|
2001
|
|
|
Duela hamar urte baino gehiago, telebista kanal pribatuak agertu zirenean, handitu egin zen kate orokorren irekietako telebista eskaintza. Batez besteko kontsumoa ez da igotzen ordainketa eskaintza berriekin, edo oraindik ez da ikusten kontsumoan
|
eragin
hori, satelite bidezko telebista digitaleko plataformek (Canal Satelite Digital eta Vía Digital) batez besteko kontsumoaren %2, 2 baino ez baitute hartzen. Sofresen datuek berriro erakusten dute emakumeek telebista gehiago ikusten dutela gizonen aldean (38 minutu gehiago egunean), eta etxekoandreen kasuan, monitorearekiko esposizioaren batez besteko denbora 267 minutura igotzen dela.
|
|
2002
|
|
|
Soziologoek, psikologoek, gerontologoek eta endekapenezko gaixotasunen tratamenduarekin lotutako elkarteek denbora asko daramate “zaintzailearen sindrome” gisa ezagutzen hasi dena aztertzen. Zaintzailea, teorikoki osasuntsua den gaixo ezkutua da, eta bere gain hartzen ditu erantzukizunen eta zereginen
|
eragin
horrek bere oreka aldatzen du, batzuetan izaerara, harremanetara edo familiara ere hedatutako ondorioekin. Zaharraren “zahartasunaren makulu” tradizionaletik harago, era guztietako laguntza paperak hartzen ditu bere gain, eta horrek higadura handia eragiten dio maiz.
|
|
|
Azterketa hori “Metabolism” aldizkariaren azken edizioan argitaratu da, eta dieta bat proposatzen du, non zenbait elikagai konbinatzen baitira, hala nola soja proteinak, intxaurrak, zuntzak (oloa eta zekalea) eta landare esterolak (landare olioetan eta orri berdeko barazkietan dagoen substantzia). Kolesterola murrizten duten propietate ezaguneko produktuak diren arren, horien nahasketak
|
eragin
horren potentziala %7tik %29ra igotzen du. Datu horiek hilabetean proposatutako dieta egin zuten 13 lagunen jarraipenetik atera ziren.
|
|
2003
|
|
|
Parasitoei dagokienez, leku nabarmenena Trichinella da, trikinosiaren eragilea. Duela urte asko zerri sakrifikatu guztiak kontrolatzeko beharra ezarri zenetik
|
eragin
hori asko murriztu den arren, oraindik ere noizbehinka gertatzen da basurde haragia kontsumitzeagatik, parasitazioa endemikoa baita oraindik ere, eta, batzuetan, albaitariaren kontroletik ihes egiten dute. Kasu horietan, ibilgailua ez da izaten haragi freskoaren kontsumoa, egoste gogorra eskatzen baitu, parasitoa kanporatzeko, baizik eta haragi horrekin egindako txorizo edo saltxitxoi gisako hestebeteen kontsumoa, gordinik kontsumitzen baitira.
|
|
2004
|
|
|
Agian horregatik, definizioak eta kontzeptuak nahasiak daude. Besteak beste, uste du nahikoa dela produktu komertzialei osasunari onura nabarmena ekarriko dioten substantziak eranstea, eta, orobat,
|
eragin
horrek zentzua duela bermatzeko, teknika farmakogenomikoak erabiltzea defendatzen dutenak. Ramón Cterminosek, EuroEspes (CIBE) Ikerketa Biomedikoaren Zentroko zuzendariak, azken kategoria horretan parte hartzen du.
|
|
|
arantza bifidoarekin jaiotakoen zati txiki batek helduarora iristea lortzen du, baina beheko gorputz adarren paralisisetenarekin eta gernu edo gorotz inkontinentziaren maila aldakorrarekin. Hodi neuralaren akatsen eragina munduan 1 kasukoa da bizirik jaiotako 10.000 pertsonako, eta
|
eragin
hori nabarmen handitzen da Kaukasoko indibiduoetan eta maila sozioekonomiko apalenetan. Aldagai geografikoak ere badaude.
