|
2005
|
|
|
gehienbat 55 urtetik gorakoak dira baina azkenaldian 21 urtetik beherakoak ere ugaritzen ari dira. Beraientzat
|
emakumeen
borroka ez da berdintasunera iristeko helburuarekin egiten, baizik eta gizonak dominatzeko xedearekin.
|
|
|
Oposizioko bi mugimendu horiekin batera, 60 hamarkada bukaeran beraien ekintzak hasi zituzten hainbat gizarte kolektibo aipatu behar ditugu, hala nola, abokatuak, kazetariak, emakume taldeak, etab. Baina, frankismoan ohikoa izan zen legez, protesten areagotze horren aurrean, erregimenetik bideratutako errepresioa are latzagoa bihurtu zen. Gainera, askatasun demokratiko ezak, adierazpen, bilera eta manifestaziorako askatasun ezarekin batera,
|
emakumeen
borroka gehiago bultza zezaketen taldeen sorrera ekidin zuen.
|
|
|
Epealdi honetan aztergai ditugun bost urteetan zehar, aurreko garaietan bezala,
|
emakumeen
borroka antifrankistan oso aktiboa izan zen. Protesta ekintzak geroz eta jendetsuagoak eta publikoak ziren; emakumearen borrokan eskaera zehatzagoak egiten ziren, jaiotzen ari zen feminismoarekin loturik.
|
|
2008
|
|
|
Nik ez nuen usteko aukeratu dudan kirolari hainbeste arreta emango ziotenik. Beijing baino lehenago, adibidez,
|
emakumeen
borroka ez zen kirol olinpikoa ere! Guztiz ezezagunak ginen.
|
|
|
Sambo eta
|
emakumeen
borroka, antzekoak, diozu. Batean, Euskal Herriko selekzioa genuen.
|
|
|
Emakumeak goi karguetara iristen direla erakusteak beste
|
emakumeen
borroka laguntzen du, ala baretzen du, dena eginda dagoelakoan?
|
|
2009
|
|
|
eguneroko otoitz, irakurgai, meditazioetan, bere bizi guztian hebraierazko poesia xurgatu duen Gandiagak, nonahi barreiatu ditu haren oihartzunak bere poemetan. Baina garaipen eta porrotetan, gizon
|
emakumeen
borroka grinetan, gertakari historikoetan Jainkoa ikustera, pentsaera bibliko kardinala, inoiz ez da iritsi.
|
|
2010
|
|
|
Gehienbat emakumeek, gazteek eta nola ez gizonezkoek ere, bere egin behar dute arazo hau, konponbide bat lortu nahi bada. Gora
|
emakumeen
borroka! ”.Herme Gonzalez“Emakumea bera aldarrikatuko nuke. Ekitaldi batean geratu baino, ekitaldia, egin beharreko bidearen hasieratzat hartuko nuke.
|
|
2011
|
|
|
Lehen aurre egiten ziguten, kontra, baina orain ez dute jakiten non kokatu, feminismoaren aurrean zer egin. Baina benetan uste dut berdintasunaren alde zerbait egin nahi duten gizonek, batetik,
|
emakumeen
borroka errespetatu behar dutela eta, bestetik, guk egin genuen bezala, ikasi egin behar dutela sexuaz, generoaz, hezkidetzaz... Guk ezin dugu beraien partez ikasi, eta ez dagokigu inoren psikologo lana egitea ere.
|
|
|
Virginia Woolf-ekin ere tratu estua izan zuen 1916az gero, eta gertutik jarraitu zuten batak bestearen lana. Izan ere, biak ziren zutabe tinkoak orduko
|
emakumeen
borrokan, tradizioak agintzen zien zereginetik ihesi, gizonen maila berdina nondik iritsiko.
|
|
|
Izan ere, emakumearen aurkako eraso fisikoez gain egungo sistemak ez du parekidetasuna bermatzen gazteen iritziz. Hori dela eta, herriko ikastetxeetan lan uztea deitu du biharko ikasle mugimenduak. 11: 00etan hitzaldi bat egingo dute Laudioko gaztetxean; Euskal Herriko Gazte Feministen ordezkari bat
|
emakumeen
borrokaz mintzatuko da.
