|
2001
|
|
|
c) Abortoa. Abortatzea ez al da
|
emakumeei
dagokien ekintza. Aurreko bietanbezalaxe, gizakiari dagozkion ezaugarriak erabiltzen dira animalien kasuan.Benetan ematen al da bereizketa hori euskaraz?
|
|
2004
|
|
|
urtean (%26,
|
emakumeei
dagokienez), sektore horrek eginiko azterketa baten arabera.
|
|
|
Hori bat dator bularreko minbiziaren diagnostikoen hazkundearekin, detekzio goiztiarreko kanpaina publikoetan aurreikusten direnak baino gazteagoak baitira. Espainiako Onkologia Medikoko Elkartearen datuen arabera, urtero 17.000 bularreko minbizi kasu diagnostikatzen dira, baina horietatik heren bat 50 urte baino gutxiagoko
|
emakumeei
dagokie, eta adin horretan metodo diagnostikoak aplikatzen hasten dira, edo 70 urte baino gehiago dituzten emakumeei. Kasu horietan, tumorea ez da agertzen, eta, beraz, ez da probarik egiten.
|
|
|
Populazio gazteagoko taldeetan, emakumeak dira nagusi, eta GIBaz kutsatutakoak 20 eta 24 urte bitarteko kasu heterosexualen %60 dira. Chamorroren arabera, urtean herrialdean izaten diren 3.500 infekzio berrietatik, laurdena
|
emakumeei
dagokie. Kutsatze berri horien %41 eta %48 bitartean transmisio heterosexualaren bidez gertatzen dira, eta bide hori, ustez, handituz joango da %50era iritsi arte.
|
|
2005
|
|
|
Askotan tokatu zait etorkinen inguruko kronikak egitea telebistan. Makina bat elkarrizketa izan ditut, eta
|
emakumeei
dagokienez, badago datu adierazgarri bat: emakume etorkinek bertakoek baino ume gehiago dituzte, doblea, baina beraien jaioterrietako emakumeek baino askoz gutxiago.
|
|
|
Zenbait emakume komunisten ekimenez sortu zen Madrilen, baina ideologia ezberdineko emakumeetara zabaltzeko nahiarekin. Helburu nagusia emakumeak gai sozial eta politikoetan sentsibilizatzea zen, bai izaera orokorreko gaietan (amnistia, langabezia, bizitzaren garestitzea, presoei laguntzea, etab.) eta baita
|
emakumeei
zegozkien gaietan ere (diskriminazio legala, diskriminazio soziala, etab.). Sección Femeninak eta Elizak planteatutako emakumearen irudiaren kontrako alternatiba bezala aurkezten zen MDM. Ondorengo testua MDMk apirilaren 20an Bartzelonan zabaldutako testua da, emakumeek maiatzaren 1eko jardunaldietan parte hartzea bultzatzeko asmoz. Emakumearen eskaera garrantzitsuenak zerrendatzen dira bertan:
|
|
|
Beraz, Mendikoik azken urteetan ikasle aldetik izan duen goranzko joerari eutsi ahal izango dio aurten ere â?, gainerako hezkuntza alorretan gertatzen ez den bezalaâ??. Emakumeen matrikulazioak ere gora egin du eta hori ere datu esanguratsua da, matrikulazioen laurdenak
|
emakumeei
dagozkie eta.
|
|
|
Garai hau euskal abertzaletasuna ren garaia da, erlijioaren/ fedearen eta euskararen defentsa egiten dute eta
|
emakumeei
dagokienez amatasun aberkoia sustatzen da. Ezizen zehaztugabeak, inizialak edo anonimatua oso ohikoak dira, bai gizon bai emakumeen artean; beraz, oso zaila da emakume idazleei buruzko informazio zehatza lortzea, identifikatzea, kokatzea.
