|
2010
|
|
|
Iaz ezagun egin zen Espainiako
|
emakume
ijito baten kasua. Bere kulturako errituak jarraituz ezkonduta zegoen, baina ez legearen aurrean.
|
|
2019
|
|
|
«Akaso ardatzetako bat emakume arrazializatuen ikusgaitasuna izan daiteke, gure aldarrikapenak denonak izateko. Izan ere, batzuetan,
|
emakume
ijitoei kosta egiten zaie halakoetan parte hartzea, ez dutelako beren espazio gisa sentitzen. Baina, funtsean, ez gaude elkarrengandik hain urrun, eta elkarrekin indartsuagoak gara».ARMELLE ETXENIKE Baionako Asanblada«Oraingo erronka da antolatzea, mugimendu hori eraginkor bihurtzea»Martxoaren 8ak Ipar Euskal Herrian utzitakoaz bilan positiboa egin du Armelle Etxenike Baionako asanbladako kideak, nahiz eta aitortu Iparraldean feminismoa ez dagoela Hegoaldean bezain indartsu.
|
|
|
Horiek dira Helena Baionaren Romipen, Natxo Leunzaren Born in Gambia, I, aki Alforjaren Motxila 21 En Vivo, Ekhi, e Etxeberriaren Mikele eta Raul de la Fuenteren Minerita. Bost lanok ere jaialdia zeharkatzen dituzten gizarte gaiak jorratzen dituzte.Baionak jaialdian estreinatuko du bere filma,
|
emakume
ijitoen errealitateari begiratzen diona, ikuspegi feminista batetik eta zazpi andreren ahotsen bitartez. Leunzarenak, bestetik, Gambiako eguneroko bizitzaren garratzaren berri ematen du, haur baten bizipenen bitartez.
|
|
2020
|
|
|
«Errealitatea ezagutzeak jendarte osora iritsiko diren neurri askoz ere intersekzionalagoak planteatzea ahalbidetuko digu», nabarmendu du Torrealdaik. Esate baterako, Gasteizko Batera zaintza sare herritarra eta Amuge euskal
|
emakume
ijitoen elkartea eseriko dira mahaian. Haiez gain, badira aditu feministak ere:
|
|
2021
|
|
|
Gamboak zuzendutako dantza lan batek Moskuko Bolshoik banatzen dituen Benois de la Danse bat eskuratu zuen —dantzaren Nobel sariak, labur esanda—, baina hiru antzezlan hauengatik aipatuko dugu hemen: Sevillako El Vacie txabola auzoko
|
emakume
ijitoekin egindako La casa de Bernarda Alba, Atxagaren Henry Bengoa inventarium en gaztelaniazko bertsioa, eta Sarah Kaneren Blasted, duela gutxi Ganbila bilduman argitaratua izan dena Arantzazu Fernandez Iglesiasen euskaratzean.
|
|
|
BERRIAk parte hartu zuen egunean ere, agerikoa izan zen supermerkatu batean:
|
emakume
ijitoak ikustean, asaldatu egin ziren langileak, eta bikoteak une oro izan zuen beharginen bat alboan zelatatzen.
|
|
|
«Gure oinarrizko eskubideei eragiten die, baita gure osasunari eta autoestimuari ere. Halako umiliazio publikoek mugatu egiten dute
|
emakume
ijitoen parte hartze soziala».
|
|
|
bakarrik %0, 29 heltzen dira goi ikasketak egitera. Gainera,
|
emakume
ijitoen bizi itxaropena batezbestekoa baino hogei urte txikiagoa da.
|
|
2022
|
|
|
Alabaina,
|
emakume
ijito gehienei kosta egiten zaie mobilizazioetan parte hartzea. Gure herriak jasan duen jazarpen historikoaren ondorioz, barneratu dugu protestatzeak eta espazio publikoa okupatzeak sistema arrazistaren zigorra dakarrela.
|
|
|
Edonola ere, komunikatuan jasotako analisi eta eskaera asko
|
emakume
ijitoen errealitatearekin bat ez datozenez, garrantzitsua iruditu zaigu kontatzea nola ulertzen eta bizi dugun guk zaintza. Gure familiak oraindik ere zabalak direnez, ez dugu ekonomia feministak aipatzen duen zaintza krisia horrenbeste sumatzen.
|
|
|
estatuak alarguntza pentsioa ukatzen die, ijitoen ezkontzari balio zibilik aitortzen ez diolako. Gainera, 65 urtetik gorako ia
|
emakume
ijito guztiek kotizazio gabeko pentsioa kobratzen dute, ez dutelako lan merkatuan sartzeko aukerarik izan; etxetik kanpo lan egin dutenek, ekonomia informalean edo norberaren kontura lan egin dute.