|
|
|
Izan ere, emakumearen aurkako eraso fisikoez gain egungo sistemak ez du parekidetasuna bermatzen gazteen iritziz. Hori dela eta, herriko ikastetxeetan lan uztea deitu du biharko ikasle mugimenduak. 11: 00etan hitzaldi bat egingo dute Laudioko gaztetxean; Euskal Herriko Gazte Feministen ordezkari bat
|
emakumeen
borrokaz mintzatuko da. 12:00etan, aldiz, Lamuza plazara abiatuko dira," Emakumearen aurkako erasorik ez" lelopean egingo duten kontzentraziora.
|
|
2012
|
|
|
Iaz, Afrikako
|
emakumeen
borroka saritu zuten eta hiru emakumek irabazi zuten Bakearen Nobel Saria, Ellen Johnson Sirleaf Liberiako presidenteak, Leymah Gbowee liberiarrak eta Yemeneko Tawakkul Karmanek.
|
|
2014
|
|
|
hurbiltzen ari zarela uste duzunean berriro urrun ageri zaizu. Azken ikerketek erakusten dute kantzerraren galbaheketen onurak gehiago zor zaizkiela terapien aurrerapenei; hori esatea, ordea, benetako tabu bat da eta zientziazko eztabaida baten argudio objektiboak kutsatzen dituzte desinformazio kanpaina gogorrek, irizpide politikoek("
|
emakumeen
borrokaren lorpena da"," berdintasunezko osasungitzaren politika berriena da" …) baina baita ere finantzieroek, zeren eta gehiago baitira [Frantziako] gizarteak urtero gastatzen dituen 1.500 milioi euroen pagotxak bizimodua konpontzen dien jendeak (txekeoen burokrazia, subentzioetatik bizi diren gaixoen elkarteak, erradiologoak, zirujauak, anato patologoak…) kantzerrak be...
|
|
|
Hain zuzen ere,
|
emakumeen
borrokarik ez dagoen bitartean, emakumeen etagizonen artean ez dago gatazkarik. Emakumeen patua da jendarteko lanaren hirulaurden egitea (hala esparru publikoan nola pribatuan), gehi erreprodukzio lan fisikoaegitea aurrez ezarritako tasa baten arabera.
|
|
2016
|
|
|
Alegia, dokumentalean bertan Mari Jose Molinak esaten duen bezala: zer ondorio utzi dituen
|
emakumeen
borroka horrek gizarte harremanetan, gizon eta emakumeen arteko harremanetan, sexu harremanetan... Oro har, gizarteari zenbat eman dion eta zer gutxi hitz egiten den horretaz.
|
|
|
Nazioarteko emakumeen egoera ere landuko dute Arraia Maeztun: hain justu, Kurdistango
|
emakumeen
borrokaz jardundo du Ane Belategik goizeko kafe tertulian. Horren ondotik, Zuriñe Baztanek gorputz eredu ezberdinez hitz egingo du ipuin eta hitzaldi bana bidez. Aniztasun politikak sortzen dituzten gorputzen berri emango du Gasteizen bizi den iruindarrak.
|
|
2017
|
|
|
2004an, Mozambikera itzuli eta orduantxe sartu nintzen emakumeen eskubideak eta genero gaiak lantzen zituen erakunde batean, Forum Mulher. Orduan ezagutu nituen gertutik
|
emakumeen
borrokak. Mozambiken, garai hartan, ez zegoen mugimendu feministarik bere horretan.
|
|
|
Gauzak aldatu dira, abortua, dibortzioa...? estatu osoak altxatutako olatuari esker, eta, hemen, batzuek olatuaren alde egin dugu, baina ez daukagu berdintasunaren aldeko
|
emakumeen
borrokaren tradiziorik Euskal Herrian. Atzera begiratzen dugu, eta ez dago, ezta gerra garaian ere.
|
|
|
Sorgin ehizak ez zuen kolonizatuen erresistentzia desegin. Batez ere
|
emakumeen
borrokari esker, Amerikako indiarren lurrarekiko loturak, tokiko erlijioek eta naturak iraun egin zuten jazarpena gaindituta, bostehun urtez baino gehiagoz erresistentzia iturri antikolonial eta antikapitalista hornituz. Biziki garrantzitsua da hori guretzat, berriz ere planeta osoan zehar jatorrizko herritarren iturri eta bizimoduei eraso egiten ari diren une honetan; berriz pentsatu behar dugu konkistatzaileak nola saiatu ziren kolonizatuak menderatzen, eta azken horiei zerk eman zien ahalmena plan hura iraultzeko eta, euren unibertso sozial eta fisikoa suntsitzearen aurka, errealitate historiko berria sortzeko.