|
|
2006
|
|
|
Cheris Kramarae k dio (Moil 1995: 116) gizonezkoena dela esperientziei izena jartzearen boterea; beraz,
|
emakumeei
dagokie, Kramaraeren ustetan, euren esperientziei izen propioa jartzea eta horixe egiten du izenik gabeko protagonistak. Protagonistaren estatusaren inguruan, esan behar dugu egun erdia lanean ematen duela; banandua dela eta seme bat duela; gertatzen diren inguruko gaiekin arduratuta bizi dela:
|
|
2007
|
|
|
Legezkotzat jotzen denez, badirudi edari alkoholdunek, hainbat azterketa zientifikok eman nahi izan dizkioten onura guztiez gain eta zenbait produktu sustatzeko berariazko araudien babesean, ondorio kaltegarriak eragin ditzaketela eta kontsumitzaileari mendekotasuna sor diezaioketela. Egoera hori, legez nabarmenduta, ez zaio inoiz kontsumitzaileari jakinarazi, ez eta zehaztu ere, eta osasun agintariek ez dute nahitaez bete beharrekotzat jo orain arte, zenbait herrialdetan edari alkoholiko batzuen ondorio kaltegarrien gainean ezarri den bezala, eta, kasu berezietan, arrisku egoeretan babes handiagoa merezi duten kontsumitzaileei dagokienez, hala nola haurdun dauden
|
emakumeei
dagokienez. Autonomia erkidegoetako legediek hala ezarri zuten lehenago, beren osasun eskumenen esparruan.
|
|
|
2005ean, 3.541.107 alta izan ziren, aurreko urtean baino %1, 3 gehiago. Ospitaleko Erikortasunari buruzko Inkestan (EMH) erregistratutako ospitaleko alta guztien %53 haurdunaldiko, erditzeko eta erditze ondoko konplikazioengatik ospitaleratu diren
|
emakumeei
dagokie. Ehuneko hori 2004koaren antzekoa da, baina pixka bat handiagoa 1992tik 2000ra bitartean izandako aldia baino (%52).
|
|
2008
|
|
|
dela diote, eta beren herrialdeetan dagoen jendearekin, ertaina?. Bertako populazioarekin duten harremana txikiagoa da Magrebeko
|
emakumeei
dagokienez, latinoamerikarrek eta Ekialdeko europarrek dutenarekin konparatuta, F (2,195)= 4,21; p= 0,016.
|
|
|
Latinoamerikako eta Magrebeko emakumeek beren familiako pertsona asko dituzte ondoan, hala ere, emigratzean duten garrantzia desberdina da bientzat. Latinoamerikako
|
emakumeei
dagokienez, gehinenetan emakumeek prozesua hasten dute, horregatik ezagun horiek ezinbestekoak dira bizi berria hasteko. Beste aldetik, Magrebeko emakumeak, oro har, familiarekin biltzeko etortzen dira, hori dela eta, senitarteko asko dituzte ondoan, batez ere bikotekidea eta seme alabak.
|
|
2009
|
|
|
Posible den bateratzea? Nire ustez bai, baina
|
emakumeei
dagokien gaia izatearen guztiz kontra nago. Eta gustatuko litzaidake araudi honek (Langileen Estatutuaren Legean jasota dagoena) beste termino bat erabili balu, errealitateari askoz lotuagoa dagoena eta gizonezkoa zaintzaren eta familiaren arduretan txertatzen duena:
|
|
|
Horrela, gaitasun dimentsioan preskripzioa ahulduta gerta daiteke, emakumeek etxetik kanpo lan egitea espero daitekeen aldetik.Atsegintasun dimentsioan, berriz, preskripzioa sendoa da, emakumeak etxeanzaintzaileak izatea espero delako. Beraz,
|
emakumeei
dagokienez, aldaketa sozialekez du eragin emakumeekiko estereotipo orokorrean, emakumeen azpiestereotipoakerabiltzean ezarri da, ordea, emakume tradizionala vs ez tradizionala dimentsioriknagusia izanda. Kasu horretan, pertsona arteko atsegintasunaren estereotipoa apurtzen duen emakumeak oso trataera gogorra jaso dezake (Eagly eta Mladinic, 1994; Fiske eta Stevens, 1993).
|
|
|
Bestetik, epailearen erabakiz emandako konpentsazio pentsio edo mantenu pentsio baten onuradun den ezkontideak lan etekin gisa sartu du errenta aitorpenean. Mantenu pentsioa eta berme funtsak Seme alabentzako mantenu pentsioa da, ia beti, desadostasunen arrazoi nagusia dibortzio baten baldintzak adostean, eta ia beti
|
emakumeei
dagokie bikotearen seme alaben eskubide hori defendatu eta administratzea. Legeriak konpentsazio horren zenbatekoa finkatzen ez badu ere, argi dago mantenurako pentsioa jasotzen eta administratzen duena seme alaben zaintzaz arduratzen den ezkontidea dela.