|
|
2005
|
|
|
Dena den, egoitza duten herrialde berriko jaki tipikoak prestatzen ez jakiteak, osagaiak elkarrekin konbinatzen eskarmenturik ez izateak eta pertsonaren egoera ekonomikoak
|
eragin
hori arindu egiten dutenez, aurretiaz kuzinaturiko jangaiak erostera jo behar izaten dute maiz, horrelako jakiak merkeago ere gerta dakizkiekeelako.
|
|
|
Izan ere, gozokiak kontsumitzeak endorfinen askapen mekanismoak estimulatzen dituela egiaztatu da:
|
eragin
horrek, pertsona batzuei gozokiak jateak egonezina arindu eta abaildura edo lur jotze egoerari aurre egiteko unean laguntzen diela ulertaraz liezaguke.
|
|
|
Gainerako mundu solidoetan ez bezala, Ilargia ez zen eratu Eguzki Sistema primitibo batean material gehiago egotearen ondorioz, baizik eta Marteren tamainako gorputz batek Lurra eratzen ari zen eta oraindik ez zuen amaitu gorputz solido bihurtzeko prozesua. Zientzialarien arabera,
|
eragin
hori aipatutako hartze aldiaren amaieran gertatu zen, eta Lurrak osatzen duen materiaren azken %10aren erantzulea izango litzateke. Horregatik, Ilargiaren adina zehaztasunez ezagutzea izango litzateke gure planeta eratzeko une zehatza jakiteko modurik onena.
|
|
2006
|
|
|
Gogoan izan, gainera, edari kitzikagarria denez, horretara ohituak ez daudenek
|
eragin
hori nozi dezaketela.
|
|
|
Udaberria, uda, udazkena eta negua; urtaro bakoitzak eragin desberdina du naturako gertaera ikusgarrienetan, baina
|
eragin
hori bide ezkutu eta ezezagunetan ere gertatzen da. Adibidez, infartu arriskua aldatu egiten da urtaroen, klimaren eta ilargi posizioaren arabera.
|
|
2007
|
|
|
Tradizioz, ikusi izan da Asiako emakumeek minbizi eragin txikiagoa dutela, eta
|
eragin
hori azaltzeko emandako hipotesi ugarien artean, sendoenetako bat dieta dela. Shanghairen azterketan, ikertzaileek ohitura dietetikoak alderatu dituzte, eta bi profiletan sailkatu dituzte:
|
|
|
Iturri dietetikoetako kaltzioa estrogenoen metabolismo aldaketarekin lotzen da, estrogenoak beharrezkoak baitira hezurren dentsitateari eusteko. “Nahiz eta oraindik ez gauden ziur
|
eragin
horren oinarrian, baliteke kaltzioa duten elikagaiek aldaketa hori eragitea”. Jakina da, halaber, esnekiek, metal horren iturri nagusietako batek, estrogenoak sortzen laguntzen duten konposatu aktiboak izan ditzaketela.
|
|
2008
|
|
|
Bifidus jogurta jan behar genuke egunero; Gabonetako otorduek eragina izaten dute hesteen lan erritmoan, eta jogurt mota horrek
|
eragin
hori gutxitzen du.
|
|
|
Hainbat ikerketak erakusten dutenez, jogurtak elikagai probiotiko gisa dituen ekintza organiko osasungarriak mikroorganismo biziak dira. Mikroorganismo horiek, kantitate nahikoetan irentsiz gero, eragin positiboa dute osasunean, eta
|
eragin
hori jogurtak dituen elikagaiaren nutrizio ondorio konbentzionalen gainetik dago. Hitz probiotikoa latinez eta grekoz osatutako hitza da, «bizitzaren aldekoa» esan nahi duena.
|
|
2009
|
|
|
Baina
|
eragin
hori dosi handietan soilik antzematen da (3 gramo eguneko).
|
|
|
Eztiak
|
eragin
hori izan dezan, koilara bete ezti har dezakegu, edo ur bero eta limoi uretan nahasi eta gargarak egin edan aurretik.
|
|
|
Orain arte egin diren ikerketek erakutsi dute
|
eragin
hori kaltegarria izan daitekeela zenbaitetan, eta onuragarria beste zenbaitetan.
|
|
|
Duela bi urte eskas, Energiaren Batzorde Nazionalak uste zuen
|
eragin
hori %4koa zela.