|
|
|
1 Egia esan, Sycorax, sorgina? ez da Latinoamerikako irudimen iraultzailean Caliban bezala txertatu; ikusezina da oraindik, kolonizazioaren aurkako
|
emakumeen
borroka luzaro izan den moduan. Calibani dagokionez, hark irudikatzen duena ongi adierazi zuen Roberto Fernandez Retamar idazle kubatarrak, eragin zabaleko saiakera batean (1989:
|
|
2018
|
|
|
Uste dut arazoa sarri izaten dela feminismoaren mamia ez ulertzea. Matxismoak feminismoa galarazi nahi izan du azken hamarkadetan, feminismoa gizonezkoekin haserre dauden
|
emakumeen
borroka gisa marraztuta. Horregatik kontzeptua argitu beharra dago:
|
|
|
Krisialdian ezagutu nuen Kuba, 1993an. Iraultzaren zalea nintzen aurretik, baina asko hunkitu ninduen hango
|
emakumeen
borrokak garai latz hartan. Eskasiari nola egiten zioten aurre.
|
|
|
Ezaugarri bereziak ditugu hemen, estatu independente batzuetan ez daudenak. Han eta hemen
|
emakumeen
borroka berdintasunaren alde, neoliberalismoaren ondorioak eta abar daude; gizarte homogeneo eta whatsappizatuan bizi gara, gero eta isolatuagoak geure" lehen munduan". Eta hirugarren mundu horretako herritar asko gureari segitzeko irrikan ditugu.
|
|
2019
|
|
|
" Boterea gizonezkoena delako gertatzen da hori. Kristalezko sabaia apurtzea da
|
emakumeen
borroka nagusia. Gizonek euren karguetan ordezkatzeko gizonak proposatzen dituzte.
|
|
|
tenpluan sartzeko debekua. Indiako Abokatu Gazteen Elkarteak duela hamar urte ekin zion santutegi hori emakumeei ere zabaltzeko borroka.Indiako
|
emakumeen
borrokan mugarri bat izan da epaia, eta eragin dituen ondorioak erakusten dute garaipenaren neurria. Asteartean, 620 kilometroko emakume hesi bat osatu zuten estatuan emakumeek.
|
|
2020
|
|
|
Hori gertatu da erresidentzietako borrokan, urte askotako lanketa izan da, baina beraiek egin dute feminista, beraien behar materialetatik egin dute borroka feminista. Guk ikusten duguna da
|
emakumeen
borroka sindikal hauek ere borroka feminista direla.
|
|
|
Kontsolatzen dut neure burua pentsatuz paradigma aldaketa (beharra) ikusi eta horretaz jakitun izatea badela zerbait. Gaur
|
emakumeen
borroka egunaz idaztea erabaki dut (ausartuko nintzen beste gai bat jorratzera), baina ez dezadala pentsa honekin ekarpen handi edo txikirik egiten ari naizenik.
|
|
|
Hala ere,
|
emakumeen
borroken garaia ez da amaitu. Mundu osoan eta gure tokiko komunitateetan oraindik ere emakumeenganako bereizkeriak eta ezberdintasunak daude, emakume izate hutsagatik.
|
|
2021
|
|
|
sexu grina, masturbazioa, menopausia, hilerokoa...) edo garrantzia kendu diegulako: etxe barruko mundua, emozionalitatea, egunerokoa,
|
emakumeen
borroka, zaintza, geure langintzak eta afizioak... (Alberdi, 2010:
|
|
2022
|
|
|
Oraingoan, emakume askok Chicagoko 1960ko hamarkadako emakumeek baino egoera okerragoa bizi dute. The Janes dokumentala tristura handiarekin ikusi dut, bertan
|
emakumeen
borrokaren emaitza ikusten delako. Borroka horren indar guztiekin amaitu nahi dute, baina erresistentzia handiarekin topatuko dira.