|
|
|
–Auzokoen aldean, ez dago hain gaizki?. Egia da, baita
|
emakumeei
dagokienez ere. Izan ere, Iranen hobeto daude emakumeen eskubideen aldetik, Afganistanen, Iraken, Sirian edo Golkoko herrialdeetan baino.
|
|
|
Herrialde horiek ere badira estatu islamiarrak, baina zergatik gara hain desberdin? Iranen ere aiatola batzuek esaten dute aldaketa batzuk behar direla
|
emakumeei
dagokienez, baina gobernuak ez du egiten horien alde.
|
|
|
Errok azaldutakoaren arabera, gaur egun iristen zaizkien kasuen hiru laurdenak lan munduari lotutakoak dira. Haurdun geratzeagatik kaleratuak izan diren
|
emakumeei
dagokienez, 29 kasu izan ditu esku artean Defentsoriak lau urte hauetan.
|
|
2010
|
|
|
galdetutakoen artean, euren burua ohiko erretzailetzat duten emakumezkoak(% 23) gizonezkoak baino gehiago dira(% 21). Halaber, egunero erretzen zuten gizonen% 31k erretzeari utzi diote;
|
emakumeei
dagokienez, berriz,% 22k utzi dute tabakoa.
|
|
|
Bizi itxaropenari buruz hitz egiten badugu, 2008an EAEn gizonena 77,2 urtekoa zen, eta emakumeena, 84,3 urtekoa. Azken datu hori, Estatu osoko
|
emakumeei
dagokien datuarekin batera, Europa osoko altuenetakoa zen; bigarrena hain zuzen ere. Frantsesak bakarrik zituzten aurretik (84,8 urteko bizi itxaropena).
|
|
2012
|
|
|
Maitena Monroy izango dute formatzaile eta Ibarretxe kultur etxean emango da, 10:00etatik 14:00etara eta 15:30etik 19:30era. Ikastaroa 14 urtetik gorako
|
emakumeei
dago zuzenduta, eta martxoaren 2a bitartean egon da izena emateko aukera.
|
|
|
Halaz ere, indarrean dagoen elkarte ereduan integratzeko emakumeek eragozpen handiagoak dituztela egiaztatzen denez, artikulu honetan izango dugun argudiatze ildoaren arabera, uste dugu tokiko partaidetza instituzioetarako giltza diren elkarteak ez direla
|
emakumeei
dagokienez herritarren partaidetzarako aukera bikoitz ezpada iragazki bikoitz.
|
|
|
Ikusi denez, genero perspektiba aintzat hartzen ez duten ohiko herritar elkarteetara zuzendurik dagoen tokiko parte hartzearen diseinuak rol jakin batzuekin lotutako partaidetza bultzatzen du
|
emakumeei
dagokienez, alegia, amaren rolarekin eta beste pertsona batzuen zaintza lanekin lotutako partaidetza eredua. Hala, diseinu horrek emakumeei lekua uzten die parte hartzean, bai, baina gizartean betetzen duten kokapen tradizionala zalantzan jarri gabe.
|
|
|
Ekialdeko Asian eta Pazifikoan, nesken matrikulazio tasa gordina% 75etik% 91ra igo da 1999 eta 2009 bitartean. Eguneroko bizimoduari buruzko proposamen erraz eta labur bat irakurtzeko eta idazteko gai diren 15 eta 24 urte bitarteko
|
emakumeei
dagokienez, talde horretako alfabetatze tasa %100era iristen da edo gutxi gorabehera herrialde batzuetan, nahiz eta oraindik asko diren datu hori ez dutenak edo ez dutenak, eta beste batzuetan ia %60ra iristen ez diren. Besteak beste, Txad(% 39), Benín(% 43), Sierra Leona(% 48), Senegal(% 56) eta Afrika Erdiko Errepublika(% 57).