|
|
|
Tarifa elektrikoaren defizitak (elektrizitatea sortzeagatik onartutako kostuaren eta konpainiek kontzeptu horrengatik ezar dezaketen prezioaren arteko aldea) argiaren ordainagiria %10 garestitzen du dagoeneko, metatutako zenbatekoa 23.000 milioi euro ingurukoa baita. Duela bi urte eskas, Energiaren Batzorde Nazionalak uste zuen
|
eragin
hori %4koa zela. Horixe esan zuen atzo Miguel Sebastián Industria ministroak, eta egun hauetan konpainiekin itxi du “jasangaitza izateaz gain bidegabea” den sistema bat akabatzeko formula.
|
|
|
Sukaldean erabili ohi den beste produktu batek, arrautzak, antitamina du, avidina, biotina molekulekin lotzen dena (B8 bitamina) eta ez du xurgatzen. Beroak ez du abidina aktibatzen eta, beraz, prestatutako arrautzak (tortillan, nahaskian, frijituta edo egosita) ez du
|
eragin
hori.
|
|
|
merkea ateratzen da eta haurrak hipnotizatzen ditu” gisa erabil daitekeela. Eztei aurreko tribunan, “telebistaren botere pedagogikoa eta haurrengan duen eragina” aipatzen du, eta
|
eragin
hori biderkatzeko arriskua dago 19 opor egunetan. Ez da erraza marrazki bizidunez eta filmez betetako haurrentzako programazioari muga jartzea, baina ordenatu egin daiteke.
|
|
2010
|
|
|
166 parte hartzaileri (%27, 6) bihotz hodietako eritasuna diagnostikatu zitzaien jarraipenean. Talde zientifikoak normaltzat jo zuen
|
eragin
hori, frogatuta baitago gantz azido horiek arterietan kolesterola metatzea saihesten laguntzen dutela. Harrigarria bada ere, antzeko omega kontsumitzen zuten emakumeek ez zutela bihotzeko eritasunen tasa txikiagoa.
|
|
|
Hala ere, Europako herritarren% 67k uste du telefonia antenek eta telefono mugikorrek igorritako seinaleek eragina izan dezaketela, neurri batean, beren osasunean, eta% 58k uste du agintariek ez dutela jendea behar bezala babesten esposizioari lotutako arriskuetatik, Europako Batzordeak ekainean argitaratutako “Elektromagnetic Fields” txostenaren arabera. Madrilgo Ramón y Cajal Ospitaleko Bioelektromagnetismo Ataleko buruak, Alejandro Úbeda doktoreak, esan zuen
|
eragin
horri buruzko prestakuntza eta informazio zuzen eta osoa falta dela “Arrisku berriak osasun publikoan” txostenean, Osasun Kazetaritzaren VI. Kongresu Nazionalaren esparruan. “Nahiz eta zenbait analisik erakutsi duten telefono mugikorra 10 urtez baino gehiagoz erabiltzeak bikoiztu egin dezakeela garuneko tumore jakin batzuk izateko arriskua, metodologia epidemiologikoari dagozkion mugek ez dute oraindik ziurtasun osoz jakiterik mugikorra behin eta berriz eta luzaroan erabiltzea garuneko tumoreak edo bestelako gaixotasunak garatzeko arrisku faktorea den”, adierazi zuen.
|
|
2011
|
|
|
Wikimedia Zenbat eta larriagoa izan juanikotea, orduan eta handiagoa da gorputzeko beste atal batzuek ere aldaketak izateko aukera. Emakumeak eta adinekoak dira juanikote larriak izateko joera handiena dutenak, eta, beraz,
|
eragin
hori gehien prebenitu luketenak, bizi kalitate txarragatik (bai osasun orokorrean, bai beheko gorputz adarretan) eta sarritan min handia eragiten dutelako. Hala ere, nahiz eta batez ere bi talde horietan ohikoa izan, larritasunaren ondorioak berdin eragiten die guztiei, adina, sexua, gorputz masaren indizea edo organismoaren beste eremu bateko mina edozein izanda ere.
|
|
|
konprometigarriak izan daitezkeen bideoak eta iruzkinak. Hala ere, sen onarekin eta gomendioak,
|
eragin
hori minimiza daiteke. Polizia Nazionalak eta Guardia Zibilak ekimen bat dute gazteei aholkuak eta gomendioak emateko sare sozialak.
