauzatzeko osagai ezberdinen lotura nahitaezkoa
|
ere
bai).
|
|
|
Xavier RUBERT DE VENTÓSek azken lanetan beti egin dio erreferentzia ideia horri. Sistema baten barruan sektore batek hazkunderako hartutako muturreko joerak taldea kontuan ez hartzea ekarri izan du; lan honen 3.2.1 atalean, sistema politiko eta ekonomikoak hizpide harturik argudiatuko bada ere ideia hau, filosofo katalanak (1996) gauza berbera gertatzen dela frogatu du norbanakoaren bizitza moralean
|
ere
bai. Norberaren printzipioen, idealen edo inperatiboen baieztapen metastasikoak, gainerakoak norberaren helburuak lortzeko bitartekotzat erabiltzea ekartzen du.
|
|
|
Denek zentro politikoa (zentroaren errepublika) bereganatu eta ezker eskuin antagonismoa baztertzeko joera duten honetan, aukera honen arriskuez ohartarazteko
|
ere
bai. Pragmatismoaren izenean, ideologia eta politikaren porrota kasu, erabakiak adituei utziz.
|
|
|
Horrela uler daiteke gaur egungo koalizioetan izaera askotariko jendea topatzea. Deslotura ematen da, baina lotura berriak eratzeko aukerak
|
ere
bai.
|
|
|
Nahitaezkoa da errepikatzea, ez dela ez zuzena ez egokia Euskal Herriko gatazka XIX. mendekoa dela eta gaindituta dagoela esatea, eta hori eboluzio naturalaren ondorioz gertatu dela argudiatzea. Irakurketa erratua delako, eta zuzena balitz
|
ere
bai. Ez da zuzena zintzoak eta gaiztoak daudela esatea, ez da zuzena era bateko edo besteko dikotomia modernoekin gizartea banatzea.
|
|
|
Alegia, erakunde politikoaren printzipiorako eta garapenerako hautabideen artean. Arriskuen inguruko definizioen lehia publikoa sortzen da, eta ez gizakiaren edo izadiaren osasunaren kalterako ondorioena soilik, horrek guztiak gizartean, politikan, ekonomian, zuzenbidean duen ondorioena
|
ere
bai.
|
|
|
1930eko hamarkadaren nahasketa, irratigintzan
|
ere
bai 23
|
|
|
frantsesaren eta ingelesaren ikasketek, literaturak, arteak eta zientziek osatzen zuten programazioa, ondoren musika eskaintzen zuela. Igandeetan, berriz, esperantoari eta euskarari buruzko eskolak eskaintzen zituen irratiak, eta baserritar, abeltzain eta arrantzaleei zuzendutako hitzaldiak
|
ere
bai, hezkuntza gizarte maila ezberdinetara hedatzeko asmoz12.
|
|
|
Horrez gain, oso garrantzitsutzat jotzen dute entzuleen parte hartze aktiboa, eta hizketatzaile guztien adierazpen askatasuna
|
ere
bai. Tas Tas Irratiak honako oinarri hauen adierazpena egiten du bere web orrian:
|
|
|
Dialeko 105,8 MHz-etan kokatuta daude, aldaketa batzuk izan eta gero; besteak beste, 1994an emisio potentzia handitu zuten, 50 W etara igoz. Auzo irratia izateko asmoa izan du hasi zenetik; beraz, Zorrotzako taldeek parte hartzen dute emisoraren programazioan, eta ikastetxeetako haurrek eta gazteek
|
ere
bai. Era berean, bertako kirol taldeen jarraipenak pisu handia du programazioan, batez ere asteburuetan.
|
|
|
Zarata, Eate eta Zuen irratiek, Eguzkirekin eta Radio Paraíso zelakoarekin batera, Iruñeko Irrati Libreen Koordinakundea sortu zuten. Elkarte horren helburua, besteak beste, itxieren eta poliziaren konfiskazioen aurrean protesta antolatua burutzea zen, eta elkarlana bultzatzea
|
ere
bai.
|
|
|
Lankidetza hori egitura finko batean gauzatu zen 1996an, eta, hortik aurrera, norberak bere izena galdu ez duen arren, Euskal Irratiak adierazleak batzen ditu hirurak. Euskal Irratiak Ipar Euskal Herriko herrialdeetako informazioa eskaintzen du, eta irratsaio bateratu batzuk
|
ere
bai. Horrez gain, hainbat ekitaldi antolatzen dituzte guztiak batera, hala nola Arrosan urtero eskaintzen den kontzertua edota Herri Urrats izeneko jaiak.
|
|
|
Horregatik, 1990eko abenduaren 15ean manifestazioa antolatu zuten, bazterketa horren aurka ez ezik, Ley del Vascuence delakoaren kontra, eta. Euskal Unibertsitatea euskaraz? aldarrikapenaren alde
|
ere
bai.