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, esan daiteke sortzaile bihurtu zirela, euren diskurtsoa eratzeko aukera izan zutelako eta praktikan inprobisatu ere egiten zutelako. Argi dago, inplizituki bada ere, garai hartako
|
emakumeei
zegozkien diskurtsoa oso ondo barneratuta zutela, baina, pentsatzekoa da, propagandista edota hizlariaren profila zehazterakoan ereduaren transgresiorako bidea zabaltzen ari zela, edo gutxienez zirrikitu bat irekitzen. Hori ez zen noski helburua:
|
|
|
Emakumeak gizonak baino zergatik bizi diren aztertzean, haien bizi ohiturak ere kontuan hartu behar dira, eta ez aldagai genetikoa bakarrik. Historikoki eta
|
emakumeei
dagokienez, gizonek arrisku handiagoko jokabideak dituzte, eta alkohola proportzio handiagoan erre eta edan dute. Kontsumo handiago hori eta horrekin lotutako gaixotasunak direla eta, emakumeek 85 urte baino gehiago bizi dituzte Espainian, eta gizonek 78 urte besterik ez, ‘British Medical Journal’ taldeko aldizkari batean argitaratutako ikerketa baten arabera.
|
|
2014
|
|
|
Bai. Asko kezkatzen gaitu horrek, bereziki
|
emakumeei
dagokienez. Eskola eta familia eremuko hezkuntza arazoa da hori.
|
|
|
Adin guztietako
|
emakumeei
daude zuzenduta, eta genero ikuspegiaren eta berdintasunaren arloko adituek eskainiko dituzte saioak. Izena hilaren 26ra arte eman daiteke, udaletxeko berdintasun bulegoan.
|
|
|
Azalpen edotestuinguru jakin bat egon behar da beraien presentzia justifikatzeko. Informazioarenmarjinetan bizi dira eta askotan botererik gabeko
|
emakumeei
dagozkie: agertzendirenean ere egoera dramatikoren baten biktimak dira, edo egoerak gainditzearilotutako historia pertsonalen protagonistak (egoera horiek ez dira orokortzen, gainontzeko gorputz uniformatuetan gertatzen denez).
|
|
|
Heltze sexualak aldaketak eragiten ditu lehen mailako ezaugarri sexualetan, hau da, ugalketan zuzenean parte hartzen duten organoetan:
|
emakumeei
dagokienez, obulutegian, umetokian eta aluan; gizonei dagokienez, berriz, barrabil zorroan, barrabiletan eta zakilean. Bigarren mailako ezaugarri sexualetan ere badaude aldaketak, hau da, ugalketarekin zerikusirik ez duten seinale fisikoak agertzen dira:
|
|
|
Aurrera begira, kale edo plaza berriei izena jartzerakoan erabiliko den irizpideari buruz galdetuta, Urtzelaik dio, bere garaian," desberdintasun hori ekiditeko", leku izenak edo ofizioenak jarriko zirela erabaki zela: " Egia dena da gaur hartutako erabakiarekin bide berri bat irekitzen dugula, eta lehengoari gehitu dakiokeen irizpide bat izan daitekeela herrian esanguratsuak izan diren
|
emakumeei
dagokien lekua ematea kale izendegian, iruditerian, monumentuetan eta abarretan. Hemendik aurrera beste edozein proposamen jasoz gero, irekita geundeke.
|
|
|
Ez, ez daukate izenik. Egia dena da guztiak emakumeak direla; gaur egun ere, zaintzailearen papera, gehienetan,
|
emakumeei
dagokien erakusle.
|
|
2016
|
|
|
Etxean egiten ziren gaubeilak garai hartan, eta obligaziotzat jotzen zen familia bakoitzak norbait bidaltzea hildakoaren etxera, gaueko orduetan haren senideei atsekabean laguntzeko. Egia esan,
|
emakumeei
zegokien atsekabean laguntzea: orduak eta orduak ematen zituzten hilkutxaren inguruan, aurpegia triste, arrosarioak bata bestearen atzetik errezatuz.
|
|
|
Esklabo jabeek komenientzian baliatzen zituzten emakume esklaboak: baldin eta probetxugarria bazen emakume esklaboak esplotatzea gizonak balira bezala, bada, orduan, baiki, generorik ez balute bezala tratatzen zituzten; bestalde, soilik
|
emakumeei
zegokien gisan esplotatu, zigortu eta zapaldu bazitzaketen, bada, orduan, emakumearen rolean giltzapetzen zituzten.