|
|
|
Sintoma bakoitzaren larritasunaren autoebaluazioa arina edo ertaina izan zen emakumeen %80an baino gehiagotan, eta larria kasuen %10ean. Emakumearen bizitza sozialean eta pertsonalean
|
eragin
hori izan arren, normalean sintomatologia hori normaltzat hartzen da. Izan ere, patologiaren forma gogorrenetan ere, emakumeen %75ek ez dio medikuari kontsultarik egiten, normala, intimoa dela uste duelako edo konponbidea izan dezakeela pentsatu ez duelako.
|
|
2012
|
|
|
35.000 pertsona inguru hiltzen dira urtero Espainian bat bateko heriotzagatik. Azken urteotan, kirolari ezagunen heriotzak
|
eragin
hori izan du gai zerrendan. Hala ere, jarduera fisikoa egitea onuragarria da, baina are gehiago modu seguruan eta berme guztiekin egiten bada.
|
|
2013
|
|
|
Konposatu horiek herdoilaren aurkakoak dira, eta
|
eragin
hori bera duen beste bat ere izaten dute talde kromatiko honetako elikagaiek: likopenoa, kolore gorri bizikoa, tomateak ugari izaten duena, adibidez.
|
|
|
Adinean aurre egin ahala, ordea, murriztu egiten da
|
eragin
hori, eta horrek esan nahi du elikagai horiek toleratzeko gaitasuna lantzen duela gorputzak".
|
|
|
Eragin babeslea, dena den, anduiaren eta erabiltzen den dosiaren araberakoa da, eta, beraz, espezialistak gomendatuta hartu behar litzateke
|
eragin
hori lortzeko.
|
|
2014
|
|
|
Edonola ere, esan beharra dago oraindik azterketa gehiago behar direla jakiteko ea likopenoaren onurak egiazkoak diren edo
|
eragin
hori gertatzen ote den tomatea eta haren eratorriak maiz jaten dituztenek bizimodu osasungarriagoa egiten dutelako.
|
|
2015
|
|
|
5 Saihestu elikagaiak alferrik galtzea Europako Parlamentuaren Batzordearen kalkuluen arabera, egoera onean dauden 179 kilo elikagai galtzen dira pertsonako urtean, eta baztertzen diren kontsumorako egokiak diren produktuen %50 hondakin bihurtzen dira elikadura katean zehar. Ingurumen eta ekonomia
|
eragin
hori saihesteko, hainbat aholku jarrai daitezke: fruta ondo garbitutako azalarekin jatea; soberakinak beste plater batzuk prestatzeko aprobetxatzea (zopak, arrautza beteak, kaneloiak, kroketak, enpanadillak…); erosketak ondo antolatzea eta elikagaien kontsumoa programatzea, hondatu ez daitezen; janariak táperrean gordetzea hozkailuan eta izozkailuan, bizitza luzatzeko, etab. 6 Birziklatu hondakinak Jakiak prestatzean sortzen diren materia organikoaren hondakinak konpostajearen gisako sistemen bidez aprobetxa daitezke.
|
|
|
Adibidez, telebista bateko fosforoak 80.000 litro ur kutsa ditzake; gaizki birziklatutako hozkailu batek, berriz, 15.000 kilometroko auto baten emisioaren baliokide diren berotegi efektuko gasak isurtzen ditu atmosferara (klima aldaketan inplikatuak), Ecolec en datuen arabera. Birziklatzeak,
|
eragin
hori saihesteaz gain, material baliotsuak berreskuratzen ditu (kobrea, urrea, zilarra edo aluminioa), dirua eta baliabide naturalak aurrezten ditu eta lanpostuak sortzen ditu. RAEEri buruzko arau berria:
|
|
|
Aurtengo leloa «Zure asma kontrola dezakezu» da. Espainian, Ospitalez Kanpoko Pediatriako eta Lehen Mailako Atentzioko Espainiako Elkartea (SEPAPAP) osasun zentroetako gaixoei eta profesionalei
|
eragin
hori modu egokian erabiltzeko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak zabaltzeari gehitzen zaio. Gure herrialdean, arnas patologia hori, hainbat azterlanen arabera, 6 eta 7 urte bitarteko haurren %11ri eragiten die, nerabeen %9ri, eta helduen %5ri.
