|
2003
|
|
|
Gizon nahiz
|
emakumeek
denbora bertsua eskaintzen diote zainketa pertsonalei (eta horietan sartzen dira lo egin eta jatea), 11 ordu gutxi gorabehera; joan etorrietan ordubete baino zertxobait gehiago egiten dute egunean; eta borondatezko lanetan eta bileretan ere antzera, 11 eta 16 minutu, batez beste egunean, hurrenez hurren.
|
|
2006
|
|
|
Lan hori La Union meatzaritzako larrialdietako medikuarekin bateratzen du. 70eko hamarkadaren hasieran Estatu Batuetan jaio ziren Denbora Bankuen proiektu hori Europara iritsi zen hamar urte geroago,
|
emakumeek
denbora librea izan zezaten. Espainian, beste pertsona batzuei eta geure buruari laguntzeko moduaren adibidea da Denbora Bankua, baliorik preziatuenarekin eta, askotan, ahaztuenarekin:
|
|
2009
|
|
|
Hain zuzen, 24 urtean 29.380 emakumeri egindako azterlan batek egiaztatu du esku hartze horrek nabarmen murrizten duela bularreko minbiziaren ehunekoa, eta ia erabat ezabatzen duela obulutegiena. Hala ere, ikerketak erakutsi du organo horiek galtzen dituzten
|
emakumeek
denbora gutxiago bizi dutela. Bizi itxaropen txikiago horren arrazoia da operatutako emakumeek osasunerako beste arrisku batzuk, bereziki bihotzeko gaixotasuna, nola handitzen diren ikusten dutela, eta horrek itxaropenak murrizten dituela.
|
|
2013
|
|
|
Etxearen arduraz gain bestelako lan gehienak debekatuta zituela (eta, gainera, maila bateko familiak zerbitzari bat izan behar zuen gutxienez, kosta lain kosta), eta gizonek astialdietan etxetik kanpo praktikatzen zituzten kirolak era berean galarazita izanda (ehiza, tiroa...), emakumeari etxe zuloa besterik ez zitzaion gelditzen. Bisita eta paseoak albora utzita,
|
emakumeek
denbora luzea izaten zuten damei zegozkien «trebeziak» lantzeko: pianoa, dantzaldiak, joste lana, pintura eta, zorionez, liburuak. Edo, bestela esanda, irakurtzea eta idaztea.
|
|
2016
|
|
|
Emakume presoentzako zentro gutxiago egotearen eta presondegien antolaketan gizonei lehentasuna ematearen azken adierazle gisa, ezin aipatu gabe utzi
|
emakumeek
denbora gehiago behar izaten dutela espetxe batetik bestera lekualdatzeko; horretarako garraio lineak ere gizonentzat pentsatuta daudelako. Honela azaltzen dute zenbait kartzela langilek:
|
|
2017
|
|
|
Baina eskubide sozialez gain, zer pentsatu dezakegu emakumeen eskubide zibil eta politikoez? Hauentzat lan merkatuan parte hartzea zaila baldin bada, parte hartze soziopolitikoaren eremuan egoera ez da bestelakoa,
|
emakumeek
denbora gutxi baitute eremu honetan aritu ahal izateko eta honek harreman zuzena dauka etxeko eta zaintza lanetan duten protagonismoarekin. Horrez gain, parte hartzera animatzen direnean genero bazterkeria bizi dute bertan, izan ere, eremu publiko politikoa orokorrean gizonek gizonentzat egina dagoela azpimarratzen baitute hainbat autorek (Phillips 1991; Pateman 1996).
|
|
2018
|
|
|
emakumeak erakargarriagotzat hartzen dira itxura gazteagoa badute; gizonezkoak, ordea, itxura osasuntsua badute jotzen dituzte erakargarritzat emakumeek, baina batez ere heldu, menderatzaile eta aberats itxura badute. Horren ondorioz,
|
emakumeek
denbora eta diru asko eskaintzen dizkiote itxurari; gizonek, aldiz, beren gizarte maila, estatusa eta agintea ezartzeari.
|
|
2019
|
|
|
Antzeko proiektuak dituzte martxan Kolonbian, Costa Rican, Bangladeshen, Marokon eta Australian, besteak beste. Andrea Quesada NBEko Latinoamerikako Garapenerako Programako (PNUD) genero eta ingurumen adituak Efe agentziari emandako elkarrizketa batean azpimarratu zuen
|
emakumeek
denbora gehiago ematen dutela euren ingurukoen ongizatea bermatzeko, eta horren baitan kokatu behar direla tokian tokiko garapen proiektu horiek ere. –Toki batzuetan agian ez diote deitzen klima aldaketa, baina badakite zer den, bete betean ari direlako nozitzen haren ondorioak.
|
|
2020
|
|
|
Datuetan ikus daiteke, 1993tik 2013ra bitarte (eta gaur egun arte: ikus ADI, Eustat, 2018),
|
emakumeek
denbora gehiago eskaintzen diotela lanari, gizonek baino. Emakumeek 27 minutu gehiago eskaintzen zioten 2013an etxeko lanari eta gizonek lan ordainduari zertxobait gutxiago (ordubete gutxiago) eta zertxobait gehiago lan ez ordainduari (43 minutu gehiago).
|
|
|
Legarreta eta Sagastizabalen arabera (2015, 2017), aldaketa esanguratsuena da gizon eta emakumeen arteko desberdintasunak murriztu egin direla;
|
emakumeek
denbora gutxiago eskaintzen diete etxeko eta zaintza lanei eta mutilek gehiago. Baina ñabardura askorekin:
|
|
|
Bestalde, zaintza zer den aldatu egin da, eta adin desberdinetako pertsonek zaintza behar duten aldatu egin da ere. Adibidez, Julio Perez Diaz-ek (demografoa) esaten duena da, ugalkortasuna jaitsi denez, honen ondorioetako bat da,
|
emakumeek
denbora gutxiago eskaini behar diotela umeak zaintzeari. Baina ni ez nago ados, zeren ume batek XX. mendean EAEn behar duen zaintza eta 50eko hamarkadan behar zuena desberdina da, komunitateak zer nolako parte hartzea duen zaintza horretan ere desberdina da, hor kokatzen da amatasun intentsiboa, non ez duen gehiegi inporta zenbat dituzun, zeren ardura erabatekoa da.
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, umeei dagokienez,
|
emakumeek
denbora gehiago eskaintzen diote heziketari, baina, era berean, azken belaunaldietan areagotu egin da haur bakoitzari eskaintzen zaion denbora ere. «Hau da, nahiz eta gaur egun haur gutxiago eduki, haien zaintzak oro har eskatzen duen denbora aurreko belaunaldiek eskaintzen ziotenaren antzekoa da», azaldu du Lujanbiok.
|
|
|
Haurren eta bestelako lan ordaindu gabearen kargak behera egin ez badu ere, emakumeek lan ordainduan daukaten presentzia handitu egin da. «Denbora aurrekontuen inkestek erakusten digute lana bere osotasunean hartuz gero [lan ordaindua eta ordaindu gabea gehituta], 1993tik 2018ra bitartean,
|
emakumeek
denbora gehiago eskaini diotela lanari, beren buruari edo aisialdiari baino, eta gizonengan alderantziz gertatu dela. Eta hori ez da aldatu 25 urtean», jakinarazi du Legarretak.
|