|
|
2017
|
|
|
Parte hartuko duten
|
emakumeei
dagokienez, bi profil daudela uste du Berdintasun zuzendariak. " Batetik, emakume elkarteetako kideak daude; bestetik, bere horretan mugimendu feministari loturikoak.
|
|
|
Horri lotuta, autodefentsaren inguruko bi ikastaro antolatu ditu Parekidetasun sailak. Lehenbizikoa 16 urtetik gorako
|
emakumeei
dago zuzenduta, eta dagoeneko plaza guztiak bete dira. Abuztuaren 5ean izango da, egun osoz.
|
|
|
Ez dakigu argi eta garbi zergatik hartu zuten erabaki hura. Baina merezi luke azterketa sakonago bat, kontuan hartuta zeinen funtzio erabakigarria bete zuten gremioek, trantsizioan?,
|
emakumeei
dagokienez. Dakiguna da gremioek kanpainak egin zituztela zenbait herrialdetan emakumeak soldatapeko lanetatik botatzeko, eta ez daukagu sorginen jazarpenari aurre egin ziotela erakusten digun ezer.
|
|
|
indarkeria izan zen metatze primitiborako prozesuaren eragile nagusia, botere ekonomiko garrantzitsuena; 10 izan ere, kapitalismoaren garapena zela medio, Europako klase agintaria nahitaez jauzi izugarria eman beharrean zen beretzat bildutako aberastasunean eta haren agindupeko langileen kopuruan. Hau da, lan indar izugarria pilatzea izan zen metatze primitiboaren oinarria?, lan hila?, lapurtutako ondasunei zegokienez, eta, lan bizia?, esplotaziorako prest zeuden gizon
|
emakumeei
zegokienez?, historian inoizko eskala handienean egin baitzen metatze hori.
|
|
|
Haiekin jolas lizunak egiten omen zituzten, hala nola elkarrekin etzan eta jainko nahiz jainkosa bihurtzen ziren (akelarreen moduko) ospakizunetan. Nonbait,?
|
emakumeei
zegokien euria bidali eta eskatzen zutenei aberastasuna ematea? (de Leon 1985, Vol.
|
|
|
Ez sexuaren araberako lan banaketa eta ez sexu hierarkiak ez ziren nabarmenak garai hartan. Afrikar gizonek ez zuten erabakimenik beren kide eta senitarteko emakumeen patuan;
|
emakumeei
zegokienez, begiramen berezi orotatik urrun, sailetan gizonek bezala lan egingo zutela espero zen, batez ere azukre eta tabako eskaria handia zenean; eta gizonek jasaten zituzten zigor gordin berak jasaten zituzten, baita haurdun zeudenean ere (Bush 1990: 42? 44).
|
|
|
Dirudunak ez diren emakumeek zer lan klase egiten dituzten, zer soldata ziztrinen truke saltzen duten beren denbora, ordea, ez zaio inori interesatzen. Behartsu jaiotako
|
emakumeei
dagokien patua da, arazorik gabe ohitzen gara horretara. Inongo legek ez du debekatzen berrogei urterekin kalean lo egitea.
|
|
|
Horiek eskari orokorretako batzuk, baina badaude proposamen zehatzak ere: esaterako, langabeen kasuan, orientazio profesionala, lan sustapena eta gizartetaze profesionala batzea edota formakuntza baxua dutenei orientazioa ematea; gazteen arloan, atzerritik itzultzeko planak nahi dituzte; eta, azkenik,
|
emakumeei
dagokienez, berdintasunaren aldeko legea betetzeko kontrola eskatu du sindikatuak.
|
|
|
Horri lotuta, autodefentsaren inguruko bi ikastaro antolatu ditu Parekidetasun sailak. Lehenbizikoa 16 urtetik gorako
|
emakumeei
dago zuzenduta, eta dagoeneko plaza guztiak bete dira. Abuztuaren 5ean izango da, egun osoz.
|
|
|
Komunikabideei dagokienez desoreka handi bat sortzen ari da gainera: euskarazkoetan gizarte osoa erretratatzen da, nola edo hala; baina badago mundu oso bat,
|
emakumeei
dagokiena eta ez dagokiena, gaztelerazko komunikabide boteretsuetan apenas sartzen dena. Ainhoa Etxaideren esaldi bat parafraseatuz{ 37} esan daiteke feministok apurtu ditugula euskarazko komunikabideen eta argitaletxeetako josturak.