|
|
|
Artikulu honetan infekzio mikotiko hau deskribatzen da, eta agerian utzitako tratamendu mota berriak zer ematen duen. Muguet ari buruzko informazioa ere ematen da,
|
eragin
hori bera baita, baina haurtxoetan.
|
|
|
Azukre asko duten edo gantz asko duten elikagaiek ere egarria areagotzen lagun dezakete. Beraz, edari gozoegiak (freskagarriak, adibidez), postre gozoak (magdalenak, pastelak, etab.). azukre kontzentrazio handiarekin eta olio ugariko elikagai arrautzaztatuek eta frijituek ere
|
eragin
hori izan dezakete. Garrantzitsua da elikagai horiek gehiegi ez erabiltzea, batez ere ordu asko eguzkitan edo tenperatura altuetan ematen direnean, edo kirola edo jarduera fisikoa egiten denean (ibilaldi luzeak, mendi ibilaldiak, footinga, etab.) eta izerdia areagotuko denean.
|
|
|
Lanaren arabera, giza zibilizazioaren hasieratik ia% 46 jaitsi da zuhaitzen kopurua. Galera tasa handiagoa da eskualde tropikaletan, baina
|
eragin
horren eskala eta sendotasuna baso ekosistema guztietan gertatzen da, eta nabarmendu egiten da lurzorua erabiltzeko erabakiek ekosistema naturalak forma globalean sortu dituztela. «Horrek eragin handia du ekosistema naturaletan, eta zuzeneko ondorioak ditu atmosferako karbono kontzentrazioetan eta kliman.
|
|
|
Hala bada, zer justifikatzen du erlazio horrek? Eta, are garrantzitsuagoa, zer neurri hartzea komeni da
|
eragin
hori geldiarazteko. Artikulu honek gai horiei heltzen die.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, nutrizio arloko gabeziarik ez badugu, ez genuke kezkatu behar alderdi horrekin,
|
eragin
hori orekatu egingo bailitzateke dietan ageri diren gainerako elikagaiekin.
|
|
|
«Artritisa da min kronikoaren kausarik ohikoenetako bat, txakurretan, bereziki». Bristoleko Unibertsitateak (Erresuma Batua)
|
eragin
horri buruzko azterlan batek amaitu du artritisa. Endekapenezko gaixotasun horrek artikulazioak babesten dituen kartilagoa murrizten du.
|
|
2017
|
|
|
Aldizkari zientifikoetan idatzitako artikuluak, hala nola Britith Journal edo Psikiatriako American Journal aldizkarietan, gertaera psikotikoak dituzten pertsonen kasuak adierazi dituzte, ilargi faseekin batera, eta XX. mendean ere aurkitu zitezkeen «lunatikoentzat». Ilargiak berdin du ereiteko, jasotzeko edo inausteko Jesús de la Gandara Burgosko Unibertsitate Ospitaleko psikiatria zerbitzuko buruak eta fenomeno meteorologikoen eta osasun fenomenoen eraginean aditua izateak dio ezin zaiola Ilargiari
|
eragin
hori egotzi: «Azalpena erdi biologikoa da, erdi soziologikoa.
|
|
|
Seguruena dena antzinatean planteatzea da. Ilargiak
|
eragin
hori zuen gure arbasoetan, eta mota guztietako erlazioak ezarri ziren haien efektuekiko, bai ongileak, bai kontrako zeinuak». Jarraitu Ingurumen Kanalari Twitter@E_ CONSUMERMMA eta egileari @ecienciacom.
|
|
2018
|
|
|
Arazoa da gaur egun ia bi gehiago direla. Jakina, azterketa horrek —dagoeneko ezkorra, beste batzuek turismoaren kutsadura% 3 zela uste baitzuten— bidaiariek helmugara joateko eta etxera itzultzeko egiten dituzten joan etorrietan jartzen zuen arreta. Planetarentzako
|
eragin
hori nahiko garrantzitsua da. Adibidez, Madrildik Londresera hegazkinez joan bazara, 1.200 kilometro; karbono aztarna 379 kilo CO2 izan zen.