|
|
|
Izan ere, emakume migratu askorentzat (arrazakeria instituzional eta sozialaren eraginez) etxeko lana edo zaintza lana irteera bakanetako bat den bitartean, guk barneratu dugu ezin dugula sektore horretan lan egin, inork ez lukeelako
|
emakume
ijito bat etxean sartuko. Adinekoak zaintzen lan egin duen emakume ijito bakan bat ezagutzen dugu, eta familiak ijitoa zela jakin zuen bezain laster kaleratu zuen.
|
|
|
Izan ere, emakume migratu askorentzat (arrazakeria instituzional eta sozialaren eraginez) etxeko lana edo zaintza lana irteera bakanetako bat den bitartean, guk barneratu dugu ezin dugula sektore horretan lan egin, inork ez lukeelako emakume ijito bat etxean sartuko. Adinekoak zaintzen lan egin duen
|
emakume
ijito bakan bat ezagutzen dugu, eta familiak ijitoa zela jakin zuen bezain laster kaleratu zuen.
|
|
|
Koadernoko galdera zirriborratuok erantzun ezinik nabilela irakurri dut Tamara Claveriak egunkari honetan argitaratutako artikulua,
|
emakume
ijitoen zaintzarekiko bizipena deskribatzen duena, eta galderen zerrenda handitu dit:
|
|
|
Eta Legaren Florentziako kide batek zalaparta handia eragin zuen azken asteetan, hark grabaturiko bideo baten bidez:
|
emakume
ijito bat umiliatu zuen, eta haren alderdiaren alde bozkatzera deitu zuen emakume hori «berriz ez ikusteko».
|
|
2023
|
|
|
Nafarroako ijito elkarteen Gaz Kalo federazioko ordezkari Ricardo Hernandezek zehaztu du
|
emakume
ijitoek bereziki sufritzen dituztela eraso arrazistak dendetan. Uste du, baina, gauzak aldatzen hasi direla.
|
|
|
Abuztuan gertatu zena oroitu dute: familia bereko zenbait
|
emakume
ijitok eraso arrazista bat sufritu zuten Iruñeko Karlos III.aren etorbideko Primor dendan, eta elkarretaratze bat egin zuten, salatzeko. Kontatu zuten segurtasun arduraduna segika izan zutela dendan; dendariek deitu zutelako agertu zirela udaltzainak; eta dendatik kanpo, alarmak jo ez arren, miatu egin zituztela.
|
|
|
Bilboko bi dendatan jasandako tratu arrazista salatu dute
|
emakume
ijitoek
|
|
|
«Erosketa arratsalde lasaia izan behar zuen, baina zapuztu egin zitzaigun. Emakume ijitook ez genuke tratu umiliagarria jasan behar
|
emakume
ijito izateagatik». Irmo mintzatu da Manuela Vega Manzanares Bilboko lurrin denda batean pairatutako jazarpenari buruzz, gaur goizean Amuge andre ijitoen elkartearen egoitzan eginiko agerraldian.
|
|
|
Amuge elkarteak berak 2020an ohartarazi zuen supermerkatuetan eta merkataritza guneetan andre ijitoek jasaten duten arrazakeriaz: proba bat egin zuen Bizkaiko hainbat dendatan, eta %80tan izan ziren
|
emakume
ijitoen aurkako jarrera kriminalizatzaileak eta tratu diskriminatzailea. «Orduan ia ia txantxetan hartu genuen, baina halakoak gertatu egiten dira:
|
|
|
' Tokatu zaizue', esan zigun. Galdetu genion zergatik, ea
|
emakume
ijitoak ginelako al zen, eta erantzun zigun baietz, emakume ijito batzuek lapurtu egin ziotela behin». Hori grabatua du Vegak, baina, hala ere, haien aurka bihurtu zen kexa egitea:
|
|
|
' Tokatu zaizue', esan zigun. Galdetu genion zergatik, ea emakume ijitoak ginelako al zen, eta erantzun zigun baietz,
|
emakume
ijito batzuek lapurtu egin ziotela behin». Hori grabatua du Vegak, baina, hala ere, haien aurka bihurtu zen kexa egitea:
|
|
|
Mari Carmen Jimenezek, esaterako, ondo ezagutzen du diskriminazio hori, askotan bizi izan baitu. Ijitoa da, eta baita Amuge Euskadi
|
emakume
ijitoen elkarteko kidea ere. Duela hemezortzi urte ijitoa izateak arlo horretan ekarri zizkion trabez aritu da Donostiako saioan.
|