|
|
2018
|
|
|
Ezkontza barruko menderakuntzak esanahi politikoa duela ukatzen denean, egiaz zera esaten da: ez dagoela gogoetatu beharrik ea loturarik dagoen ezkontza kontratuaren eta
|
emakumeei
dagozkien beste kontratu batzuen artean.
|
|
|
• Ekoizpen etxeetan: EAEko ikus entzunezko ekoiztetxeetako hamar enplegutik lau
|
emakumeei
dagozkie, EITB barne (%40, 5).
|
|
2019
|
|
|
Euskal literaturako
|
emakumeei
dagokienez, XV. mendeko eresigileak dira agertzen lehenak. Bertsolaritzaren aitzindariak dira.
|
|
|
Gutxiagotasun konplexua duten guztientzat, badago ukendu mirarizko bat: inor ez da harroagoa, oldarkorragoa edo erdeinutsuagoa
|
emakumeei
dagokienez, nola baita bere gizontasunaz segurtasunik ez duen gizasemea. Beren parekoen beldurrik sentitzen ez duten gizonek errazago onartzen dute emakumea pareko gisa; dena dela, halako gizonek ere gogoko dute Emakumearen mitoa, Bestearena, arrazoi askorengatik; ezin gaitzetsiko zaie, noski, gogo onez ez sakrifikatzea horretatik ateratzen dituzten onura guztiak:
|
|
|
haiek bermatzen dizkiete soroak eta uztak klaneko kideei, eta, alderantziz, amen bitartez dira klaneko kideak lursail batera edo bestera destinatuak. Hala, esan daiteke lurra
|
emakumeei
dagokiela mistikoki: emakumeek erlijio eta lege boterea dute lur landuaren eta haren fruituen gainean.
|
|
|
josten dute giza destinoa, baina, orobat, haiek mozten dituzte hariak. Herri errepresentaziorik gehienetan, Herio emakumea da, eta
|
emakumeei
dagokie hilengatik negar egitea, emakumeen obra baita heriotza.
|
|
|
Estatu Jeneralen kaieretan ez dago emakumeen aldarrikapen kopuru ñimiño bat baizik; hauxe besterik ez: . Gizonek ez ditzatela har
|
emakumeei
dagozkien ofizioak?. Eta emakumeak gizonekin batera ibili ziren manifestazioetan, matxinadetan; emakumeak joan ziren Versaillesera, okinaren, okintsaren eta okin mutilen?
|
|
|
Gainera, arrakasta lortzeko obsesioak ez dio uzten bere burua atzentzen egiazko amodio batean. Gainerako
|
emakumeei
dagokienez, hetairak sentsualki maite ditu frankotan; beren nagusitasuna inposatzen dioten gizonen etsai denez, aldi berean plazerezko atsedena eta mendekua aurkituko ditu emakume baten besoetan, hala nola Nanak bere Satin maitearen ondoan. Bere askatasuna positiboki erabiltzeko asmoz munduan rol aktiboa izan nahi duen gisa berean, atsegin zaio beste izaki batzuen jabe izatea ere:
|
|
|
Gertrude Steinek, adiskideak hartzen zituenean, gizonei bakarrik egiten zien jaramon, eta Alice Toklasen esku uzten zuen emakumeez arduratzea. Nolanahi ere, oso maskulinoa den lesbianak jarrera anbibalentea izango du
|
emakumeei
dagokienez: mespretxua die, baina gutxiagotasun konplexua du haien ondoan, emakume gisa eta gizon gisa; beldur da ez ote duten pentsatuko porrot eginiko emakume bat dela, bukatu gabeko gizon bat, eta horrek nagusitasun harroputz batez jokarazten dio, edo oldarkortasun sadiko bat erakutsarazten emakumeen aurrean, Stekelek aipaturiko trabestituak bezala.