|
|
2020
|
|
|
Urtero, larruazaleko minbizia duten 150.000 kasu inguru diagnostikatzen dira, eta heriotzak 600 izatera iristen dira, Espainiako Dermatologia eta Benereologia Akademiaren (AEDV) datuen arabera. Adituen arabera,
|
eragin
hori %80 murriztu liteke haurtzarotik ohitura osasungarriak hartuz gero. Larruazaleko minbizi guztien artean, melanoma da ohikoena.
|
|
|
Koronabirusaren pandemia dela eta, lau hormen artean etzanda, mundu digitala inoiz baino gehiago zabaldu da mundura. Eta
|
eragin
hori areagotu egin da gazteengan, eta Sareak, aisialdirako ez ezik, pertsonen arteko komunikaziorako eta hezkuntzarako ere balio du. Hurrengo lerroetan ikusiko dugu zer egiten duten adingabeek Interneten eta sare sozialetan, baita horiek erabiltzeak dakartzan arriskuak ere.
|
|
2021
|
|
|
Haurren obesitatea eta gehiegizko pisua arazo erreal eta oso larria da, eta ondorio garrantzitsuak ditu haurren osasunerako, bai orain bai etorkizunean. Espainian,
|
eragin
hori ia hirukoiztu egin da azken 30 urteetan, eta berriki egindako zenbait ikerketak (Aladino txostena, 2019an egina) kezkatzen dituzten zifrak eta datuak ematen dituzte. Besteak beste, helduoi zaila egiten zaigu arazo hori gure seme alabengan hautematea, eta hori ere berresten du Osasunaren Mundu Erakundeak (OME).
|
|
|
Kalkuluen arabera, urtean 2,5/ 10.000 haur inguru izango ditu. Hala ere, Espainiako Pediatria Elkarteko (AEP) adituen ustez,
|
eragin
hori handiagoa izango da, oso txikia baita. 2 eta 5 urte bitartean izaten da, eta maizago agertzen da gizonen artean(% 55).
|
|
2022
|
|
|
Horrek esan nahi du ematen duten energia guztiaren %25 inguru proteinak digeritzen, xurgatzen eta gure gorputzak erabil ditzan erabilgarri egiten dela. Beste mantenugai batzuetan,
|
eragin
hori energiaren %2, 5 – %7, 5 da. Platanoek depresioaren kontra egiten dute?
|
|
|
Kapsaizina Substantzia hori elikagai pikante askotan egoten da, bereziki txileak gure koipe zuria hona aldatzeko ahalmen handiena duen elikagaietako bat da. beixa. Baina oraingoz
|
eragin
hori medikamentuekin baino ez da ikusi; beraz, txili mina jan ez du inor argituko. Control de la manera de la manera de la medida.
|
|
2023
|
|
|
Bikotea, seme alabak eta adina Txostenaren arabera, ezkondutako pertsonek eragin emozional motelagoa dute, eta ezkongabeen eta alargunen artean, berriz, kontrakoa gertatzen da. Agian, arrazoi beragatik, seme alabak izateak ere
|
eragin
hori arintzen du, seme alabarik ez dutenen artean baino nabarmen txikiagoa. Imagen:
|
|
|
Ondorioa Nahiz eta landare esterolek odoleko kolesterola murrizten probatu duten, hori ez da aski arrisku kardiobaskularra murrizteko. Oliba olio birjinak
|
eragin
hori probatu du. Xerratan igurzteko gantz hori helburu bererako erabiltzen den oliba olio birjina estraren errazio baten batez besteko prezioa baino %82 garestiagoa da.
|
|
|
Uholdeek, lehorteek eta muturreko tenperaturek (hotzekoek nahiz beroetakoek) laboreak eta uztak kaltetzen dituzte, biodibertsitatea hondatzen dute, zenbait mikroorganismo ugaltzen laguntzen dute eta gizakiek jateko animaliak haztea zailtzen dute. Paradoxa da
|
eragin
hori murrizteko ekimen batzuek elikagaien segurtasunerako arrisku berriak sortzen lagun dezaketela. Kontatuko dizugu.
|