|
|
|
Testigantzak bazeuden, baina bizirik zegoen emakumerik ez. Bilboko Artiach fabrika nahiko ikonikoa izan zen
|
emakumeen
borrokaren ikuspegitik. Hor ez nuen lortu emakumerik elkarrizketarako:
|
|
|
Irudia Aiala Gaztelumendi ilustratzaileak prestatu du, Lezeaga Aretoa ezaugarritzeko: " Lezeagaren historiari omenaldia egitea bilatzen du, gure arbasoei eta egungo
|
emakumeen
borroka feministari erreferentzia eginez". Alabaina, 8 pertsonako muga izango du ekimenak.
|
|
|
Beraz,
|
emakumeen
borrokan lagundu nahi duzun mutil edo gizon: entzun zure kide feministek esaten dizutenari, lagun iezaiezue behar duten guztian, har itzazue zuen gain zaintza lanen ardura, edozein egoera matxistaren aurrean ez zaitezte geldi geratu, zure kide feministek esango dizuete zer egin, eta horiek ez badaude, egoera salatu eta noski, zisheteropatriarkatuak ezartzen duen maskulinitate toxikoaren eskubideak alde batera utzi.
|
|
|
Parean zuen tankea hondatu eta bertan ziren Daexeko hamar kide hil zituen gutxienez, eta bere taldeko gainerako kideen ihesa ahalbidetu zuen –haien artean zen Rojda Felat komandantea, Raqqa askatzen ibilia– Deilar Genj Khamis zuen benetako izena, bi haur zituen, eta Afrin eskualdeko Mirkan herrikoa zen; hortik Arin Mirkan gerra izena. Kurduen erresistentziaren eta
|
emakumeen
borrokaren sinbolo bihurtu zen berehala, eta haren izenak eta sakrifizioak mundu osoko kazetetara egin zuen jauzi. Kobaneko martiri guztietan ezagunena bihurtu zen, eta egun haren omenezko monumentu bat ere badago hirian.
|
|
|
XIX. mendearen amaierako" emakumearen auzia", XX. mendeko" emakumeen kontuak". Kulturaren beraren egituraketa patriarkalaren ondorio logikoa izan zen hori, baita genero politika
|
emakumeen
borroketan lehen aldiz masa politika bilakatzearen ondorio ere (jabetza eskubideen, bozkatzeko eskubideen eta ordainsari berdinen alde). Horren ostean aplikatu zitzaien gizonei, zailtasunez.
|
|
|
Lantegia, goitik behera, kartelez estaltzen genuen. Eta
|
emakumeen
borrokarekin ez ezik, bestelako borroka batzuekin ere berdin jokatzen genuen, Lemoizekin27, adibidez". Lemoizko zentral nuklearra eraikitzearen aurka borrokatu ziren langileak, baina, aldi berean, Lemoizerako potentzia handiko sorgailuak eraiki zituzten.
|
|
2023
|
|
|
Emakumeen egoera hobetu ez ezik, sistema patriarkal osoa zalantzan jarri behar dugu. Jende gazteak horixe ulertzen du orain, eta horregatik piztu da interesa iraganeko
|
emakumeen
borroken inguruan. Sistematik at nola jokatu ikusi behar dugu.
|
|
|
Donna Haraway pentsalari feministari ‘ezagutza kokatuak’ kontzeptua ikasi diogu (1988), eta berria bezain zaharra egin zaigu, euskarari, abertzaletasunari eta
|
emakumeen
borrokari lotutako geure genealogian oihartzun egiten digulako. Lehen ideia da jakintza edo ezagutza oro kokatua dela, baldintzak dituela, lur bat, hizkuntza bat, posizio bat, baliabide material jakin batzuk, botere harremanetan leku jakin bat...
|
|
|
Bigarren mamua Louise Michel deitzen da, Parisekoa, eta, ohean agertzen bazaio ere, bere irudia ez da batere erotikoa, ez Jose Manuel Soltxagarentzat, behintzat. Soltxagak lokartu aurretik koñak bat hartzen du beti, eta orduan agertzen zaio Louise Michel,
|
emakumeen
borrokaz hizketan, prostituten balioaz edota lesbianen eskubideez. Sindikalista ohean mugitzen da, nahasita.
|