|
|
|
Legeak ez zuen ezer esan 1874ra arte; orduan ere, Inperioan eginiko kanpainak gorabehera, bi xedapen baino ez zituzten egin emakumeei buruz: batek gauez lan egitea debekatu zien neska adingabeei, eta eskatzen zuen igandeetan eta jaiegunetan atseden hartzen uzteko; lanaldia hamabi ordura mugatu zien; hogeita bat urtetik gorako
|
emakumeei
zegokienez, meategietako eta harrobietako lurpeko lanetan aritzeko debekua baino ez zuen ezartzen. Emakumeen lanari buruzko lehenbiziko araudia 1892ko azaroaren 2koa da; gauez lan egitea debekatu, eta fabrikako lanaldia mugatu zuen, baina bidea zabalik utzi zien iruzur mota guztiei.
|
|
|
Hori begi bistakoa da emakumeek beren burua ondoena berretsi duten alorrean, hau da, kulturan. Letrei eta arteei estu loturik egon da haien patua; germaniarren garaietarako,
|
emakumeei
zegozkien jadanik profeta eta apaiz eginkizunak; emakumeak mundutik aparte zeudenez, gizonek haiengana jotzen zuten saiatzen zirenean kulturaren bitartez beren unibertsoaren mugak gainditzen eta besterik den horretara iristen. Mistizismo kortesanoak, jakin min humanistak, Italiako Errenazimentuan garaturiko ederzaletasuna, XVII. mendeko preziosismoak, XVIII.eko ideal aurrerakoiak feminitatea goretsi zuten zeinek bere erara.
|
|
|
Banakako nahiz taldekako jabekuntza bilatzea da emakumeei zuzenduta dagoen egitasmo honen asmoa, hau da: autokontzientzia hartzea, autoestimua lantzea, emakume bakoitzak bere gaitasun propioak ezagutzea eta
|
emakumeei
dagozkien espazioak berreskuratzea. Hala, Jabekuntza Eskolan, Mugimendu Feministak garatutako jakintzaz eta produkzio kolektiboaz baliatuko dira.
|
|
|
Bestalde,
|
emakumeei
dagokienez, zaintza sarearekin harremanetan jartzeko dei egin diete saretik: " Greba egunean izan ditzakezun beharrak bilduko ditugu eta gizonen artean banatuko ditugu, zuk mobilizazioetan parte hartu ahal izateko".
|
|
2020
|
|
|
Milia Lasturko eresigilea, profazadorak eta, azkenik, XIX. mende hasieran bizi izan zen Bizenta Mogel. Euskal literaturako
|
emakumeei
dagokienez, XV. mendeko eresigileak dira agertzen lehenak. Bertsolaritzaren aitzindariak dira, hain zuzen.
|
|
|
Generoari dagokionez, kasuen% 52
|
emakumeei
dagokie, eta% 48, gizonei.
|
|
2021
|
|
|
Baina litekeena da beste hainbat arrazoi ere egotea. Edo dauzkagun joeretan, adibidez,
|
emakumeei
dagokienez, ariketa fisiko gutxiago egiten zuten gizonek baino. Hori ere agian kulturari lotuta dago, eta askotan emakumeek ariketa fisikoa egiteari uzten diote unibertsitatera joan baino lehen, eta gizonek jarraitu egiten dute.
|
|
|
Aurkezpenean, besteak beste, Ginzburgen estilo literarioa nabarmendu du Gimenezek; «garai hartan
|
emakumeei
zegozkien idazketa moldeak desafiatzera» ausartu zela italiarra. Ignacio Martinez de Pison idazlearen berbak gogora ekarri ditu, tesi hori argudiatze aldera:
|
|
|
Erdiak izango dira emakumeak hogei horien artean. Hain egon naiz oker beti
|
emakumeei
dagokienez. Christinerena gertatu ondoren ere ez nuen ikasi.
|
|
|
Pixkanaka,
|
emakumeei
dagokienez Nietzsche zein oker ibili zen berretsi zidan Evitak, Christinek zabaldutako arrakala berriz itxi ez den amildegi bihurtuz. Ez diet, ba, buelta gutxi eman emakume eta gizonen arteko aldeei buruz esaten zizkigunei.
|
|
2022
|
|
|
Eta
|
emakumeei
dagokienez, zenbateko presentzia dute Jaka Horien mugimenduan?
|
|
|
Esaterako, bi esparruetan egindako lanaldi bikoitza nabarmendu izan dute teoria feministek orain arte, baina, azken urteetan, kontzeptu konplexuagoak atera dira argitara. «Lan ordaindua eta ordaindu gabea,
|
emakumeei
dagokienez, ezin dira modu argian desberdindu. Ez dute lanaldi bat bukatzen eta bestea hasten; bi lekuetan daude, aldi berean.