|
|
|
Proiektua bertan behera geratu zenean, berriz, euskarazko irratsaioen emankizuna RNE delakoaren kanal autonomikoan izango zela argudiatu zuten gobernu nafarraren ordezkariek. 1990eko hamarkadan izandako berregituraketaren ondorioz, berriz desagertu zen kate publiko espainarraren irrati programazio autonomikoa; eta, beraz, euskarazko saiorik egiteko aukera
|
ere
bai.
|
|
|
2 1930eko hamarkadaren nahasketa, irratigintzan
|
ere
bai
|
|
|
Esan bezala, Elizaren eta Estatuaren arteko harremanak ez ziren errazak izan, eta negoziazio eta tira-bira asko egon ziren bi erakundeen artean, irratien inguruan
|
ere
bai. Arazoak areagotu egin ziren Euskal Herriko elizaren kasuan, ezaugarri propioak zirela eta.
|
|
|
Hasieran, hiri bakoitzeko irratiak bazuen tokiko programazioa, ordu batzuetan katean emititzen zuen arren. El País egunkaria argitaratzen duen PRISA komunikazio taldeak SER katearen akzio multzo bat erosi eta gero, aldaketa asko gertatu ziren horren barruan 1980ko hamarkadan, 40 Principales delakoan
|
ere
bai. Programazioa zentralizatuz joan zen, sateliteei esker, eta poliki poliki tokiko emanaldiak desagertuz joan ziren, euskal hiriburuetakoak barne.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak bertan behera utzi zituen euskarazko emnaldiei zuzendutako diru-laguntza horiek guztiak Euskadi Irratia abian jarri bezain pronto. Gipuzkoako Aldundiak, berriz, oraindik eskaintzen ditu euskarazko komunikabideentzako subentzioak; irratientzakoak
|
ere
bai?. Subentzioen desagerpenarekin batera, oso denbora laburrez iraun zuten euskal emanaldiek hainbat irrati pribatutan, errentagarriak ez zirelako.
|
|
|
67). Gogor salatu zuen estrategia aldaketa Argia aldizkariak, batez ere euskarari zegokionez, gaztelaniazko emisorekiko audientziaren lehian, kanpoko profesionalak kontratatu baitzituen euskal emisorak10 Bikoizketa horren ondorioz, oso nabaria izan da bi kateen arteko bereizketa, erabilitako hizkuntzan ez ezik, edukietan11
|
ere
bai: Euskadi Irratia euskalduna eta gipuzkoarra da; Radio Euskadi, ordea, erdalduna eta bilbotarra.
|
|
|
Handik hiriaren erdigunera joan zen 1987an, irrati komertzial moduan aritzeko. Gaur egun dialeko puntu berean emititzen jarraitzen du; 94,3 MHz-etan, hain zuzen ere. Topbilbao izenarekin?, eta Interneten
|
ere
bai, <www.topbilbao.com> helbidean. 2002ko irailetik Cadena 100 delakoaren programazioa eskaintzen dute bertan.
|
|
|
Entzutegi Nazionaleko Baltasar Garzón epailearen aginduz, 1998ko uztailaren 15ean itxi zuten emisora, Egin egunkariarekin batera, ETAren egituraren partaide omen zelako; lau urte beranduago, emisora isilik jarraitzen du, epaiketaren zain. Itxieraren aurkako adierazpenak eta manifestaldiak eta zuzendaritzarekin zein langileekiko elkartasuna zabaldu ziren Euskal Herrian ez ezik, gure mugetatik kanpo
|
ere
bai. Adierazpen asktasunaren aurkakotzat jo zuten askok epailearen erabakia, judiziala baino gehiago politikoa zela azalduz.
|
|
|
Bitartean, Radio Paris izeneko emisoratik estatuaren barruan zentsuratuta ziren albisteak heltzen ziren euskal biztanleengana, baita Jaurlaritzak erbestean egiten zituen jardueren berri ere, beti erdi debakaturik zeuden abestiz lagunduta. Oso harrera ona izan ohi zuten albiste egarri ziren barruko biztanleen artean, eta eragina
|
ere
bai (Ibidem: 82).
|
|
|
Adibide hurbil bat jartzeko: euskarak ez du bere leku soziala bertsolaritzan bakarrik behar, CD ROMetan
|
ere
bai baizik. Kontzeptu naturalista bat erabiltzearren, kontserbazionismoa ez da nahikoa hizkuntzen mundu honetan.
|
|
|
Baina, era berean, ulerterrazago
|
ere
bai, agian. Zelan daki jendeak urrun bere beharra duela inork?
|
|
|
Baina gezurretan ibili barik ere min handia egin ahal zaio iritzi publikoari, eta halaxe egiten zaio. Ez bakarrik krisi garaietan, ezpada egunerokotasun gordinean
|
ere
bai.
|