|
|
|
Adineko
|
emakumeei
dagokienez, gure aldarrikapen nagusia diskriminazio espezifiko bat amaitzea da: estatuak alarguntza pentsioa ukatzen die, ijitoen ezkontzari balio zibilik aitortzen ez diolako.
|
|
|
Ia leku guztietan, generoaren historikotasuna
|
emakumeei
zegokien auzitzat erregistratu zen hasieran: XIX. mendearen amaierako" emakumearen auzia", XX. mendeko" emakumeen kontuak".
|
|
|
Horien artean dago" David" ikaslearen kasua, zeinaren xelebrekeriaren haritik tiraka heldu baitzen Laing azaleratzera bizitza bat, elkarren kontrako ziren rol lazgarriak elkarri itsatsiz eratutakoa. Rol izugarri horietan boteretsuenak
|
emakumeei
zegozkien, eta horien eragin emozionalaren jatorrian amaren heriotzak ezarritako familia dinamika zegoen. Daviden" eskizofrenia" genero kontraesan eramangaitzekin borroka egitearen ondorio zen.
|
|
|
...posible ezpada egiaren gainean egindako itun bati esker, hitzez azaldu behar ez dena inola ere baina sinetsi beharrekoa, eta ituna da gogoa sentitu daitekeela lehenengo datorrenarekin, izan gizena edo ergela, baina, jakina, gizonek ez dute ikusten emakumearen gizentasuna baizik, berena ez, berek nahi duten bezalakoak izan daitezke, erdipurdikoak eta haragi bigunak, edo erekzioak dituztenak, baina
|
emakumeei
dagokienez barkaezinak dira halakoak, haragi bigunak eta zimurrak, gogoan hartu gorputzak egiten duela emakumea, puta da horren lekuko, putak darama zaharregiak eta itsusiegiak diren guztien zuzia, putak jartzen du gorputza gizonen exijentzia asetzen ez duten emakumeen tokian, beti emakume haragi tinkoagoen, gazteagoen gainean kitzikatzea dute gizonek koska.
|
|
|
Eta neskak diot, gehienetan ez baita mutilengana jotzen halakoetarako, edo mutilek ez dute beren burua halako eginkizunetarako aurkezten. Zaintza, noski,
|
emakumeei
dagokion zerbait delako. Oraindik ere.
|
|
|
mintzo espiritualari buruzko galdera saihestea. Eta hori larria da, gizon
|
emakumeei
dagokien mintzoa espirituak sortzen eta eratzen duen mintzoa baita. Zientzialari jakintsu horiek maia" primitibo" haiengandik ikasi lukete.
|
|
|
Aspaldiko kontuetan argi ikus dezakegun gauza bat da, baina ustiategi familiarretan egunez egun diharduten emakumeengan oraindik eragiten duen kontu bat dago: lanen izaeren eta espazioen genero banaketa, eta
|
emakumeei
dagozkienen likidotasuna. 1989an Vicente Mazariegosek jaso zuen etxeko lanen izaera eta irismena, ikusezina dena, dibertsifikatu eta zabaldu egiten direla familia erabilerako ondasunen ekoizpenera bideratutako etxe ustiategietan, sakabanatutako habitata nagusi den lekuetan, eta etxe familiaren eta ustiategiaren arteko integrazio espazial horren garrantziak berebiziko ondorioak zituela emakume nekazarien errealitatean (1989: 212).
|
|
2023
|
|
|
Ideia berean sakondu du Apalauzak: «Zakariak hasieratik garbi uzten du ez dela nahitaez azalaren kolorearekin lotutako kontzeptu bat, ez da azal zuriko
|
emakumeei
dagokien feminismoa, edo ez hori bakarrik», zehaztu du. «Feminismo zuria aipatzean, ez dio erreferentzia egiten arraza identitate horri, ez da ari ezaugarri biologiko batez, baizik eta zuritasunak ematen dituen botere eta pribilegio batzuez.
|
|
|
Zer motatako
|
emakumeei
dago zuzendua: emakumeen lanbidea, egoera sozioekonomikoa
|